Polodowcowa rzeźba terenu

1. Polodowcowa rzeźba terenu Autorzy: Weronika Chałatkiewicz Kuba Oniszk Kasia Petru

2. Spis treści • Zasięg zlodowaceń na terenie Polski • Moreny • Jeziora polodowcowe • Pradolina • Sandr • Oz • Kem • Głazy Narzutowe

3. Zasięg zlodowaceń na terenie Polski • niebieski – Zlodowacenie Południowopolskie • pomarańczowy – Zlodowacenie Środkowopolskie • biały – Zlodowacenie Północnopolskie

4. Moreny • Wszelki materiał skalny transportowany lub osadzony przez lodowiec lub lądolód. • Pochodzi głównie z niszczenia podłoża przez lądolód. • Moreny dzielimy m. in. na: • czołową – wzgórze powstające wzdłuż czoła lądolodu, w czasie jego wycofywania (np. Brodnica Dolna na Kaszubach, Wzgórza Trzebnickie) • denną – materiał skalny, który po stopieniu lodowca występuje w postaci lekko falistych równin (np. rozległe tereny w Wielkopolsce, Mazowszu i Polesiu) • Powstała wskutek akumulacyjnej działalności lądolodu. Morena czołowa Morena denna

5. Jeziora polodowcowe Jezioro rynnowe • Rodzaj jeziora powstałego w zagłębieniu terenu utworzonym wskutek działalności lodowca lublądolodu. • Jeziora polodowcowe dzielimy na: • morenowe – duża powierzchnia, płytkie, łagodne brzegi (np. Śniardwy, Mamry, Niegocin) • rynnowe – długie, wąskie, kręte, głębokie, strome brzegi (np. Miedwie, Wigry, Jeziorak, Gopło, Nidzkie, Hańcza) • wytopiskowe (oczka polodowcowe) – małe, owalne, łagodne brzegi, często występują w grupach po kilka jezior (np. Kotlinowy Stawek, Sasek Mały; w większości są jednak na tyle małe, że nie posiadają nazwy) Jezioro morenowe Jezioro wytopiskowe

6. Pradolina • Szerokie obniżenie terenu o płaskim dnie. • Powstaje na przedpolu lądolodu. • Dawna dolina rzeczna. • Płynąca w niej rzeka miała bieg równoległy do czoła lądolodu. • Ich dna są przeważnie dość płaskie, a zbocza strome. • Powstała wskutek erozyjnej działalności wód płynących. • Polską pradoliną jest Pradolina Toruńsko – Eberswaldzka lub np. Kaszubska.

7. Sandr • Jest to rozległy, bardzo płaski stożek • Zbudowany ze żwirów i piasków osadzonych i wypłukanych przez wody pochodzące z topniejącego lądolodu. • Powstaje podczas cofania się lodowca, na bezpośrednim przedpolu czoła lądolodu. • Powierzchnię sandru przecinają też niekiedy doliny rzek, będące częściowo dziełem cieków, płynących niegdyś od czoła topniejącego lodowca. • Na sandr działały erozyjne czynniki wód roztopowych. • W Polsce rozległe pola sandrowe spotkać można koło Borów Dolnośląskich, Tucholskich czy Bełchatowa.

8. Oz • Wydłużony pagórek o wysokości najczęściej kilkunastu metrów i długości nawet kilkudziesięciu kilometrów. • Powstał z piasku i żwiru niesionego przez wody płynące pod lądolodem. • Jest ułożony prostopadle do moreny czołowej. • Ozy powstawały dzięki akumulacyjnej działalności wód roztopowych. • Najdłuższym ozem w naszym kraju jest oz Bukowsko-Mosiński.

9. Kem • Niewielki pagórek w kształcie stożka o płaskim wierzchołku. • Zbudowany jest z piasku, żwiru i mułu. • Powstał w miejscach gdzie w szczelinach lądolodu gromadził się materiał skalny. • Jest przeciwną formą ukształtowania terenu od ozu. • Przy powstawaniu kemów brały udział akumulacyjne czynniki wód płynących. • Przykładem występowania kemów w Polsce są tzw. Kemy Rymańskie w tym wzniesienia: Dębowa Góra, Łysica, Raciborskie Góry.

10. Głazy narzutowe • Fragment skały litej, przyniesiony przez lądolód • Inaczej zwane eratykami. • Są materiałem skalnym o dużej wytrzymałości i odporności na działanie czynników klimatycznych • Zazwyczaj zbudowane są z granitów, gnejsów, kwarcytów. • Powstały dzięki akumulacyjnej działalności lądolodu • Niektóre głazy narzutowe przyniesione przez lodowiec do Polski ze Skandynawii mają status pomników przyrody nieożywionej. • Największy polski eratyk to Trygław.

11. http://pl.wikipedia.org/wiki/Pradolina • http://pl.wikipedia.org/wiki/Jezioro_polodowcowe • http://pl.wikipedia.org/wiki/Jezioro_morenowe • http://pl.wikipedia.org/wiki/Jezioro_rynnowe • http://pl.wikipedia.org/wiki/Morena • http://pl.wikipedia.org/wiki/Morena_czo%C5%82owa • http://pl.wikipedia.org/wiki/Morena_denna • http://pl.wikipedia.org/wiki/Ozy • http://pl.wikipedia.org/wiki/Sandr • http://pl.wikipedia.org/wiki/G%C5%82az_narzutowy • http://pl.wikipedia.org/wiki/Jezioro_wytopiskowe

12. Koniec