Zaal 5 10:00uur

1. Saskia Laseur Afstuderen als ondernemer Zaal 5 10:00uur

2. Introductie • Raakvlak met andere presentaties vandaag • “Kwaliteit en Innovatie” • Onderwerpen: • Waarom (af)studeren als ondernemer? • Vormen van onderwijsonderneming • Ondernemen als onderdeel van onderwijs • Faciliteren van studentondernemingen • Kwaliteit van ondernemen • Risico’s en toezicht • Voorbeelden

3. Waarom ondernemen? • Waarom bevorderen van ondernemendheid van deelnemers in het onderwijs? • “Ondernemendheid” gaat over gedrag en vaardigheden • Waarom als onderwijsinstelling stimuleren ondernemerschap van deelnemers? • “Ondernemerschap” gaat over doen en uitvoering • Van Dale over ondernemen • “op zich nemen” • “beginnen te doen; uitvoeren: actie ondernemen” • Is er behoefte aan? • 68% studenten geeft aan mogelijk te willen ondernemen (MBO-raad)

4. Huidige stand van zaken • Hoger onderwijsinstellingen doen veel aan “kennisvalorisatie” • Research centres, extra focus op “derde geldstroom” • Ook daar: groei in studentenonderneming • ROC’s steeds meer aandacht voor ondernemen • Mogelijkheden tijdens stages • Netwerkscholen • Certificeerbare Eenheid Ondernemerschap • Stimuleringsprogramma overheid eindigt eind 2013 (Actieprogramma Onderwijs en Ondernemen) • Stichting Jong Ondernemen blijft stimuleren in alle sectoren

5. Vooraf – soorten rechtspersonen • Stichting • Statutaire doelstelling doorslaggevend • Bestuur en evt. RvT • Ledenverbod en uitkeringsverbod • NB. Alle ROC’s worden in Nederland stand gehouden door stichtingen • Vereniging • Statutaire doelstelling doorslaggevend (geformuleerd door leden) • ALV is hoogste orgaan, bestuur benoemd door leden, evt. RvT • Uitkeringsverbod • Coöperatie • Vgl. vereniging • Doelstelling gericht op voorzien in stoffelijke behoeften deelnemers (gene uitkeringsverbod) • BV/NV • Eigendom van de aandeelhouder(s); die bepalen ook doel vennootschap • Structuurregeling (AvA, Bestuur en evt. RvC) • Gericht op winstoogmerk • Afgescheiden vermogen (in beginsel

6. Personenvennootschappen • Eenmanzaak • Doelstelling bepaald door ondernemer • Geen afgescheiden vermogen • Er is geen onderscheid tussen het privé- en het bedrijfsvermogen. • Vennootschap onder firma • Vennootschapscontract gericht op samenwerking “in bedrijf” • Vennoten over en weer hoofdelijk aansprakelijk • Schuldeisers kunnen in eerste instantie terecht bij vermogen vof en in tweede instantie terecht bij privé-vermogen. • Maatschap • Maatschjapsovereenkomsten gericht op samenwerking “in beroep” • Maat aansprakelijk voor eigen handelingen • tenzij volmacht over en weer of handelen als maatschap • Maten niet over en weer hoofdelijk aansprakelijk (beperkt tot eigen handelingen) • Schuldeisers kunnen in eerste instantie terecht bij vermogen maatschap en in tweede instantie terecht bij privé-vermogen maten.

7. Ondernemerschap (Model A) Ondernemerschapsactiviteiten in het verlengde van opleiding. ROC is contractspartij. Ondernemendheid als onderdeel van curriculum Onderwijsstichting opleiding Ondernemerschap

8. Ondernemerschap (Model B) Risicospreiding binnen eigen organisatie Ondernemendheid als onderdeel van curriculum Onderwijsstichting Ondernemerschaps-activiteiten in aparte rechtspersoon van ROC. De rechtspersoon is contractspartij. opleiding 100 % Onderneming Ondernemerschap

9. Eigen ondernemerschap (Model C) (Derde) geldstroom gescheiden Zelfstandige ondernemerschaps-activiteiten. Ondernemers zijn contractpartij. Studenten/deelnemers Ondernemendheid als onderdeel van curriculum Studenten/deelnemers Onderwijsstichting V.O.F. Ondersteuning: Ruimte/faciliteiten; Kennis; Inspiratie/stimuleren. opleiding Studenten/deelnemers Aanvullendeafspraken Rechtspersoon t.b.v. ondersteuning derde geldstroom

10. Eigen ondernemerschap (Model B en C gecombineerd) Zelfstandige ondernemerschaps-activiteiten. Ondernemers zijn contractpartij. Student/deelnemer Ondernemendheid als onderdeel van curriculum Student/deelnemer Onderwijsstichting V.O.F. Ondersteuning: Ruimte/faciliteiten; Kennis; Inspiratie/stimuleren. opleiding

11. Aandachtspunten • Derden moeten weten wie onderneemt • Wie is contractspartij en dus verantwoordelijk en aanspreekbaar? • Onderneemtonderwijsstichtingzelf of is sprake van ondersteuning? • Derden dienen inzicht in voorwaarden te hebben • Welke voorwaarden zijn van toepassing? Wie stelt die voorwaarden vast? • Suggestie: algemene voorwaarden op website/briefpapier • Onderwijsstichting zelf kan niet concurreren met gewone ondernemers • Publieke middelen besteden aan private (contract)activiteiten, alleen mogelijk in lijn met onderwijsdoelstellingen • Onderwijsstichting kan goed: • ondernemendheid bevorderen (onderwijs, ondersteunen, adviseren, faciliteren); • risicospreiding faciliteren.

12. Mogelijkheden onderwijstijd • Nieuwe wetgeving: norm “begeleide onderwijsuren” (brieven OCW d.d. 30/1, 16/6) • Verschillende eisen om mee te tellen als begeleid onderwijs, onder meer: • Actieve rol van de docent & mogelijkheid om in te grijpen; • Verantwoordelijkheid bevoegd docent; • Aanwezigheid van gekwalificeerd personeel. • Op grond van een onderwijsinhoudelijke visie, mag worden afgeweken van het wettelijke minimumaantal uren. Minimum aantal uren begeleide onderwijstijd niet vastgelegd. Sterke indicatoren voldoende onderwijstijd: “tevredenheid” bij studenten en personeel & instemming van afwijking van de wettelijke urennorm door deelnemersraad.

13. Behoeftes ondernemers • Faciliteiten: • Indirect: beschikbaarstelling van startkrediet – door de school, of anderszins (bijv. innovatiesubsidies); • Natura: werkruimte en productiemiddelen. • Klankbord, sparringpartner • Laat de student in control blijven over zijn eigen onderneming, maar zorg voor een stimulerend effect. • Let op: in geval ondernemen onderdeel van onderwijs dient uit te maken, dient personeel op te treden als onderwijzer en als beoordelaar van prestaties, niet slechts ten behoeve van een klankbordfunctie. • Netwerkfunctie • Beginnende ondernemers in contact brengen met de markt, financiers, etc.

14. Maatschappelijke kwaliteit van ondernemen • Maatschappelijk verantwoord ondernemen • Aandacht voor mens, maatschappij, milieu • Voorbeeld: ROC Nijmegen helpt studentondernemingen die zich richten op gehandicapten en ouderen • Ecologisch verantwoord/duurzaam ondernemen: • Klimaatneutraal ondernemen (compenseren van vervuiling); • Ondernemen “in het groen”. ROC van Twente: studentondernemingen houden gemeentelijk groen bij; bouwen konijnenhokken voor de kinderboerderij. • Andere kansen en criteria? • Financiële verantwoordelijkheid bijbrengen: verdienmodel, investeringsplannen. • Winst/bedrijfsvoering/lange termijnvisie/…

15. Risicobeheersing • Maak afspraken op het gebied van: • Rechtsvorm/-verhouding; • Financiën; • Presentatie naar derden; • (Standaard)toezichtskader; • Periodiek contact; • Doelstellingen; • Afleggen van verantwoording. • Blijf rekening houden met eigen missie en visie onderwijsorganisatie.

16. Diplomering en onderneming • Onderneming kan dienen als afstudeerproject • “SintLucas@work”: projectbureau waar vierdejaars studenten afstuderen op projecten die bedrijven en de non-profit sector in opdracht geven(ROC Boxtel) • Maar: aantoonbaar (via administratie) moet student voldaan hebben aan eindkwalificaties (7.4.2. WEB)

17. Contact mr. S. Laseur (Saskia) Telefoon 020 - 6789 717 Fax 020 - 7954 717 Email laseur@vandoorne.com