720 likes | 893 Views
Podstawy WWW. Jarosław Koźlak KI AGH, 2003/2004. Organizacja. Prowadzący: dr inż. Jarosław Koźlak C2, 3 piętro, p 306 kozlak@agh.edu.pl http://galaxy.uci.agh.edu.pl/~kozlak Plan wykładu Prezentacja WWW
E N D
Podstawy WWW Jarosław Koźlak KI AGH, 2003/2004
Organizacja Prowadzący: dr inż. Jarosław Koźlak C2, 3 piętro, p 306 kozlak@agh.edu.pl http://galaxy.uci.agh.edu.pl/~kozlak Plan wykładu • Prezentacja WWW • HTML (struktura dokumentu, podstawowe tagi, polskie znaki, listy, odsyłacze, obrazki, mapy odsyłaczy, multimedia, style, rozszerszenia) • Kaskadowe arkusze stylów • Protokół HTTP (struktura, przykłady interakcji) • CGI • Formularze • PHP • Cookies • JavaScript • Serwery HTTP (najpopularniejsze realizacje, podstawowe parametry) • Przeglądarki WWW • XML
Podstawowa bibliografia • Laura Lemay, "HTML 4", Vademecum profesjonalisty, Wydawnictwo Helion, 1998 (Macmillan Computer Publishing, 1998) • Maria Sokół, "Tworzenie stron WWW. Ćwiczenia praktyczne", Helion 2000 • Bartosz Czyżkowski. „Ćwiczenia z tworzenia stron WWW”, MIKOM 2001 • Stephen Spainhour, Valerie Quercia, "Webmaster. Podręcznik administratora", RM,1997 (O'Reilly 1996) • Rafe Colburn, "CGI", Helion 1998 (Macmillan Computer Publishing, 1998) • Eugene Eric Kim, ”Programowanie CGI. Przewodnik”, LT & P, 1996 • Jason Cranford Teague, "DHTML. Dynamic HTML", Helion 1999 • "Professional Java Server Programming", WOX Press, 1999 • Julie C. Meloni „PHP. Podręcznik tworzenia stron WWW“, Wydawnictwo MIKOM, 2001, • Jerry Bradenbaugh, „JavaScript Receptury. Programowanie aplikacji sieciowych w języku JavaScript”, Helion 2001 (O’Reilly 1999)
Ogólna prezentacja WWW (World Wide Web) Co to jest WWW: • "globalny, interaktywny, dynamiczny, wieloplatformowy, rozproszony, graficzny, hipertekstowy system informacyjny działający na bazie Internetu„ • Hipertekstowy system informacyjny • Hipertekst - umożliwia czytanie i poruszanie się po tekście lub innej informacji wizualnej w sposób nieliniowy, w sposób nieliniowy, zależny od tego, do jakich informacji użytkownik chce uzyskać dostęp w dalszej kolejności • Przykłady hipertekstu: kontekstowe systemy pomocy (np. Help w Micosoft Windows)
Ogólna prezentacja WWW 2 Realizacja: • występują hiperpołączenia, odwołując się do których można dostać się do innych części danego dokumentu, lub też innych dokumentów System graficzny • istnieje możliwość wyświetlenia na jednej stronie tekstu i grafiki (jak również dzwięku i sekwencji wideo)
Ogólna prezentacja WWW 3 Sieć wieloplatformowa • można uzyskać dostęp do WWW używając różnego rodzaju sprzętu • ograniczenia spowodowane używaniem elementów charakterystycznych tylko dla danej architektury (np. plug-ins w przeglądarce, polecenia interpretowane tylko przez niektóre przeglądarki itd.) • dane zlokalizowane na serwerach internetowych o różnych architekurach Sieć rozproszona • informacje zlokalizowane na serwerach rozmieszczonych na całym świecie (identyfikowanych przez adres WWW) • z punktu widzenia użytkownika - lokalizacja nie decyduje(generalnie) o dostępności informacji (w praktyce: przepustowość, możliwość ograniczenia dostępu do informacji tylko dla poszczególnych domen) Sieć dynamiczna • dane zlokalizowane na serwerach mogą być w każdej chwili zmodyfikowane • sieć podlega ciągłym zmianom
Ogólna prezentacja WWW 4 Sieć interakcyjna • interakcja - wymiana informacji między użytkownikiem i serwerem WWW • wybieranie połączenia i przechodzenie do innej strony • możliwość komunikacji z osobami publikującymi strony i innymi odbiorcami ich (np. poprzez formularze, które strony mogą zawierać) Przeglądarki sieciowe • programy, które służą do oglądania i poruszania się po stronach WWW • czynności przeglądarki; • uzyskuje dostęp do informacji na podstawie adresu URL • obsługa protokołów (http i innych) - przeglądarki potrafią odczytywać nie tylko WWW (protokół HTTP), ale takze gopher, ftp, mailto, usenet • formatowanie i wyświetlanie dokumentów HTML, oraz innych (grafika, dzwięk, wideo) • najpopularniejsze przeglądarki: Netscape, Micosoft Internet Explorer, Lynx Serwery WWW • służą do publikowanai dokumentów w sieci WWW • odpowiada na żądanie przeglądarki i wysyła jej odpowiednie informacje
URL (ang. uniform resource locator) URL - uniwersalny identyfikator zasobów • adres określający lokalizację porcji informacji w Internecie Części składowe URL: http://www.agh.edu.pl/info.html protokół | nazwa serwera | ścieżka dostępu i nazwa pliku • Protokół - metoda dostępu do strony, określa, jak przeglądarka pobiera plik z sieci • przykłady protokołów • http • ftp • gopher
URL (ang. uniform resource locator) 2 • Nazwa serwera - identyfikuje system w sieci Internet,na którym są zlokalizowane informacje • numer portu - może występować w nazwie serwera, informuje, że połączenie powinno zostać utworzone przy użyciu portu o podanym numerze - innym niż domyślny port dla danego protokołu • Katalog i nazwa pliku - określa położenie pliku na serwerze (może być rzeczywistą nazwą pliku, albo określać w inny sposób położenie danych w systemie)
HTML (ang.Hyper Text Markup Language) HTML powstałw oparciu o SGML (ang. Standard Generalized Markup Language), który jest rozbudowanym językiem do tworzenia dokumentów SGML • język opisu struktury strony, a nie jej konkretnych elementów - podstawowa różnica w porównaniu z edytorami WYSIWIG (ang. What You See Is What You Get), • tę właściwość ma również HTML
HTML 2 HTML - język opisu struktury strony ma zdefiniowany zestaw stylów, które są używane w dokumentach: • nagłówki, • akapity, • listy, • tabele, • pewne elementy formatowania znaków (pogrubienia, tekst pochyły)
Znaczniki w HTML • pisanie w HTML obejmuje: • napisanie tekstu • dodanie do tekstu odpowiednich znaczników, które określają różne elementy strony i wpływają na jej sposób prezentacji w przeglądarce • Znaczniki: • postać większości znaczników : <NazwaZnacznika> text </NazwaZnacznika> znacznik początkowy znacznik końcowy • znaczniki formatują zagnieżdzone między nimi partie tekstu • różne przeglądarki interpretują zbiory znaczników, które mogą się w pewnym stopniu różnić od siebie
Atrybuty • specjalne elementy znaczników, które zawierają dodatkow opcje lub informacj o znacznikach • przeglądarki WWW ignorują atrybuty, których znaczenia nie rozumieją
Rozwój języka HTML • HTML 2.0 - podstawowy zestaw znaczników • HTML 3.2 (1996) - dodano możliwość wyświetlania ramek, tła dokumentu, rozszerzoną obsługę formularzy, nowe opcje formatowania akapitów, kontrolę czcionek • HTML 4.0 (lipiec 1997) - dodano m.in. kaskadowe arkusze stylów, możliwość określenia bezwzględnej pozycji obiektu na stronie, ramki i skrypty po stronie klienta
Struktura dokumentu • Przykład dokumentu: • <HTML> • <HEAD> • <TITLE > Dokument </TITLE> • </HEAD> • <BODY> • <H2> To jest dokument HTML </H2> • </BODY> • </HTML> • Podstawowe znaczniki struktury dokumentu • <HTML>, < /HTML> • znacznik określający, że zawartość danego pliku jest kodem w HTML-u • cała zawartość pliku powinna znajdować się pomiędzy początkowym i końcowym znacznikiem <HTML> • <HTML> • …. tekst strony ….. • </HTML>
Znaczniki struktury dokumentu • <HEAD>, </HEAD> • oznacza nagłówek strony • w obrębie nagłówka może się znaleźć tylko kilka specjalnych znaczników jak tytuł strony, • <HTML><HEAD> <TITLE> To jest tytuł </TITLE> • </HEAD> • … • </HTML> • <BODY>, </BODY> - • pomiędzy tymi znacznikami znajduje się tekst strony • <TITLE>, </TITLE> • nadaje stronie tytuł • z tytułu korzystają przeglądarki i programy katalogujące strony WWW • w wielu przeglądarkach pojawia się na paski tytułowego okna programu • tytuł określa temat strony i opisuje stronę na listach stron i wykazach ostatnio odwiedzanych/ulubionych miejsc • znacznik <TITLE> znajduje się zawsze w obrębie nagłówka strony • strona może posiadać tylko jeden tytuł
Nagłówki służą do podziału tekstu na części (rola podobna jak rozdziały w książce) zdefiniowane jest 6 poziomów nagłówka, które różnią się: wielkością atrybutami czcionki (pogrubienie, podkreślenie, wielkie litery) narzędzia tworzące indeksy do przeszukiwania zasobów sieci korzystają z nagłówków, by oznaczyć najważniejsze elementy strony Postać nagłówka : <Hn> To jest nagłówek </Hn> gdzie n - poziom nagłówka Przykłady: <H1> To jest nagłówek </H1> <H2> To jest rozdział 1 </H2> <H3> To jest podrozdział 1.1 </H3> <H3> To jest podrozdział 1.2 </H3>
Akapity • służą do określenie początku i końca akapitu • znacznik końca akapitu - opcjonalny • warto używać znacznika <P> na początku każdego akapitu (m.in. ułatwia dosuwanie tekstu dolewej/prawej strony i jego centrowanie) • <P> Tekst w akapicie </P>
Łamanie linii • <BR> - łamanie linii • nie wstawia dodatkowych linii, tylko zapewnia rozpoczęcie wyświetlania tekstu od nowej linii
Linie poziome <HR> - wstawia na stronie poziomą linię atrybuty znacznika <HR> • SIZE - określa grubość linii (w pikselach), standardowa wartość (minimalna) 2 • WIDTH - określa długość linii w poziomie (w pikselach lub w procentach aktualnej szerokości ekranu) • ALIGN - określa położenie linii jeśli nie wypełnia ona całej szerokości ekranu, możliwe wartości: ALIGN=LEFT, ALIGN=RIGHT, ALIGN=CENTER
Polskie znaki • obowiązujący w Internecie standard kodowania polskich znaków ISO-8859-2 (zwane też ISO Latin-2) • nie należy kodować stron w innych formatach (takich jak CP 1250) • aby przeglądarka wiedziała, że dana strona jest napisana w standardzie ISO-8859-2 należy w jej nagłówku (między znacznikami <HEAD>…. </HEAD> umieścić)<HEAD><meta http-equiv="content-type" content="text/html ; charset=iso-8859-2"></HEAD>
Listy • Rodzaje list: • listy numerowane • listy wypunktowane • listy definicji (każda pozycja jest złożona z pojęcia i definicji, pojęcie jest wyróżnione) • listy menu • listy katalogów (listy małych elementów, które mogą być porządkowane poziomo lub pionowo)
Listy: Zasada budowy • Charakterystyczne własności znaczników list: • cała lista jest objęta przez znaczniki początkowe i końcowe, odpowiednie dla danego rodzaju listy (np. <UL> i </UL>, <MENU> i </MENU>) • każdy element listy posiada swój własny znacznik : <DT> i <DD> dla listy pojęć i <LI> dla pozostałych list
Przykład listy • <P> Trylogia Sienkiewicza składa się z następujących części </P> • <UL> • <LI> Ogniem i mieczem <LI> Potop <LI> Pan Wołodyjowski • </UL>
Listy numerowane • są objęte znacznikami <OL> … </OL>(OL - lista uporządkowana, ang. Ordered List) • każdy element listy rozpoczyna się od znacznika <LI> • każdy element listy posiada swój numer • przeglądarka nadaje odpowiednie numery elementom listy • <OL> • <LI> element 1 • <LI> element 2 • <LI> element 3 • </OL>
Atrybuty list numerowanych • znaczniki list numerowanych istnieją atrybuty, które pozwalają sposobem wyświetlania listy przez przeglądarkę: • można wybrać sposób numeracji • można określić liczbę, od której numeracja ma się rozpocząć
Atrybuty list numerowanych: Atrybut TYPE • Atrybut TYPE, pozwala wybrać jeden z poniższych schematów numerowania: • "1" - numeracja w formie (1,2,3 …) - przyjmowana domyślnie • "a" - numeracja w formie (a,b,c …) • "A" - numeracja w formie (A,B,C…) • "i" - numeracja w formie (i,ii,iii,iv…) • "I" - numeracja w formie (I, II, III, IV…) • Schemat numeracji jest zapisywany w znaczniku <OL> • np. <OL TYPE="a"> - lista jest wyświtlona w formie (a,b,c…) • Atrybut TYPE może być także używany w znaczniku <LI> -- zmiana w schemacie numeracji ma miejsce poczynając od elementu listy, w którym znacznik został użyty
Atrybuty list numerowanych: Atrybut START • Atrybut START określa, od jakiej liczby lub litery nalezy rozpocząć numercję np. • <OL TYPE="a" START=3> - pierwszym numerem w liście numerowanej alfabetycznie będzie c
Listy wypunktowane • w liście wypunktowanej elementy są oznaczane kropkami, lub innymi znakami • są objęte znacznikami <UL> … </UL>(OL - lista uporządkowana, ang. Ordered List) • każdy element listy rozpoczyna się od znacznika <LI> • Atrybut TYPE pozwala na zmiane formatu listy w niektórych przeglądarkach: • "disc" - kółko (wypełnione) lub kropka, wartość przyjmowana standardowo • "square" - mały kwadrat • "circle" - puste kółko • Można zmienić symbol wypunktowania poczynając od dowolneho elementu listy, używając atrybuty TYPE w znaczniku <LI>
Listy definicji Każdy element listy jest złożony z: • pojęcia • Definicji Znaczniki: • <DT> -- oznacza pojęcie • <DD> -- oznacza definicję • oba powyższe znaczniki są pojedyncze i występują zazwyczaj parami <DL>… </DL> - znaczniki obejmujące całą listę Przykład: <DL> <DT> Pojęcie 1< DD> Definicja pojęcia 1 <DT> Pojęcie 2 <DD> Definicja pojęcia 2 <DT> Pojęcie 3 <DD> Definicja pojęcia 3 </DL>
Listy menu • Menu • listy lub krótkie akapity nie poprzedzone żadnymi znakami ani numerami • listy menu zawierają się między znacznikami <MENU> … </MENU><MENU> <LI> Idź w lewo<LI> Idź w prawo<LI> Idź w górę<LI> Idź w dół</MENU>
Listy katalogów • stworzone dla elementów jeszcze krótszych, niż listy menu • powinny być przedstawiane przez przeglądarki w postaci kolumn - jak np. lista zawartości katalogu w systemie DOS czy Unix • listy katalogów znajdują się w obrębie znaczników <DIR> … </DIR> • każdy element listy jest poprzedzony znacznikiem <LI>
Listy zagnieżdzone • jest możliwe zagnieżdzanie list w HTML • aby zagnieździć listy wystarczy całą listę jako element innej listy • wiele przeglądarek odróżnia listy nadrzędne i zagnieżdzone i formatuje je w różny sposób (inny symbol wypunktowania, lub inny schemat numeracji w liście zagnieżdzonej ) Przykład: • <OL> • <LI> WWW • <LI> HTML • <UL> • <LI> Co to jest HTML • <LI> Struktura dokumentu • <LI> Nagłówki • <LI> Paragrafy • <LI> Komentarze • </UL> • <LI> Linki • </OL>
Komentarze • można wstawiać do tekstu HTML-owego komentarze (do opisu elementów strony lub jej statusu) • składnia komentarza:<!-- To jest komentarz --> • nie należy wstawiać w komentarzach żadnych innych znaczników HTML, gdyż może to zmylić przeglądarkę • nie należy używać w komentarzach znaków: < > --
Połączenia Do utworzenia hiperpołączenia są potrzebne: • nazwa pliku (lub jego URL), do którego będzie prowadziło połączenie • tekst, który będzie wyróżniony przez przeglądarkę i po wybraniu którego nastąpi realizacja połączenia Składnia znacznika • do tworzenia hiperpołączeń służy znacznik <A>… </A> • atrybut HREF (ang. Hypertext REFerence) - odnośnik hipertekstowy • tekst pomiędzy znacznikami - wyróżniony, reprezentuje na stronie hiperpołączenie • Przykład: • Powrót do • <A HREF="../menu.html"> Menu Głównego </A> Połączenia do innych stron na dysku lokalnym • ścieżki względne (preferowane) • ścieżki bezwzględne (problem z przenośnością stron, które je wykorzystują) Połączenia do innych stron w Internecie: • <A HREF="http://www.agh.edu.pl"> Strona AGH </A>
Połączenia i odnośniki wewnątrz strony • realizacja połączenia do konkretnego miejsca strony • służą do tego umieszczane w kodzie strony odnośniki - miejsca w dokumencie HTML, do których można tworzyć połączenia • odnośniki nie są widoczne na stronie • połączenie tworzone na stronie wyjściowej musi zawierać nie tylko nazwę pliku, ale także nazwę odnośnika Znacznik <A> jako odnośnik: <A NAME="Czesc4"> Część czwarta </A> • "Część czwarta" - tekst, który ukaże się na górze ekranu, po przejściu do odnośnika • Realizacja połączenia do odnośnika. • po nazwie pliku jest wstawiany znak # i nazwa odnośnika <A HREF="duzastrona.html#Czesc4"> Przejście do części czwartej </A>
Style logiczne - znaczniki • <EM>… </EM> - oznacza, że tekst powinien być wyróżniony (zwykle jest to kursywa) • <STRONG>… </STRONG> - tekst powinien być wyróżniony mocniej niż przez <EM> (zwykle jest to pogrubienie) • <CODE>… </CODE> - tekst powinien być wyświetlony czcionką o stałej szerokości (np. Courier) • <SAMP>… </SAMP> - oznacza tekst przykładowy, wyśiwtlany podobnie jak <CODE> • <KBD>… </KBD> - teskt, który powien być wpisany przez użytkownika z klawiatury • <VAR> … </VAR> - wskazuje nazwę obiektu (zmiennej), który powinien być zastąpiony przez inną wartość • <DFN> … </DFN> - znacznik definicji • <CITE>… </CITE> - służy do oznaczania krótkich cytatów
Style fizyczne Style fizyczne - ściśle określają zmianę wyglądu danego fragmentu tekstu • <B>… </B> - pogrubienie • <I>… </I> - kursywa • <TT>… </TT> - czcionka maszynowa (znaki o jednakowej szerokości) • <BIG>…</BIG> - czcionka większa od reszty tekstu • <SMALL>…</SMALL> - czcionka mniejsza od reszty tekstu • <SUB>…</SUB> -indeks dolny • <SUP>…</SUP> - indeks górny
Tekst preformatowany • <PRE>…</PRE> - tekst nie jest formatowany przez przeglądarkę (jak zazwyczaj, gdy np. wszystkie dodatkowe znaki spacji, tabulacji, czy nowej linii są ignorowane), ale każda spacja znajdująca się w oznaczonym tekście jest wyświetlana
Adresy/cytaty Adresy: • <ADDRESS>.. </ADDRESS> - służy do umieszczenia "podpisu" na stronie WWW Cytaty • <BLOCKQUOTE>… </BLOCKQUOTE> zaznaczanie cytatów, dotyczy dłuższych cytatów, które nie są zagnieżdzane w akapitach
Znaki specjalne Rodzaje kodów znaków: • nazwane - zaczynają się od znaku &, a kończą znakiem ;pomiędzy powyższymi znakami występuje nazwa znakuuwaga: w przeciwieństwie do pozostałych znaczników HTML nazwy te są zależne od wielkości liter • numerowane - zaczynają się od znaku &, a kończą znakiem ; zamiast nazwy zawierają znak # i liczbę, która odpowiada numerowi znaku w zbiorze ISO-Latin-1 (ISO-8859-1)
Położenie tekstu na stronie Kontrola pojedynczych elementów • aby ułożyć nagłówek lub akapit używa się atrybutu ALIGN • ALIGN może przyjmować 3 wartości: LEFT, RIGHT i CENTERED Kontrola położenia grup elementów • stosowany znacznik <DIV>… </DIV>, który pozwala oznaczyć dowolny fragment kodu HTML • wraz ze znacznikiem używa się atrybutu ALIGN, który wpływa na cały kod wewnątrz <DIV> • jeśli we fragmencie kodu wewnątrz znaczników <DIV> znajdzie się znacznik z atrybutem ALIGN, to dotyczy on danego znacznika
Tablice Elementy tablicy: • podpis - informuje o zawartości tabeli (opcjonalny) • nagłówki tabeli - etykiety wierszy i/lub kolumn • dane tabeli - wartości wpisane w tabele • komórki tabeli - najmniejsze elementy tabeli, mogą zawierać dane lub nagłówek Znacznik <TABLE>… </TABLE> • służy do tworzenia tabeli • pozwala stworzyć podpis tabeli i samą tabelę • atrybut BORDER - służy do obramowania tabeli • Znacznik <TR>… </TR> tworzy wiersz tabeli • Znacznik <TH>… </TH> tworzy komórki nagłówka • Znacznik <TD>…</TD> tworzy komórki danych
Przykład tabeli • 1 wiersz, • 3 komórki • Nagłówek • <TABLE> • <TR> • <TH< Nagłówek </TH> <TD> Dane </TD> <TD> Dane </TD> • </TR> • </TABLE>
Tabele – dodatkowe możliwości • Atrybut BORDER znacznika TABLE – umożliwia otaczanie tablicy obramowaniem. • Znacznik <CAPTION> - wstawiany między tagami <TABLE> i </TABLE>, przed definicjami wierszy - • umożliwia podpisanie tabeli i nadanie jej tytułu, jest opcjonalny • opcjonalny atrybut ALIGN znacznika <CAPTION> określa sposób wyrównywania tekstu podpisu. • dostępne wartości: TOP (domyślna wartość, podpis nad tablicą) i BOTTOM (podpis pod tablicą) • Podpisy w Internet Explorer: • atrybut VALIGN – umożliwia umieszczenie podpisu nad lub pod tabelą • atrybut ALIGN – przyjmuje wartości LEFT, RIGH i CENTER, służy do wyrównywania tekstów w poziomie • np. <CAPTION ALIGN=BOTTOM> Podpis </CAPTION>
Wyrównywanie tabel i zawartości komórek. Wyrównywanie tabel • Domyślnie tabela jest wyrównywana do lewej krawędzi strony • Atrybut ALIGN umożliwia wyrównywanie tabel względem dowolnego marginesu oraz otaczanie ich tekstem, jak w przypadku obrazów • Rezygnacja z otaczania tekstem – podobnie jak dla obrazów – znacznik złamania wiersza z atrybutem CLEAR Wyrównywanie zawartości komórek Wyrównanie zawartości komórki w poziomie • Atrybut ALIGN przyjmujący wartości LEFT, CENTER i RIGHT Wyrównanie zawartości komórki w pionie • Atrybut VALIGN przyjmujący wartości • TOP – dosunięcie do górnego marginesu, • BOTTOM – dosunięcie do dolnego marginesu, • MIDDLE – wycentrowanie względem obu marginesów, • BASELINE – jak TOP, ale zawartość jest wyrównywana względem pierwszego wiersza każdej komórki
Obrazki • znacznik <IMG> służy do umieszczenia obrazka na stronie • parametr SRC - określa nazwę pliku lub URL wstawianego obrazka • parametr ALIGN - określa wzajemne położenie tekstu i obrazu • parametr ALT - umożliwia wstawienie tekstu w miejsce obrazku w przeglądarkach, które nie mogą wyświetlać grafiki (np. Lynx) • Przykład: • <IMG SRC="image.gif"> • <IMG SRC="image.gif" ALT=[obrazek image.gif]>