DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ MUHASEBESİ Hazırlayan: Ahmet ŞİT

1. DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ MUHASEBESİ Hazırlayan: Ahmet ŞİT

2. SUNUM İÇERİĞİ Sunumumuz 2 bölümden oluşmaktadır. I. Bölümde Dış Ticaretin tanımı, önemi , dış ticaretin yapılma nedenleri, çeşitleri konuları anlatılmaktadır. Ayrıca dış ticaret işlemlerinde kullanılan belgeler ve dış ticaret işlemlerinde teslim ve ödeme şekilleri konuları da açıklanmaktadır. II. Bölümde ise; Dış ticaret işlemleri muhasebesinin önemi, kullanılan hesaplar, ithalat ve ihracat işlemlerinin muhasebeleştirilmesi uygulama örnekleriyle açıklanmaktadır.

3. GİRİŞ Küreselleşme sürecinde sınırlar ortadan kalkmış ve dünya büyük bir bütün haline gelmiştir. Sınırların ortadan kalkmasında ve küreselleşme sürecinde teknolojideki hızlı gelişim önemli rol oynamıştır. Bu gelişim ve değişimler sonrası ülke dış ticaret işlemleri ciddi bir değişikliğe uğramıştır. Dış ticaret işlemleri internet ve bilgisayar üzerinden uygulanmaya başlamış, elektronik ticaret ve dış ticaret uygulamaları bir birbirleri ile uyum süreci yaşamıştır.

4. Dış Ticaret ve Önemi Dış ticaret, bir ülkenin ithalat ve ihracat işlemlerinin toplamıdır. Diğer bir tanımla, dış ticaret farklı ülkeler arasında gerçekleştirilen mal veya hizmet ticaretinin tamamıdır. Dış ticaret, ödemeler dengesinin bir unsurudur. Ödemeler dengesi açık vermeyen ülke, ekonomik açıdan güçlü ülkedir. Ödemeler dengesinin açık vermemesi için ihracatın ithalattan fazla olması gerekir. Gelişmekte olan dünya ekonomisi içinde Türkiye’nin güçlü bir ülke olabilmesi için daha fazla üretim yapması ve ürünlerin dış pazarlarda satılarak döviz girdisinin sağlanması gerekir. Zira dünyada ekonomik büyüklüğe ve gelişmişliğe uğrayan, uluslararası rekabette önemli bir paya sahip olan ülkeler çoğunlukla sanayisi ve dolayısıyla dış ticaret hacmi gelişmiş ülkelerdir.

5. Dış Ticaretin Nedenleri Ülkelerin dış ticaret yapma nedenleri şu başlıklar altında listelenebilir: • Ülkelerin kaynak donanımlarının farklılığı (Mukayeseli avantajlar) • Ülkelerin bazı ürünlerin üretiminde uzmanlaşmaları (Kalite ve fiyat avantajı) • İç ve dış fiyatlar arasındaki farklılık (Ölçek ekonomisi, maliyet avantajı) • İhtiyaç fazlası ürünlerin değerlendirilmesi (Yurtiçi Talep Karşılandıktan Sonraki Üretim Fazlası) • Yatırım mallarının temininde kolaylık • Sermaye birikiminin sağlanması • Farklılaştırılmış ürünler ve talepler • Yeni istihdam alanlarının açılması • Çeşitli teşvik ve yardımların sunulması • Yerli Üretimin yetersizliği • Satış hasılatı ve karlılığın arttırılması • Dünya pazarlarından pay almak • İç pazara olan bağımlılığı azaltmak. Dolayısıyla riski hedge etmek. • Pazar dalgalanmalarını dengede tutmak

6. Dış Ticaret Çeşitleri a)Normal Ticaret: Bir ülkenin dış ticaretinde, kambiyo rejimleri çerçevesinde serbest döviz ile yapılan ve mevzuat ile özel bir ayrıcalık tanınmayan ticarettir. Örneğin, MABİDOOR A.Ş.’nin ihracat yönetmeliğine, kambiyo ve gümrük mevzuatına uygun mal ihraç etmesi ve ithal etmesi normal bir ticaret işlemidir. b)Bağlı Ticaret: İki ülke arasında yapılan ticari sözleşmede, ihracatçı ülkenin, ithalatçı ülkeden ihracat bedeli için döviz dışında başka bir işlem, taahhüt talep etmesi şeklinde yapılan bir ticarettir. Örneğin; Türkiye ile Rusya arasında 1984 yılında imzalanan doğalgaz anlaşması ile Türkiye Rusya’dan doğalgaz ithal etmektedir. Rusya’dan bu doğalgaz bedelinin %35’i kadar Türkiye’den ihracat malı satın alma, %35’i kadar da Türk müteahhitlere ödeme yapma yükümlülüğünün üstlenilmesi bağlı ticaretin açık bir örneğidir.

7. c)Sınır Ticareti: Komşu iki ülke arasında özel anlaşmalara dayanılarak yürütülen ve her iki ülkenin sınır ve kıyı bölgelerine yakın yerleşim yerlerini kapsamına alan ticarettir. Örneğin; Türkiye ile Gürcistan’ın sınır illeri arasında yapılan ticarettir. d)Serbest Bölge Ticareti: Serbest bölgeler, bir ülkenin ulusal egemenlik sınırları içinde bulunmakla birlikte, gümrük sınırları dışında kalan, ülkede geçerli olan mali, ekonomik, kambiyo ve gümrük mevzuatının kısmen veya tamamen dışında tutulduğu bölgelerdir. Örneğin, Mersin Serbest Bölgesi.

8. Dış Ticarette Kullanılan Belgeler I) Ticari Belgeler • Proforma Fatura • Kontrol Belgesi • Navlun Faturası • İmalatçının Analiz Belgesi • Ticari Fatura • Koli Listesi • Spesifikasyon Listesi • Gemi Ölçü Raporu • Çeki Listesi • Gümrük Müşavirlik Faturası

9. II)Resmi Belgeler • Gümrük Beyannamesi • Serbest Dolaşım Belgeleri (EUR – 1 Belgesi, A.TR Belgeleri) • Menşe Şahadetnamesi • Veteriner Sertifikası ve Bitki Sağlığı Sertifikası • Konsolosluk Belgesi • Helal Belgesi • Radyasyon Belgesi • A.T.A. Karneleri • Boykot, Kara Liste Sertifikaları

10. III)Taşıma Belgeleri • Karayolu Konşimentosu • Deniz Konşimentosu • Havayolu Konşimentosu • FIATA Taşıma Belgeleri • Nakliyeci Makbuzu • Demiryolu Konşimentosu IV)Sigorta Belgeleri • Sigorta Sertifikası • Sigorta Poliçesi

11. Dış Ticarette Ödeme Şekilleri 1)Peşin Ödeme: İhraç edilen malların bedellerinin, ithalatçı tarafından teslim alınmadan önce gerek banka aracılığıyla gerek üçüncü bir kişi aracılığıyla peşin olarak gerçekleşmesidir. 2) Mal Mukabili Ödeme: İhraç edilen mal bedelinin, malın alıcı (ithalatçı) tarafından teslim alınmasından sonra gerçekleşen ödeme biçimidir.

12. 3) Vesaik Mukabili Ödeme: İthalatçı firmanın bankasının mal bedelini, ihracatçının bankasına ödemesi karşılığında belgelerin ithalatçıya teslimini öngören ödeme şeklidir. 4) Akreditifli Ödeme: Akreditif, ithalatçının talimatlarına binaen bir bankanın belirli bir miktara kadar, belirli bir süre içinde ödemek kaydıyla, belirli belgeler ve taahhütler karşılığında ihracatçıya ödeme yapacağını veya ihracatçı tarafından keşide edilen poliçeleri kabul veya iştira edeceğini ihracatçıya karşı yazılı olarak taahhüt etmesidir. Akreditif ile uluslararası ticari faaliyetler bankalar tarafından düzenlenmiş, taraflar için bir çeşit güvence sağlanmış olur ve akreditif şartları yerine getirildiğinde ödeme garanti edilmiş, ödeme belgelere dayandırılmış olur. Akreditifte bankalar fiili mal satışını değil, belgeleri baz alarak işlem yapar.

13. 5) Kabul Kredili Ödeme: Alıcının mal bedelini belli bir vadede ödemesini taahhüt eden ve bu ödemeye ilişkin bir sözleşmenin araç olduğu ödeme şeklidir. 6) Konsinye Satış İle Ödeme: Sonradan satışı yapılmak üzere ithalatçılara, komisyonculara, ihracatçının yurt dışındaki şube temsilciliklerine mal göndermesi şeklinde yapılan ihracat biçimidir.

14. 7) Açık Hesap Ödeme: İhracatçı firma tarafından malın gönderilmesinden sonra, vadesine göre 30-60-90-180-360 gün vade bitimine kadar, ithalatçı tarafından ödeme garantisi veren, herhangi bir yazılı belge olmaksızın teminata bağlanmamış ödeme şeklidir. 8) Karşı Ticaret: Bir takas işlemidir. İthalatçının, ithalat bedelini ödemek için yeterli dövizinin olmadığı, fakat satmak istediği malı olan kurum veya kuruluşların başvurduğu bir yöntemdir.

15. Dış Ticarette Teslim Şekilleri

16. 1.İş Yerinde Teslim (EXW-Ex Works): Satıcının malları işletmesinde (fabrika, depo v.s.) alıcı emrine hazır tutmakla teslim yükümlülüğünü yerine getirdiği anlamına gelir. Teslim tarihinden itibaren her türlü nakliye, yükleme, boşaltma ve sigorta masrafları alıcı tarafından ödenmektedir. 2.Taşıyıcıya Teslim (FCA-Free Carrier): Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malların ihraç gümrüğünden geçirilip, alıcı tarafından belirlenen taşıyıcıya, belirlenen yer ya da noktada teslimi ile son bulur.

17. 3.Gemi Doğrultusunda Teslim (FAS-Free Alongside Ship): Belirtilen yükleme limanında, mallar gemi doğrultusuna yerleştirildikleri zaman, satıcının malları teslim etmesi demektir. 4.Gemi Bordasında Teslim (FOB-Free On Board): Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü belirlenen yükleme limanında mallar gemi küpeştesini açtığı andan itibaren yerine getirilmiş olur. 5.Mal BedeliveNavlun (CFR- Cost and Freight): Bu terim ile satıcı belirlenen varış limanına malı gönderebilmek için gerekli tüm giderleri ve navlunu ödemek zorundadır. Ancak malla ilgili yitik bir hasar rizikoları ile giderlerde görülebilecek artış, yükleme limanında malların gemi küpeştesini geçmesi anından itibaren satıcıdan alıcıya devredilmiş olur.

18. 6.Mal Bedeli, SigortaveNavlun (CIF- Cost, Insurance and Freight): Bu terim sadece deniz ve iç su taşımacılığında kullanılır ve satıcı CFR' deki yükümlülüklerine aynen sahiptir. Ancak ek olarak, malların taşınması sırasında yitik veya hasar rizikosuna karşı deniz sigortası temin etmek durumundadır. 7. Taşıma Ücreti Ödenmiş Olarak Teslim (CPT- Carriage Paid To): Bu terim satıcının, malın kararlaştırılan varış yerine kadar taşınması için gerekli navlunu ödediği anlamına gelir.

19. 8.Taşıma Ücreti ve Sigorta Ödenmiş Olarak Teslim (CIP-Carriage and Insurance Paid To): Her tür taşıma şekli için kullanılan bu yöntemde satıcı, CPT teslim şeklinde olan yükümlülüklerini yerine getirmektedir. Buna ek olarak, satıcı, taşıma sırasında malların kayıp ve hasar riskine karşı sigorta da yaptırır. 9.Sınırda Teslim (DAF- Delivered At Frontier): Bu terim, malların gelen taşıma araçlarından boşaltılmamış, ihracat için gümrüklenmiş, ithalat için gümrüklenmemiş olarak sınırda ancak komşu ülkenin sınırından önce olacak şekilde, belirtilen teslim yerinde alıcının tasarrufuna bırakılmasıyla satıcının teslim borcunu yerine getirdiğini ifade eder.

20. 10.Rıhtımda Teslim (Gümrük Vergi ve Harçları Ödenmiş Olarak, DEQ-Delivered Ex Quay): Bu terim, satıcının malları, belirlenen varış limanındaki iskelede ithalat için gereken gümrükleme işlemi yapılmış olarak alıcıya devretmesini ifade eder. Sadece deniz ve su yolu ile taşımacılıkta kullanılır. 11. .Gemide Teslim (DES- Delivered Ex Ship): Bu yöntem, gümrükleme başta olmak üzere işlemlerin gerçekleştirilmesi ve mal varış limanına ulaşıncaya kadar navlun ve diğer masrafları satıcı üstlenir. Mal belirlenen limanda ve gemi güvertesinde ithalatçıya teslim edildiği anda satıcının yükümlülüğü biter.

21. 12. Gümrük Resmi Ödenmemiş Olarak Teslim (DDU- Delivered Duty Unpaid): Bu yöntemde satıcı, malın alıcıya teslimine kadar ihracat için gümrükleme dâhil tüm masraf ve riskler satıcıya, sadece ithalat gümrük vergisinin ödenmesinin alıcıya ait olduğunu belirtir. Her tür taşıma için kullanılabilir. 13. Gümrük Resmi Ödenmiş Olarak Teslim (DDP-Delivered Duty Paid): DDU şeklindeki yöntemin, satıcı tarafından gümrük vergisinin de ödenmiş halidir. Riskleri ve masrafları büyük oranda satıcı üstlenmekte, alıcının sorumlulukları en aza inmektedir.

22. 2.BÖLÜM DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ MUHASEBESİ Tek düzen hesap planına uyumlu, ithalat ihracat kayıt sürecinin gerçekleştirilmesi için dış ticaret ile ilgili muhasebe işlemlerinin, muhasebenin temel ilke ve kavramlarına, muhasebe standartlarına uygun yapılması gerekir. Bu da ihtisas muhasebesi içinde yer alan "Dış Ticaret İşlemleri Muhasebesi" ile yapılır. Dış ticaret işlemlerinin muhasebeleştirilmesinde yapılan işlemler doğru olarak gerçekleştirilmezse çıkacak sonuçlar da objektif olmayacaktır. İşletmenin veya kurumun giderleri, kâr-zarar durumları, hatta ödeyecekleri vergi tutarları bile doğru olmayacaktır.

23. Örneğin: X işletmesi 30.06.2010 tarihinde 6 ay önce vermiş olduğu 20.000 $ ‘lık çek bedelini banka hesabından ödeyecektir. Çeki verdiği gün kur 1 $ = 2,17 TL olmasından dolayı 20.000 $’lık çekin verildiği (keşide edildiği) gün değeri 20.000 $ x 2,17 = 43.400 TL’dir. Çekin ödendiği gün ise kur 1 $ = 2,14 olmasından dolayı 20.000 $’lık çekin bugünkü değeri 42.800 TL’dir. Buna göre yapılması gereken yevmiye kaydı şöyle olmalıdır: Çek ödemesinden kaynaklanan işlemin doğru ve yapılması gereken muhasebe kaydı yukarıdaki gibidir. Ancak işletme olumlu ortaya çıkan kur farklarını ilgili hesapta izlemezse işletmenin gelirleri reel olduğundan daha az çıkacak ve dolayısıyla kârlılığı daha az olup bunun sonucunda daha az vergi ödeyecektir.

24. Tam tersinden bakıldığında işletmenin dış ticaret işlemleri sonucu ortaya çıkan olumsuz kur farklarını ilgili hesapta izlemezse bu defa da işletmenin giderleri reel olduğundan daha az çıkacak, giderleri daha az olduğu için kârlılığı daha yüksek olacak ve işletme daha fazla vergi ödeyecektir. Yani işletme elde etmediği kârın vergisini ödemiş olacak ki bu da işletmeyi zarara uğratacaktır.

25. Dış Ticaret Muhasebesinde Kullanılan Hesaplar Dış Ticaret işlemleri için Tek Düzen Hesap Planında çoğunlukla kullanılan hesaplar şunlardır: 100. Kasa Hs. 120. Alıcılar Hesabı 102. Bankalar Hs. 101. Alınan Çekler Hs. 121. Alacak Senetleri Hs. 127. Diğer Ticari Alacaklar Hs. 150. İlk Madde Ve Malzeme Hs. 321. Borç Senetleri Hs. 151. Yarı Mamuller – Üretim 153. Ticari Mallar Hs. 152. Mamuller

26. 340. Alınan Sipariş Avansları Hs. 159. Verilen Sipariş Avansları Hs. 190. Devreden KDV 391. Hesaplanan K.D.V. 191. İndirilecek K.D.V. 253.Tesis, Makine Ve Cihazlar Hs. 254. Taşıtlar Hs. 255. Demirbaşlar 300. Banka Kredileri 320. Satıcılar Hs. 601. Yurt Dışı Satışlar 610. Satış İadeleri (-) 611. Satış İskontoları (-) 612. Diğer İndirimler (-) 620. Satılan Mamul Maliyeti (-)

27. 621. Satılan Ticari Mallar Maliyeti (-) 646. Kambiyo Kârı Hs. 656. Kambiyo Zararı (-) 760. Pazarlama Satış Ve Dağıtım Giderleri Hs. 770. Genel Yönetim Giderleri Hs. 780. Finansman Giderleri Hs.

28. İTHALAT İŞLEMLERİ VE MUHASEBELEŞTİRİLMESİ İthalat; özel izinle veya serbest ithal edilebilecek malların, ithalat mevzuatı ile gümrük mevzuatına uygun şekilde ithalat işleminin fiilen gerçekleşmesi ve Türkiye Gümrük Kapılarından serbest dolaşıma giriş işlemidir. İthalat kendi içerisinde; ticari ithalat, vergi numarası şartı aranmayan ithalat, izne bağlı ithalat, özelliği olan ithalat, özel anlaşmalara dayanan ithalat, kesin ithalat, uluslararası fuarlar yoluyla yapılan ithalat, bedelsiz ithalat ve geçici ithalat olarak 9 gruba ayrılır. İthalat işlemlerinin muhasebeleştirilmesinde kullanılacak hesaplar ve işlemler aşağıdaki gibi açıklanacaktır.

29. 1.Avans Hesapları İthalat işlemlerinde ithalatın sipariş edilmesinden, malın işletmenin stoklarına aktif olarak girişine kadar yapılan tüm giderler 159. Verilen Sipariş Avansları ve 259. Verilen Avanslar hesaplarının borç tarafında izlenir. Yatırım malları ithalatı için ise 258.Yapılmakta Olan Yatırımlar hesabı kullanılır. İthalat tamamlanıp varlıklar işletmenin eline fiilen ulaştığında ise 159-259 veya 258 hesaplarına alacak kaydedilerek bu hesaplar kapatılır ve ilgili varlık (stok, maddi duran varlık gibi) hesabına alacak kaydedilir. Bu hesapların hepsi yapı itibariyle geçici niteliktedir. Yani işlem gerçekleşene kadar izlenen hesaplardır

30. 159.Verilen Sipariş Avansları İthâlat ile ilgili verilen yurt dışı avanslar, 159. Verilen Sipariş Avansları Hesabına borç kaydedilir. İthâlat işlemleri süresince, ithalat ile ilgili girdiler mal bedeli, navlun, sigorta, gümrük vergisi, gümrükte ödenen ardiye, yükleme, boşaltma giderleri, banka masrafı, kredi kullanılmış ise faizleri, gümrükte ödenen fonlar, gümrük komisyoncusu ücreti vb. 159. Verilen Sipariş Avansları Hesabında toplanır. İthalat süreci tamamlandığında, İthâl edilen ürün stok ise, 159. Verilen Sipariş Avansları Hesabında biriken tutar ilgili stok (150, 151, 152, 153) hesabına aktarılır.

31. 259.Verilen Avanslar Bu hesap yurt içinde ve yurtdışında maddi duran varlık ithalatı ile ilgili avans ödemeleri, ithalat giderlerinin izlenmesi için kullanılır. Yapılan harcamalar bu hesaba borç kaydedilir, ithalat işlemi tamamlandığında ise ilgili maddi duran varlık hesabına borç ve bu hesaba alacak kaydedilerek hesap kapatılır.

32. 258.Yapılmakta Olan Yatırımlar İ İşletmede imalatı süren ve tamamlandığında ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılacak olan varlığın ithalat bedellerinin izlendiği hesaptır. Genellikle yatırım malları için bu hesap tercih edilir. Yatırım tamamlandığında ilgili hesaba aktarılır. Örneğin, işletme fabrika binası yapmak için mal ithal ettiğinde bu hesabın borç tarafında izler, binanın yapımı %100 tamamlandığında ise bu hesaba alacak ve 252.Binalar hesabına borç kaydedilir.

33. Örnek-1: ABC A.Ş. üretimde kullanmak üzere Portekiz’den 100.000 € tutarında hammadde ithal etmeyi planlamıştır. Bu ithalat sürecinde gerçekleşen giderler aşağıdaki gibidir(1 €=2,97 TL): Nakliye Masrafı……………….1.000 TL (KDV hariç) Nakliye KDV bedeli…………..200 TL Sigorta Gideri………………….750 TL Gümrük Masrafı……………….250 TL (KDV ihmal edilmiştir.) Banka Masrafı………………….200 TL Vergi, resim ve harçlar………….300.- TL Anlaşma gereği mal bedeli, mal mukabili ödeme şeklinde gerçekleşecektir. Nakliye, nakliye KDV’si ve sigorta gideri işletmenin banka hesabından ödenmiş olup, diğer masraflar nakden ödenmiştir. Buna göre yapılması gereken muhasebe kaydı şöyledir:

35. 2.Kur Farkları Hesapları Dış ticaret işlemlerinin muhasebeleştirilmesinde elde edilme-tahsil edilme; veya varlığın verilme-ödeme tarihleri arasında döviz kurları aynı olmadığı takdirde cari dönemde aradaki olumlu kur farkları 601.Yurtdışı Satışlar Hesabının alacak tarafında alt başlıklarda, olumsuz kur farkları ise 612.Diğer İndirimler hesabının borç tarafında alt başlıklarda izlenir.

36. 2.Kur Farkları Hesapları Örneğin işletme 10.000 $ ‘lık bir çek aldığında kur 1 $= 2,17 TL ise çekin alındığı gün bu 10.000 $’lık çekin TL cinsinden değeri 21.700 TL’dir. Eğer çekin tahsil edildiği gün kur 2,17 TL’den farklı ise arada olumlu-olumsuz kur farkları oluşacaktır. Örneğin, çekin tahsil edildiği gün 1 $= 2,19 TL olsun. Alındığı gün değeri 21.700 TL olan Çekin bugün kur 1 $ = 2,19 TL’ye yükselmesinden dolayı 10.000 $’lık çekin bugünkü TL cinsinden değeri 21.900 TL’dir. Ve bu durumda işletmemiz için 200 TL’lik olumlu kur farkı söz konusu olacaktır. Cari dönem içerisinde gerçekleşmişse 601.Yurtdışı Satışlar hesabının alt başlıklarında izlenir.

37. Cari dönem dışında gerçekleşen olumlu kur farkları ise 646.Kambiyo Karları hesabının alacak tarafında, olumsuz kur farkları ise 656.Kambiyo Zararları hesabının borç tarafında izlenir.

38. 3.Stok Hesapları İthal edilen stokların maliyetine dâhil edilecek mal bedeli ve giderler 159.hesabının borç tarafında izlenir. İthalat işlemi tamamlanıp stoklar işletmeye ulaştığında 159. hesabına alacak ve ilgili stok hesabına borç kaydedilir. Eğer harcamaların yapıldığı tarihte kur ile stoklar işletmeye ulaştığı zamanki kur aynı değilse arada olumlu-olumsuz kur farkları oluşacaktır. Kur farkları ilgili hesaba kaydedilecektir. İthalat işlemlerinde ilgili stok hesapları alt başlıklarıyla birlikte aşağıdaki gibi verilmiştir.

39. Örnek-2: Örnek-1’de ABC işletmesinin ithal ettiği hammaddeler işletmeye ulaşmıştır. Bu hammaddelere ilişkin ilgili stok kartları tutulup muhasebe birimine iletilmiştir. (1 €=2,99 TL) Buna göre stokların işletmeye ulaştığı gün yapılması gereken kayıtlar şöyledir:

41. 4.Maddi Duran Varlık Hesapları Maddi duran varlık ithal edilirken, varlık bedeli ve varlığın alışıyla ilgili yapılan giderler 259.Verilen Avanslar hesabının borç tarafında izlenir, varlık işletmeye ulaştığında ise ilgili varlık hesabına borç ve 259.Verilen Avanslar hesabına alacak kaydedilir. Harcama ile varlığın işletmeye ulaştığı tarih arasındaki olumlu-olumsuz kur farkları ilgili hesaplarda izlenir.

42. Örnek-3: 01.02.2011 tarihinde Akdeniz Ltd. Şti. Almanya’da faaliyet gösteren Kraufht Firmasından boya makinesi ithal edecektir. Makine bedeli 250.000 $ olup ödeme açık hesap olarak gerçekleşmiştir. (1 $=2,12 TL)Makine 05.02.2011’de Edirne Gümrük kapısından alınmıştır. Malın ithaline ilişkin yapılan giderler aşağıdaki gibidir: Mal bedeli: 250.000 $ + % 8 KDV KDV: 4.500 TL Navlun Bedeli: 10.000 $ Sigorta gideri: 4.000 $ Gümrük Müşavirlik ücreti: 2.000 TL + 250 TL KDV

43. Mal bedeli dışında yapılan tüm giderler nakden gerçekleşmiştir. Buna göre yapılması gereken muhasebe kayıtları şöyledir:

44. Anlaşma gereği Akdeniz Ltd. Şti makinenin eline ulaşmadan, gümrük kapısında teslim aldıktan sonra açık hesabı kapatacaktır. Ödemeler Akdeniz Ltd. Şti’nin banka hesabından gerçekleşmiştir (1 $ = 2,14 TL). NOT: Açık hesap borç, yani 320.Satıcılar hesabındaki kredili borç eğer mallar işletmeye ulaşmadan kapatılıyorsa aradaki olumlu-olumsuz kur farkları avans hesabının borç ya da alacak tarafında izlenir.

45. Eğer kredili borç kapatılırken aradaki kur farkı işletme açısından olumlu olsaydı, ilgili kur farkı 259.Verilen Avanslar hesabının alacak tarafında izlenirdi.

46. 5.Cari Hesaplar İthalat muhasebe kayıtlarında, ithalatın ödeme şekli ayrımı yapılmaksızın ithalat mal bedeli tutarı için 320.Satıcılar cari hesabına alt hesabı ile birlikte alacak kaydedilmesi tercih edilmelidir. Daha sonra ilgili ödeme hesabı karşılığında 320.Satıcılar hesabı kapatılır. Bu şekilde yapılan muhasebe kayıtları işletmenin iç ve dış denetim açısından işlemleri kolaylaştırır. Ayrıca ithalat işletmeleri, ithalat işlemlerini gerçekleştirirken bankalarında vadeli akreditif hesabı da açtırabilirler. Vadeli akreditif, mal mukabili ve kabul kredili ithalat işlemlerinde kullanılır.

47. 5.Cari Hesaplar İthalat gümrük beyannamesinde yer alan, fiili ithalat tarihindeki döviz alış kuru üzerinden 320. Satıcılar hesabına alacak, 159. Verilen Sipariş Avansları Hesabı’nın (maddi duran varlık ithalatında 259. Verilen Avanslar) ilgili alt hesabına borç kaydedilir. İthalat bedeli banka hesaplarından havale (transfer) edilerek ödeme yapıldığında işlem günkü döviz kuru üzerinden 102. Bankalar hesabına alacak, 320. Satıcılar hesabına ise maliyet bedeli ile borç kaydedilir. Yurt Dışı Satıcılar Hesabının kapatılması (ödenmesi) ile oluşan kur farkları, 159. Verilen Sipariş Avanslar Hesabına kaydedilir.

48. İthalat işlemlerinin muhasebeleştirilmesinde kullanılan cari hesapların işletmeye yararları şöyledir: Yurt dışı satıcı firmaların cari hesap bakiyelerinin takibi kontrol altında olur. Banka hesaplarından ödenen ithalat bedellerinin müşteri bazında muhasebe kayıtlarının işlenmesi ve izlenmesi daha kolay olur. Dönem sonlarında döviz cinsinden senetli ve senetsiz borçların değerleme işlemleri daha kolay olur.

49. 6. İthalat İşlemlerine Yönelik Uygulama Örneği Örnek uzun olduğu için Word sayfası üzerinden anlatılacaktır.

50. 2.5.İhracat İşlemleri ve Muhasebeleştirilmesi İhracat; bir varlığın yürürlükteki İhracat ve Gümrük Mevzuatına uygun şekilde ülke dışına satış işlemidir. İhracat sürdürülebilir bir ekonomik büyümenin gerçekleşmesinde büyük bir role sahip olmasından dolayı ülkeler için büyük önem arz etmektedir. Çünkü ihracat bir yandan milli geliri arttırarak kalkınmaya önemli bir katkı sağlarken diğer yandan ülkeye döviz girişi sağladığı için döviz darboğazı aşılmış olur ve ekonomik kalkınmaya destek olmaktadır.