Strategie nauczania

1. Strategie nauczania

2. Carl Rogers (1902–1987) – amerykański psycholog i psychoterapeuta. „Tylko ten jest wykształcony, kto nauczył się, jak się uczyć; kto nauczył się, jak przystosować się i zmieniać; kto uświadomił sobie, że wszelka wiedza jest niepewna, że tylko poszukiwanie wiedzy stwarza podstawy pewności”

3. 1. Nauczaj atrakcyjnie Ty sam i Twoja osobowość i to jak na co dzień zachowujesz się w klasie może się okazać najpotężniejszym instrumentem motywacyjnym, możesz się stać wzorem osobowym dla U Podstawa to rysy charakteru – radosne usposobienie, życzliwość, dojrzałość emocjonalna, szczerość. Twoje starania przyniosą dobre efekty na tyle, na ile U podziwiają Ciebie, cenią Twoje zdanie i wierzą, że mówisz szczerze. Poznaj i polub swoich U, zwracaj się do nich po imieniu, każdego dnia poświęć im trochę czasu każdemu z osobna. Ułatw też U poznanie Ciebie– opowiedz o swoich kolejach życia, zainteresowaniach, będą bardziej otwarci wobec Ciebie Stwórz otoczenie przyjazne naucewnętrze miłe dla oka, plansze, dekoracje niech współbrzmią z materiałem nauczania, fotografie U i ich prace umieścić na widoku.

4. 2. Określaj i wyjaśniaj uczniom cele lekcji Przed przystąpieniem do planowania lekcji należy zastanowić się: • Po co chcesz właśnie tego nauczyć swoich uczniów? • Do czego przyda im się ta wiedza? • Jak wykorzystają ją w przyszłości? • Co będą umieć po mojej lekcji? • Co będą pamiętać z tej lekcji za kilka lat? Jeżeli dziecko nie otrzyma odpowiedzi na te pytania. Zapoznaje się z wiadomościami tylko a) powierzchownie, b) pamięta je krótko, c) nie jest w stanie ich zastosować ani odtworzyć. Celem jest efekt w postaci wiedzy i umiejętności.

5. 2. Pamiętaj o celu lekcjiJaki ma być cel Zawsze podawany!! • ma być jasny, konkretny, sformułowany w języku ucznia • frapujący i zaciekawiający ucznia • zbyt ogólny nie jest przydatny szczególnie dla nauczyciela • stawiamy najwyżej 2-3 cele lekcji (pamiętaj, że musisz je jeszcze sprawdzić na koniec lekcji) • cele mają dotyczyć wiedzy i również umiejętności a także postaw

6. Sprawdzenie realizacji celów - podsumowanie lekcji Po każdej lekcji musicie  sprawdzić, czy osiągnęliście założony cel. • Propozycja – poleć uczniom dokończenie zdania: • • Dziś nauczyłem się .....• Zrozumiałem, że.......• Przypomniałem sobie, że.........• Zaskoczyło mnie, że.........• Dziś osiągnąłem założony cel, gdyż......

7. Jak sprawdzać czy cel został osiągnięty • metoda świateł drogowych do każdego celu i wnioski: na następnej lekcji trzeba wrócić do któregoś z celów, gdy sygnalizowano kolorem • metoda „ kosz i walizka” • pytania do tematu, czyli czego chciałabym/bym jeszcze dowiedzieć się na ten temat? • zamiast zadania podsumowującego, pytania podsumowujące:O co można zapytać człowieka, który posiadł taką wiedzę jak my? Na jakie pytanie mógłby nam odpowiedzieć? Pewnie tych przekształceń może być jeszcze sto. Najważniejsze, żeby nie stosować tego samego sposobu przez dłuższy czas.

8. 3.Określ kryteria sukcesu czyli, na co będę zwracał uwagę, czego będę oczekiwać i wymagać od uczniów po lekcji. Przypominamy, że to skrót podpatrzony u nauczycieli z Wielkiej Brytanii. Nauczyciele formułują ”wilfy” czyli „What I amlooking for” NaCoBeZU – na co będę zwracać uwagę. - .

9. 3.Określ kryteria oceniania - na co będę zwracać uwagę • To kryteria oceny pracy U • Pytanie: Po czym ja, nauczyciel poznam, że uczeń już to umie? • Ma uzmysłowić, czego dokładnie uczeń ma się nauczyć, co ma umieć, czego N będzie od U wymagał

10. 4. Zadawaj pytania problemowe Dziś zanim zaczniemy nowy temat, spójrzmy na to, co już wiemy. Może to być w formie ambitnych, otwartych pytań, np.Jeśli rośliny potrzebują światła słonecznego do wytwarzania pożywienia, to dlaczego największe rośliny nie rosną na pustyniach, gdzie cały czas świeci Słońce?” Jest to o wiele lepsze wprowadzenie do powtórzenia fotosyntezy, niż:Jakie jest równanie fotosyntezy?” Philip, Century Island School

11. Następny krok w zadawaniu pytań ... We współczesnej dydaktyce podkreśla się znaczenie pytań "aktywnych", czyli takich, które zadawane są przez uczniów, czyli uczniowie pytają nauczyciela i swoich kolegów. Kto pyta uczy się skuteczniej niż ten,kto jest tylko pytany. ? Pytania zamknięte, pytania o fakty oraz pytania retoryczne zniechęcają uczniów do poszukiwania odpowiedzi.

12. Pytania dywergencyjne(dopuszczające wiele rozwiązań) podniosą motywacje, bo uczniowie mogą wyrazić opinie, osobiście odnieść się do materiału lekcji Np. na lekcji historii o rozrywkach okrutnych Rzymian – chrześcijanach, lwach, gladiatorach, można zadać pytanie: Dlaczego zdaniem uczniów ludzie kulturalni upodobali sobie takie okrucieństwa? Stąd droga do wartościowej dyskusji: Współczesna agresja w sporcie? Wpływ grupy na zachowania agresywne? Czerpanie przyjemności z rozrywek a przyzwolenie na okrucieństwo? Np. po zapoznaniu z opisem życia w Atenach i Sparcie można zadać pytanie: Podobieństwa między nowoczesnymi państwami a życiem społecznym w Atenach

13. Sztuka zadawania pytań • Kim był Pitagoras i co dobrego zrobił dla ludzi? • Jak sprawiedliwie podzielić pizzę? Czy lepiej kupić jedną dużą, czy kilka mniejszych? • Czy wszyscy ludzie na świecie zawsze liczyli tak jak my teraz? • Po co uczyć się liczyć, skoro ktoś wymyślił kalkulator? • Ułamki-egipskie, greckie, i inne… • Do czego matematyka jest potrzebna przy remoncie mieszkania? • Co to są podatki i czy każdy musi je płacić? • Czy w banku mieszkają procenty? I skąd one się biorą?

14. 5. Stosuj efektywną informację zwrotną ELEMENTY DOBREJ INFORMACJI DLA UCZNIA: • Informacja o walorach pracy (+) 2. Informacja o brakach (-) 3. Wskazówki jak poprawić pracę () 4. Wskazówki jak pracować dalej () KOMENTARZ

15. INFORMACJA O WYNIKACH UCZENIA SIĘ (1 + 2) KOMENTARZ = + INSTRUKTAŻ DYDAKTYCZNY (3 + 4) „Stopniowo zarówno N, jak i U oswajali się z ocenianiem za pomocą komentarzy i lepiej sobie z nimi radzili. Wszyscy z czasem zrozumieli, że warto włożyć wysiłek w pracę z wykorzystaniem informacji zwrotnej w postaci komentarzy, bo czuli, że dzięki temu U lepiej się uczą. (P. Black, 2006, s.60)

16. Informacja zwrotna powinna: Dotyczyć ustalonych wcześniej kryteriów oceniania Trafiać w sferę najbliższego rozwoju Pomagać uczniowi się uczyć Stanowić dialog pomiędzy N i U Poinformować U: gdzie w swojej nauce jest w obecnej chwili, gdzie powinien być i w jaki sposób może pokonać lukę między stanem obecnym a pożądanym.

17. ustna Rodzaje informacji zwrotnej pisemna Informacja pisemna może przyjąć m.in. formę: komentarza, listu, tabeli, oznaczenia graficznego (np. za pomocą kolorów lub symboli) na pracy U Czasochłonna, wymaga specyficznego słownictwa zrozumiałego dla U i R, powinna być „krótka i na temat” • Jest ona bardzo praktyczna – nie zabiera wiele czasu, • N nie musi wkładać w nią tak wiele pracy, jak w przygotowanie IZ pisemnej, • Dzięki rozmowie nawiązuje indywidualny, bliski kontakt z U • U nie skorzysta z udzielanych rad, ponieważ nie jest w stanie ich zapamiętać. • N trudniej jest taki komentarz sformułować – musi pamiętać o zawarciu w nim 4 punktów IZ.

18. Cechy dobrej informacji zwrotnej SZYBKOŚĆ - uczeń jeszcze pamięta, co i jak wykonał KONKRET - odniesienie do poszczególnych elementów zadania WSKAZANIE POZYTYWÓW: POCHWAŁA WSKAZANIE POPRAWNEGO ROZWIĄZANIA pokazanie elementów składowych i drogi do celu UNIKANIE INTERPRETACJI; SKUPIENIE SIĘ NA FAKTACH nie należy oceniać ucznia jako osoby przez pryzmat jednostkowego zadania DOSTOSOWANIE KOMUNIKATU DO POZIOMU PERCEPCJI UCZNIA odpowiedni dobór słownictwa Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00-478 Warszawa l tel. (+48 22) 345-37-00 l fax (+48 22) 345-37-70

19. 6. Rozróżnianie oceniania kształtującego i sumującego • Ocena sumująca podsumowuje pracę ucznia, czyli określa na ile opanował on dane zagadnienie. Nie daje mu pełnej informacji, gdyż nie określa co uczeń zrobił dobrze, z czym ma jeszcze problemy i w jaki kierunku powinien pracować dalej. • Podstawą oceny kształtującej jest informacja zwrotną uwzględniająca to, co U zrobił dobrze, jak też to, co powinien wykonać inaczej. Ma ona formę komentarza do pracy ucznia. Ocenianie kształtującenie likwiduje ocen – stopni,jedynie ogranicza częstość ich wystawiania.

20. Ocena kształtująca, to taka ocena,która pomaga uczniowi uczyć się. • Ocena sumująca, to ocena podsumowująca poziom wiedzy ucznia z danego tematu. • Nie jest wymagane, aby porzucić wystawianie U stopni, ale zdecydować kiedy będziecie stosowana ocena sumująca, a kiedy kształtująca. • Każdy z Was musi sam zdecydować, nie ma gotowych recept. Decyzję należy dostosować do U, zwyczajów szkoły i innych czynników.

21. Rozdzielenie oceny sumującej i kształtującej • Możliwe są trzy warianty ocenienia tej samej pracy lub wypowiedzi: • tylko ocena kształtująca OK • tylko ocena sumująca OS • obie oceny jednocześnie OK + OS

22. Strategie stosowania oceny kształtującej i sumującej • Każdy nauczyciel sam ustala z uczniami, co i jak będzie oceniane. Można spisać to na plakacie (schemacie) albo wkleić do zeszytu, żeby było zawsze i dla wszystkich jasne.

23. 7. Naucz uczniów dokonywać samooceny Jeśli uczeń potrafi ocenić, ile się nauczył i ilemusi się jeszcze uczyć, aby osiągnąć wyznaczony cel, to pomaga mu to w procesie uczenia się i czyni z niego aktywnego uczestnika tego procesu.

24. 7. Naucz uczniów dokonywać samooceny • Samoocena, jak każda IZ w ocenianiu kształtującym powinna zawierać cztery elementy: - co już umiem? - nad czym muszę jeszcze popracować? - co powinienem zmienić w swoim sposobie uczenia się? - jakie powinienem przyjąć postanowienie na przyszłość? • Można stosować również do wypowiedzi ustnych.

25. 8. Pracuj w parach • Kształtowanie niektórych umiejętności językowych: uczeń słucha jak czyta kolega, jak literuje wyrazy, dostarcz IZ. • Także na przedmiotach przyrodniczych, U mają razem odrobić zadanie, przeprowadzić doświadczenie, korygować swoje błędy, przekazywać IZ, jednak żadnych gotowych odpowiedzi, tylko wskazówki i wyjaśnienia • Wzajemne przepytywanie- podział tekstu na części, obydwaj czytają pierwszą część, następnie jeden opowiada co zapamiętał, drugi słucha i wyłapuje błędy, później razem wymyślają analogie lub wizualizacje. Kiedy już obaj potrafią odtworzyć najważniejsze punkty, przechodzą do następnego fragmentu, ale zmieniają się rolami, i tak dalej. Badania dowodzą, że tą metodą U uczą się więcej od U pracujących samotnie.

26. 9. Pracuj w grupach Sprawia, że wzrośnie jakość pracy, zdolności i umiejętności członków grupy uzupełniają się i sumują, grupa daje oparcie i poczucie przynależności, uczniowie lepiej się komunikują, wzrasta motywacja wewnętrzna U, można pracować z wykorzystaniem: debaty, dyskusji, odgrywania ról, symulacji, układanki.

27. 9. Praca w grupach A) Turniej gier zespołowych TGZ: uczniowie pracują razem w grupach 4-5 osobowych złożonych z U o różnych zdolnościach i postępach. N przedstawia materiał do opanowania, U pomagają sobie wzajemnie, przepytują, wypełniają zeszyty ćwiczeń, uczenie we współpracy trwa,aż do dnia turnieju np. piątku. W dniu turnieju U zasiadają w 3-osobowych stolikach, przy każdym po jednym członku z poprzednich zespołów. Każdy uczeń losuje pytanie, punkty dostaje się za: poprawną odpowiedź, poprawienie odpowiedzi obu rywali lub udane podważenie argumentów. Następnie sumuje się pkt. członków całego zespołu i ogłasza się zespół, podając indywidualne punkty.

28. 9. Praca w grupach • B) Liga uczniowskich zespołów – to uproszczona wersja TGZ. Zespoły uczą się we współpracy, jedynie turniej zastąpiony jest quizem. Jego wyniki oblicza się na podstawie liczby U w zespole, którzy poprawili rezultaty w stosunku do poprzednich wyników z quizu – łatwiej organizować i zamazuje rywalizację

29. Ustaw odpowiednio ławki Tradycyjne, czyli w rzędach, dobre jest na pracę klasową lub na pracę w parach. Do pracy w grupie ustawiamy stoły tak, aby wszyscy mieli ze sobą kontakt. Na godzinach wychowawczych najlepsze jest ustawianie krzeseł w kręgu (bez ławek, chyba, że są one potrzebne do jakiejś pracy warsztatowej)

30. 10.Stosuj nowoczesne środki dydaktyczne Jeśli jest to możliwe, warto korzystać z pomocy urządzeń audiowizualnych lub komputerowych. Informacje docierają wtedy poprzez różne zmysły, co sprzyja zapamiętywaniu. Lekcje powinny być jak najatrakcyjniejsze dla uczniów.

31. 11. Jak nagradzać? Pochwała? Wielu U ceni pochwałę na osobności, mogą się czuć zawstydzeni wyłuskaniem z grupy, poniżeni pochwałą za byle co:„Patrzcie jak Marysia prosto siedzi w ławce, gotowa do lekcji” „Janku, bardzo mi się podoba Twoje wypracowanie, zwłaszcza pomysł maszyny, która przetwarza orzeszki ziemne na energię. Przeczytasz je na następnej lekcji, a może narysujesz tą maszynę?” „Dobra robota Marysiu. Zwłaszcza podoba mi się, że wypracowanie wgląda tak schludnie. Tytuły pośrodku, wszystko czyściutkie, staranne i równe pismo. Tylko tak dalej.” Pochwała to wyraz uznania, a nie instrument władzy, wyraża uznanie dla wysiłku i osiągnięcia U.

32. Cechy pochwały wg Wlodkowskiego szczera konkretna proporcjonalna trafnie przypisana wartościowemu osiągnięciu w sposób preferowany przez ucznia Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00-478 Warszawa l tel. (+48 22) 345-37-00 l fax (+48 22) 345-37-70