Eğitimin Amaçları ve Okul

1. Eğitimin Amaçları ve Okul Hafta 2

2. Eğitimin Amacı • Eğitimde amaçları belirlemek, eğitim faaliyetlerinin dayanağıdır. Amaçlar ile “bireyler niçin ve neden eğitiliyor?” sorularına cevap aranır. • Eğitimde amaçlar, öğretimi yönlendirmesi, öğretme-öğrenme etkinliklerinin tasarlanması ve ölçme-değerlendirmelere kılavuzluk etmesi açısından gerekli görülmektedir.

3. Eğitim ile ne amaçlanmaktadır? • Eğitimin amacı, kişileri yaşadığı toplumun ve toplumun bağlı bulunduğu çağdaş dünyanın uyumlu bir üyesi haline getirerek onları çağın gerektirdiği bilgi ve becerilerle donatmaktır.

4. Amaç Çeşitleri • Amaçlar, öğrenciye kazandırılmak üzere seçilen istendik özelliklerdir. Eğitimde amaçlar hiyerarşik sınıflamasına göre üç düzeyde belirtilmektedir. Bunlar; • Uzak amaçlar (hedefler) • Genel amaçlar (hedefler) • Özel amaçlar (hedefler)

5. Uzak Amaçlar • Ülkenin politik felsefesini yansıtan ve en genel olarak belirtilen hedeflerdir. Anayasada ve yasalarda belirlenir. • Örneğin; bir ülkenin sağlık, eğitim, kültür politikası gibi.

6. Uzak Amaçlar 1973 tarihinde yürürlüğe giren 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu’nun 2. maddesinde, Türk Milli Eğitiminin uzak hedefleri şu şekilde belirtilmiştir: “Bir yandan Türk vatandaşlarının ve Türk toplumunun refah ve mutluluğunu artırmak; öte yandan milli birlik ve bütünlük içinde iktisadi, sosyal ve kültürel kalkınmayı desteklemek ve hızlandırmak ve nihayet Türk Milletini çağdaş uygarlığın yapıcı, yaratıcı, seçkin bir ortağı yapmaktır.”

7. Genel amaçlar • Ulaşılması zor, zaman alıcı ve soyut idealler olan uzak hedefleri daha somut, belli bir sürede ulaşılabilen ve uygulanabilir kılmak için genel hedeflerin belirlenmesine gerek vardır. • Yani, uzak hedeflerin yazılı olarak ifade edilmesi bir anlamda genel hedefleri ortaya çıkarır. Genel hedefler uzak hedeflere uygun olarak düzenlenirler. Bu tür hedefler, toplumun sosyal ve siyasal ideallerinin eğitim alanına yansıması olarak kabul edilmelidir.

8. Genel amaçlar • Ancak, uzak hedeflere göre, bu tür hedeflerlerde yetiştirilecek insan nitelikleri daha belirgin, somut özellikler olarak tek tek sayılmıştır. • Genel hedefler bu bakımdan artık bir eğitim düzeyininya da okulunhedefleridir ve eğitimin ürünü olarak yetişmesi istenen ideal insanın nitelikleridir. • Bu yönüyle, genel hedefleri iki boyutlu olarak düşünebiliriz. Birinci boyutta eğitimin genel hedefleri, ikinci boyutta okulun genel hedefleriyer alır.

9. Genel amaçlar • Ulusal eğitime karar vericiler, eğitimin genel hedeflerini belirledikten sonra, değişik eğitim düzeylerinin ve okulların genel hedeflerini belirlerler. • Okul Öncesi, İlköğretim, Orta Öğretim ve Yüksek Öğretimin bu hedefleri Milli Eğitim Temel Kanunu’nda ayrı ayrı verilmiştir.

10. Okul öncesi eğitimi için genel hedef örnekleri • Türkçeyi doğru anlayabilme. • Kendisinin ve yakınındaki insanların duygularını anlayabilme. • Türkçeyi düzgün konuşabilme. • Kendi davranışlarını yönetebilme. • Atatürk’ü sevme.

11. İlköğretim eğitimi için genel hedef örnekleri • Türkçeyi etkili bir biçimde kullanabilme. • Doğru yargı ve karar verebilme. • Yurttaşlık görev ve sorumluluklarını farkında oluş. • Beden ve ruh sağlığını koruyucu tedbirlere uyma. • Demokrasi anlayışını özümsemiş olma. • Yeteneklerini deneyerek öğrenmiş olma.

12. Ortaöğretim eğitimi için genel hedef örnekleri • Bir iş alanının ve mesleğin temel bilgilerini kazanarak ülkenin ekonomik kalkınmasındaki rolünü kavramış olma. • Mesleğinde ve günlük yaşamında teknolojik gelişmelere sağlıklı bir biçimde ayak uydurabilme. • Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı görev ve sorumluluklarının her an bilincinde olma. • Kendisinin ve çevresinin sağlığını koruma. • Yeteneklerini deneyerek uygulama konusunda güven kazanmış olma.

13. Yükseköğretim için genel hedef örnekleri • Hür ve bilimsel düşünme gücüne sahip olma. • Geniş bir dünya görüşüne sahip, insan ilkelerine saygılı olma. • İlgi ve yetenekleri yönünde yurt kalkınmasına ve ihtiyaçlarına cevap verecek aynı zamanda kendi geçim ve mutluluğunu sağlayacak bir mesleğin becerilerine sahip olma. • Zihin ve ruh bakımından dengeli ve sağlıklı şekilde gelişmiş olma.

14. Özel amaçlar • Öğrenciye kazandırılması uygun görülen özellikler ve bir disiplin ya da bir çalışma için hazırlanmış olan amaçlardır. • Bir ders düzeyinde öğrencilerin kazanması gereken özellik ve davranışları özel hedef olarak tanımlayabiliriz. • Genel hedeflere göre daha ayrıntılı, sınırlı ve onlarla ilişkili bir hedeftir. • Örneğin; Kimya/Fen dersinin amaçları gibi.

15. Özel amaçlar • Bir disiplin ya da çalışma alanı için hazırlanır. Eğitimde belli bir ders ya da kurs yoluyla öğrencinin yetiştirilmesi için saptanan hedefler bu türdendir. • Örneğin ilköğretimde temel bilgi ve becerilerin genel hedefler yoluyla kazandırılmasında hangi yeterliklerin Türkçe, hangi yeterliklerin matematik ya da fen bilgisi dersinde kazandırılacağı özel hedeflerle belirlenmektedir.

16. Konu amaçları • Bireyin eğitimi sürecinde varılmak istenen en yakın hedefler konunun hedefleridir. • Konuların hedefleri bir ders bütünlüğü içinde düşünüldüğünde dersin hedeflerini, derslerin hedefleri birleşerek okulun hedeflerini, okulun hedefleri birleşerek milli eğitimin hedeflerini oluşturur.

17. Konuların hedefleri, derslerin hedefleri alt alta yazılarak okulun hedefleri oluşturulamaz. Dersin hedefleri konunun hedeflerine göre daha genel olmakla beraber, okulun hedeflerine göre daha özel ve dar kapsamlıdır. • Ortaya konmuş olan hedefler, daha önce belirtildiği üzere, ilgili eğitim süzgeçlerinden (eğitim felsefesi, eğitim psikolojisi, eğitim ekonomisi) geçirilerek, kritik olan hedef-kazanımlar belirlenir. Son aşamada belirlenen hedefler ve hedef kazanımlar öğretim programında yer alır.

18. Amaç Çeşitleri Uzak amaçlar; en genel seviyede eğitim sisteminin yetiştirmeyi ve ortaya çıkarmayı tasarladığı ideal insan tipini belirler Milli Eğitimin Amaçları Okulun Amaçları Dersin Amaçları Konunun Amaçları Uzak amaçlar Genel amaçlar Özel amaçlar Genel amaçlar; eğitim süreci içerisinde yetişmesi istenen ideal insan tipinin niteliklerini belirler Özel amaçlar; bir ders düzeyinde öğrencilerin kazanması gereken özellik ve davranışlardır

19. Eğitim amaçlarının hiyerarşik düzeni

20. Türk Milli Eğitim Sisteminin genel çerçevesi ve amaçları 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu ile belirlenmiştir.

21. OKUL VE SINIF ORTAMI

22. Okul Nedir? • Okul, toplumdaki bireylerin eğitilmesi işlevini üstlenen kurumların ortak adıdır. • Okullarda bir grup öğrenciye toplumun ve bireyin ihtiyaçlarına göre önceden hazırlanan programlar doğrultusunda öğretim faaliyetleri sunularak, öğrencilerde istendik davranış değişikliği meydana getirilmeye çalışılır.

23. Okul; • Kontrollü ortamlardır. • Kazandırılacak bilgi, beceri ve tutumlar önceden belirlenmiştir. • Amaçlar konunun uzmanı öğretmenler tarafından planlı bir şekilde düzenlenen öğretim faaliyetleri ile kazandırılır.

24. Okul Türleri? Okullar eğitim düzeyi ve niteliğine göre; • anaokulu, • ilköğretim okulu, • lise, • meslek okulu, • yüksek okul ve • üniversite gibi çeşitli adlar alır.

25. Okulun Temel Özellikleri Bir eğitim kurumu, örgüt ve işyeri olarak okulun başlıca özellikleri aşağıdaki gibi sıralanabilir; • Okulun var oluş nedeni olan belli bir amacı vardır. • Okula devam zorunludur. • Toplumun gözü okulların üzerindedir. • Okulların kaynakları sınırlıdır. • Okuldaki rol ve statüler sınırlıdır. • Okullarda işler çoğunlukla küçük gruplarla yürütülür.

26. Okulun Öğeleri Çevre (toplumsal kurum, gruplar,…) Bina, Araç ve Gereçler Öğretmen Eğitim Programı Öğrenci Yönetici

27. Okulun Öğeleri: Eğitim Programı • Eğitim programı, bireyde istenilen yönde davranış değişikliği meydana getirmek amacıyla resmi olarak okul içi ve dışında yapılan tüm etkinleri gösteren plandır. • Okullardaki tüm etkinlikler eğitim programı kapsamında düzenlenir. • Kapsamlı bir eğitim programında öğretim, ders dışı kol faaliyetleri, özel günlerin kutlamaları, geziler, rehberlik hizmetleri,…vb. yer alır.

28. TOPLUM KONU ALANI ÖĞRENCİ AMAÇLAR Eğitim Programının Dört Temel Öğesi GENEL AMAÇLAR ÖZEL AMAÇLAR İÇERİK EĞİTİM Okulun Öğeleri: Eğitim Programı ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

29. Genel ve Özel Amaçlar • Öğrencilerin eğitim süreci sonunda ne yapabileceklerini tanımlayan ifadelerdir. • Genel amaçların belirlenmesinde toplumun beklenti, ihtiyaç ve eğitim felsefeleri ön planda tutulur. • Özel amaçlar ise öğrenci ve konu alanı özelliklerine göre genel amaçlar doğrultusunda saptanır. • Özel amaçlar öğrencinin hangi kapsamı, ne derece yeterlikte öğrenmesi gerektiği ve öğrenme gerçekleştiğinde hangi davranışı gösterebileceğini açıkça belirtir.

30. İçerik • Eğitim süresince öğrencilere kazandırılacak bilgiler kapsamını (içeriği) oluşturur • İçerik (kapsam) seçiminde hedeflere ve öğrencilerin giriş davranışlarına uygunluk önem taşır • Ayrıca bilgilerin basitten karmaşığa, somuttan soyuta, kavramlardan ilke ve genellemelere göre dizilmesi, içerikteki ön koşul ilişkilerin belirlenmesi öğrenmede önemlidir

31. Eğitim Durumları • Öğrencilerin hedeflere ulaşması için geçirmeleri gereken öğrenme yaşantılarını sağlayacak dış koşulların düzenlenmesine eğitim durumları denir. • Eğitim durumları hazırlanırken öğretim yöntem, teknik ve bunları destekleyen öğretim materyallerinden yararlanılır. • Bunların seçiminde hedefler, öğrenci ve öğretmen özellikleri, içerik ve eldeki olanakların göz önünde bulundurulması gerekir.

32. Ölçme ve Değerlendirme (Sınama) Durumları Bu aşamada öğrencilerin hedeflere ulaşma dereceleri çeşitli ölçme araçları ile saptanır. Bu şekilde öğretmenler gerçekleştirdikleri öğretim faaliyetlerinin etkililiği hakkında bilgi alır.

33. Okulun Öğeleri: Eğitim Programı Eğitim programları dinamikolgulardır. Çünkü; • Toplumsal değişme ve gelişmeye paralel olarak değiştirilmesi gerekir. • Programların işlerliği sürekli kontrol edilerek, eğitim süreci ürünlerinin değerlendirilmesi ve görülen aksaklıkların giderilmesi gerekir.

34. Okulun Öğeleri: Eğitim Programı • Ülkemizde üniversiteler hariç tüm örgün eğitim kurumlarının programları Milli Eğitim Bakanlığı’nın çeşitli birimlerince hazırlanır, Talim Terbiye Kurulunca kabul edildikten sonra uygulamaya konur. • Okul yöneticileri ve öğretmenler öğrenci özelliklerine göre programda bazı değişiklikler yapabilirler. Ancak programın özü değiştirilemez.

35. Okulun Öğeleri: Öğrenci • Eğitim ihtiyacı olan ve bu ihtiyacı karşılamak üzere okula devam eden bireylerdir. • Okul içinde düzenlenen tüm etkinlikler öğrenciye yöneliktir. Diğer bir deyişle, okulların varlık nedeni öğrencilerdir. • Okuldaki öğretimin etkili olabilmesi için öğrencilerin fiziksel, zihinsel ve sosyal beceri düzeylerinin bilinmesi önemlidir. Bu şekilde öğrencinin eğitim ihtiyacı belirlenirken, eğitim yoluyla hangi davranışları öğrenip hangilerini öğrenemeyeceği hakkında fikir sahibi olunur.

36. Okulda Öğrencilerden Beklenenler… • Derslere devam etme • Derslerini çalışma • Öğretmen, yönetici ve arkadaşlarına saygılı olma • Arkadaşları ile iyi geçinme • Okul kurallarına uyma vs.

37. Okulun Öğeleri: Öğretmen Öğretmenin başlıca görevlerini üç ana başlıkta incelemek mümkündür; • Öğretmenlerin öğretim işleri ile ilgili görevleri • Öğretmenlerin eğitim işleri ile ilgili görevleri • Öğretmenlerin yönetim işleri ile ilgili görevleri

38. Öğretmenlerin Öğretim İşleri ile İlgili Görevleri • Kendisine verilen dersleri okutmak • Her ders yılı başında öğretim programının uygulamalarını içeren bir yıllık plan hazırlamak ve müdüre sunmak • Zümre öğretmelerle işbirliği yapmak • Öğrencilere ödev vermek • Ölçme ve değerlendirme yapmak • Verdiği ders, ödev, yaptığı deney ve yoklama ile ilgili bilgileri her ders sınıf defterine yazmak • Yoklama yapmak • Derste, laboratuarda veya gezi-gözlem faaliyetlerinde yapılanları her hafta sonunda müdüre rapor etmek • Öğrencileri kişisel çalışmalara yöneltmek • Ölçme sonuçlarını not defterine geçmek

39. Öğretmenlerin Eğitim İşlerindeki Görevleri • Haftada bir gün nöbet tutmak • Öğretmenler kurulunca ya da okul müdürlüğünce verilen öğrenci kurullarını yönetmek ve her türlü eğitim çalışmalarına katılmak • Öğretmenler Kurulu kararıyla kendilerine verilen sınıfın eğitim işlerini yerine getirmek

40. Öğretmenlerin Yönetim İşindeki Görevleri • Okulun disiplin ve onur kurulu ile eğitim ve yönetim kurullarında kendisine verilen görevleri yapmak • Öğretmenler Kurulu toplantısına katılmak • Müdürün uygun bulacağı şekilde okulun diğer yönetim işlerine yardımcı olmak • Tebliğler dergisini okumak

41. Okulun Öğeleri: Yönetici • Yönetici: Okulun amaçlarına ulaşması için gerekli insan ve maddi kaynakların en verimli biçimde kullanılmasından sorumludur. • Atama yoluyla yöneticilik statüsüne gelirler. Statünün verdiği yetki sosyal ve teknik yetkilerle desteklenmelidir. • Sosyal yetki; yöneticinin etrafındaki gruptan, okulun iç ve dış öğelerinden gelir. Yöneticinin öğretmenler tarafından sevilip sayılması onun sosyal yetkisini artırır. • Teknik yetki; yöneticinin yönetim bilgi ve becerileri ile ilgilidir. Gerekli yönetim bilgilerine sahip olma ve bunu gerçekleştirdiği faaliyetler ve aldığı kararlarla ortaya koyma teknik yetkinin göstergesidir.

42. Okulun Öğeleri: Yönetici Okullarda yönetimden sorumlu kişi müdürdür. Yönetmeliklerde belirtilen okul müdürü görevleri aşağıdaki gibi özetlenebilir; • Okulu müdür yönetir. Yönetim işlerinde müdürün yardımcıları; müdür yardımcıları, öğretmenler, stajyer öğretmenlerdir. • Müdür; kanun, yönetmelik ve emirlerin sınırları içinde okulun bütün işlerini çevirmeye, düzene koymaya ve denetlemeye yetkilidir. • Okulun eğitim ve disiplin işlerini düzenler. • Müdür diploma tasdikname gibi belgeleri müdür yardımcıları ile imzalar ve onaylar. • Okulun giderleri ve ayniyat işleri ile ilgili kanun yönetmelik çerçevesinde onaylar.

43. Okulun Öğeleri: Yönetici Müdür, öğretim programının aksamadan yürütülmesini sağlamalıdır. Bunun için; • Ders yılı başında yıllık planı almak, planların uygulanıp uygulanmadığını belirlemek ve bitirilmeyen kısımları nedenleriyle bakanlığa bildirmek • Zümre öğretmenler arasında işbirliği sağlamak • Derslerin verimini artıracak maddi olanakları sağlamak, okuldaki araç-gereç, laboratuar ve kütüphanelerden öğrencilerin yaralanmalarını düzeltmek • Gezi-gözlem faaliyetlerini plana-programa bağlamak • Nöbet çizelgelerini düzenlemek ve uygulamak

44. Okulun Öğeleri: Yönetici • Zaman zaman öğretmenlerin derslerini ve işlerini kontrol etmek • Ders yılı başında derslerin öğretmenlere dağıtımını yapmak • Okulla ilgili olağanüstü halleri hemen valiliğe bildirmek • Evde ders çalışma olanağı bulamayan öğrenciler için çalışma saatleri dışında okuldan yararlanmalarını sağlamak gibi görevleri yerine getirmelidir.

45. Okulun Öğeleri: Bina, Araç ve Gereçler Okul eğitimi okul binasında sınıflarda gruplar içinde yürütülür. Bina; çocuğun tuvalet, beslenme, barınma gibi temel fiziksel ihtiyaçlarını ve sosyal ihtiyaçlarını karşılayacak biçimde düzenlenmelidir.

46. Okulun Öğeleri: Bina, Araç ve Gereçler Okul binasında bulunması gereken özellikler şunlardır; • Okul binaları temiz, bakımlı ve sağlam olmalı • Okul binalarının büyüklüğü öğrenci sayısı ile uyumlu olmalı • Çocukların oyun oynayabileceği büyük bir bahçesi olması • Çocukların spor yapmalarına ve sosyal faaliyetlerde bulunmalarına olanak sağlayıcı geniş kapalı alanlara sahip olması • Dersliklerin yanı sıra fen ve bilgisayar laboratuarı, kütüphanesi bulunmalı

47. Okulun Öğeleri: Bina, Araç ve Gereçler • Öğrenci sayısı ve sağlık koşullarına uygun lavabo ve tuvaletler olmalı • Dersliklerin güneş görmesi, aydınlık olması ve öğretim araç gereçlerin kullanımını sağlayacak donanıma sahip olması • Okulun ve dersliklerin iç donanımında öğrenciler için tehlikeli olabilecek malzeme kullanılmaması • Sıra, sandalye, lavabolar öğrencilerin fiziksel yapısına uygun olması • Binada derslikler ile öğretmenler odası, yönetim odası, laboratuarlar arasında ulaşım kolay olması

48. Okulun Öğeleri: Bina, Araç ve Gereçler • Hedeflerin kazandırılmasında için öğretmene yardımcı eğitim araç ve gereçlere (yazı tahtası-tebeşir, modeller, haritalar, slayt, video kaseti, CD-ROM,…) sahip olunmalıdır. • Mesleki okullarda meslekle ilişkili laboratuar, atölye, v.b mekanların olması önemlidir. • Okulun fiziki yapısı, araç-gereçlerin yeterli sayıda ve nitelikte olması bir yandan öğrenmeyi kolaylaştırırken bir yandan da öğrencilerin okula ve derslere yönelik tutumlarını olumlu yönde etkiler.

49. Okulun Öğeleri: Çevre • Okul toplumdaki bireylerin eğitilmesi işlevini üstlendiği için birçok toplumsal kurum ve grup okullarda gerçekleştirilen etkinliklerle ilgilenir. Okulla yakın ilişki içinde olan bu kurum ve gruplar okulun çevresini oluşturur. • Okulun yakın çevresini oluşturan kişi, grup ve kurumların en etkililer; veliler, okul-aile birliği işverenler basın ….

50. Okulun Öğeleri Arasındaki İlişkiler • Okulun öğeleri arasındaki ilişkiler çok yönlü ve karmaşıktır. • Okulun amaçlarına ulaşabilmesi için bu öğeler arasında bir uyum ve denge olması gerekir. • Okul içinde bu denge sağlanırken, çevrenin okul üzerindeki etkisi de göz önünde bulundurulmalıdır. • Çevredeki öğelerden de okulun amaçları doğrultusunda yararlanılmalıdır.