EKOLOGIA W WIEJSKICH GOSPODARSTWACH DOMOWYCH

1. EKOLOGIA W WIEJSKICH GOSPODARSTWACH DOMOWYCH

2. Czy wiesz, że…. • - Na wyprodukowanie jednej tony papieru pierwszego gatunku potrzeba około • 17 żywych drzew. • Przeciętna rodzina europejska zużywa tygodniowo 1000 litrów wody na • spłukanie toalety. • Plastikowa butelka wyrzucona na śmietnik rozkłada się około 500 lat. • 1 litr zużytego oleju silnikowego wylany do kanału lub rzeki może zanieczyścić • 1 milion litrów wody. • Na świecie ginie około 2 miliony ptaków i ssaków rocznie tylko z powodu • połknięcia plastikowych odpadów trafiających do mórz i oceanów. • - Przeciętny Polak wyrzuca około 280 kg odpadów domowych rocznie

3. Czy wiesz, że... • Elektryczność pochodząca ze źródeł konwencjonalnych (np. węgiel, ropa) • przyczynia się do zanieczyszczenia powietrza, powstawania kwaśnych • deszczów i ocieplania się klimatu. • Żarówka energooszczędna w porównaniu ze zwykłą zużywa ok. 5 razy mniej • energii i świeci 6-10 razy dłużej. • Każdy kilometr przejechany prywatnym samochodem to dwukrotnie lub • trzykrotnie większe zużycie paliwa niż kilometr przejechany transportem • publicznym. • Potrzeba około 500 ton wody aby wyprodukować 1 samochód. • W porównaniu ze zwykłą produkcją papieru przy produkcji papieru z • recyklingu wytwarzanych jest o 74 % mniej zanieczyszczeń powietrza • i o 35 % mniej zanieczyszcza się wodę. • W 1921 roku 20 % papieru pochodziło z recyklingu. Obecnie liczba ta wzrosła • zaledwie do 38 %.

4. WODA > OSZCZĘDZAJ WODĘ • Jeśli możesz używaj prysznica zamiast kąpać się w wannie (pod prysznicem • zużywamy około 15-30 litrów wody, w wannie 100 i więcej). • Zamontuj w swoim prysznicu specjalną końcówkę (ogranicznik przepływu • wody) powodującą, że będziesz zużywał mniej wody. • Zakręcaj dokładnie kran i uszczelnij wszelkie przecieki (każde 60 – 80 • kropli/min kapiące z kranu to strata 20-25 l/dobę). • - Sprawdź czy nie ma żadnych przecieków w muszli klozetowej (strumień o • szerokości 0,5 cm to utrata 300 - 500 l wody na dobę). • - Nie pierz pod bieżącą wodą. • - Myjąc zęby używaj kubeczka i nie gol się przy odkręconym kranie. • - Możesz również zamontować system do spuszczania wody w toalecie, dzięki • któremu wybierasz małą lub większą ilość wody do spuszczania (w zależności • od potrzeb:)).

5. WODA > OSZCZĘDZAJ WODĘ • Zamontuj w swoim domu licznik zużywanej wody do innych celów niż bytowe – • oszczędzanie wody zmniejszy również twoje rachunki. • - Pamiętaj o praniu tylko przy całkowitym wypełnieniu pralki oraz stosuj • namaczanie bielizny przed praniem zamiast prania wstępnego. • - Zmywając naczynia odkręcaj kran tylko kiedy tego potrzebujesz. • - Opracuj oszczędną technikę zmywania (np. jedna komora z płynem, druga do • płukania). • - Podlewanie ogródka wymaga 5-13 l wody/m2 jego powierzchni. Stosując • zraszarki rozpryskujące mikrokropelki bardzo oszczędzamy wodę. Dobrym • rozwiązaniem jest też nawadnianie kropelkowe. • - Staraj się wykorzystać deszczówkę

6. ENERGIA > PRĄD W TWOIM DOMU- Jeśli masz wybór wybierz dostawcę energii elektrycznej pochodzącej • całkowicie lub częściowo z odnawialnych źródeł energii. • - Korzystaj ze sprzętu elektrycznego tak, by zużywać jak najmniej energii: • 1. Elektryczny sprzęt gospodarstwa domowego: • Lodówka • pralka • żelazko • 2. Sprzęt audio-video: telewizor, radio, magnetofon •   >> Sprzęt taki powinien być włączony tylko, jeśli ktoś z niego korzysta.  >> Jeśli nie używasz danego sprzętu wyłącz go zupełnie tzn. nie zostawiaj go • na tzw. stand-by mode -jest to zupełnie niepotrzebne zużycie energii w • twoim domu

7. ENERGIA > PRĄD W TWOIM DOMU Oświetlenie:   >> Oświetlenie ma największy udział w zużyciu prądu w twoim domu - ok. 40%.   >> Żarówki energooszczędne mogą wydawać się drogie, ale weź pod uwagę, że żarówka taka zużywa ok. 5 razy mniej energii i świeci 6 - 10 razy dłużej. W rzeczywistości używając żarówek energooszczędnych oszczędzamy nie tylko prąd, ale i pieniądze i dbamy o środowisko.   >> Wyłączanie światła nie zawsze się opłaca... Udowodniono eksperymentalnie, ze wyłączania światła opłaca się jedynie, gdy ponowne zapalenie światła nie nastąpi w przeciągu 8 minut. W przeciwnym razie zużywamy o wiele więcej energii przy samym włączaniu światła niż ta sama żarówka zużywa prądu podczas świecenia przez 8 minut. Dzieje się tak, gdyż dużo prądu potrzeba na nagrzanie żarówki. Niestety w przypadku żarówek energooszczędnych energii tej potrzeba jeszcze więcej.

8. ENERGIA > PRĄD W TWOIM DOMU Żarówkami energooszczędnymi wskazane jest oświetlać miejsca, w których się długo przebywa. Częste włączanie i wyłączanie energooszczędnychżarówek zmniejsza ich żywotność. Tam gdzie światło włączane jest na krótko zaleca się stosować tradycyjne żarówki.

9. ENERGIA > OGRZEWANIE W TWOIM DOMU- Zrób audyt energetyczny swojego domu Audyt energetyczny określa zakres i parametry przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, wskazując optymalne rozwiązanie, głównie ze względu na koszty realizacji oraz oszczędność energii. Jest podstawą do uzyskania premii termomodernizacyjnej. - W przeciętnym polskim domu ogrzewanie pochłania 80% kosztów energii. - Oszczędzaj ciepłą wodę - sprawdź czy twój piec jest odpowiednio wyregulowany. - Jeśli możesz używaj termostatu, lub zaworów z termostatem na kaloryferach. W ten sposób możesz grzać w swoim domu tylko wtedy, gdy jest to potrzebne. - Uszczelnij okna i drzwi tak by niepotrzebnie nie tracić ciepła w domu. - Zimą nie zostawiaj stale uchylonego okna - to duża strata ciepła. Lepiej wietrzyć pokoje kilka razy dziennie po 10 - 15 min.

10. ENERGIA > OGRZEWANIE W TWOIM DOMU • - Obniż temperaturę w pomieszczeniach mało używanych. • Firanki i zasłonki nie powinny utrudniać cyrkulacji powietrza przy grzejniku • (wystarczy, że będą zwisać do parapetu). • - Jeśli możesz postaraj się o dobrą izolację cieplną budynku. Zmniejszysz w • ten sposób zużycie energii przeznaczonej do ogrzewania pomieszczeń. • - Izolacja cieplna ścian gdzie znajdują się kaloryfery pozwala na lepsze • ogrzewanie pomieszczeń. (Już samo założenie folii za grzejnikiem powoduje • podniesienie temperatury w pokoju o 1 - 2°C.) • - Zastosuj wentylację z odzyskiem ciepła. W zimie, dzięki zastosowaniu wentylacji z odzyskiem ciepła, ciepłe zanieczyszczone powietrze usuwane z domu ogrzewa świeże, chłodne powietrze napływające z zewnątrz. Możliwe jest odzyskanie do 85% ciepła uciekającego z usuwanym powietrzem

11. WYKORZYSTAJ ODNAWIALNE ŹRODŁA ENERGII Inwestuj w urządzenia wykorzystujące energię odnawialną, które wymagają wyższych nakładów początkowych, dając później bardzo tanią energię. Uwzględniaj energooszczędne rozwiązania już podczas projektowania i budowania domu. Pompa ciepła zamienia energię cieplną pobraną ze środowiska naturalnego na energię użyteczną służącą do ogrzewania. Stosując pompę ciepła, 75% energii otrzymujemy za darmo, płacimy jedynie za 25% energii zużytej do napędu sprężarki. Właściwie zaprojektowany system z kolektorami słonecznymi sprawia, że koszt ogrzewania ciepłej wody spada latem nawet do zera, a w zimie do 70 procent, natomiast koszt za ogrzewanie pomieszczeń może spaść o co najmniej jedną trzecią.

12. WYKORZYSTAJ ODNAWIALNE ŹRODŁA ENERGII Czy wiesz, że… Wykorzystując kolektory słoneczne w ciągu całego roku można zaoszczędzić nawet 60% energii zużywanej do podgrzewania wody, jeżeli instalacja solarna jest dobrze zaprojektowana i wykonana. Dom pasywny to budynek dobrze zaizolowany i uszczelniony, w którym zużycie energii zredukowane jest nawet o 90%. Poprzez wykorzystanie pompy ciepła, kolektorów słonecznych można obniżyć w rachunku energetycznym udział energii konwencjonalnej domu pasywnego prawie do zera. MONTUJĄC ODNAWAILNE ŹRÓDŁA ENERGII WYKORZYSTAJ DO TEGO CELU WSPARCIE W POSTACI DOTACJI, ULG, KREDYTÓW

13. Nie spalaj śmieci !!! W procesie spalania odpadów, w szczególności z tworzyw sztucznych uwalniane są do atmosfery szkodliwe związki chemiczne, które przyczyniając się do zanieczyszczenia powietrza, zagrażające zdrowiu i życiu ludzi. Spalanie odpadów jest dopuszczalne wyłącznie w spalarniach - przeznaczonych do tego urządzeniach i instalacjach posiadających zabezpieczenia ograniczające emisję do powietrza . W czasie spalania śmieci (odpadów) powstają substancje, które mają silne działanie rakotwórcze i śmiercionośne. Podczas spalania emitujemy do atmosfery:• pyły, które odkładając się w glebie, powodują szkodliwe dla zdrowia człowieka zanieczyszczenie metalami  ciężkimi, • tlenek węgla – trujący dla ludzi i zwierząt • tlenek azotu – powoduje podrażnienia, a nawet uszkodzenia płuc. A i to nie wszystko. Ten trujący dym zawiera jeszcze: dwutlenek siarki, chlorowodór, cyjanowodór, a także rakotwórcze związki zwane dioksynami.

14. Nie spalaj śmieci !!! Czym to grozi?Dioksyny i furany, powstające w czasie spalania śmieci, nieodwracalnie niszczą zdrowie – powodują nowotwory wątroby i płuc, uszkadzają płód i strukturę kodu gnetycznego oraz mają działanie alergiczne.Związki te to jedne z najsilniejszych trucizn, jakie zna ludzkość. Ich działanie toksyczne polega na podstępnym – bo powolnym – ale niezwykle skutecznym  uszkadzaniu rozmnażających się komórek w organizmach żywych.Niecałe dwa miligramy dioksyn wystarczą, by zabić ważącego 80 kilogramów człowieka. Chorobotwórcze substancje przedostaja się do otoczenia – znajdują się w powietrzu, osiadają na roślinach i przedmiotach i pozostają tam długi czas.Następnie wraz z pożywieniem (np. z warzywami, owocami, zbożami, na których się osadziły i wraz z wdychanym powietrzem, związki te dostają się do naszego organizmu. Większość  z nas jednak o tym nie wie, gdyż substancje te są niewidoczne i niewyczuwalne węchem .

15. Nie spalaj śmieci !!! Jak ty możesz temu zapobiec? •  Zwróć uwagę, czy w swoim gospodarstwie domowym nie przyczyniasz się do emisji dioksyn, spalając w domowych piecach śmieci. • Rygorystycznie przestrzegaj obowiązującego w Polsce ustawowgo zakazu spalania odpadów w urządzeniach do tego nieprzystosowanych. • Segreguj śmieci i pozbywaj się ich w sposób zgodny z prawem. • Jeśli nasz sąsiad zatruwa powietrze, którym oddychamy, zapoznaj go z treścia tej informacji. UCZMY SIĘ ODPOWIEDZIALNOŚĆI - SZCZEGÓLNIE GDY CHODZI O ZDROWIE I ŻYCIE! DBAJMY O ZDROWIE NASZE I NASZYCH DZIECI ! NIE PALMY ŚMIECI !!!

16. ZMNIEJSZ ILOŚĆ SWOICH ŚMIECI:- Ogranicz ilość niepotrzebnych opakowań- Używaj produktów, które można użyć ponownie (nie są jednorazowe)- Naprawiaj zamiast wyrzucać- Używaj parokrotnie niektórych produktów - Pożyczaj, wypożyczaj dziel się z innymi rzeczami, których rzadko używasz. - Odpady toksyczne (np. zużyte baterie) wyrzucaj do przeznaczonych do tego celu pojemników - pytaj o nie w urzędzie swojej gminie. Zobacz jakie odpady niebezpieczne powstają w twoim domu - co z nimi zrobić, jak zmniejszyć ich ilość. - Sprzedaj lub oddaj innym rzeczy, które chcesz wyrzucić. - Bierz udział w recyklingu - Zbuduj kompostownik - Zachęcaj innych do zmniejszania liczby swoich śmieci. - Szukaj własnych sposobów na zmniejszenie ilości śmieci

17. W ŁAZIENCE- Używaj detergentów (środków piorących i czyszczących), które jak najmniej szkodzą środowisku: >> Kupuj detergenty z eko-znakami.>> Używaj produktów ulegających biodegradacji. >> Kupuj proszki do prania z jak najmniejszą zawartością fosforanów. >> Unikaj środków żrących do mycia sedesu, są niebezpieczne dla środowiska. (do mycia sedesu wystarczy ocet) >> Nie wylewaj substancji toksycznych do zlewu lub kanału. - Nie wrzucaj odpadów do muszli klozetowej. - Kupuj papier toaletowy pochodzący z recyclingu. - Kupuj kosmetyki, których opakowanie pochodzi z recyclingu, a sam produkt nie jest testowany na zwierzętach (znaczek z króliczkiem).

18. ŚCIEKI > W TWOIM DOMU • Odprowadzenie nieoczyszczonych ścieków bezpośrednio do srodowiska • naturalnego stwarza poważne zagrożenie dla gruntu, jakości wód • i zdrowotności ludzi oraz prowadzi do degradacji zasobów wodnych • danego regionu. • DLACZEGO TRZEBA OCZYSZCZAĆ ŚCIEKI? • nie oczyszczane ścieki stanowią zagrożenie dla zdrowia, a czasami nawet dla życia mieszkańców, • ponieważ nie oczyszczane ścieki zagrażają środowisku naturalnemu, w tym szczególnie zagrożone są zasoby wody będące źródłem dla wodociągów, • ze względów estetycznych: nie czyszczone ścieki brzydko pachną, a wyciekając na ulicę, podwórze są przenoszone na butach wraz ze wszystkimi groźnymi dla zdrowia mikroorganizmami, • szczególnie ważne dla warunków polskich zagrażają zanieczyszczeniem bardzo ograniczonych zasobów wodnych.

19. ŚCIEKI > W TWOIM DOMU Jeżeli twój dom nie jest podłączony do kanalizacji zbiorczej to najprostszą rzeczą jest budowa szamba. Ważne dla środowiska jest to żeby szambo było szczelne, zaopatrzone w wywiewkę wentlacyjną i regularnie opróżniane. Jeżeli jest to możliwe ze względów lokalizacyjnych od razu zdecyduj się na budowę przydomowej oczyszczalni ścieków. W chwili obecnej wiele firm na rynku oferyje tego rodzaju obiekty, które po wykonaniu stanowią elementy dekoracyjne podwórza. Najprostszą jest oszczyszczalnia rozsączająca, którą można wykonać we własnym zakresie. Inwestycja taka zwraca się bardzo szybko ze względu na spore koszty wywozu szamba. Brak wody może być najważniejszą kwestią, z którą ludzkość będzie miała do czynienia w najbliższej przyszłości...Nie wystarczy myśleć o dzisiejszych potrzebach; ponosimy wielką odpowiedzialność wobec przyszłych pokoleń, które rozliczą nas z naszego zaangażowania dla zachowania bogactw naturalnych powierzonych nam przez Stwórcę, tak abyśmy je traktowali z troską i szacunkiem....JAN PAWEŁ II( lipiec, 2000)

20. W KUCHNI- Używaj ekologicznego płynu do zmywania naczyń (z eko-znakami) - Używaj pojemników do wielokrotnego napełniania, na przykład na płyn do zmywania naczyń - Przechowuj produkty żywnościowe w pojemnikach zamiast owijać je folią - Segreguj odpady - Kupując lodówkę wymagaj by była ona przyjazna dla środowiska – energooszczędna i ze znaczkiem "ozone friendly" - Oszczędzaj energię: >> Przy zakupie lodówki lub zmywarki zwróć uwagę na eko-znak mówiący o tym, ze produkt jest energooszczędny>> Korzystaj z lodówki tak by zużywała ona jak najmniej energii

21. W KUCHNI - Oszczędzaj wodę: >> Zakręcaj dokładnie kran i uszczelnij wszelkie przecieki>> Zmywając naczynia odkręcaj kran tylko kiedy potrzebujesz>> Opracuj oszczędną technikę zmywania (np. jedna komora z płynem, druga do płukania - Oszczędzaj gaz w kuchence gazowej: >> Sprawdź czy masz dobrze wyregulowany palnik kuchenki gazowej. Możesz zaoszczędzić do 10% zużytego gazu. >> Powinniśmy używać garnków, których średnica jest dwa razy większa od średnicy wieńca promieniowego palnika. Oszczędzasz w ten sposób do ok. 60% gazu.>> Nakrycie naczynia szczelną pokrywką to oszczędność 13% gazu.>> Stosowanie szybkowaru to oszczędność energii nawet do 40%. Przy zastosowaniu garnków ze stali szlachetnej możliwe jest zmniejszenie zużycia energii niezbędnej do przyrządzenia potraw w granicach 40-60%.>> Możesz również dobrać kształt i wielkość naczynia do gotowania różnych potraw. Przyspieszy to gotowanie i przez to zmniejszy zużycie energii.

22. Przy zakupie wybieraj energooszczędne AGD Energooszczędne AGD to nie są rzadkie i drogie sprzęty. Znajdziemy je w różnych strefach cenowych. Jak je rozpoznać? Wystarczy przyjrzeć się metce. Unia Europejska wyznaczyła klasy energochłonności i zobowiązała producentów do podawania ich w opisie urządzenia. Klas energetycznych jest siedem, określane są literami od A do G. Najmniej energii pobierają urządzenia klasy A, najwięcej - klasy G. Różnica zużycia energii między A i G sięga 50 proc. Przykład: Pralka w klasie A do prania 1 kg bawełny w standardowym cyklu w temperaturze 60 st. C nie może zużywać więcej niż 0,19 kWh, a pralka klasy C na to samo pranie zużywa ponad 0,39 kWh. W ostatnim czasie pojawiły się urządzenia jeszcze doskonalsze, oznaczane A+, a nawet A++, które są oszczędniejsze o 25 proc. od tych w klasie A. Oznaczenia efektywności energetycznej znajdziemy nie tylko na lodówkach i pralkach, również na zmywarkach i piekarnikach elektrycznych. Kuchnie z piekarnikiem klasy A pozwalają zaoszczędzić blisko 20 proc. prądu w porównaniu z klasą B. Niedzielny placek z takiego piecyka będzie zdecydowanie tańszy i ekologiczny.

23. GOŚCIE > KUCHNIA- GRYL- Zrezygnuj z plastikowych kubków, sztućców i talerzyków na spotkaniach rodzinnych czy towarzyskich. (Można zorganizować sztućce, kubki, talerzyki, których nie trzeba będzie od razu wyrzucić). - Przyjemnie jest pić z ceramicznego kubka czy szklanych naczyń - Na spotkania kupujcie żywność ekologiczną. - Segregujcie plastik, szkło i aluminiowe puszki. - Kupuj kawę z eko-znakami: "shade grown, fair trade, organic." - Materiałowe ręczniki i ściereczki to lepsze rozwiązanie od papierowych ręczników. - Kupujcie płyn do zmywania naczyń i mydło, które są przyjazne dla środowiska. - Jeśli używacie zmywarki - używajcie jej tylko wtedy, gdy jest całkowicie zapełniona.

24. W SKLEPIE- Szukaj produktów z eko-znakami. - Szukaj na półkach produktów, które pochodzą z recyklingu, dezodorantów bez freonów, czy proszków do prania bez fosforanów. - Staraj się kupować napoje w butelkach zwrotnych, a nie w kartonach. - Produkty, które często używasz, kupuj w dużych opakowaniach zamiast w małych, na przykład woda mineralna, proszek do prania. - Unikaj produktów w dodatkowym opakowaniu, na przykład pasty do zębów w dodatkowych pudełkach. - Wydaj wojnę torebkom foliowym - chodź na zakupy z koszem lub torbą z materiału. - Kupuj warzywa, owoce luzem zamiast pakowane razem na przykład na tackach styropianowych.

25. SPRZĘT (drukarki, komputery, monitory, etc.)- Kupuj sprzęt energooszczędny - Nie pozostawiaj sprzętu na "stand-by mode" - Wybierz drukarkę drukującą obustronnie - Zwróć uwagę na to, czy cartridge twojej drukarki, kopiarki, faksu można napełnić ponownie - Kupuj sprzęt z długim okresem gwarancji oraz taki, który można łatwo naprawić - Utrzymując sprzęt w dobrym stanie.

26. BIORÓŻNORODNOŚĆ - Urządź swój ogródek tak by mogły zamieszkać w nim różne zwierzęta. - W czasie ostrej zimy, jeśli trzeba dokarmiaj ptaki. - Ogranicz do minimum używanie pestycydów i herbicydów w swoim ogrodzie. - Jeśli możesz wspomagaj organizacje zajmujące się przyrodą. - Kupuj żywność ekologiczną. - Kupuj kosmetyki nie testowane na zwierzętach. - Jeśli możesz zrezygnuj z jedzenia mięsa lub ogranicz jego spożycie.

27. TRANSPORT - Przekonaj się do roweru (zyskuje nie tylko środowisko, ale i twoje zdrowie). • - Zamiast samochodu korzystaj z publicznego transportu. • Jeśli używasz samochodu, spraw, by odbywało się to jak najmniejszym kosztem • środowiska. • >> Używaj paliwa bezołowiowego.>> Jeśli możesz używaj biopaliwa.>> Jeśli możesz przerzuć się na gaz.>> Zmieniaj olej tylko w serwisie.>> Używaj opon wysokiej jakości, z których będziesz mógł korzystać przez długi • czas.>> Myjąc samochód używaj wiadra z wodą, a nie wody bieżącej z węża. Jeśli • posługujemy się wodą w wiadrze wystarczy nam ok. 20 litrów wody, wężem • zużywamy 100 - 200 litrów.

28. PRZEKONAJ SIĘ DO CARPOOLINGU • Carpooling to pomysł, który wziął się z życia w krajach zachodnich. Zamiast • jeździć samemu samochodem przewidzianym dla 4 czy nawet 5 pasażerów, lepiej zaprosić innych do wspólnego podróżowania. Korzyści są po obu stronach. Kierowca ma współtowarzyszy, może obniżyć koszty paliwa, przejazdu płatnymi autostradami, natomiast pasażer ma alternatywne, niejednokrotnie szybsze i tańsze źródło transportu w stosunku do komunikacji publicznej. • W Posce też można jeździć razem. Obecnie jest co najmniej kilka wortali, na których można znaleźć informacje o możliwości wspólnego wyjazdu. Poniżej namiary na kilka z nich: • autem.pl • zabieram.pl • jedziemy razem.pl • Carpooling to bardzo ciekawy pomysł zarówno dla tych, którzy chcą odbywać jednorazowy wyjazd w nietypowe miejsce, jak również dla osób regularnie podróżujących na danej trasie, choćby dojeżdżając do pracy.

29. Dziękuję za uwagę Opracował: Zdzisław Ginalski CDR O/Radom