Prezentacja na Tropiciela Dziejów

1. Prezentacja na Tropiciela Dziejów Autor dh. Filip Bułkowski Zadanie; Stworzyć przewodnik po: -3 Kościołach -2 Pałacach Magnackich -1 Zamku Rozpisane przez Jakuba Krasnego.

2. Kościoły w Krakowie

3. Kościół Św. Barbary • Wzniesiony w latach 1338-1402. Prawdopodobnie pierwotnie pełnił funkcję kościoła cmentarnego (plac Mariacki przed kościołem był przez wiele wieków cmentarzem parafialnym). • W 1583 roku kościół został przekazany jezuitom. W tym czasie swoje kazania wygłaszał tutaj o. Piotr Skarga. • Po kasacie zakonu jezuitów w 1773 roku, kościół przejęła Krakowska Kongregacja Kupiecka, a w roku 1796 przejęli go bożogrobcy. • W 1874 roku ponownie kościół jest w posiadaniu jezuitów.

4. Architektura • Jest to gotycka budowla ceglana • Nakryta jest dwuspadowym dachem z barokową wieżyczką na sygnaturkę, przypisywaną Franciszkowi Placidi • Fasada kościoła znajduje się od strony pl. Mariackiego; jest bezwieżowa, ze szkarpą na osi, zamknięta trójkątnym szczytem. Poprzedza ją tzw. Ogrojec – kaplica cmentarna połączona z kruchtą, z zewnątrz dekorowana rzeźbiarsko. • Wnętrze kościoła uległo barokizacji (1688-1692); wyposażenie wykonano w latach 1700-1767. • Ołtarz główny, z lat 1760-1764, zawiera gotycki krucyfiks z ok. 1420 roku. • Wewnątrz, na tle późnogotyckich malowideł, stoi pełnoplastyczna grupa rzeźbiarska przedstawiająca Modlitwę w Ogrójcu, przypisywana kręgowi Wita Stwosza (XV wiek).

5. Kościół Św. Katarzyny Aleksandryjskiej i Św. Małgorzaty • Zespół ten jest jednym z najlepszych przykładów architektury gotyckiej w Polsce. Smukła i strzelista sylwetka świątyni, różnorodność form i detalu architektonicznego, bogactwo pamiątek średniowiecznych wyróżniają ten zespół w europejskim budownictwie z czasów dojrzałego gotyku. • Powstanie zawdzięcza Kazimierzowi Wielkiemu który sprowadził zakon augustianów do Krakowa, i 1342 – z tą datą wiąże się rozpoczęcie budowy zespołu klasztornego, a dokładniej wschodniego ramienia klasztoru z kaplicami św. Tomasza i św. Doroty. Król chciał, aby założone przez niego nowe miasto Kazimierz prócz kościoła parafialnego pw. Bożego Ciała posiadało nowy kościół, równie piękny, jak świątynie sąsiedniego wówczas Krakowa. • Kościół nawiedzały kataklizmy – powódź w 1534 oraz pożar w 1556. Z kolei w trakcie potopu szwedzkiego urządzono tutaj lazaret.

6. Architektura • Jest to kościół trójnawowy, bazylikowy, bezwieżowy, bez transeptu. Pięcioprzęsłowe prezbiterium zakończone jest pięciobocznie, ma późnogotyckie sklepienie gwiaździste. Z kolei korpus nawowy ma jedynie cztery przęsła, co jest efektem zaniechania budowy planowanego przęsła piątego. • Obecne sklepienie nawy głównej kościoła pochodzi z XIX wieku i jest drewnianą imitacją poprzedniego, zniszczonego w czasie trzęsienia ziemi z 1443r. • Wyposażenie kościoła jest bardzo skromne, co podkreśla czystość linii architektonicznych. Najcenniejszymi dziełami sztuki są trójkondygnacyjny barokowy ołtarz główny z 1634, z obrazem przedstawiającym mistyczne zaślubiny św. Katarzyny pędzla Andrzeja Wenesty. • Od północy sąsiaduje z kościołem gotycki klasztor augustianów z wirydarzem i krużgankami. Na krużgankach zachował się zespół renesansowych i gotyckich fresków, a wśród nich Misericordia Domini.

7. Bazylika Najświętszego Serca Pana Jezusa • W tym miejscu jezuici osiedlili się w 1868 roku, a dwa lata później postawiono pierwszą kaplicę, która szybko okazała się niewystarczająca. • W 1903 zapadła decyzja o budowie nowej, okazałej świątyni. Do realizacji przyjęto projekt architekta Franciszka Mączyńskiego. • 1 listopada 1909 roku biskup sufragan krakowski Anatol Nowak poświęcił kamień węgielny nowego kościoła. Budowa trwała do 1912, jednak wyposażenie i zdobienie kościoła ze względu na działania wojenne się mocno przedłużyły. Ostatecznie oficjalna konsekracja odbyła się 29 maja 1921 roku, biskup Anatol Nowak dokonał jej w towarzystwie 24 innych biskupów, którzy przebywali wówczas w Krakowie, na Konferencji Episkopatu Polski. • W 1960 roku papież Jan XXIII nadał kościołowi tytuł bazyliki mniejszej, a od 1966 roku jest on wpisany w rejestr zabytków. • W 1960 roku urządzono w kościele kaplicę adoracji Najświętszego Sakramentu, którą 29 października poświęcił kardynał Karol Wojtyła.

8. Architektura • Architekt kościoła odwołał się nie tylko do modernizmu, lecz także do wzorców tradycji romańskiej, gotyckiej i barokowej. Wieża kościelna ma 68 metrów wysokości i jest jedną z najwyższych w Krakowie. Ściany kościoła wykonano z czerwonej cegły, obramowania okien i detale z szarego kamienia. Pośrodku w zwieńczeniu każdego okna umieszczono mozaiki - herby miast, które przyczyniły się do budowy kościoła. • Nad portalem wejściowym, pod wieżą znajduje się mozaika "Przebicie boku Chrystusa", wykonana według projektu Jana Bukowskiego, a nieco wyżej, rzeźby projektowane przez Xawerego Dunikowskiego. Postać Chrystusa w kamieniu odkuł Karol Hukan, boczne postacie odlano z ołowiu w 1913 roku. Symbolizują one ludzkość cierpiącą i szukającą pocieszenia u Bożego Serca. • Na zewnątrz zakrystii, na tle wschodniej ściany kościoła, znajduje się pomnik twórcy świątyni Franciszka Mączyńskiego z 1912 roku, autorstwa Xawerego Dunikowskiego. Posąg odlany z brązu ofiarowała jezuitom wdowa po architekcie w 1953 roku.

9. Pałace Magnackie

10. Przeworsk • Pierwsza historyczna wzmianka o osadzie pochodzi z 1280 r., chociaż już na przełomie IX i X wieku istniał tu gród zwany „kniażym grodziszczem”. • W roku 1340 wieś Przeworsko z nadania króla Kazimierza Wielkiego weszła w posiadanie rodziny Tarnowskich. Przez kolejnych kilka wieków pozostawał miastem prywatnym w posiadaniu znamienitych rodów Tarnowskich, Kostków, Ostrogskich i Lubomirskich. • Mimo iż w XIX wieku przestał być miastem prywatnym, potomkowie ostatnich właścicieli miasta przebywali tu do 1944 r. • Budowę pałacu książąt Lubomirskich w Przeworsku zawdzięczamy księżnej Izabeli z Czartoryskich Lubomirskiej, pani na Łańcucie.. W czasie II wojny światowej jak i w okresie powojennym zespół pałacowo-parkowy nie poniósł poważniejszych strat w zabudowie, jednak jego wyposażenie uległo całkowitemu rozproszeniu Muzeum Regionalne

11. Architektura • Do roku 1802 budową kierował architekt nadworny księżnej Jan Griesmeyer. W 1803 r. nowym architektem księżnej Lubomirskiej został Christian Piotr Aigner. • Bryła pałacu, której nadano cechy angielskiego klasycyzmu, o wywarzonej i oszczędnej dekoracji architektonicznej urozmaicona została przez ustawiony przy elewacji zachodniej rząd filarów podtrzymujących taras. W jego podcieniu urządzono otwartą galerię rzeźby. Wnętrza pałacu kontrastowały z tym skromnym wystrojem elewacji i budziły zachwyt gości, czego dowodzą liczne relacje w pamiętnikach i listach z XIX w. • Dzięki osobistemu zaangażowaniu Teresy i Henryka Lubomirskich zyskał nową kompozycję. W miejsce dawnego ogrodu włoskiego książęca para zaprojektowała angielski park krajobrazowy. Wykorzystywał on naturalne ukształtowanie terenu oraz zakola rzeki, które były nieodzownym elementem ogrodu romantycznego. Oprócz krajowych gatunków drzew znalazły się tu drzewa obcego pochodzenia takie jak sosny amerykańskie, platany i tulipanowce. W obrębie parku zostały usytuowane różne budowle należące do kompleksu pałacowego: oficyny gościnna i kuchenna, dom burgrabiego (mieszkanie rządcy), stajnie z powozownią i domem koniuszego, dom ogrodnika i dwie oranżerie. • Andrzej Lubomirski objął ordynację w 1882 r.,Nie kontynuował podjętej przez ojca rozbudowy pałacu, a rozpoczął realizację własnych planów przekształcenia rezydencji. Pierwszym etapem była budowa na przełomie XIX i XX w. nowej oficyny gościnnej o cechach eklektycznych, przylegającej do oficyny kuchennej. Około 1900 r. zelektryfikowano pałac wraz z budynkami pełniącymi funkcje służebne i wybudowano budynek dla motoru elektrycznego – agregatu prądotwórczego zasilającego w energię także pozostałe budynki Ordynacji.

12. Markowce • Markowce wzmiankowane są już w 1376 roku (de Markowa) • W roku 1376 wieś należy do szlachcica o imieniu Albysko de Markowa. . • W 1420 r. Honko Aleksander z Markowiec sprzedał połowę wioski Pawłowi z Pobiedna. W wieku siedemnastym wioska należała do Leszczyńskich a w pierwszej połowie dziewiętnastego wieku do Hieronima Romera. • Na przełomie tegoż i dwudziestego stulecia kolejni właściciele - Jachimowscy budują nowy dwór, w miejscu starszego budynku. Dwór Jachimowskich, wzniesiony na przełomie dziewiętnastego i dwudziestego wieku, na miejscu starszego. Frontem zwrócony na zachód, murowany, otynkowany. Piętrowy – częściowo podpiwniczony. Piwnice sklepione kolebkowo pochodzą z XVII-XVIII wieku. Przy fasadzie wieża i loggia. Dach dwuspadowy, kryty dachówką. Przy dworze resztki krajobrazowego parku z przełomu dziewiętnastego i dwudziestego stulecia. Obecnie w rękach prywatnych, dwór jest wystawiony na sprzedaż. • Między pałacem a folwarkiem istnieje zbiorowa mogiła z II wojny światowej

13. Zamek w Łańcucie

14. Historia do 1944 r. • Zamek powstał w obecnym miejscu i kształcie w 1. połowie XVII wieku, gdy został zakupiony przez Lubomirskich. Od tego czasu był przez kolejne pokolenia rozbudowywany i upiększany, przechodząc po drodze również kilka znacznych i udanych przebudów. Powstały również kolejne budynki a tereny fortyfikacji ziemnych zamieniono na ogrody. • W roku 1745 właścicielem zamku w Łańcucie został marszałek wielki koronny Stanisław Lubomirski, którego żoną była Izabela Lubomirska z Czartoryskich. Po śmierci Stanisława Lubomirskiego pełne władanie nad zamkiem uzyskała jego żona, a z kolei po jej śmierci w roku 1816 Łańcut przeszedł w ręce jej wnuków Alfreda i Artura Potockich. W roku 1830 Łańcut stał się ordynacją z Alfredem Potockim jako pierwszym ordynatem. Artur Potocki otrzymał Krzeszowice. • Potoccy w czasie II wojny światowej nie byli prześladowani przez Niemców, a w zamku mieścił się sztab Wehrmachtu. Przed wkroczeniem Armii Czerwonej 1 sierpnia 1944 roku, Alfredowi Potockiemu udało się uciec na Zachód, bardzo wiele dóbr zamkowych za pozwoleniem Niemców wywieźć. W czasie działań wojennych II wojny światowej zamek nie ucierpiał.

15. Historia po 1945r. • Zamek został przejęty przez władze Polski Ludowej i zamieniony w muzeum. Można tu zamówić lekcje m.in. na tematy biblijne i mitologiczne w malarstwie, judaizm – religia i sztuka, obyczaje i zwyczaje w dawnej Polsce, teatr dworski i tradycje żywych obrazów. Co do ostatniego tematu to służą mu m.in. oryginalne dekoracje teatralne i scenograficzne projekty z przełomu XIX i XX w., unikatowe w skali polskiej. • Zamek pełni również funkcje reprezentacyjne i służebne wobec instytucji państwowych. W 1996 roku odbyło się tu spotkanie 9 prezydentów państw Europy Środkowej. Dość często odbywają się w nim również sympozja naukowe. Osobom fizycznym i instytucjom prywatnym pomieszczeń zamkowych nie udostępnia się. Wyjątek uczyniono jedynie dwa razy – dla potomków byłych właścicieli. W zamku odbyły się uroczystości ślubne Stanisława Potockiego i Rosy Larco de la Fuente oraz część uroczystości pogrzebowych związanych ze sprowadzeniem do Polski prochów śp. Elżbiety z Radziwiłłów Potockiej, jej synów Alfreda i Jerzego oraz jego żony Susany Iturreguiy Orbegoso. • W 2005 r. zespół zamkowy został uznany przez Prezydenta RP za pomnik historii.