ARZ YANLI İKTİSAT

1. ARZ YANLI İKTİSAT

2. GİRİŞ • 1970’lerde Keynesyenİktisat’abirtepkiolarakdoğanArzYanlıİktisat, başlangıçtabilimselbirteoriyedayanmadığıgerekçesiyleeleştirileralmışsada, sonralarıakademikçevrelerinaraştırmakonularıarasındayeralmıştır. • 1980’lerde ABD Başkanı R. Reagan veİngiltereBaşbakanıM.ThatchertarafındanönplanaçıkartılanArzYanlıİktisat, özellikleABD’debüyükilgigörmüşveBaşkanReagan’ınseçimprogramınatemeloluşturmuştur. Bu nedenlearzyanlıpolitikalara, “Reaganomics” ve“Thatcherism” adıdaverilmiştir.

3. Vergi indirimleri politikasını öneren Amerikalı iktisatçı Profesör Arthur Laffer, vergi indirimleri sonucunda toplam piyasa üretiminin ve toplam vergi gelirlerinin artacağını savunmuştu. Laffer’in görüşleri, ABD’nde özellikle Wall Street Journal’un editörü Jude Wanniski’nin katkılarıyla kamuoyuna aktarıldı. Bu görüşler, kısa sürede akademik çevrelerde de ilgi gördü ve diğer bazı iktisatçılar tarafından ayrıntılı bir şekilde incelemeye konuldu.

4. . Laffer’in vergi indirimleri ile toplam piyasa üretimi ve vergi gelirleri arasında kurmuş olduğu geometrik ilişki, akademik çevrelerde yapılan çalışmalarda "Laffer Eğrisi" şeklinde popularite kazandı. Laffer, görüşleri ile talep-yönlü iktisat politikasını (Keynesyen eyiktisat politikasını) eleştirmiş, bunun yerine "her arz kendi talebini yaratır" şeklinde formüle edilen Say Kanunu' nu tekrar gündeme getirme çalışmıştır. Laffer’e göre çağdaş iktisadi sorunların temelinde, üretimin talebe cevap verememesi yatmaktadır. Laffer, üretimi teşvik edecek en önemli iktisat politikasının ise "vergi indirimleri politikası" olduğunu savunmuştur. 

5. TANIM • Arz-yönlü iktisat, özellikle vergi indirimleri yoluyla üretimin ve dolayısıyla vergi gelirlerinin pozitif yönde etkileneceğini ve bu suretle ekonomik büyümenin, kaynak kullanımında ve dağılımında etkinliğin sağlanacağını savunan bir iktisadi düşüncedir.

6. ARZ YANLI İKTİSAT’IN POLİTİKA ÖNERİLERİ • ArzYanlıİktisat, toplamtalebinetkilenmesiaçısındanmaliyepolitikasınaağırlıkvermeyianlamlıbulmamaktadır. Devletharcamaları,toplamvergigelirlerivebütçeaçığıdeğişkenlerini, istihdam, üretimvegelirileilgiliamaçlaraulaşmakaçısındangüvenilirbulmayanArzYanlıİktisat’ın, KeynesyenTeori’yeyönelikönemlibireleştirisi; “iktisatpolitikasınınkısavadedeistikrarsağlamakgibiamaçlarınyerine, dahaanlamlıveulaşılmasımümkünamaçlarıbenimsemesi” yönündeolmuştur. Bu bakımdan, devletpolitikasınıntemelamacının, piyasaekonomisininetkinliğiniartıracakönlemleralmakveekonomininpotansiyelbüyümehızınaulaşmakolduğuvurgulanmıştır.

7. 1970’lerde yaşananstagflasyon, ArzYanlıİktisat’ınönplanaçıkmasındabüyükroloynamıştır. İçindebulunduğudöneminsorunlarınaçözümarayan her iktisatteorisigibiArzYanlıİktisatda, döneminekonomiksorunlarınaçareleraramıştır. Bu kapsamda, ArzYanlıİktisat’ınpolitikaönerileri, vergipolitikalarıveenflasyonakarşıüretilençözümpolitikalarıolaraköneçıkmaktadır.

8. VERGİ POLİTİKASI • 1970’li yıllarda en çokdikkatçekensorunlardanbirisi, kamuharcamalarınınaşırıderecedeartmışolmasıdır. Artankamuharcamalarıda, pekçokülkedevergiyükününbüyükoranlardayükselmesiylesonuçlanmıştır. • ,Yüksekoranlıvergiyüküveyüksekenflasyonlabirlikte, “taxflation”adıverilenkavramiktisatliteratürünegirmişveyeniiktisadisorunlarortayaçıkmıştır. Bu sorunlarşuşekildesıralanabilir:

9. 1970’lerde yaşananyüksekenflasyon, bireylerineldeettiğikazançvegelirlerin parasalolarakdeğeriniyükselttiğiiçin, reel satın almagücündebirdeğişiklikolmamasınarağmen, bireyler, artanoranlıgelirvergisinedeniyledahayüksekorandavergiyükünemaruzkalmışlardır. Enflasyonunartanoranlıgelirvergisiüzerindekibuetkisine, literatürde “gelir dilimi kayması” adı verilmektedir. • Vergiyükününyüksekoranlaraulaşması, özelyatırımharcamalarınıazaltıcıbiretkimeydanagetirerek, ekonomininverimlilikoranınıdüşürmüş, istihdamhacmiüzerinde de olumsuzetkilerenedenolmuştur.

10. Aşırıvergiyüküveyüksekenflasyon, tasarruflarınerimesineneden olmuştur • Yüksekvergioranları, vergiyükümlüleriniyasalolmayanyollardanvergikaçırmayave/veyayasalboşluklardanvevergisığınaklarındanyararlanarakvergidenkaçınmayateşviketmiştir.

11. ArzYanlıİktisattaraftarları, busorunlarınçözümünüvergiindirimleriniiçerenpolitikalardabulmuşlardır. • ArzYanlıvergipolitikasınagöre; özelliklevergiindirimleriyoluyla,üretimvedolayısıylavergigelirleripozitifyöndeetkilenecekveböylece,ekonomikbüyümeveetkinliksağlanacaktır. ArzYanlıİktisatçılar’ın,vergipolitikalarınıdayandırdıklarıbaşlıcaüçtemelilkebulunmaktadır. Bunlar:

12. Marjinalvergioranlarınınindirilmesi (artırılması) durumunda,nispifiyatlarpozitif (negatif) yöndeetkilenecektir. ArzYanlı İktisatçılar’agöre; marjinalvergioranlarıindirilirse, bireyler,üketimyerinetasarrufayönelecekler, boşdurmayerineçalışmayıedeceklerdir. • ArzYanlıİktisat, “ekonomiketkinlik” ve “ekonomikbüyüme”yivurgulamıştır. ArzYanlıİktisatçılar’agöre; “ekonomikistikrar”ve “adilgelirdağılımı” gibiiktisatpolitikasıamaçlarına, kısadönemdeulaşılamaz. Bu amaçlarıgerçekleştirmekiçin, öncelikleekonomideetkinlikveyüksekbüyümeyisağlayacakpolitikalarınuygulamayakonulmasıgerekmektedir. • " ArzYanlıvergipolitikasınınbirdiğertemelilkesinegöre; vergioranlarınınindirilmesi, sanıldığıgibivergigelirleriniazaltmayacak, aksineartıracaktır (LafferEtkisi).

13. ABD"li ekonomist Arthur Laffer tarafından sunulmuştur. Arz ekonomisinin önemli kavramlarındandır. Vergi oranları ile devletin tahsil edeceği toplam vergi gelirleri arasındaki ilişkiyi gösterir. Buna göre, bireyler vergi oranlarında yapılacak artışlara cevap verirler. Vergi düzeyindeki artış belli bir noktaya kadar devletin vergi gelirlerinin artmasını sağlarken, vergilerin daha da yükseltilmesi bireylerin vergi ödemekten kaçınma eğilimi göstermesine, dolayısıyla devletin vergi gelirlerinin azalmasına yol açar.

14. EnflasyonlaMücadeledeArzYanlı İktisat’ın Çözüm Önerileri • Keynesyeniktisadın enflasyonla mücadelede önerdiği çözümlerden tamamenuzaklaşanArzYanlıİktisatyanlıları, toplamtalepyerinetoplamarzı kullanarak enflasyonu ortadan kaldırmaya çalışmışlardır. Enflasyonsorunununçözümünde, arzı artırıcı politikaları öneren Arz Yanlı İktisat taraftarlarına göre; bu politikaların en etkili ve verimli olanları, vergi teşvikleri ve vergi indirimleridir. Arz Yanlı İktisatçılar’ın enflasyonaçareolaraksundukları vergi politikaları şu şekilde sınıflandırılabilir:

15. Çalışma gayretlerini artırmak için, maaş ve ücretlerden alınan vergilerinindirilmesi, • Sermayebirikimini artırmak için, ticaret kesimine vergi teşviklerininsağlanması, • Özeltasarrufları artırmak için, yatırım gelirlerinden alınan vergilerinindirilmesi. • ArzYanlı İktisatçılar; uygulanacak bu politikaların emek arzı ve yatırımları daha etkin ve verimli hale getirerek, toplam üretimin, dolayısıyla da toplam arzın artmasına ve enflasyonun önlenmesine imkan sağlayacağını iddia etmişlerdir.

16. BütçePolitikası • ArzYanlı İktisat’ın enflasyonla mücadelede politika önerilerinden birisi, “bütçedenkliği ilkesi”dir. Enflasyonist bekleyişlere de yolaçanbütçeaçıkları, tasarruflarıçekervefaizoranlarının yükselmesine neden olur. Bu durum, sermaye birikimini ve üretim artışını olumsuz etkileyeceği için, enflasyonu daha da artırır. Bütçeaçığının finansmanı konusuna da önem veren Arz Yanlı İktisat, paraarzının ekonominin büyümesiyle ilişkili olarak yavaş ve istikrarlı bir artış göstermesi ve bütçe açıkları ile ilişkisinin olmaması görüşündedir.

17. Para Politikası • Enflasyonuntemelnedenini, reel üretim artışına oranla daha fazla artanparaarzında gören Arz Yanlı İktisat, istihdam, tasarruf ve sermaye birikiminin önündeki engellerin ortadan kaldırılmasının enflasyonu engelleyeceğini iddia etmiştir. Böylece Arz Yanlı İktisat, düşük işsizlikle düşükenflasyonoranlarınınaynıandagerçekleşemeyeceğini, belirlibirfiyatistikrarına çok yüksek oranlı bir işsizlikle ulaşılabileceğini ya da istihdamın artması için enflasyon hızının artması gerektiğini öngören Phillips Eğrisi’ni kabul etmemiştir.

18. ArzYanlı İktisat’a göre; para arzı sabit bir hızla artarken, emek arzını artırıcı, tasarruf ve yatırımı teşvik edici bir vergi politikası uygulanırsa, fiyatlardadahadüşükbiryükselmehızıolacaktır. Ayrıca, vergiindirimleriyoluylatasarrufvesermayebirikiminin artırılması, sermayeemek oranını yükselterek, emeğin verimliliğinin ve sonuçta reel üretimin artmasına neden olacaktır. Böylece Arz Yanlı İktisat, teorikgörüşleriçerçevesindegelirdağılımınayöneliksonuçlarada ulaşılmıştır.

19. ArzYanlı İktisat, 1980’li yıllarda ABD’de en önemli iktisadi akımlardan biri olmasına rağmen, Reagan’ın başkanlık görevinden ayrılmasıyla birlikte önemini büyük ölçüde kaybetmiştir. • En temelarzyanlı politika önermesi olan vergi indirimlerinin, iktisadi refahvegelirüzerindekietkilerikonusundafarklı görüşler olmakla birlikte, birçokiktisatçı, söz konusu etkinin pozitif olduğu yönünde görüşbildirmişlerdir. Bunlaragöre; vergiindirimleri, ekonomikaktivitelereivmekazandırarak vergi tabanının genişlemesine, dolayısıyla dahaçokgelirtoplanmasına ve refah seviyesinin artmasına neden olmaktadır

20. Neslihan CAN - 2012473037 • Zuhat NAS - 2012466083