Textameðferð 103

Textameðferð 103 Orð á blað Framsetning

Góð framsetning • Velja skiljanleg og kjarnmikil orð • Vera hæfilega nákvæm(ur) • Sýna og lýsa • Láta lofta um efnið • Halda þræði • Beita persónulegri framsetningu • Gefa yfirlit • Leiðbeina og fræða • Nota rétt mál

Einkenni stofnanamáls • S.s. skýrslur og álitsgerðir • Nafnorðastíll; að nota nafnorð (oft leitt af sögn) og merkingarlitla sögn (t.d. vera) til að segja það sem eins væri hægt að segja með einni sögn. Þannig er talað um að gera könnun í stað þess að kanna, sagt að fólksfjöldi aukist í stað þess að fólki fjölgi, o.s.frv. • Stirð eignarfallssambönd. Þannig er talað um breytt fyrirkomulag innheimtu virðisaukaskatts í staðinn fyrir breytt fyrirkomulag á innheimtu virðisaukaskatts. • Langar og flóknar málsgreinar algengar í stofnanamáli. Dæmi: En til að auðvelda stillingu og notkun talhólfs skal þess freistað hér á eftir að lýsa stillingarferlinu og þýða nokkur orð sem fram koma í enska textanum, sem byggður er inn í kerfið og gætu reynst torskilin. • Setningagerð óíslenskuleg. Slíkt stafar oft annaðhvort af því að um þýðingu er að ræða, eða höfundur textans er ekki vanur að orða hugsanir sínar, nema hvorttveggja sé.

Heilræði • Velja bestu orðin • Skiljanleg orð fyrir lesendur • Kjarnmikil orð og skýr • Íslensk frekar en erlend • Forðast fag- eða fræðiorð • Tilbrigði í orðavali en forðast rugling • Leita að bestu orðunum í huganum, orðabók... • http://vefur.puki.is/vefpuki/ • www.gagnasafn.is

Nákvæmni • Velja orð með afmarkaða, nákvæma og rétta merkingu • Hafa upplýsingar eins nákvæmar og hæfir efninu og þörfum lesandans • Ekki drukkna í smáatriðum

Lýsa og sýna • Nota dæmi til útskýringa • Bera saman við það sem lesandi þekkir • Rökstyðja fullyrðingar • Nota myndræna framsetningu þar sem hún hentar t.d. uppdrætti, línu- eða súlurit. • Verðum samt að muna að útskýra! • dæmi

Miða við þarfir lesanda • Fær hann nægar upplýsingar og útskýringar? • Koma þær í réttri röð fyrir hann? • Er tryggt að hann skilji eins og til er ætlast? • Vekjum við áhuga hans? • Höldum við athygli hans?

Stutt er gott • Stuttar málsgreinar • Setja punkta þar sem hægt er • Troða ekki of miklu efni í hverja málsgrein • Hámark tvær aukasetningar í málsgrein • Tilbreyting vel þegin, svo framsetning verði ekki vélræn og einhæf

Halda góðum þræði • Gott samhengi í textanum • Nota tengingar af ýmsu tagi svo samhengi verði greinilegt • Ekki valsa fram og aftur í efninu • Þetta á þó ekki við að öllu leiti í fréttatexta

Auðvelda yfirsýn • Hluta textann niður í kafla og efnisgreinar • Nota fyrirsagnir! • Hafa góðar spássíur og bil milli kafla • Einfalda og flokka þegar við á • Láta uppsetningu auðvelda lestur og skilning

Persónulegt • Persónuleg tjáning er áhrifameiri en ópersónuleg • Vera kumpánleg í hófi • Notum ritmál, þó ekki fjarlægt talmáli • Skrifum aldrei það sem ekki er hægt að segja eða við skiljum ekki til fulls

Skrifa rétt • Fylgja reglum um réttritun • Fylgja reglum um greinarmerki • Athuga málfar vandlega, t.d.: • Beygingar orða • Samræmi í setningum • Óþarfa flakk milli nútíðar og þátíðar • Sjá leiðbeiningar á vef íslenskudeilar http://www2.fa.is/deildir/Islenska2/adal/ritun/index.html

Textameðferð 103