„Z kart historii Sołectw Gminy Gniewino”

1. „Z kart historii Sołectw Gminy Gniewino”

2. SOŁECTWO BYCHOWO Ryc. 1.Kopia kartki pocztowej z 29.10.1937 roku z pozdrowieniami z Bychowa. Oryginał jest w posiadaniu p. J. Bagneckiego

3. Geneza wsi Bychowo Dokument lokacyjny posiadłości w Bychowie jest nieznany. Należy przypuszczać, że majątek jako dobro rycerskie powstał w XII lub XIV wieku. Pierwsze wzmianki dotyczące posiadłości pojawiły się już w 1377roku, kiedy właścicielem dóbr był Reczke. Około roku 1400 Bychowo było traktowane jako wieś chłopska, leżąca w powiecie i wójtostwie lęborskim. Strumień Bychov, który przepływał przez te tereny najprawdopodobniej dał nazwę posiadłości, a później rodzinie szlacheckiej i w ostateczności nazwa ta widnieje do dziś. • Właściciele • Rodzina pochodzenia pomorskiego von Buchow herbu Zadora • Od 1523 roku właścicielem został Jurgen von Büchow • Kolejni właściciele to Mathas i Hans von Buchow, • W wieku XVIII na dłuższy czas majątek dostał się w ręce rodziny von Lubtov • Ostatnim właścicielem majątku przed wojną był królewski radca sądu Albert Bahrndt, po którym w 1928 roku wieś przejęła jego żona. Ryc.2. Fotografia dworu w Bychowie

4. Geneza wsi Bychowo W czasie II wojny światowej założenie dworskie, folwarczne i parkowe częściowo zostało zniszczone, jednak całkowitej dewastacji uległo w latach 50-tych i 60-tych. W 1946 roku dawny majątek przechodzi na własność nowo utworzonego Państwowego Gospodarstwa Rolnego, a następnie Spółdzielni Rolniczej. W latach 50-tych i 60-tych w Bychowskim dworze tworzono kolejno: przedszkole, szkołę, mieszkania dla nauczycieli, świetlicę. Ryc. 3. Zdjęcia z lat 50-tych z rodzinnego albumu p. Żygo. Fotografia przedstawia mieszkańców Bychowa przed pałacem, gdzie mieściła się siedziba "Spółdzielni produkcyjnej".

5. Geneza wsi Bychowo Ryc.4. Mostek na Bychowskiej Strudze Ryc.5. Brama do ogrodu dworskiego; fotografia z okresu międzywojennego W skład majątku wchodziły dwa folwarki, dwa młyny wodne , cztery zagrody oraz łąki. Wieś należała do parafii w Osiekach. Brak danych nie pozwala na prześledzenie rozwoju zespołu dworsko-parkowego. Obecny dwór powstał w drugiej połowie XIX wieku, natomiast szczątkowo zachowane budynki znacznie wcześniej w pierwszej połowie XIX wieku.

6. Geneza wsi Bychowo CZASY BARDZIEJ WSPÓŁCZESNE... Współczesna historia Bychowskiego dworu rozpoczyna się w 1989 roku, kiedy to obecny właściciel p. Władysław Brzozowski zakupił dworek w bardzo zniszczonym stanie od gminy Gniewino. Budynek został zburzony do fundamentu i na podstawie ekspertyzy budowlanej oraz dokumentacji fotograficznej zdekomponowany w lipcu 1999 roku. Ocalał w oryginalnej wersji portyk z zabytkowa balustradą. Dwór w Bychowie pełni w chwili obecnej rolę hotelu. Ryc.6. Zdjęcia dworku po rekonstrukcji.

7. Geneza wsi Bychowo Piękny zabytkowy dwór usytuowany jest w otoczeniu 5,5 hektarowego parku z piękną Aleją Grabową oraz wieloma pomnikami przyrody - wśród nich 450-letni dąb. Przez park przepływa rzeka zwana Strugą Bychowską. Wspomniany dąb „Władek”, ma w obwodzie ponad 5 metrów. Zarówno on jak i 20 innych okazów (liczne dęby i olsze) to rośliny typowane na pomniki przyrody, podobnie jak cała aleja grabowa, która jest ciekawym zjawiskiem przyrodniczym. Na końcu alei znajduje się rotunda widokowa, z której obserwować można okoliczny krajobraz Ryc. 7. Zdjęcie dęba na terenie parku.

8. BYCHOWO DZIŚ... Wieś jest siedzibą sołectwa Bychowo, w którego skład wchodzi również wieś Toliszczek i osada Bychówko. w latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do woj. gdańskiego. Bychowo położone jest na Pobrzeżu Sowińskim na zachód od Jeziora Żarnowieckiego, około 10 km od Morza Bałtyckiego. Stan ludności na dzień 24. 09.2013: 294 osoby; w tym 0-17 lat:69, kobiety w wieku 18-59 lat:87, mężczyźni w wieku 18-64 lat:104, kobiety w wieku powyżej 60 r.ż :20, mężczyźni powyżej 65 r.ż :14 osób. (Informacje z U. G w Gniewinie.) Ryc. 8. Brama wjazdowa do Dworku w Bychowie. Ryc. 9. Kościół filialny Matki Boskiej Częstochowskiej

9. Toliszczek • Toliszczek (nazwa w kaszubskim Toliszczk; w niemieckim Burgsdorf) • Wieś wchodzi w skład sołectwa Bychowo. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego. • Stan ludności na dzień 24.09 2013 roku:88 osób • Po I wojnie światowej Toliszczek stał się niemiecką miejscowością międzygraniczną graniczącą na wschodzie z polską enklawą(ówczesnego powiatu morskiego II Rzeczypospolitej)na zachodnim brzegu jeziora Żarnowieckiego. • W1945 roku miejscowość znajdowała się na trakcie tzw. marszu ewakuacyjnego niemieckiego obozu koncentracyjnego Stutthof. Ryc. 10. Pocztówka z 1937 roku z Bychowa, w prawym dolnym rogu Zolthaus- dom celny w Toliszczek; pocztówka ze zbiorów p. J. Bagneckiego

10. Szkoła Podstawowa w Bychowie • Od 1945 roku w Bychowie funkcjonowała placówka szkoły podstawowej. Od początku istnienia realizowała program siedmioklasowy. Pracuje w dwóch budynkach szkoła nr.1 oraz dworek • W latach 1967-1071 wybudowany zostaje drugi budynek szkoły, do którego uczęszcza coraz większa liczba dzieci z okolicznych wiosek. • W 1980 roku szkoła liczy 108 uczniów i 21 przedszkolaków • W 1992 roku szkoła zostaje zamknięta decyzją Rady Gminy. Dzieci uczęszczają do nowo powstałej szkoły w Gniewinie. Ryc. 11. Kopie zdjęć budynku szkoły oraz djęcia uczniów Szkoły Podstawowej w Bychowie z albumów p. Rodziewicz i p. Struk.

11. Szkoła Podstawowa w Bychowie • Od 1945 roku w Bychowie funkcjonowała placówka szkoły podstawowej. Od początku istnienia realizowała program siedmioklasowy. Pracuje w dwóch budynkach szkoła nr.1 oraz dworek • W latach 1967-1071 wybudowany zostaje drugi budynek szkoły, do którego uczęszcza coraz większa liczba dzieci z okolicznych wiosek. • W 1980 roku szkoła liczy 108 uczniów i 21 przedszkolaków • W 1992 roku szkoła zostaje zamknięta decyzją Rady Gminy. Dzieci uczęszczają do nowo powstałej szkoły w Gniewinie. Ryc. 11. Kopie zdjęć budynku szkoły oraz zdjęcia uczniów Szkoły Podstawowej w Bychowie z albumów p. Rodziewicz i p. Struk.

12. Osobistości... Pisząc historię Bychowa nie sposób wspomnieć o wielkiej artystce ludowej Pani Teresie Lehmann mieszkance naszego sołectwa od 1972 roku. Po maturze poślubiła profesora chemii astronomii tej szkoły, Bronisława Lehmanna, razem podjęli pracę w szkole zbiorczej w Będargowie. Po lekcjach prowadziła teatr kukiełkowy, chór dziecięcy, balet dla dzieci, teatr dla dorosłych i zajęcia plastyczne. W 1972 roku Teresa i Bronisław Lehmannowie osiedli w Bychowskim Młynie, gm. Gniewino. Jej dom w Bychowie ukryty w gąszczu drzew, przypomina wnętrze jak z bajki, pełno obrazów, malowideł na ścianach,haftów i kaszubskich bibelotów, podziwianych przez wielu znanych ludzi: pisarzy, śpiewaków, aktorów i naukowców z Polski i Europy. bibliografia: R. Osowicka, Bedeker Wejherowski, wyd. Acten, Wejherowo 2006r.

13. Osobistości...Najstarszy mieszkaniec Bychowa p. Edward Rodziewicz • Pochodzi z Wileńszczyzny • Na pomorze przyjechał w 1946 roku z ojcem i siostrą, miał wtedy 23 lata, byłem kawalerem. • Pracuje w tzw. „Spółdzielni Pracy” - kołchozie. • Od dnia osadzenia we wsi Bychowo pracuje na gospodarstwie. • Pan Edward Rodziewicz skończył 30 września 2013 roku 90 lat , cieszy się dobrym zdrowiem i pogodą ducha. Ryc. 12.Rodzice p. Edwarda z dziećmi Ryc. 13. Zdjęcia rodzinne z albumu rodziny p. Rodziewicz