İlaç nedir ?

1. İlaç uygulama yollarıProf. Dr. Ahmet ATEŞŞAHİNf.ü. veteriner fakültesi farmakoloji ve toksikoloji

2. İlaç nedir ? Fizyolojik madde İlaçZehir

3. Çeşitli amaçlar için çok çeşitli farmakolojik ajanlar kullanılabilir. Laboratuar hayvanlarında ilaçlar 1.topikal 2.enteral 3.parenteral 4.organ içi olmak üzere 4 şekilde verilebilir

4. 1.Topikal uygulamalar 1 • Topikal krem, solüsyon vs uygulamaları için en ideal yer sırt derisidir • Bölge traş edilir ve bir çubuk vs yardımıyla deriye uygulanır • Doz ayarlanması çok zor, uygulama sonrası hayvan tarafından yalama vs riskleri vardır • İki duruma dikkat çekilmelidir İlki kılların büyüme döneminde ilaç emilimi hızlıdır İkincisi traş öncesi sabunlama, makine yağı vs emilimi etkileyebilir

5. 2 • Bazı ajanlar ise endotrekeal yada intranazal yolla verilebilirler, • önce atropinle sekresyon azaltılır • bir tüp yardımıyla en fazla trekaya 40µl, nazal bölgeye 100 µl bölge mukozasına uygulanabilir

6. 2.Enteral yollar1 Enteral emilimli ilaç uygulamaları 3 yoldan yapılabilir • İlaç yem veya suya karıştırılabilir (tad, doz?) • Süppozituvar (fitil) ile rektuma verilebilir (zor?) • Gastrik gavajla doğrudan mideye verilir

7. 2.Enteral yollar 2Gastrik gavaj • Uyanık yada hafif anestezi altında hayvanı enseden tutarak yapılabilir • Yaklaşık 11 cm kanül yada sonda gereklidir • Dik tutulan hayvana sonda yavaşça ve ileri-geri oynatılarak özafagus geçilir ve mideye inilir • Ses çıkarıp yutkunabiliyorsa sonda midededir, verilen madde ağız veya burundan geliyorsa treka akla gelmelidir • Akciğere yanlışlıkla verilmişse mümkünse hayvan feda edilir • Asit ilaçlar için fazla sorun olmamakla beraber bazlar için sorun olabilir • Verilebilecek miktar boş mide için en fazla 5 ml olabilir

8. 3.Parenteral yollar1 • Verilecek maddenin pH sı 4.4 – 8.0 arasında olmalı En fazla tamponlamayı damar içi (i.v) uygulamada görürüz • Mikropsuz • İzotonik • Berrak olmalıdırlar (süspansiyon, emülsiyon hariç) • İğneler en kalın 14 numara ile 30 numara arasındadırlar. Çoğu uygulama 22-26 numara iğnelerle yapılmaktadır

9. 1.Derialtı (subkutan, sc) enjeksiyon2 • Uyanık sıçanlarda vücudun hemen her tarafındaki gevşek deri bölgesine yapılabilir • Sırt, ense ve gövdenin yan tarafları en uygundur • Deri iki parmakla çimdiklenerek deri altına girilir • En fazla miktar 2 ml olmalıdır (5 ml/kg) • 1 ml den fazlası aynı noktaya uygulanırsa ilaç geri çıkabilir • Ortalama 30 dk içerisinde plazmada pik değere ulaşılabilir

10. 2.Deri-içi (intradermal) enjeksiyon 3 • Deri traş edilir • Göğüs, karın, bacak arkası bölgesi kullanılabilir • 23 numaradan küçük iğneler kullanılmalıdır • Deri çimdiklenerek tutulur ve yüzeysel girilebilir • en fazla 50-100 µl hacimde verilebilir • Enjeksiyon bölgesi mercimek tanesi gibi şişerse doğru uygulama yapılmıştır

11. 3.Tabana (plantar) enjeksiyon 4 • Plantar bölgedeki bası yüzeyi yastıklarına • 26 numara iğne ile • En fazla 0.1 ml • İlke olarak deri altı yöntemidir • Her seferde tek ayağa yapılması gerekir

12. 4.Kas-içi (intramüsküler, im) enjeksiyon 5 • En uygun bölge bacak arkasındaki kalça ve bacak bölgesidir • İğnenin fazla ileri sokulup kemiğe yada sinirlere gelmemesine dikkat edilmelidir. • Bacak derisi kas üzerinde gergin tutulup kasa girilir • En fazla 0.3 ml verilebilir • Ortalama 30 içerisinde plazma pik değerine ulaşılır

13. 5. Periton-içi (intraperitoneal, ip) enjeksiyon 6 • Genel anestezi için kolay ve etkin bir yoldur • Batın alt kadranı tercih edilir, sağ-sol ayrımı önemsizdir. • Sırtüstü ve baş aşağı gelecek şekilde tutulur, böylece iç organlar aşağı kayacağından iğnenin ucu organ içine gitmeyecektir • İğne tek hamlede peritona girer ve piston bir miktar geri çekilerek girilen planın ne olduğuna bakılır • En fazla 5-10 ml verilebilir

14. 6.Damar-içi (intravasküler, iv) enjeksiyon 7 • Diğer yollara göre ustalık gerektirir • Ya arter içi, ya da vena içi (intravenöz) yol tercih edilebilir • Kan almada kullanılan kuyruk venleri, juguler ve safen venleri, orbital ven enjeksiyon içinde kullanılabilir. • En fazla 1 ml civarında verilebilir • En etkili ve kullanışlı olan kuyruk venasıdır • Dilatı veni, dorsal penis veni, dorsal metatarsal venler az da olsa kullanılabilmektedirler

15. 4.Organ içi enjeksiyonlar Araştırmalarda standardize edilmiş sadece 2 yöntem vardır 1.Beyin içi enjeksiyon: • Kafatası sabitlenir • Kafatası matkapla yada iğne ucuyla delinir • İğne beyin boşluğuna girer ve enjeksiyon (en fazla 30 µl) yapılabilir 2. Mesane içi: nadiren kullanılır