Dane INFORMACYJNE

2. Dane INFORMACYJNE • Nazwa szkoły: • ZESPÓŁ SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH W CZAPLINKU • ZESPÓŁ SZKÓŁ CENTRUM KSZTAŁCENIA ROLNICZEGO IM. MICHAŁA DRZYMAŁY W BRZOSTOWIE • ID grupy: • 97/53_MF_G2, 97/82_MF_G1 • Kompetencja: • MATEMATYCZNO-FIZYCZNA • Temat projektowy: • NIEBO NAD GŁOWĄ • Semestr/rok szkolny: • SEMESTR I/2010/2011

3. Niebo widziane gołym okiem Czy jesteśmy sami? Metody obserwacji Nasz Układ Słoneczny Niebo nad głową Odkrycia historyczne Koniec prezentacji • Gwiazdy i galaktyki

4. Niebo widziane gołym okiem Powrót

5. Obserwacja gwiazdozbiorów • Żaden przyrząd optyczny nie zapewni nam lepszego widoku na konstelacje niż  nasz wzrok. • Jednym z najciekawszych do obserwacji gwiazdozbiorem jest na pewno Orion. Powrót

6. Ponadto: • Lutnia Pegaz Lew • No i wszystkim dobrze • znana Wielka Niedźwiedzica Powrót

7. Zimą warto spojrzeć na Syriusza, zaś latem na trójkąt letni (Wegę, Deneba i Altaira). Powrót

8. Meteoryty • Właściwie warto je obserwować  tylko gołym okiem, nie ma sensu używać jakichkolwiek przyrządów, gdyż one utrudniłyby obserwację. Najlepiej zaczekać na największe aktywności poszczególnych rojów. Powrót

9. zaćmienie Słońca • Niesamowity widok zapewnia tylko nasz wzrok, teleskop czy lornetka jest kompletnie niepotrzebna. Faza pierścionka z diamentem Korona słoneczna Powrót

10. Metody obserwacji Powrót

11. Sondy Kosmiczne • To bezzałogowe statki, służące do obserwacji i badań Układu Słonecznego. Wyposażone w kamery i aparaturę naukową, zbierają dane i przesyłają je na Ziemię drogą radiową. Przy ich pomocy zbadano kometę Halleya, dwie planetoidy i wszystkie planety oprócz Plutona. • Sondy dokonały też bliskich przelotów koło Słońca. Wchodzą one na orbitę planety lub księżyca, wykonują mapy powierzchni lub lądują, by zbadać środowisko bezpośrednio. Powrót

12. Oto kilka z nichSondy Voyager Sondy Voyager wyposażone były w anteny do wysyłania i odbierania sygnałów radiowych, termoogniwa jądrowe, kamerę i wysięgnik magnetometru do badania pól magnetycznych. Powrót

13. Sonda Galileo Sonda Galileo, wystrzelona w październiku 1989 roku w kierunku Jowisza, dwukrotnie wykorzystała grawitację Ziemi dla nabrania odpowiedniego przyśpieszenia. Po wejściu na orbitę, obserwowała zmiany układów chmur Jowisza i jego 4 największe księżyce. Wypuściła też próbnik, który opadając poprzez warstwę chmur, przez 57 minut przesyłał wyniki pomiarów do sondy macierzystej. Powrót

14. Sonda Magellan Sonda Magellan krążyła po orbicie wokół Wenus ponad 4 lata, wykonując mapy planety przy użyciu radaru, który pozwalał przeniknąć gęstą powłokę chmur. Zgromadzone dane Magellan przesyłał na Ziemię drogą radiową. Ukazywały one górzysty, wulkaniczny krajobraz. 12 października 1994 roku sonda weszła w atmosferę Wenus i uległa zniszczeniu.  Magellan wykonał 6 serii pomiarów, obejmujących 98% powierzchni planety Powrót

15. Obecnie działające satelity do obserwacji astronomicznych to: • satelity gamma: • Swift • Integral • AGILE • HETE-2 • satelity rentgenowskie • SUZAKU • XMM-Newton • Chandra • Rossi-XTE • satelity w podczerwieni • Kosmiczny Teleskop Spitzera • satelity optyczne • Kosmiczny Teleskop Hubble'a • satelity w nadfiolecie • Kosmiczny Teleskop Hubble'a Powrót

16. Teleskop Hubble’a • Teleskop Hubble’a krąży po naszej orbicie od 1990 roku. Między innymi możemy dzięki niemu podziwiać piękne zdjęcia zrobione z kosmosu. • Teleskop będzie znajdował się na orbicie okołoziemskiej do 2013 roku. Powrót

17. Dzięki Teleskopowi Hubble’a astronomowie mogą poznać tajemnice Wszechświata i być świadkiem zdarzeń, które dzieją się miliony lat świetlnych od nas. Za trzy lata ma go zastąpić Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba. Będzie on bardziej zaawansowany od swojego poprzednika. • Przykładowe zdjęcia zrobione teleskopem Hubble’a Powrót

18. Odkrycia historycznei ważne wydarzenia Powrót

19. I w. n.e. – Klaudiusz Ptolemeusz z Aleksandrii sformułował teorię geocentryczną, według której ziemia tkwi nieruchomo we wszechświecie, a Słońce i inne ciała niebieskie krążą wokół niej. • W 1543r. – Mikołaj Kopernik, polski astronom ogłosił teorię heliocentryczną udowadniając, że Ziemia i inne planety krążą wokół Słońca. • W 1903r.  – Konstanty Ciołkowski, rosyjski uczony polskiego pochodzenia, wysunął ideę lotów kosmicznych rakietami, które mogą pokonać siłę grawitacji. • 3 Września 1957r. – wystrzelenie pierwszego sztucznego radziecki satelity– Sputnik 1 na orbitę okołoziemską. Zapoczątkował on erę podboju kosmosu. • 3 Października 1957r. – wystrzelenie na orbitę około ziemską satelity Sputnik 2 wraz z psem Łajką na pokładzie. Powrót

20. W 1959r.  – została wysłana pierwsza sonda kosmiczna – Łuna 1. Była to sonda wysłana przez ówczesny Związek Radziecki. • 16 Czerwca 1961r. – Jurij Gagarin, radziecki kosmonauta, odbył pierwszy lot w kosmos statkiem Wostok 1 dokonując okrążenie naszej planety. Lot trwał w sumie 108 minut. • 16 czerwca 1963r. – Walentyna Tierieszkowa była pierwszą kobietą w kosmosie. • 18 lutego 1965r. – Aleksiej Leonow, rosyjski kosmonauta wyszedł ze statku Wostok 2 w otwartą przestrzeń kosmiczną. • 31 stycznia 1966r. - Łuna9, radziecka sonda bezzałogowa , wylądowała na powierzchni księżyca. Powrót

21. 20 Lipca 1969r. – Neil Armstrong, amerykański astronauta, jako pierwszy z trzyosobowej załogi Apollo 11 (załogę stanowili : Edwin Aldrin, Michael Collinsoraz Neil Armstrong) stanął na powierzchni księżyca. Wypowiedział słynne zdanie, które brzmiało: "Ten mały krok człowieka jest wielkim krokiem ludzkości". • 17 października 1970r.–  lądowanie na Księżycu pierwszego radzieckiego pojazdu Łunochod. • 1971r. – umieszczenie na orbicie okołoziemskiej pierwszej radzieckiej stacji kosmicznej Salut 1. • Lipiec 1975r. – połączenie w przestrzeni kosmicznej amerykańskiego statku Apollo 18 i radzieckiego Sojuz 19. • 1976r. – początek badań powierzchni Marsa przez Amerykańskie sondy Viking 1 i Viking 2. Powrót

22. 27 Czerwca–5 Lipca 1978r. Mirosław Hermaszewski,pierwszyPolak w kosmosie, uczestniczył w radzieckiej misji na stacji kosmicznej Salut 6. • 1979r. – początek misji amerykańskiej sondy Voyager 2, która z informacjami o Ziemi ma wylecieć poza Układ Słoneczny. • 1981r. – początek ery promów kosmicznych wielokrotnego użytku takich ja Columbia, Challenger, Discovery Atlantis i Endeavour. • 1986r. – umieszczenie na orbicie okołoziemskiej radzieckiej stacji kosmicznej Mir. • 1990r. – wyniesienie na orbitę okołoziemską teleskopu Hubble’a umożliwiającego obserwację dalekiej przestrzeni kosmicznej. • 1991r. – odkrycie przez polskiego uczonego Aleksandra Wolszczana pierwszego poza słonecznego układu planetarnego. Powrót

23. 1997r. – lądowanie na Marsie amerykańskiej sondy Pathfinder oraz badania tej planety przez zdalnie sterowany pojazd Sojouner Rover. • 1997- 2006r.  – budowa międzynarodowej stacji orbitalnej ALFA z udziałem USA, Rosji, Japonii i kilkunastu innych państw. • Styczeń 2004r. – lądowanie na Marsie dwóch amerykańskich sond Spirit i Opportunity, których zadaniem jest poszukiwanie śladów obecności wody. • Styczeń 2005r. – lądowanie na Tytanie, największym satelicie Saturna, próbnika Huygens. Jego zadaniem było zebranie informacji o składzie atmosfery, ciśnieniu i temperaturze Tytana. Powrót

24. Nasz Układ Słoneczny Powrót

25. Nasz Układ Słoneczny • Układ planetarny składający się ze słońca i powiązanych z nim grawitacyjnie ciał niebieskich. Zawiera: 4 planety skaliste, pas planetoid oraz 4 gazowy olbrzymy i pas Kuipera. Powrót

26. Tak wyglądała praca nad naszym Układem Słonecznym w Czaplinku. Powrót

27. Słońce Gwiazda centralna Układu Słonecznego, wokół której krąży Ziemia, inne planety oraz mniejsze ciała niebieskie. Słońce to najjaśniejszy obiekt na niebie i główne źródło energii docierającej do Ziemi. Słońce jest oddalone od Ziemi o około 150 mln km, leży w Ramieniu Oriona galaktyki Drogi Mlecznej, 26 tysięcy lat świetlnych od jej środka i około 26 lat świetlnych od płaszczyzny równika Galaktyki. Okrąża centrum Drogi Mlecznej z prędkością ok. 220-260 km/s w czasie ok. 226 milionów lat, co daje ponad 20 obiegów w ciągu dotychczasowej historii gwiazdy. Powrót

28. Najmniejsza i najbliższa Słońcu planeta Układu Słonecznego. Jako planeta wewnętrzna znajduje się dla ziemskiego obserwatora zawsze bardzo blisko Słońca, dlatego jest trudna do obserwacji. Mimo to należy do planet widocznych gołym okiem i była znana już w starożytności. Merkurego dojrzeć można jedynie tuż przed wschodem lub tuż po zachodzie Słońca. Powrót

29. Druga według oddalenia od Słońca planeta Układu Słonecznego. Jest trzecim pod względem jasności ciałem niebieskim widocznym na niebie, po Słońcu i Księżycu. Światło odbite od Wenus powoduje powstawanie cieni. Jej nazwa wzięła się od rzymskiej bogini miłości, Wenus. Ponieważ na nocnym niebie jest widoczna tylko przez pewien czas przed wschodem Słońca lub po zachodzie Słońcanazywana jest także Gwiazdą Poranną lub Gwiazdą Wieczorną. Powrót

30. Nasza ulubienica i nasza „Matka”. Trzecia, licząc od Słońca, a piąta co do wielkości planeta Układu Słonecznego. Pod względem średnicy, masy i gęstości jest to największa planeta skalista Układu. Rozwój życia na lądzie umożliwiła powłoka ozonowa, zmniejszająca natężenie promieniowania ultrafioletowego oraz magnetosfera, odbijająca cząstki wiatru słonecznego. Powrót

31. Czwarta według oddalenia od Słońca planeta Układu Słonecznego. Nazwa planety pochodzi od imienia rzymskiego boga wojny – Marsa. Zawdzięcza ją swej barwie, która przy obserwacji z Ziemi wydaje się być rdzawo-czerwona i kojarzyła się starożytnym z pożogą wojenną. Mars jest planetą wewnętrzną z cienką atmosferą, o powierzchni usianej kraterami uderzeniowymi, podobnie jak powierzchnia Księżyca. Występują tu także inne rodzaje terenu, podobne do ziemskich: wulkany, doliny, pustynie i polarne czapy lodowe. W przeciwieństwie do Ziemi, Mars jest geologicznie i tektonicznie nieaktywny. Powrót

32. Pas planetoid Obszar Układu Słonecznego znajdujący się między orbitami Marsa i Jowisza. Krąży w nim wiele ciał różnej wielkości, nazywanych planetoidami. Pas planetoid nazywany jest też głównym pasem, ponieważ w Układzie Słonecznym istnieją również inne zbiory małych ciał: pas Kuipera, dysk rozproszony i obłok Oorta, oraz wiele mniejszych skupisk, takich jak planetoidy bliskie Ziemi, centaury czy trojańczycy. Na naszym plakacie pas planetoid zrobiliśmy z cukru  Powrót

33. Piąta w kolejności oddalenia od Słońca i największa planeta Układu Słonecznego. Jego masa jest nieco mniejsza niż jedna tysięczna masy Słońca, a zarazem dwa i pół raza większa niż łączna masa wszystkich innych planet w Układzie Słonecznym. Wraz z Saturnem, Uranem i Neptunem to gazowe olbrzymy, czasem nazywane również planetami jowiszowymi. Jest to trzeci najjaśniejszy obiekt na nocnym niebie po Księżycu i Wenus. Powrót

34. Gazowy olbrzym, szósta planeta Układu Słonecznego pod względem oddalenia od Słońca, druga po Jowiszu pod względem masy i wielkości. Charakterystyczną jego cechą są pierścienie, składające się głównie z lodu i w mniejszej ilości z odłamków skalnych; inne planety-olbrzymy także mają systemy pierścieni, ale żaden z nich nie jest tak rozległy, ani tak jasny. Obecnie znane są 62 naturalne satelity Saturna . • Promień Saturna jest około 9 razy większy od promienia Ziemi. Chociaż jego gęstość to tylko jedna ósma średniej gęstości Ziemi, ze względu na wielokrotnie większą objętość masa Saturna jest dziewięćdziesiąt pięć razy większa niż masa Ziemi. Powrót

35. Gazowy olbrzym, siódma w kolejności od Słońca planeta Układu Słonecznego. Jest także trzecią pod względem wielkości i czwartą pod względem masy planetą naszego systemu. Nazwa planety pochodzi od Uranosa, który był bogiem i uosobieniem nieba w mitologii greckiej ojcem Kronosa i dziadkiem Zeusa. Choć jest widoczny gołym okiem, podobnie jak pięć innych planet, starożytni obserwatorzy nie uznali go za planetę ze względu na jego niską jasność i powolny ruch po sferze niebieskiej. Uran to również pierwsza planeta odkryta przy pomocy teleskopu. Powrót

36. Gazowy olbrzym, ósma, najdalszaod Słońca planeta w Układzie Słonecznym. Nazwa planety pochodzi od rzymskiego boga mórz Neptuna. Wśród planet Układu Słonecznego jest czwartą pod względem średnicy i trzecią pod względem masy. Neptun jest ponad 17 razy masywniejszy od Ziemi i trochę masywniejszy od swojego bliźniaka, Urana, który ma masę prawie 15 razy większą od masy Ziemi. Krąży wokół Słońca w odległości około 30 razy większej, niż dystans Ziemia-Słońce. Jego symbol astronomiczny to , stylizowana wersja trójzębu Neptuna. Powrót

37. Czaplinecki Układ Słoneczny. Prezentuje go plakat wielkości 2m × 1,5m Będzie wisiał w gabinecie pani dyrektor  Powrót

38. Gwiazdy i galaktyki Powrót

39. Gwiazdy • Gwiazdy są to samoświecące ciała niebieskie o masach od 0,08 do ponad 100 mas Słońca. Ilość wypromieniowywanej energii, z wyłączeniem gwiazd nowych i supernowych, mieści się w granicach od 0,0001 do 10 000 energii emitowanej przez Słońce. Powrót

40. Gwiazdy • Budowa gwiazd zasadniczo przypomina budowę Słońca. Największy zakres zmienności w budowie gwiazd dotyczy średnic. Wynoszą one od kilkudziesięciu km (pulsary) do kilku tysięcy średnic Słońca. Powrót

41. Rodzaje gwiazd • Gwiazdy dzieli się na należące do tzw. I populacji (stosunkowo młode, utworzone z materii bogatej w ciężkie pierwiastki pozostałej z wybuchów gwiazd nowych lub supernowych) oraz II populacji (stare, które nie przeszły jeszcze całego cyklu ewolucji gwiazdy, w związku z tym zawierające głównie lekkie pierwiastki, ciężkie pierwiastki stanowią mniej niż 2% masy). Gwiazdy występują często w układach wielokrotnych (gwiazdy podwójne). Powrót

42. Galaktyki • Galaktyki to układy gwiazd i materii międzygwiazdowej, w obrębie których wzajemne oddziaływania grawitacyjne przewyższają znacznie oddziaływania z innymi galaktykami. Jedną z galaktyk jest Galaktyka (zwana również Drogą Mleczną). Powrót

43. Galaktyki Patrząc w bezchmurną noc na dowolny kawałek pustego (czarnego) nieba, musimy mieć świadomość, że tam jest to co widać na tym zdjęciu – tysiące galaktyk. Czy ktoś jeszcze jest przekonany, że jesteśmy sami we wszechświecie?  Powrót

44. Rodzaje galaktyk • Pod względem budowy i wyglądu zewnętrznego galaktyki dzieli się zwykle na: eliptyczne, spiralne i nieregularne. Powrót

45. Galaktyki eliptyczne • Galaktyki eliptyczne (oznaczone symbolem E) składają się prawie wyłącznie z gwiazd populacji II i nie zawierają prawie materii międzygwiazdowej; najmniejsze galaktyki eliptyczne są prawdopodobnie obiektami zbliżonymi do międzygalaktycznych gromad kulistych (gwiazd gromady). Galaktyka Andromedy Powrót

46. Galaktyki spiralne • Galaktyki spiralne (symbol S) cechuje występowanie jasnych ramion spiralnych, będących zagęszczeniami gwiazd i gorących obłoków gazowych; zawierają gwiazdy różnych populacji, a gaz międzygwiazdowy stanowi kilka procent masy galaktyk; obracają się wokół osi prostopadłej do płaszczyzny ramion; w ich centrum wyróżnia • się na ogół jaśniejsze • jądro. Powrót

47. Galaktyki nieregularne • Galaktyki nieregularne (symbol I) odznaczają się nieregularną budową oraz znaczną obfitością materii międzygwiazdowej. Powrót

48. Droga mleczna • Nasza Galaktyka jest galaktyką spiralną. Zawiera około miliona milionów gwiazd. To największe pojedyncze elementy w przestrzeni. Różnią się rozmiarami, temperaturą i wiekiem. Ale wszystkie gwałtownie się spalają, wytwarzając przy tym ciepło i światło. Dlatego możemy je dostrzec. Nazwa pochodzi od greckiego gala (mleko), ponieważ płaszczyzna równika Galaktyki pokrywa się z płaszczyzną Drogi Mlecznej.

49. Czy jesteśmy sami? Powrót

50. Odkrycia planet poza układem słonecznym Pierwszą planetę pozasłoneczną krążącą wokół pulsara PSR B1257+12 odkrył w 1991 roku polski astronom Aleksander Wolszczan. Pierwszą planetę krążącą wokół normalnej gwiazdy czyli gwiazd ciągu głównego odkryto w 1995 roku. Krąży ona bardzo blisko gwiazdy 51 Pegasi i jest nieco większa niż połowa masy Jowisza. Powrót