TİCARET UNVANI ve işletme adI

TİCARET UNVANI ve işletme adI Dr. Özlem Döğerlioğlu IŞIKSUNGUR Yaşar Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği- Ders Notları ozlem@dogerlihukuk.com

TİCARET UNVANI • Ticaret unvanı, tacirin ticari işletmesine ilişkin işlemlerde kullandığı adıdır. • Ticaret unvanı, taciri diğer tacirlerden ayırdetmeye yarar, ticaret unvanına bakıldığında, ticari işletme sahibinin kim olduğu anlaşılır. • Ticaret ünvanını sadece tacirler kullanır

Ticaret ünvaNINA İLİŞKİN SİSTEMLER • Serbesti Sistemi • Ticaret ünvanı dilediği şekilde serbestçe oluşturulabilir • Gerçeklik Sistemi • Ticaret ünvanının gerçek durumu yansıtması gerekir • Gerçek kişilerde kişinin ad ve soy adı • Tüzel kişilerde tüzel kişinin hukuki şekline uygunluk • Karma Sistem • İlk oluştuğunda ünvanın gerçek durumu yansıtması • Sonraki değişikler (işletmenin devri, isminin değişmesi) ünvanda değişikliği gerektirmez • Türk hukukunda karma sistem

GEREKLİLİĞİ • Her tacir, ticari işletmesine ilişkin işlemleri ticaret unvanı ile yapmak ve işletmesiyle ilgili her türlü senet ve evrakı bu unvan altında imzalamak zorundadır. (ticaret ünvanının ve atılacak imzanın noterce onaylandıktan sonra sicil müdürlüğüne verilmesi gereklidir) • Tacir tarafından seçilen ticaret unvanının, ticari işletmenin açıldığı veya açılmış sayıldığı tarihten itibaren on beş gün içinde işletme merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline tescil ve ilân ettirilmesi gerekir. • Ticaret unvanının, ticari işletmenin giriş cephesinin herkes tarafından kolayca görülebilecek bir yerine okunaklı bir şekilde yazılması zorunludur.

TİCARET ÜNVANI • Yeni Kanunun m. 39/2 hükmünde, uygulanması zor bir düzenleme getirilmiştir. Buna göre: “Ayrıca, tacirin işletmesiyle ilgili olarak kullandığı her türlü kağıt ve belgede, tacirin sicil numarası, ticaret unvanı, işletmesinin merkezi, tacir sermaye şirketi ise taahhüt edilen ve ödenen sermaye, internet sitesinin adresi ve numarası gösterilir. Anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde, sırasıyla yönetim kurulu başkan ve üyelerinin; müdürlerin ve yöneticilerin adları ile soyadları gösterilir. Tüm bu bilgiler şirketin internet sitesinde de yayımlanır”. Görüldüğü üzere, Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra tacir, ticari işletmeyle –şirketle ilgili kullandıkları tüm iş evrakının üzerine söz konusu bilgileri yazmak zorundadır.

Ticaret ünvanIN içeriği • Çekirdek: Ticaret unvanında kanun gereği bulunması zorunlu olan hususlardan oluşur. • Ekler: Ticaret unvanına, kanunda öngörülen asgari kısmın dışında isteğe bağlı veya zorunlu olarak yapılan ilave hususlardır.

Ticaret ünvanIN içeriği-ÇEKİRDEK • Çekirdek • Gerçek Kişiler • Ad ve soyad (ekler de konulabilir) • Ör. Ali Ak (kısaltmadan yazılır– A. Ak olamaz) • Tüzel Kişiler • Tüzel kişi tacirin türüne göre değişir • Kişi Unvan • Gerçek kişilerin ve şahıs şirketleri ünvanları • Konu Unvan • Sermaye şirketlerinin ünvanları

Ticaret ünvanI içeriği-ÇEKİRDEK Kişi Unvan • Kollektif Şirket (sadece gerçek kişiler ortak olabilir) • Tüm ortakların ya da ortaklardan en az birinin ad ve soyadı + şirketin türü • Ör. İbrahim Okur ve ortakları kollektif şirketi • Ör. Ahmet Sema Kollektif Şirketi • Adi veya sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket • (sınırsız sorumlu) Komandite ortaklardan en az birinin ad ve soyadı + şirketin türü (komanditer ortakların ad ve soyadlarının bulunması yasaktır- konursa bu ortak 3. kişilere karşı komandite ortak gibi sorumlu) • Ör. İbrahim Okur ve Ortakları komandit şirketi • Adi şirket • Şahıs şirketi niteliğinde ancak ticari işletme işletiyorlarsa, adi şirket ortakları, tacir sayılabilir ve ayrı ayrı ticaret siciline tescil olunacaktır. Ahmet Sema

Ticaret ünvanIn içeriği • KONU UNVAN • Şirketin konusu +şirketin türü (limited, anonim gibi) Ünvanda gerçek kişi adı bulunmadıkça şirketin türü kısaltılarak yazılabilir • İthalat- İhracat Anonim Şirketi veya İthlat İhracat A.Ş(A.O) • Ahmet Sema Makine Sanayi Anonim Şirketi – A.Ş kısaltması olmaz. • Ahmet Sema Anonim Şirketi--- OLMAZ • Tacir sayılan tüzel kişiler: • Ticaret şirketleri dışındaki tacir sayılan kişilerin (amacına ulaşmak için ticari işletme işleten dernekler ve KİTLER) adları ticaret ünvanıdır. Adı neyse ünvanı odur. Çekirdekten sonra ek konulabilir. • Ör. Kızılay Afyonkarahisar Maden Suyu İşletmesi • Donanma İştiraki: • Müşterek donatanlardan en az birisinin adı soyadı veya deniz ticaretinde kullanılan geminin adı. • Ör. Ahmet Sema Donanma İştiraki veya Sevgi Donanma İştiraki (gemi adları ve ünvana dahil soyadları kısaltılmadan yazılmalıdır)

TİCARET ÜNVANIN İÇERİĞİ- EKLER • Zorunlu ekler– ünvanda bulunması gerekli ekler • “Tasfiye halinde” eki • Tasfiye halindeki ticaret şirketlerinin ünvanına tasfiye halinde ibaresi eklenmesi zorunludur • “Şube” eki • Şube ünvanları, merkezin ünvanına şube eki ekleyerek oluşturulur. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O Cebeci Şubesi • “Merkez” eki • Merkezi yabancı ülkede bulunan bir işletmenin Türkiye’deki şubesinin ticaret ünvanında merkezin ve şubenin bulunduğu yer ile şubenin gösterilmesi gerekir • Ör. The ……….. Bank N.A, Merkezi: New York, Ankara Şubesi • Ticaret ünvanının Türkiye’nin herhangi bir ticaret sicilinde daha önce tescil edilmiş bir ünvandan ayırdedilmesi için ek yapılması gerekir • Ör. İthalat-İhracat A.Ş ---- İzmir İthalat İhracat A.Ş • Yasak Ekler • Türk, Türkiye, Cumhuriyet ve Milli kelimelerinin ticaret ünvanı olarak kullanılabilmesi Bakanlar Kurulunun iznine tabi • Yanıltıcı ve gerçeğe aykırı ekler koymak yasaktır. • Ör. Doktor olmayan birinin doktor titrini, yüksek mühendis olmayan birinin bu titri kullanması • İhtiyari Ekler– konulup konulmaması doğrudan doğruya unvan sahibinin seçimine bırakılmış ekler

Ticaret ünvanININ tescili • Süre: ticari işletmenin açıldığı veya açılmış sayıldığı tarihten itibaren on beş gün içinde ticaret ünvanını seçme ve bu ünvanı işletme merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline tescil ve ilân ettirme yükümlülüğü • Tescilin Şekli Her tacir ticaret ünvanı ve bunun altında kullanacağı imzayı notere onaylattıktan sonra tescil için sicil müdürlüğüne verilmekle yükümlü Tacir tüzel kişi ise, ünvanla birlikte tüzel kişi adına imza yetkisi olan kişilerin imzaları noterden onaylattıktan sonra tescil için sicil müdürlüğüne verilmekle yükümlü Sicil memuru tescil talebini inceler kanunda öngörülen koşullara uygunsa tescili yapar

Ticaret ünvanIna ilişkin ilkeler • Ticaret Ünvanının Mecburiliği İlkesi • Ticaret Ünvanının Tekliği İlkesi • Ticaret Ünvanının gerçekliği İlkesi • Ticaret Ünvanının Sürekliliği İlkesi • Adın değişmesi veya değiştirilmesi • Şirkete yeni ortakların girmesi • Ortağın ölümü • Ortağın şirketten ayrılması

SONRADAN MEYDANA GELEN DEĞİŞİKLİKLER • Ticaret Kanunumuz, sonradan meydana gelen değişikliklere rağmen ticaret ünvanının değişklik yapılmadan aynen kullanılmasına izin vermiştir. • A- Adın değişmesi • Ticari işletmenin sahibinin veya bir ortağının ticaret ünvanına dahil adı, kanunen değişir veya ilgili kişinin talebi üzerine mahkeme kararıyla değiştirilirse (MK 27) ticaret ünvanı olduğu gibi kalabilir. (YTK m. 47.1)

SONRADAN MEYDANA GELEN DEĞİŞİKLİKLER • B- Yeni Ortak Girmesi veya Ortağın Ayrılması • Kollektif veya komandit şirkete ya da donatma iştirakine yeni ortakların girmesi hâlinde ticaret unvanı değiştirilmeksizin olduğu gibi kalabilir. Şirketten ayrılan ortağın adı da yazılı izni alınmak şartıyla şirket unvanında kalabilir. (YTK m. 47.2) • Muvafakat etmezse ünvanda gerekli değişiklik yapılır tescil ve ilan edilir. • C- Ortağın ya da tacirin ölümü • Kollektif veya komandit şirkete ya da donatma iştirakinde ticaret unvanına adı dâhil olan bir ortağın ölümü üzerine mirasçıları onun yerine geçerek şirketin devamını kabul eder veya şirkete girmemekle beraber bu hususta izinlerini yazılı şekilde bildirirlerse şirket unvanı olduğu gibi bırakılabilir. • Gerçek kişi tacirin ölümü halinde ne olacak? Düzenleme yok. Bu durumda ticari işletmeye devam eden mirasçıların miras bırakanın ticaret ünvanını aynen kullanabilecekleri kabul edilebilir (Arkan s. 265) • D-Ticari İşletmenin Devri

TİCARET ÜNVANININ DEVİR VE İNTİKALİ • İşletme ile birlikte devir • Ticaret ünvanı ticari işletmeden ayrı devredilemez. Aksi cezai müeyyideyi gerektirir(YTK m.51.2) • Ticari işletmenin devri ise, devir sözleşmesinde aksi düzenlenmedikçe ünvanın devrini de içerir (YTK 49.2) • Devir halinde devir alanın bu ticaret ünvanını aynen kullanıp kullanamayacağı hususu • ETK düzenleme yok. • YTK ünvanı aynen kullanabileceğini hükme bağlamış. • İşletmesini devreden sonradan yeni işletme açarsa eski ünvanını aynen kullanamaz, ayıredici ek almalı(YTK m.45)

TİCARET ÜNVANININ korunmasI Ticaret ünvanı üzerinde sadece unvan sahibinin tasarruf hakkı mevcuttur. Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre, usulüne uygun şekilde tescil ve ilân edilmiş olan ticaret unvanları, unvan sahibine tekel halinde kullanma hakkı sağlar. Tekel hakkı, seçilmiş ve tescil ettirilmiş bir ticaret ünvanının yalnız ve münhasıran sahibi tarafından kullanılabilmesidir. 6762 sayılı Kanun’a göre, gerçek kişi tacirlerin ticaret unvanı sicil çevresinde, tüzelkişi tacirlerin ticaret unvanı Türkiye çapında korunur. 6102 sayılı Kanun ile bu ayrım kaldırılmıştır. Artık gerçek kişi tacirlerin de ticaret unvanları Türkiye çapında korunacaktır.

TEKEL HAKKINI KORUYUCU YAPTIRIMLAR • Hukuki Yaptırımlar • Ticaret Ünvanı Tescil Ettirilmemişse (YTK m.54) • Haksız rekabet hükümlerine göre • İçinde gerçek kişinin ismi bulunan ticaret ünvanları Medeni Kanun 26dan yararlanabilir. • MK. 26 “Adının kullanılması çekişmeli olan kişi, hakkının tespitini dava edebilir. • Adı haksız olarak kullanılan kişi buna son verilmesini; haksız kullanan kusurlu ise ayrıca maddî zararının giderilmesini ve uğradığı haksızlığın niteliği gerektiriyorsa manevî tazminat ödenmesini isteyebilir.” • Tespit Davası (durumun tespiti) • Men Davası • Tazminat Davası yoluyla korunur • Ticaret Ünvanı Tescil Edilmişse (YTK m.52) • Ticaret unvanının, ticari dürüstlüğe aykırı biçimde bir başkası tarafından kullanılması hâlinde hak sahibi, bunun tespitini, yasaklanmasını; haksız kullanılan ticaret unvanı tescil edilmişse kanuna uygun bir şekilde değiştirilmesini veya silinmesini, tecavüzün sonucu olan maddi durumun ortadan kaldırılmasını, gereğinde araçların ve ilgili malların imhasını ve zarar varsa, kusurun ağırlığına göre maddi ve manevi tazminat isteyebilir. Maddi tazminat olarak mahkeme, tecavüz sonucunda mütecavizin elde etmesi mümkün görülen menfaatinin karşılığına da hükmedebilir. • (2)Mahkeme, davayı kazanan tarafın istemi üzerine, giderleri aleyhine hüküm verilen kimseye ait olmak üzere, kararın gazete ile yayımlanmasına da karar verebilir. • Cezai Yaptırımlar

tİcaretünvanI- İŞLETME ADI • Tacirin, ticari işlemlerinde kullanmak zorunda olduğu ismine “ticaret unvanı” adı verilmiştir. İşletme adı ise, işletme sahibi ile ilgili olmaksızın doğrudan doğruya işletmeyi tanıtmak ve benzer işletmelerden ayırt etmek için kullanılan adlardır. • Ticaret unvanı, tacirin ticari işlerinde kullanılmalı ve işletmenin veya şirketin girişine okunaklı bir şekilde asılmalıdır.

İşletme adI-ticaret ünvanI • İşletme adı, tacirler dışında esnaf tarafından da kullanılabilirken, ticaret unvanı sadece tacirler için söz konusu olabilir. • İşletme adını kullanma zorunluluğu bulunmadığı halde, tacirler ticaret unvanı kullanmak zorundadırlar.

İşletme adI • Ticaret ünvanı nasıl bir taciri diğerinden ayırıyorsa, bir ticari işletmeyi diğerlerinden ayırmaya yarayan ada “işletme adı” denir. • İşletme adı tacirin değil, ticari işletmenin adıdır. • Ör. Konya Lezzet Lokantası, Divan Oteli, Sevinç Pastanesi

İşletme adININ özellikleri • İşletme Adının İhtiyari Olması • Ticaret Ünvanının seçimi ve kullanılması her tacir için zorunlu ancak işletme adı zorunlu değil İHTİYARİDİR. • Bir tacirin birden çok işletmesi varsa her biri için ayrı ayrı işletme adı seçebileceği gibi, seçtiği tek işletme adını bütün işletmelerinde kullanabilir • Seçmiş ve kullanıyorsa TESCİL ettirmesi gerekli • İşletme Adında Serbestlik İlkesi • İşletme sahibi emredici yasa hükümlerine, ahlaka adaba, kamu düzenine aykırı olmamak şartıyla her türlü adı işletme adı olarak seçebilir

İşletme adI-serbestlIk • İşletme adının oluşturulmasında serbestlik kuralı geçerlidir. Örneğin, işleme adı olarak Levent Eczanesi gibi adlar kullanılabileceği gibi, hayali adlar kullanarak da işleme adı oluşturulabilir. Örneğin, “Final Dershanesi” • Serbestlik kuralına ilişkin sınırlamalar şunlardır: • İşletme adı, işletmenin mahiyet ve kapsamı hususunda aldatıcı nitelik taşımamalıdır. • İşletme adı, başka işletmelerde kullanılan adlarla karışıklığa yol açmamalıdır. • İşletme adı, kanuna, ahlaka ve kamu düzenine aykırı düşmemelidir.

İŞLETME ADININ DEVRİ • Ticaret Ünvanı ancak ticari işletmeyle devredilir ancak işletme adı için böyle bir zorunluluk yok • Sözleşmede aksine hüküm yoksa, işletme adı ticari işletmeyle birlikte devredilebilir. Ticari işletmeden ayrı da devredilebilir(Doktrin)

TİCARİ İŞLETME ADININ KORUNMASI • Ticari İşletme Adı • Seçimi zorunlu değil • Ancak seçildikten sonra tescili zorunlu • Bir işletmeyi diğerlerinden ayırdetmeye yarayan ad • Tescil edilmişse işletme hakkını tekel şeklinde kullanım hakkı sahibine aittir (YTK 53 nedeniyle YTK m.50,52) • Tescil edilmemişse Haksız rekabet hükümlerine göre korunur

TİCARET UNVANI ve işletme adI