Kimya Yüksek Mühendisi

1. Çevre ve Orman Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Atık Yönetimi Dairesi Başkanlığı Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik ve Atık Sınıflandırma Çalışmaları Arzu NURAY Oğuzhan AKINÇ Kimyager Kimya Yüksek Mühendisi

2. İÇERİK • Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik • Atık Listesi • Atık Sınıflandırma Kılavuzu • Atık Sınıflandırma Hiyerarşisi • Sınıflandırma Yöntemleri

3. Atığın toplanması, taşınması, geri kazanılması, bertaraf edilmesi, bertaraf sahalarının kapatılma sonrası bakımı ve bu tür faaliyetlerin gözetim, denetim ve izlenmesi işlemlerini kapsayan bir faaliyetler bütünüdür. ATIK YÖNETİMİ

4. Muhtelif “ATIK” tanımları Çevre Kanunu Atık: Herhangi bir faaliyet sonucu oluşan, çevreye atılan veya bırakılan her türlü madde Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Katı atık: ……………………………… Evsel katı atık: ………………………. İri katı atık: ………………………….... Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Tehlikeli atık: ……………………………… Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Tıbbi atık: ……………………………… Vs… Vs… Vs… ATIK TANIMLARI X

5. YÖNETMELİK Atık Çerçeve Direktifi (75/442/EEC,15/07/1975) Atık Direktifi (2006/12/EC, 05/04/2006) ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK 05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazete Atık Listesinin Oluşturulmasına Dair Komisyon Kararı (2000/532/EC, 03/05/2000)

6. Amaç Atıkların oluşumlarından bertaraflarına kadar çevre ve insan sağlığına zarar vermeden yönetimlerinin sağlanmasına yönelik genel esasların belirlenmesi ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK

7. ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK Atık :Herhangi bir faaliyet sonucunda oluşan, çevreye atılan veya bırakılan EK-1’de yer alan sınıflardaki herhangi bir madde, EK I ATIK SINIFLARI Q1 Aşağıda başka şekilde belirtilmemiş üretim veya tüketim artıkları, Q2 Standart dışı ürünler, Q3 Son kullanım süresi geçmiş olan ürünler, Q4 Dökülmüş, niteliği bozulmuş ya da yanlış kullanıma maruz kalmış olan maddeler (örneğin, kaza sonucu kontamine olmuş maddeler ve benzeri), Q5 Aktiviteler sonucu kontamine olmuş ya da kirlenmiş maddeler (örneğin, temizleme işlemi atıkları, ambalaj malzemeleri, konteynırlar ve benzeri), Q6 Kullanılmayan kısımlar (örneğin, bozuk piller ve bitik katalizörler ve benzeri) Q7 Yararlı performans gösteremeyen maddeler (örneğin, kontamine olmuş asitler, kontamine olmuş çözücüler, bitik yüzey işlem tuzları ve benzeri), Q8 Endüstriyel işlem kalıntıları (örneğin, cüruflar, dip tortusu ve benzeri), Q9 Kirliliğin önlenmesi işlemlerinden kaynaklanan kalıntılar (örneğin, yıkama çamurları, filtre tozları, kullanılmış filtreler ve benzeri), Q10 Makine/yüzey işlemleri kalıntıları (örneğin, torna atıkları, frezeleme kırıntıları ve benzeri), Q11 Hammadde çıkarılması ve işlenmesinden kaynaklanan kalıntılar (örneğin, petrol sahası slopları, madencilik atıkları ve benzeri), Q12 Saflığı bozulmuş materyaller (örneğin, PCB'lerle kontamine olmuş yağlar vb), Q13 Yasa ile kullanımı yasaklanmış olan ürün, madde ve materyaller, Q14 Sahibi tarafından artık kullanılmayan ürünler (örneğin, tarımsal, evsel, ofis, ticari ve market kalıntıları ve benzeri), Q15 Arazi ıslahı ve iyileştirilmesi faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan kontamine olmuş madde, materyal ve ürünler, Q16 Yukarıdaki kategorilerde yer almayan herhangi madde, materyal ve ürünler.

8. ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK Bertaraf :EK-II A’da yer alan işlemlerden herhangi birisi, EK II-A BERTARAF YÖNTEMLERİ D1 Toprağın altında veya üstünde düzenli depolama (ör, düzenli depolama vb), D2 Arazi ıslahı (ör, sıvı veya çamur atıkların toprakta biyolojik bozulmaya uğraması vb), D3 Derine enjeksiyon (ör, pompalanabilir atıkların kuyulara, tuz kayalarına veya doğal olarak bulunan boşluklara enjeksiyonu vb) D4 Yüzey doldurma (ör, sıvı ya da çamur atıkların kovuklara, havuzlara ve lagünlere doldurulması vb), D5 Özel mühendislik gerektiren düzenli depolama (çevreden ve herbiri ayrı olarak izole edilmiş ve örtülmüş hücresel depolama vb) D6 Deniz/okyanus hariç bir su kütlesine boşaltım D7 Deniz yatakları dahil deniz/okyanuslara boşaltım D8 D1 ile D7 ve D9 ile D12 arasında verilen işlemlerden herhangi biri yoluyla atılan nihai bileşiklerin veya karışımların oluşmasına neden olan ve bu ekin başka bir yerinde ifade edilmeyen biyolojik işlemler, D9 D1 ile D8 ve D10 ile D12 arasında verilen işlemlerden herhangi biri yoluyla atılan nihai bileşiklerin veya karışımların oluşmasına neden olan fiziksel-kimyasal işlemler (örneğin, buharlaştırma, kurutma, kalsinasyon vb), D1 0 Yakma (Karada) D11 Yakma (Deniz üstünde) D12 Sürekli depolama (bir madende konteynerların yerleştirilmesi vb) D13 D1 ila D12 arasında belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutulmadan önce harmanlama veya karıştırma, D14 D1 ila D13 arasında belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutulmadan önce yeniden ambalajlama, D15 D1 ila D14 arasında belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutuluncaya kadar depolama (atığın üretildiği alan içinde geçici depolama, toplama hariç)

9. ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK Geri kazanım : EK-II B’de yer alan işlemlerden herhangi birisi, EK II-B GERİ KAZANIM İŞLEMLERİ R1 Enerji üretimi amacıyla başlıca yakıt olarak veya başka şekillerde kullanma R2 Solvent (çözücü) ıslahı/yeniden üretimi, R3 Solvent olarak kullanılmayan organik maddelerin ıslahı/geri dönüşümü (kompost ve diğer biyolojik dönüşüm prosesleri dahil) R4 Metallerin ve metal bileşiklerinin ıslahı/geri dönüşümü, R5 Diğer anorganik malzemelerin ıslahı/geri dönüşümü, R6 Asitlerin veya bazların yeniden üretimi, R7 Kirliliğin azaltılması için kullanılan parçaların (bileşenlerin) geri kazanımı, R8 Katalizör parçalarının (bileşenlerinin) geri kazanımı, R9 Yağların yeniden rafine edilmesi veya diğer tekrar kullanımları, R10 Ekolojik iyileştirme veya tarımcılık yararına sonuç verecek arazi ıslahı, R11 R1 ila R10 arasındaki işlemlerden elde edilecek atıkların kullanımı, R12 Atıkların R1 ila R11 arasındaki işlemlerden herhangi birine tabi tutulmak üzere değişimi, R13 R1 ila R12 arasında belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutuluncaya kadar atıkların depolanması (atığın üretildiği alan içinde geçici depolama, toplama hariç)

10. Atık listesi: EK-IV’de verilen listeyi, Bakanlık: Çevre ve Orman Bakanlığını, Bertaraf: EK-II A’da yer alan işlemlerden herhangi birisini, Geri kazanım: EK-II B’de yer alan işlemlerden herhangi birisini, Sahip: Atık üreticisini veya atığı fiilen elinde bulunduran gerçek veya tüzel kişiyi, Toplama: Taşıma amaçlı olarak atığın biriktirilmesi, ayrıştırılması ve/veya karıştırılmasını, Üretici: Faaliyetleri sonucu atık oluşumuna neden olan kişi ve/veya atığın bileşiminde veya yapısında bir değişikliğe neden olacak ön işleme, karıştırma veya diğer işlemleri yapan herhangi bir gerçek veya tüzel kişiyi, Yönetim: Atığın toplanması, taşınması, geri kazanılması, bertaraf edilmesi, bertaraf sahalarının kapatılma sonrası bakımı ve bu tür faaliyetlerin gözetim, denetim ve izlenmesini, ifade eder. TANIMLAMALAR

11. YASAL ÇERÇEVE

12. YASAL ÇERÇEVE

13. YASAL ÇERÇEVE

14. AVRUPA BİRLİĞİ MEVZUATINA UYUM PLANI

15. ATIK YÖNETİMİ HİYERARŞİSİ En öncelikli seçenek önleme azaltma tekrar kullanım geri dönüşüm enerji geri kazanımı bertaraf En son seçenek

16. HEDEFLENEN ATIK YÖNETİMİ HİYERARŞİSİ

17. Bazı atıkların geri kazanımı ya da işlenmesi konusunda izin bulunmamaktadır. Atığın zorunlu olarak bertaraf edilmesi (yok edilmesi) gerekir. Örnek: Kalıcı organik kirleticiler (POPs). Bazı atıklar için mevcut koşullar altında geri kazanıma yönelik bir olanak bulunmamaktadır. Atıkların geri kazanımı teknolojinin gelişimine bağlıdır. Örnek: Asbest HİYERARŞİ İSTİSNALARI

18. Atık üretiminin ve atığın zararlılığının önlenmesi ve azaltılması Atığın geri kazanılması veya enerji kaynağı olarak kullanılması Çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek yöntem ve proseslerin kullanılması Atıkların kaynağında ayrı toplanması Atıkların taşıma lisanslı araçlar ile taşınması Atıkların lisanslı bir tesis tarafından bertaraf edilmesi veya geri kazanılması Atıkların en yakın ve en uygun tesiste bertaraf edilmesi Atıkların yetkisiz kişi, kurum/kuruluşlar tarafından toplanmaması Çevre ile uyumlu teknolojilerin kullanılması Atıklardan kaynaklanan zararlardan dolayı müteselsil sorumluluk GENEL İLKELER

19. KAPSAM VE İSTİSNALAR Kapsam İstisnalar • Atmosfere salınan gaz atıklar, • Radyoaktif atıklar, • Taş ocağı faaliyetleri ile mineral kaynakların aranması, çıkarılması, işlenmesi ve depolanması sonucu oluşan atıklar, • Hayvan kadavraları ile tarımsal atıklar, • Sıvı haldeki atıklar hariç atık sular, • Kullanım ömürleri bitmiş patlayıcılar ve atıkları EK-IV’de listesi verilen atıklar

20. KAPSAM VE İSTİSNALAR Atık?  Eğer doğal su kaynağına boşaltma yapıldıysa ön işlemden geçirildiği düşünülebilir. HAYIR Eğer su arıtma tesisinde bir ara depolama olarak havuz, tank vs bekletiliyorsa arıtma henüz yapılmamıştır. EVET Atık? Hayır Neden? Maden ocaklarından ve araştırmalardan (yer altından) kaynaklanan atıklarda atık çerçeve direktifi geçerli değildir. Atık? Hayvan kadavraları Bütün ise HAYIR Parçalanmış ise EVET

21. Kirletme yasağı Atıkların izin verilen tesisler dışında geri kazanılması, bertaraf edilmesi ve/veya ettirilmesi; toprağa, denizlere, göllere, akarsulara ve benzeri alıcı ortamlara dökülmesi, dolgu yapılması ve depolanması suretiyle çevrenin kirletilmesi yasaktır. İthalat yasağı Tehlikeli atıkların, serbest bölgeler dahil Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesine girişi yasaktır. YASAKLAR

22. YÜKÜMLÜLÜKLER Muafiyet Yükümlülük • Lisans alma • Atık bertarafı ve geri kazanımı yapan gerçek ve tüzel kişiler Bakanlıktan lisans almakla yükümlüdürler. • Taşıma lisansı • Atık toplama ve/veya taşıma işlerini yapan kişi, kurum veya kuruluşlar İl Çevre ve Orman Müdürlüklerinden taşıma lisansı almakla yükümlüdürler • Lisans alma • Atığın üretildiği yerde kendi atıklarının geri kazanımını yapan ve piyasaya sürmemek üzere geri kazanılan ürünlerin tamamını aynı tesis içerisinde tekrar kullanan tesis veya kuruluşlar • Taşıma lisansı • Evsel atıklar • Tehlikesiz atıklar • Ambalaj atıkları

23. YÜKÜMLÜLÜKLER Yükümlülük Muafiyet • Kayıt tutma • Atık üreten tesis ve işletmeler ile bertaraf ve geri kazanım işlemlerini yapan kişi, kurum ve kuruluşlar kayıt tutmakla yükümlüdürler. • atık türü, • atığın kod numarası, • atık miktarı, • atığın kaynağı, • gönderildiği tesis, • taşıma şekli, • atığın EK-II A ve EK-II B’de belirtilen yöntemlere göre tabi tutulduğu işlemler yok

24. YÜKÜMLÜLÜKLER Yükümlülük Muafiyet Mali sorumluluk sigortası Tehlikeli atıkların toplanması, taşınması, geçici ve ara depolanması, geri kazanımı, yeniden kullanılması ve bertarafı faaliyetlerinde bulunanlar, faaliyetleri nedeniyle oluşacak bir kaza dolayısıyla üçüncü şahıslara ve çevreye verebilecekleri zararlara karşı tehlikeli atık malî sorumluluk sigortası yaptırmak zorundadırlar Tehlikeli atık dışındaki diğer atık türleri

25. ATIK LİSTESİ Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik (05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazete) Ek-IV Atık Listesi • Sınıflandırma Türü: Atıkların kaynağı, oluşumları ve özelliklerine göre • 20 Bölüm • 839 Atık Kodu • 405 Tehlikeli Atık • 434 Tehlikesiz Atık

26. ATIK LİSTESİ Atık kodu 20 bölümden oluşur • Bölüm 1 - 12, 17 - 19 kaynağa dayanır (endüstriyel işyeri branşı) • Bölüm 6 - 7 işleme dayalı • Bölüm 13 - 15 madde ve malzemeye dayalı • Bölüm 20 Evsel atıklar • Bölüm 16 Listede başka türlü tanımlanmayan atıklar

27. (01) Madenlerin aranması, çıkarılması, işletilmesi, fiziki ve kimyasal işleme tabi tutulması sırasında ortaya çıkan atıklar, (02) Tarım, bahçıvanlık, su kültürü, ormancılık, avcılık ve balıkçılık, gıda üretimi ve işlemesi sonucu ortaya çıkan atıklar, (03) Ahşap işleme ve kağıt, karton, kağıt hamuru, panel (sunta) ve mobilya üretiminden kaynaklanan atıklar, (04) Deri, kürk ve tekstil endüstrilerinden kaynaklanan atıklar, (05) Petrol rafinasyonu, doğal gaz saflaştırma ve kömürün pirolitik işlenmesinden kaynaklanan atıklar, (06) Anorganik kimyasal işlemlerden kaynaklanan atıklar, (07) Organik kimyasal işlemlerden kaynaklanan atıklar, (08) Astarlar (boyalar, vernikler ve vitrifiye emayeler), yapışkanlar, yalıtıcılar ve baskı mürekkeplerinin imalat, formülasyon tedarik ve kullanımından (İFTK) kaynaklanan atıklar, (09) Fotoğraf endüstrisinden kaynaklanan atıklar, (10) Isıl işlemlerden kaynaklanan atıklar, ATIK LİSTESİ BÖLÜMLERİ

28. (11) Metal ve diğer malzemelerin kimyasal yüzey işlemi ve kaplanması işlemlerinden kaynaklanan atıklar; demir dışı hidrometalurji, (12) Metallerin ve plastiklerin fiziki ve mekanik yüzey işlemlerinden ve şekillendirilmesinden kaynaklanan atıklar, (13) Yağ atıkları ve sıvı yakıt atıkları (yenilebilir yağlar, 05 ve 12 hariç), (14) Atık organik çözücüler, soğutucular ve itici gazlar (07 ve 08 hariç), (15) Atık ambalajlar; başka bir şekilde belirtilmemiş emiciler, silme bezleri, filtre malzemeleri ve koruyucu giysiler, (16) Listede başka bir şekilde belirtilmemiş atıklar, (17) İnşaat ve yıkım atıkları (kirlenmiş alanlardan çıkartılan hafriyat dahil), (18) İnsan ve hayvan sağlığı ve/veya bu konulardaki araştırmalardan kaynaklanan atıklar (doğrudan sağlığa ilişkin olmayan mutfak ve restoran atıkları hariç) (19) Atık yönetim tesislerinden, tesis dışı atık su arıtma tesislerinden ve insan tüketimi ve endüstriyel kullanım için su hazırlama tesislerinden kaynaklanan atıklar, (20) Ayrı toplanmış fraksiyonlar dahil belediye atıkları (evsel atıklar ve benzer ticari, endüstriyel ve kurumsal atıklar). ATIK LİSTESİ BÖLÜMLERİ

29. ATIK LİSTESİ ATIK LİSTESİ 839 Atık Muallaklı Atıklar 232 + + 261 173 173 405 Tehlikeli Atık 434 Tehlikesiz Atık

30. KODLAMA SİSTEMİ Altı haneli atık kodu : xx yy zz(*) • Atıklar, altı haneli kodlar ve ilgili iki haneli ile dört haneli bölüm başlıkları ile tanımlanmışlardır. • Atık Kategorisi Atık Tanımı • XX YY ZZ Atık A • XX Bölüm (01’den 20’ye kadar) • YY Alt bölüm (01’den en fazla 14’e kadar) • ZZ Listeleme(01’den en fazla 41 ve 99’a kadar) • * Tehlikelilik işareti • Atıklar ile ilgili yapılacak bütün çalışmalarda, atığın tanımına karşılık gelen altı haneli atık kodunun tam olarak kullanılması zorunludur.

31. Atık üzerine bir örnek 10 03 05 atık alüminyum oksit Burada 10 Bölüm 10 termik süreçlerden kaynaklanan atıkları ifade etmektedir 03 10 03 Alt bölümü alüminyum termik metalürjiden kaynaklanan atıkları ifade etmektedir 05 Atık alüminyum oksit ATIK LİSTESİ

32. ATIK LİSTESİ

33. Tüm geri kazanım ve bertaraf tesisleri Atık taşımacılığı Atıkla ilgili işlem yapan tesislerin lisanslandırılması ve kontrolü Atık üreten işlemlerin ve tesislerin lisanslandırılması ve kontrolü Ulusal ve uluslar arası notifikasyonlar Yıllık raporlamalar için atıkların sınıflandırılması İlgili tarafların atıklarla ilgili konsept ve programları İstatistikler ve raporlar ile ilgili yasalardan kaynaklanan diğer görevler ATIK KODLARININ KULLANIM ALANLARI

34. Atık listesinde atık kodunun belirlenmesi 01’den 12’ye ya da 17’den 20’ye kadar olan bölümlerde atığın kaynağı ve bu atığa uygun altı haneli atık kodu belirlenir. Atığın kodunun belirlenmesi için, 01’den 12’ye ya da 17’den 20’ye kadar olan bölümlerde uygun bir atık kodu bulunamaz ise 13, 14 ve 15 inci bölümler incelenir. Bu bölümlerde de uygun bir atık kodu bulunamaz ise atık, 16 ncı bölüme göre değerlendirilir. Eğer atık, 16 ncı bölüme de uyarlanamıyorsa, Atık Listesindeki ana faaliyet kodlarına uygun olan ve sonu 99-başka türlü tanımlanamayan atıklar ile biten uygun atık kodu Bakanlığın onayı ile kullanılır. ATIK KODU BELİRLEME HİYERARŞİSİ Adım 1 Adım 2 Adım 3 Adım 4

35. 07 02 01* - Su bazlı yıkama sıvıları ve ana çözeltiler 15 01 10* - Tehlikeli maddelerin kalıntılarını içeren ya da tehlikeli maddelerle kontamine olmuş ambalajlar 16 01 19 - Plastik 10 01 99 - Başka bir şekilde tanımlanmamış atıklar SINIFLANDIRMA HİYERARŞİSİ ÖRNEK

36. ( * ) işaretli olanlar tehlikeli atıktır, Tehlikeli atıklar, EK-III A’daki özelliklerden bir veya daha fazlasına sahiptirler, Atık Listesinde (A) işaretli atıklar, EK-III B’de yer alan tehlikeli atık konsantrasyonuna bakılmaksızın tehlikeli atık sınıfına girer. Atık Listesinde (M) işaretleri atıklar tehlikeli olma olasılığı bulunan atıklardır. Değerlendirme EK-III A ve EK-III B’ye göre yapılır. TEHLİKELİ ATIKLAR

37. ATIK LİSTESİ • Genel olarak muallaklı atıklar bir işaret ile tehlikeli maddeler olarak karakterize edilirler xx yy zz* atık W, tehlikeli maddeler içerir xx yy zz+1 atık W xx yy zz’de belirtilenlerin dışında • Bazı durumlarda muallaklı atıklar, bazı özel tehlikeli atıkları karakterize ederler, örneğin 10 12 11* Ağır metaller içeren sırlama atıkları10 12 12 10 12 11 dışındaki sırlama atıkları • Bazı durumlarda ilgili tehlikelilik özelliği atık kodu içerisinde tanımlanmaktadır.10 05 10* Suyla temas halinde tehlikeli miktarlarda alevlenebilir gazlar çıkaran yanıcı veya yayılabilir cüruf ve köpükler10 05 11 10 05 10 dışındaki cüruf ve köpükler

38. EK-III A TEHLİKELİ KABUL EDİLEN ATIKLARIN ÖZELLİKLERİ H1 Patlayıcı H2 Oksitleyici H3-A Yüksek oranda Tutuşabilenler H3-B Tutuşabilen H4 Tahriş edici H5 Zararlı H6 Toksik H7 Kanserojen H8 Korozif H9 Enfeksiyon yapıcı H10 Üreme yetisini azaltıcı H11 Mutajenik H12 Havayla, suyla veya asitle temasında toksik veya aşırı toksik gazları üreten maddeler H13 Atıldığında veya başka bir madde üretirken, örnek olarak süzüntü suyu, yukardaki özelliklerden birini gösteren madde ve preparatlar H14 Ekotoksik ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK

39. EK-III B TEHLİKELİ ATIK EŞİK KONSANTRASYONLARI a) Parlama noktası ≤ 55 0C, b) Yüksek seviyede zehirli olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %0,1 olması, c) Zehirli olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %3 olması, ç) Zararlı olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %25 olması, d) R35’e göre aşındırıcı olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %1 olması, e) R34’e göre aşındırıcı olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %5 olması, f) R41’e göre tahriş edici olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %10 olması, g) R36, R37 ve R38’e göre tahriş edici olarak sınıflandırılan bir veya daha fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %20 olması, ğ) Kategori 1 ya da 2’de kanserojen etkisinin olduğu bilinen bir maddelerdeki toplam konsantrasyonun ≥ %0,1 olması, h) Kategori 3’de kanserojen etkisinin olduğu bilinen bir maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %1 olması, ı) R60 ya da R61’e göre üreme yetisini azaltıcı olarak sınıflandırılan Kategori 1 ya da 2 maddesindeki konsantrasyonun ≥%0,5 olması, i) R62 ya da R63’e göre üreme yetisini azalttığı özelliği ile sınıflandırılan kategori 3 maddesindeki konsantrasyonun ≥ %5 olması j) R46’ya göre kalıtımsal değişikliklere yol açıcı olarak sınıflandırılan Kategori 1 ya da 2 maddesindeki konsantrasyonun ≥ 0,1 olması, k) R40’a göre kalıtımsal değişikliklere yol açıcı olarak sınıflandırılan Kategori 3 maddesindeki konsantrasyonun ≥ 1 de olması ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK

40. EK-III/B Analizleri - TEHLİKELİ ATIK EŞİK KONSANTRASYONLARI H3 yanma noktası ≤ 55 °C, H6 toplam konsantrasyonun ≥ % 0,1 olduğu durumda bir veya daha fazla madde çok toksik olarak sınıflandırılmıştır, H6 toplam konsantrasyonun ≥%3 olması durumunda bir veya daha fazla madde toksik olarak sınıflandırılmıştır, H5 toplam konsantrasyonun ≥%25 olması durumunda bir veya daha fazla madde zararlı olarak sınıflandırılmıştır, H8 toplam konsantrasyonun ≥ %1 olması durumunda bir veya daha fazla korozif madde R35 olarak sınıflandırılmıştır, H8 toplam konsantrasyonun ≥ %5 olması durumunda bir veya daha fazla korozif madde R34 olarak sınıflandırılmıştır, H4 toplam konsantrasyonun ≥ %10 olması durumunda bir veya daha fazla tahriş edici madde R41 olarak sınıflandırılmıştır, H4 toplam konsantrasyonun ≥ %20 olması durumunda bir veya daha fazla tahriş edici madde R36, R37, R38 olarak sınıflandırılmıştır, H7 konsantrasyonun ≥ %0,1 olan, kategori 1 veya 2’ye ait kanserojen olarak bilinen bir madde H7 konsantrasyonun ≥ %1 olan, kategori 3’e ait kanserojen olarak bilinen bir madde H10 konsantrasyonun ≥ %0,5 olan R60, R61 olarak sınıflandırılmış olan 1. veya 2. kategorilerden üreme için toksik madde, H10 konsantrasyonu ≥ %0,5 olan R62, R63 olarak sınıflandırılmış olan 3. kategoride üreme için toksik madde H11 Konsantrasyonu ≥ %0,1 olan, R46 olarak sınıflandırılmış 1. veya 2. kategoriden mutajenik madde H11 Konsantrasyonu ≥ %1 olan, R40 olarak sınıflandırılmış 3. kategoriden mutajenik madde

41. ATIK SINIFLANDIRMA HİYERARŞİSİ Evet Önceden yapılmış analiz var mı? Hayır Atığa ve içindeki maddelere ilişkin bilimsel veri var mı (MSDS gibi)? Evet Hayır Evet Fiziksel-Kimyasal Analiz Tehlikeli mi? Hayır Biyolojik Analiz

42. Atık Sınıflandırma Kılavuzu Atık Sınıflandırma Kılavuzu; • Atık Listesi • Sınıflandırma Yöntemleri • Sınıflandırma Hiyerarşisi • Analizler • Atık Bilgi Formları • Sınıflandırmalar arası değişim tabloları

43. Atık Bilgi Formları İlgili tehlikeli atık kodunun açıklaması ait olduğu atık grubunun açıklamasını da kapsayacak şekilde verilir. • Ürün atıklarının tanımlanması: • “X” ile işaretli atıklar sınrlı yorum yapılan ürün atıklarıdır; • “(X)” ile işaretli atıklar geniş yorum yapılan ürün atıklardır; • Çamurlar, süspansiyonlar, emülsiyonlar ve benzer atıklar ürün atığı olarak değerlendirilmezler; • “Katı içeriği” için ayrılan alan özelikle çamurlarda atığın içerdiği nem miktarını tanımlamak için kullanılır. • Dönüştürme katsayısı: • İlgili katsayı atığın metreküpünü ton cinsinden ifade etmek için gerekli olan katsayıdır İlgili tehlikeli atık türü açıklanmıştır. Eğer muhtemel atık ya da diğer atık türleri varsa buna ilişkin ilgili tehlikesiz atık kodları belirtilmiştir. Bu alanda ilgili atık kodunun kullanımına ilişkin bazı özelliklere dair (benzer kodlardan ayırmak üzere) bazı öneriler verilmiştir. Bu alan geri kazanım ya da bertaraf durumlarında göz önünde bulundurulması gereken mevcut yasal düzenlemeler ile ilgili bilgileri içerir R- ve D-kodları yalnızca ilişkin tehlikeli atık kodunu kapsar. D13-D15 arası işlemler ve R-12 ve R13 işlemleri bu alana dahil edilmemiştir çünkü bu işlemler nihai bir işlemden önce yapılacak ön arıtım veya depolama gibi geçici geri kazanım veya bertaraf işlemleridir. Bu alan; tanımlama, özel arıtım gereksinmesi gibi ek bilgiler verir. Parantez içinde verilen ifadeler yalnızca ikincil olasılıkları belirtir. Genel olarak ilgili atık kodu ile tanımlanması gereken tipik atıkları tanımlar. Esas olarak bu bilgi atık kodu kesin olarak belirlenmemişse verilir. İlgili tehlikeli atık kodu, bir atığı tehlikeli yapan muhtemel organik ve inorganik bileşenler belirtilir • Hiyerarşiyi takip eden kriterler • Tehlikeli maddelerin sistematiği • Uygulama tecrübelerinin yanı sıra atık üreten prosesler • Analizler • Bu atığa doğru kodun tahsis edilmesi için kullanılmalıdır Diğer yönetmeliklerdeki ilgili atık tanımlama kodları burada belirtilmektedir. Özellikle sınırlarötesi taşıma, atık istatistikleri ve diğer sınıflandırmalar Tehlikeli atık kodu ile ilgili olarak; atığın içerdiği ya da oluştuğu tehlikeli bileşenlerH1den H14 e kadar muhtemel zararlar the açıklanmıştır Bu alan söz konusu atık kodu için gelecekte olabilecek tanımlamaları, detaylı açıklamalar ve ek bilgiler (kılavuz bilgileri gibi) içermektedir

46. Sınıflandırma Yöntemleri Tehlikeli Kabul Edilen Özellikler H1 'Patlayıcı’: alev etkisiyle patlayabilecek ya da şoklara ve sürtünmeye dinitrobenzenden daha hassas olan maddeler ve preparatlar H2 'Oksitleyici`: Diğer maddelerle, özellikle de yanıcı maddelerle temas halinde iken büyük oranda egzotermik reaksiyonlar gösteren maddeler ve preparatlar H3-A 'Yüksek oranda alev alıcı `: - 21 ºC’nin altında bir alev alma noktasına sahip sıvı maddeler ve preparatlar (aşırı alev alıcı sıvılar dahil), ya da -dışardan enerji verilmeksizin ortam sıcaklığındaki hava ile temas ettiğinde ısınabilen ve sonunda alev alan maddeler ve preparatlar , ya da - Bir ateşleme kaynağı ile kısa temastan sonra alev alabilen ve yanmaya devam eden ya da ateşleme kaynağının kaldırılmasıyla tükenen katı maddeler ve preparatlar , ya da - normal basınçta, havada yanıcı olan gaz maddeler ve preparatlar, ya da - su ile ya da nemli hava ile temas ettiğinde, çoğunlukla tehlikeli miktarlarda yanıcı gazlara dönüşen maddeler ve preparatlar. H3-B 'Yanıcı`: 21 ºC’ye eşit ya da daha büyük ve 55 ºC’ye eşit ya da daha küçük tutuşma sıcaklığı olan sıvı maddeler ve preparatlar.

47. Sınıflandırma Yöntemleri Tehlikeli Kabul Edilen Özellikler • H4 'Tahriş edici`: Deri ile ya da mukus tabakası ile ani, uzun süreli yada tekrar eden temaslar halinde yanığa sebebiyet verebilen, aşındırıcı olmayan maddeler ve preparatlar. • H5 'Zararlı`: içine çekilir veya yutulursa ya da deriden nüfuz ederse belirli bir sağlık riski içerebilen maddeler ve preparatlar. • H6 ‘Toksik’: Solunduğunda, yutulduğunda veya deriden nüfuz ettiğinde, ciddi akut veya kronik sağlık problemlerine ve hatta ölüme sebebiyet verebilecek madde ve preparatlar. • H7 ‘Kanserojen’: Solunduğunda, yutulduğunda veya deriden nüfuz ettiğinde, kansere yol açan veya kansere yakalanma riskini artıran madde veya karışımlardır. • H8 ‘Aşındırıcı’: Temas ettiğinde canlı dokuları tahrip edebilecek madde ve preparatlar. • H9 ‘Enfeksiyon yapıcı’: İnsan veya diğer canlılarda hastalık yaptığı bilinen veya geçerli nedenler dolayısıyla inanılan canlı organizmalar taşıyan maddelerdir. • H10 ‘Teratojenik’: Solunduğunda, yutulduğunda veya deriden nüfuz ettiğinde, doğuştan gelen kalıtımsal olmayan sakatlıklara yol açan veya yol açma riskini artıran madde ve preparatlar.

48. Sınıflandırma Yöntemleri Tehlikeli Kabul Edilen Özellikler • H11 ‘Mutajenik’: Solunduğunda, yutulduğunda veya deriden nüfuz ettiğinde, kalıtsal genetik bozukluklara yol açan veya yol açma riskini artıran madde ve preparatlar • H12 Havayla, suyla veya asitle temasında toksik veya aşırı toksik gazları üreten maddeler. • H13 Atıldığında veya başka bir madde üretirken, örnek olarak süzüntü suyu, yukardaki özelliklerden birini gösteren madde ve preparatlar. • H14 ‘Ekotoksik’: Doğanın bir veya birkaç bölümü için hasar verebilen veya bu hasarları hemen yada daha sonra verme riski taşıyan madde ve preparatlar. H13 H15 Yeni H13 – Hasaslaştırıcı: Solunduğunda veya deriden nüfuz ettiğinde hiper hassalaştırma reaksiyonuna sebep olabilecek ve maddeye veya preparata daha fazla maruz kalındığı takdirde karakteristik ters etkiler yaratabilecek; 19.11.2008 tarih 2008/98/EC Directive

49. Sınıflandırma Yöntemleri Tehlikeli Maddeler ve Preparatlar • Tehlikeli Maddelerin ve Müstahzarların Sınıflandırılması, Ambalajlanması ve Etiketlenmesi Hakkında Yönetmelik • Tehlikeli maddeler ve preparatlarının karakteristikleri aşağıdaki gibidir: • a) Patlayıcı maddeler ve preparatlar (H1 HWD)Alev etkisi altında patlayabilen yada dinitrobenzenden daha fazla şekilde şoklara ve sürtünmeye hassas olan maddeler ve preparatlar, kendi başına kimyasal reaksiyon yolu ile belli bir sıcaklık ve basınçta hızla gaz oluşmasına neden olabilecek madde veya preparatlar • b) Oksitleyici maddeler ve preparatlar: (H2 HWD)Diğer maddelerle, özellikle de yanıcı maddelerle temas halinde iken yüksek oranda egzotermik reaksiyonlar gösteren maddeler ve preparatlar • c) Aşırı parlayıcı maddeler ve preparatları: (H3-A HWD)Çok düşük parlama ve kaynama noktası olan sıvı maddeler ile preparatları ve ortam sıcaklığı ve basıncında hava ile temas durumunda alev alıcı gaz formdaki maddeler ve preparatları; • d) Yüksek oranda alev alıcı maddeler ve preparatlar: (H3-A HWD) • Dışardan enerji verilmeksizin ortam sıcaklığındaki hava ile temas ettiğinde ısınabilen ve sonunda alev alan maddeler ve preparatlar, veya • Bir ateşleme kaynağı ile kısa temastan sonra alev alabilen ve yanmaya devam eden ya da ateşleme kaynağının kaldırılmasıyla tükenen katı maddeler ve preparatlar , ya da • Çok düşük alev alma noktasına sahip olan sıvı maddeler ve preparatlar, veya • su ile ya da nemli hava ile temas ettiğinde, çoğunlukla tehlikeli miktarlarda yanıcı gazlara dönüşen maddeler ve preparatlar.

50. Sınıflandırma Yöntemleri Tehlikeli Maddeler ve Preparatlar e) Alev alıcı maddeler ve preparatlar: (H3-B HWD)Düşük parlama noktasına sahip sıvı maddeler ve preparatları; f) Çok toksik maddeler ve preparatlar: (H6 HWD)Çok az miktarlarda solunduğunda, yutulduğunda veya deriden nüfuz ettiğinde, ciddi akut veya kronik sağlık problemlerine ve hatta ölüme sebebiyet verebilecek madde ve preparatlar. g) Toksik maddeler ve preparatlar: (H6 HWD)Az miktarlardasolunduğunda, yutulduğunda veya deriden nüfuz ettiğinde, ciddi akut veya kronik sağlık problemlerine ve hatta ölüme sebebiyet verebilecek madde ve preparatlar. h) Zararlı maddeler ve preparatlar : (H5 HWD)İçine çekilir veya yutulursa ya da deriden nüfuz ederse belirli bir sağlık riski içerebilen maddeler ve preparatlar. i) Aşındırıcı maddeler ve preparatlar: (H8 HWD)Temas ettiğinde canlı dokuları tahrip edebilecek madde ve preparatlar. j) Tahriş edici maddeler ve preparatlar: (H4 HWD)Deri ile ya da mukus tabakası ile ani, uzun süreli yada tekrar eden temaslar halinde yanığa sebebiyet verebilen, aşındırıcı olmayan maddeler ve preparatlar.