Podejście LEADER geneza, filozofia, dotychczasowe doświadczenia Adam Futymski

1. Podejście LEADER geneza, filozofia, dotychczasowe doświadczenia Adam Futymski

2. Podejście Leader – geneza, filozofia, doświadczenia LEADER to coś więcej niż kolejny program dotujący projekty, to również swoista filozofia i duch. W programie LEADER nie chodzi tylko pieniądze. Chodzi przede wszystkim o ludzi, którzy tworzą społeczność lokalną. (konferencja „Leader in the New Member States”, Tihany, październik 2006)

3. Podejście Leader – geneza, filozofia, doświadczenia Wspólna Polityka Rolna nastawiona na intensyfikację produkcji spowodowała w końcu lat 80’: • problem z nadwyżkami żywności • zagrożenie środowiska naturalnego • wyludnienie wsi, dezintegrację wspólnot wiejskich • spadek zaufania do przemysłowo produkowanej żywności Reakcją na tę sytuację była modyfikacja WPR oraz dodatkowe instrumenty nastawione na rozwój obszarów wiejskich (tzw. II filar WPR) Jako eksperyment w zakresie rozwoju obszarów wiejskich pojawia się Inicjatywa Wspólnotowa LEADER

4. Podejście Leader – geneza, filozofia, doświadczenia Wdrażanie podejście LEADER • Utworzenie partnerstwa społecznego - Lokalnej Grupy Działania • W skład LGD wchodzą przedstawiciele różnych podmiotów lokalnych z sektorów: publicznego, społecznego i ekonomicznego • LGD sama definiuje obszar swojego działania, powinien to być obszar spójny, mający wystarczający potencjał do rozwoju • Opracowanie przez LGD strategii rozwoju danego obszaru • LGD musi dokonać analizy sytuacji i sformułować strategię rozwoju swojego obszaru • Realizacja strategii w oparciu o środki przyznane LGD • LGD jest lokalną instytucją grantodawczą – wybiera i finansuje projekty zgodne z przyjętą strategią rozwoju • LGD jest platformą komunikacji, współpracy i koordynacji działań podmiotów wchodzących w jego skład

5. Podejście Leader – geneza, filozofia, doświadczenia

6. Podejście Leader – geneza, filozofia, doświadczenia

7. Podejście Leader – geneza, filozofia, doświadczenia Podejście Leader versus podejście „tradycyjne”

8. Podejście Leader – geneza, filozofia, doświadczenia Społeczne korzyści/zalety podejścia Leader: • większy poziom zaangażowania i odpowiedzialności za rozwój swojego miejsca zamieszkania • lepsze relacje między lokalnymi aktorami (komunikacja, zrozumienie, zaufanie, więzi) • rozwój kapitału ludzkiego – podnoszenie świadomości obywatelskiej, umiejętności współpracy, budowanie zaufania, zrozumienia i więzi, wzrost wiarygodności • większa kreatywnośc i innowacyjność

9. Podejście Leader – geneza, filozofia, doświadczenia Inne korzyści/zalety podejścia Leader: • wymaga sporządzenia strategii rozwoju (planowanie = większa racjonalność) • pozwala finansować różne, ale pozostające ze sobą w związku i uzupełniające się działania - efekt synergii i harmonijny rozwój • współpraca i koordynacja działań pozwala na lepsze wykorzystanie zasobów lokalnych • jest bardziej elastyczny i mniej biurokratyczny • stwarza możliwość dla eksperymentu i innowacji • daje możliwość finansowania nawet bardzo małych projektów

10. Podejście Leader – geneza, filozofia, doświadczenia • Cechy podejścia LEADER • podejście terytorialne • LGD - partnerstwo i współpraca • podejście oddolne (bottom-up) • innowacyjność • podejście zintegrowane • decentralizacja zarządzania i finansowania • „sieciowanie” LGD, obowiązek współpracy i wymiany doświadczeń

11. Podejście Leader – geneza, filozofia, doświadczenia Bariery wdrażania podejścia Leader: • bariery typowe dla „nowinek” (np. brak wiedzy, niezrozumienie lub opatrzne rozumienie, brak doświadczeń i wzorów, przyzwyczajenie do dotychczasowych rozwiązań) • konieczność utworzenia nowej instytucji (LGD) • obawy przed utratą niezależności, przed drenażem swoich zasobów • kalkulacje i porównywanie „kto więcej daje, kto więcej zyskuje” • konflikty interesów i podziały na poziomie lokalnym • przyzwyczajenie do działania w duchu konkurencji i walki interesów, a nie na kooperacji i kojarzenia interesów • słabość kapitału społecznego – brak liderów, powszechna niechęć do angażowania się w działania społeczne, brak zaufania, nieumiejętności współpracy • nadmiernie ostrożne i podejrzliwe nastawienie Instytucji Zarządzającej

12. Podejście Leader – geneza, filozofia, doświadczenia Ewolucja podejścia LEADER od eksperymentu do działania w ramach „głównego nurtu”2013 2006 2000 1994 Oś 4 LEADER 1991 LEADER+ > 1500 LGD LEADER II min. 3 220 mln € > 900 LGD LEADER I 2 105 mln € > 1000 LGD 1 500 mln € 217 LGD

13. Podejście Leader – geneza, filozofia, doświadczenia Do 2006 roku Leader był realizowany jako program eksperymentalny. Od 2007 roku Leader jest jednym z instrumentów europejskiej polityki rozwoju obszarów wiejskich (EFRROW) wdrażanym w ramach „głównego nurtu” tej polityki. O randze podejścia Leader świadczy fakt, że jest on – obok działań rolno-środowiskowych – jedynym działaniem w ramach EFRROW, którego wdrażanie jest obligatoryjne w każdym kraju członkowskim UE, z minimalną alokacją 5% (2,5% w nowych krajach członkowskich) środków otrzymanych przez dany kraj z budżetu UE na Program Rozwoju Obszarów Wiejskich.

14. Podejście Leader – geneza, filozofia, doświadczenia Grupy i programy LEADER+ w krajach „15” (liczba LGD / liczba programów) Dla całej „15” – 892 LGD i 70 programów • Niemcy - 148 / 13 • Hiszpania - 145 / 18 • Francja - 140 / 1 • Włochy - 131 / 21 • W. Brytania - 57 / 4 • Austria - 56 / 1 • Portugalia - 52 / 1 • Grecja - 40 / 1 • Holandia - 28 / 4 • Finlandia - 25 / 1 • Irlandia - 22 / 1 • Belgia - 20 / 2 • Szwecja - 12 / 1 • Dania - 12 / 1 • Luksemburg - 4 / 1

15. Podejście Leader – geneza, filozofia, doświadczenia Hiszpania Leader+ 145 grup PRODER 162 grupy (środki krajowe) AGADER 10 grup (środki prowincji Galicja)

16. Podejście Leader – geneza, filozofia, doświadczenia Finlandia Leader - 25 grup POMO i inne programy krajowe – 34 grupy

17. Podejście Leader – geneza, filozofia, doświadczenia Irlandia Leader - 22 grupy Program krajowy – 13 grup

18. Podejście Leader – geneza, filozofia, doświadczenia Program LEADER+ alokacja środków między kraje „15” (2000-2006) • Hiszpania - 467 mln € • Włochy - 267 mln € • Francja - 252 mln € • Niemcy - 247 mln € • Grecja - 172 mln € • Portugalia - 152 mln € • W. Brytania - 106 mln € • Holandia - 78 mln € • Austria - 71 mln € • Finlandia - 52 mln € • Irlandia - 45 mln € • Szwecja - 38 mln € • Dania - 16 mln € • Belgia - 15 mln €

19. Podejście Leader – geneza, filozofia, doświadczenia Program LEADER+ parametry średniej LGD w krajach „15” Liczba partnerów – 25 Liczba mieszkańców obszaru LGD – 60 tys. Budżet (tylko środki UE) – 2,2 mln €

20. Podejście Leader – geneza, filozofia, doświadczenia Skład partnerstwa IRD Duhallow Ltd. (Irlandia) Obszar działania: 1800 km2 liczba mieszkańców: 30 000 liczba podmiotówmiejsca Sektorw partnerstwiew radzie organizacje pozarządowe 16 8 sektor biznesu 290 4 społeczności lokalne 33 6 władze lokalne (county council) 2 2 agencje państwowe 13 4