SALUSTIO VS SUETONIO

1. Salustio vs Suetonio SALUSTIO VSSUETONIO Mª Cruz Fernández Fernández1

2. Salustio vs Suetonio Latin-literatura Bi idazle hauek, Salustio eta Suetonio, aro desberdinetan kokatzen dira latin-literaturan: • Salustio, Aro Klasikoan • Suetonio, Aro Postklasikoan Mª Cruz Fernández Fernández2

3. Salustio vs Suetonio Aro Klasikoa (I K.a.-14 K.o.) • Urrezko aroa. • Zizeron eta Augusto dira izen nagusiak. • Bi garaitan banatzen da aroa: • Zizeronen garaia. - Augustoren garaia. Mª Cruz Fernández Fernández3

4. Zizeronen garaia (I K.a.- 43 K.a.) Prosa: oratoria eta historia. Idazle nagusiak: Zizeron, Zesar eta Salustio. Poesia erromatarra: satira eta poesia filosofikoa. Poetak: Luzilio (satira), Lukrezio (poesia filosofikoa), Katulo (poesia “berria”, xamurra eta herrikoia). Augustoren garaia (43 K.a.- 14 K.o.) Latin-poesia: kalitate eta poeta onak. Poeta nagusiak: Virgilio (epika), Ovidio (lirika), Horazio (lirika eta satira). Prosa: Tito Livio (Historia). Salustio vs Suetonio Aro Klasikoa (I K.a.- 14 K.o.) Mª Cruz Fernández Fernández4

5. Salustio vs Suetonio Aro Postklasikoa (14-180) • Augustoren heriotzatik Marko Aurelioren heriotzaraino. • Ezaugarriak: - idazkera iluna,faza handiaeta gehiegizko murriztasuna. - idazleak edonon : Erroma hiriburuan eta probintzietan (adibidez, Hispanian eta Afrikan). Mª Cruz Fernández Fernández5

6. Salustio vs Suetonio Aro Postklasikoko idazleak • Poesia: Pertsio, Juvenal (satira), Lukano (epika), Martzial. • Prosa: Seneka (filosofia), Petronio eta Apuleio (elaberria), Kintiliano (oratoria), Tazito eta Suetonio (historialariak) Mª Cruz Fernández Fernández6

7. Salustio vs Suetonio Salustioren idazlanak • Catilinae coniuratio – Katilinaren zimarkua • Bellum Iugurthinum – Jugurtaren aurkako gerra • Historiae – Historiak Mª Cruz Fernández Fernández7

8. Salustio vs Suetonio Salustioren idazlana: Katilinaren zimarkua • 61 atal ditu. • K.a. 42an idatzi zuen. • K.a. 63an gertatutako zimarkuari buruz idatzi zuen. • Katilina iraultza politikoa eta soziala egiten saiatu zen Erroman. • Borroka honetan Katilinak galdu zuen. Mª Cruz Fernández Fernández8

9. Salustio vs Suetonio Salustioren idazlana: Jugurtaren aurkako gerra • 114 atal ditu. • K.a. 111 – K.a. 105 urteetan gertatutako gerrari buruz idatzi zuen. • Numidiako erregea, Jugurta, erromatar gudarosteen aurka borrokatu zen Afrikan. • Jugurtak galdu zuen. Mª Cruz Fernández Fernández9

10. Salustio vs Suetonio Salustioren idazlana: Historiak • Bost liburu dira. • K.a. 78 - K.a. 67 arteko gertakarieiburuz idatzi zuen. • Liburua Silaren heriotzarekin hasten da. • Salustioren idazlan nagusia da. • Pasarte batzuk besterik ez zaizkigu heldu. Mª Cruz Fernández Fernández10

11. Salustio vs Suetonio Suetonioren idazlanak • De vita Caesarum – Zesarren bizitzei buruzkoa • De viris illustribus – Gizon ospetsuei buruzkoa • De grammaticis et rhetoribus – Gramatikalariak eta retorak(zatiak) • De poetis – Poetak(zatiak) • De historicis – Historialariak(zatiak). Mª Cruz Fernández Fernández11

12. Salustio vs Suetonio Suetonioren galdutako idazlanak • Lexikografia-lana. • Biografia-lanak. • Kontu zaharrei buruzkoak. • Erakundeei buruzkoak. • Erregeei buruzkoa. • Zizeronen RePublica-ri buruzkoa… Literaturanzehar idazlan horien aipamenak agertzen dira, baina gugana ez da ezer heldu. Mª Cruz Fernández Fernández12

13. Salustio vs Suetonio Suetonioren idazlana: Hamabi zesarren bizitza • Zesartarren eta flaviotarren dinastiak (K.a. 84, Zesar – K.o.96, Domiziano). • Biografia. • Iturriak: ahozkoak,agiriak, gutunak, irakurgaiak, … • Eskema: jatorria, jaiotza, gaztaroa, bizitza publika eta pribatua, ingurua, heriotza. • Estilo argi eta xumea, atsegina. Mª Cruz Fernández Fernández13

14. Salustio vs Suetonio Salustioren estiloa: Arkaismoak Mª Cruz Fernández Fernández14

15. Salustio vs Suetonio Salustioren estiloa: Arkaismoak Mª Cruz Fernández Fernández15

16. Salustio vs Suetonio Salustioren estiloa: Arkaismoak Mª Cruz Fernández Fernández16

17. Salustio vs Suetonio Salustioren estiloa: Arkaismoak Mª Cruz Fernández Fernández17

18. Beti bikoteka aukeratzen zituzten. 3 urte soldadutzan eman, eta, gutxienez, 27 urte bete. Magistratuen eskubideak: Potestas: botere administratiboa. Ius auspiciorum: augurioakkontsultatzeko eskubidea. Ius intercessionis: betoa jartzeko aukera. Gehien balio duena, plebearen tribunorena. Imperium: beste pertsonei bizia barkatzeko edo kentzeko eskubidea. Kontsulek eta pretoreek. Bortxaezintasuna: plebearen tribunoa, edil plebeioak eta zentsoreak, sakratuak. Salustio vs Suetonio Magistraturak Mª Cruz Fernández Fernández18

19. Ohikoak: Cursus honorum (Politikan) Quaestor. Aedil. Praetor. Consul. Tribunus plebis. Censor. Ohiz kanpokoak: Dictator. Magister equitum. Salustio vs Suetonio Magistraturak Mª Cruz Fernández Fernández19

20. Salustio vs Suetonio Cursus honorum: politikagintza • Quaestor(diruzaina): kargurik xumeena. Herri-altxorren administraria, eta zergak kobratzeko arduraduna. • Aedil(zinegotzia): udalaren administrazioaren arduraduna, hau da, merkatuaren hornidura eta salmentak, eraikuntzak eta bide publikoak, jokoen antolakuntza. Gutxienez, 30 urterekin, eta kuestura egina. • Praetor (epailea): justiziaren ordezkaria eta justizia-auzien arduraduna. • Consul (kontsula): gorengo magistratura. Botere betearazlea. Mª Cruz Fernández Fernández20

21. Salustio vs Suetonio Magistraturak • Censor (zentsorea): ohorezko magistratura. Egitekoak: hiritarren morala eta ohitura onak zaintzea, ogasuna administratzea, errolda egitea, senatarien zerrenda plazaratzea. Kontsul izandakoa. • Tribunus Plebis (arartekoa): kargu berezi bat. Eskubideak: • ius intercessiones: magistratu guztiei betoa jartzekoa. • ius auxilii: presoak askatzekoa. • inviolabilitatis: pertsona sakratua izatekoa. Mª Cruz Fernández Fernández21

22. Salustio vs Suetonio Magistraturak Ohiz kanpokoak: • Dictator(diktadorea): botere osoa edukitzea, egoera larrian, sei hilabetean, gehienez. • Magister equitum (zalditeriaren maistrutza): diktadorearen laguntzailea. Mª Cruz Fernández Fernández22