WIELKIE ODKRYCIA GEOGRAFICZNE

1. WIELKIE ODKRYCIA GEOGRAFICZNE Praca semestralna z historii

2. Odkrycie Ameryki • (ur. 25 sierpnia lub 31 października 1451 roku w Genui (Włochy) - zm. 20 maja 1506 w Valladolid,Uważa się że Amerykę odkrył Krzysztof Kolumb, ale obiektywnie rzecz biorąc pierwszymi ludżmi którzy dotarli na ten kontynent byli Mongoloidzi (tj. ludność rasy żółtej) przybyli z Azji. Udoskonalenia dokonane w pierwszej połowie XV w. w budowie statków i nawigacji morskiej, Np. przez wynalezienie busoli magnetycznej, usprawnienie astrolabium do obliczania szerokości geograficznych, zwiększyły zasięg i możliwości transportowe żeglugi morskiej. Rozpoczęła się era podróży oceanicznych do coraz dalszych krajów i lądów, dotąd Europejczykom nieznanych. Pionierska rolę w tej dziedzinie w XV w. odegrały zwłaszcza Portugalia i Hiszpania. Władcy obu tych iberyjskich krajów, usytuowanych na zachodnim krańcu Europy, wprost organizowali i współfinansowali dalekomorskie ekspedycje w nadziei i z zamiarem opanowania nowych terytoriów dla gospodarczego ich wykorzystania. Jednym z wielkich celów, rozpalających wyobraźnię współczesnych ludzi, było dotarcie do Indii, by uzyskać tam cenne przyprawy korzenne, głównie pieprz, goździki i wanilię oraz szlachetne metale. Zamiarem żeglarza genueńskegoi Krzysztofa Kolumba, było dotarcie do Indii, lecz zamierzał on płynąć przez Ocean atlantycki w kierunki zachodnim Przyjął bowiem, w oparciu o dzieło greckiego geografa Ptolmeusza, udostępnione mu m.in. przez brata Bartolomeo, posiadającego w Lizbonie drukarnię map, że Ziemia jest kulista.

3. Po wielu zabiegach i latach udało mu się przekonać hiszpańską królową Izabelę Kastylijską do sfinansowania jego śmiałej idei, i 3 sierpnia 1492 r. poprowadził ekspedycję trzech, starannie przygotowanych i zaopatrzonych, karawel w dziewiczy rejs przez Atlantyk. Szczęście i wiatry sprzyjały wyprawie i 12 października trzy statki, z flagowym „Santa Maria” na czele, dotarły do brzegów wyspy San Salvador w archipelagu Bahama, którą uznano za jedną z wysp japońskich. Po opłynięciu kilku innych wysp, w tym Kuby i Haiti w archipelagu Wielkie Antyle, Kolumb powrócił do Hiszpanii, gdzie w Barcelonie przyjęty został z wielką fetą. Zorganizował potem jeszcze 3 dalsze podróże ekspedycyjne. Dwie ostatnie do wybrzeży Wenezueli oraz Hondurasu i Panamy, które według odkrywców miały być kontynentem azjatyckim. Dopiero, podróżujący do Ameryki Południowej 20 lat później, żeglarz florencki Amerigo Vespucci stwierdził, jako pierwszy, że odkryte przez Kolumba lądy to nie Japonia, ani Azja, lecz nowy, nie znany dotąd, kontynent. Nazwano go od jego imienia Ameryką.

4. Żeglarz portugalski w służbie hiszpańskiej, odkrywca i morski podróżnik. ur. wiosną 1480, zm. 27 kwietnia 1521. 10 sierpnia 1519 roku flota pięciu statków pod dowództwem Magellana opuściła Sewillę i popłynęła od rzeki Guadalquivir na południe do San Lucar de Barrameda, gdzie pozostawała przez pięć tygodni. Władze hiszpańskie zachowywały ciągle rezerwę wobec portugalskiego admirała i niewiele brakowało, aby wstrzymały podróż, ale 20 września 1519 roku Magellan wyruszył ostatecznie z Sanlúcar de Barrameda z 270 członkami załogi. Usłyszawszy o jego wypłynięciu, portugalski król Emanuel rozkazał jednostkom floty ścigać go, ale Magellan wymknął się Portugalczykom. Po wypłynięciu z San Lucar de Barrameda i krótkim postoju na Wyspach Kanaryjskich przybył na Wyspy Zielonego Przylądka, skąd wziął kurs na Przylądek Świętego Augustyna w Brazylii. 20 listopada przekroczył równik, a 6 grudnia załoga zobaczyła brzegi Brazylii.

5. Ponieważ Brazylia była w owym czasie terytorium portugalskim, Magellan ominął ją i 13 grudnia stanął na kotwicy w pobliżu dzisiejszego Rio de Janeiro, gdzie panowała dobra pogoda, a tubylcy byli przyjaźnie nastawieni. Flota uzupełniła zapasy ale przychylne warunki spowodowały, że wypłynięto z opóźnieniem. Następnie pożeglowano wzdłuż wybrzeża Ameryki Południowej, zatrzymując się 10 stycznia 1520 roku nad Río de la Plata. Gdy wyprawa szukała ciągle przejścia na Ocean Spokojny, u wybrzeży Argentyny została zaskoczona nadejściem zimy. • Magellan zdecydował się spędzić zimę w Patagonii. 31 marca załoga założyła osadę, którą nazwano Puerto San Julian (port Św. Juliana). Wybuchł wtedy bunt, w którym wzięło udział trzech spośród pięciu kapitanów statków, jednak nieudany, gdyż załogi pozostały w dużej części lojalne. Quesada i Mendoza zostali straceni, a Cartagena i kapłan wyprawy zostali wysadzeni na brzeg.

6. Vasco Da Gama • Ur. ok. 1469 w Sin ur. ok. 1469 w Sines, zm. 24 grudnia 1524), odkrywca portugalski, jako pierwszy dotarł drogą morską z Europy do Indii. Vasco da Gama opuścił Lizbonę mając pod swymi rozkazami cztery okręty (Sao Gabriel, Sao Rafael, Berrio oraz okręt transportowy o nieznanej nazwie) i 160 ludzi załogi (niektóre źródła podają liczbę 170), wśród których było wielu skazańców. Trasa wyprawy wiodła przez Atlantyk koło Wysp Kanaryjskich i Wysp Zielonego Przylądka. Mimo że część drogi do Przylądka Dobrej Nadziei była już znana, rejs nie należał do łatwych. Da Gama musiał radzić sobie z buntami, z gwałtownymi sztormami oraz ze szkorbutem wśród załogi. 16 grudnia wyprawa minęła Fish River i kontynuowała żeglugę po wodach nieznanych Europejczykom. W czasie Bożego Narodzenia wybrzeżu, które wówczas mijali nadano nazwę Natalia, późniejszy Natal. W styczniu osiągnęli wybrzeże dzisiejszego Mozambiku, kontrolowanego przez Arabów wschodniego wybrzeża Afryki, które stanowiło część sieci handlowej Oceanu Indyjskiego. Będąc tak daleko, da Gama wynajął w Malindi pilota, który poprowadził ekspedycję przez dalszą część drogi do Kalikat (Kozhikode) na południowo-zachodnim wybrzeżu Indii (20 maja 1498 r). Gwałtowne niekiedy negocjacje z miejscowymi władcami spotkały się z oporem handlowców arabskich. Ostatecznie jednak da Gama zdołał uzyskać niejasną ugodę handlową, lecz zmuszony był odpłynąć bez ostrzeżenia po tym, jak radża Kalikatu starał się skłonić go do pozostawienia wszystkich towarów jako formy zabezpieczenia. Da Gama zatrzymał towary, lecz pozostawił kilku Portugalczyków z poleceniem prowadzenia stacji handlowej (faktorii).

7. W drodze powrotnej wielu członków załogi zmarło na szkorbut. Do Portugalii dopłynęło tylko 55 osób. Po swoim powrocie do Portugalii we wrześniu 1499 r. da Gama został szczodrze nagrodzony jako człowiek, któremu udało się sfinalizować plan, którego realizacja zajęła osiem lat. Otrzymał tytuł "Admirała mórz indyjskich", i 12 lutego 1502 roku pożeglował ponownie do Indii na czele floty składającej się z dwudziestu okrętów wojennych w celu wyegzekwowania interesów portugalskich i zagarnięcia siłą towarów, których nie mógłby nabyć drogą pokojową. Dwa lata wcześniej wysłano Pedro Alvaresa Cabrala (w czasie swojej podróży odkrył on Brazylię), który stwierdził, że załoga faktorii handlowej została wymordowana, spotykając się z oporem Kalikatu.Vasco da Gama zaatakował i wymusił okup od wschodnioafrykańskiego portu arabskiego Kilwa, który był zaangażowany w opór przeciw Portugalii. Da Gama prowadził działalność piracką przeciwko arabskim statkom handlowym, rozgromił flotę Kalikatu składającą się z 29 okrętów i ostatecznie podbił to portowe miasto. W zamian za pokój otrzymał cenne koncesje handlowe i olbrzymią ilość łupów, co zapewniło mu wyjątkowe uznanie korony portugalskiej. Po powrocie do Portugalii otrzymał tytuł hrabiego Vidigueira i ziemie należące poprzednio do królewskiej rodziny Braganza.Zdobywszy złowrogą reputację człowieka, który umie "naprawić" problemy pojawiające się w Indiach, został tam jeszcze raz wysłany w roku 1524 z zamiarem zastąpienia niekompetentnego wicekróla posiadłości portugalskich Eduardo de Menezesa, lecz zmarł wkrótce po przybyciu do Kalikatu. Pochowany został w pierwszym katolickim kościele Indii, kościele św. Franciszka w Koczin, lecz w roku 1539 jego szczątki przeniesiono do Portugalii i pochowano ponownie w Vidigueira.

8. Bartolomeu Diaz • (ok. 1450 - 29 maja 1500), żeglarz i odkrywca portugalski, który w roku 1488 opłynął południowy kraniec Afryki jako pierwszy Europejczyk od starożytności. W 1487 roku król Portugalii Jan II polecił Diazowi zbadanie części Afryki wysuniętych najdalej na południe. Diaz i jego załoga wyruszyli w drogę w sierpniu 1487 roku i popłynęli na południe wzdłuż południowo-zachodniego wybrzeża Afryki. Tam jednak dostali się w obszar sztormów, które zepchnęły ich na Atlantyk. Nie widząc lądu, uczestnicy wyprawy nie wiedzieli, gdzie się znajdują, przerazili się, że mogą "wypaść poza krawędź świata". Tak więc, gdy tylko burza ucichła, Diaz pożeglował z powrotem na wschód. Płynęli tak wiele dni, spodziewając się dotrzeć do wybrzeży Afryki, jednak na próżno. Diaz zdał sobie sprawę z tego, że musieli minąć południowy kraniec Afryki, zwrócił się więc na północ i w końcu dotarł 3 lutego 1488 roku do Mossel Bay. Przylądek Dobrej Nadziei nazwany został przez niego Przylądkiem Burz (Cabo Tormentoso). Później nazwa ta została zmieniona przez króla Portugalii Jana II na Przylądek Dobrej Nadziei (Cabo de Bõa Esperança) z powodu otwarcia szlaku na wschód. Diaz nie dotarł do Indii, na co liczył, ponieważ jego załoga odmówiła dalszego rejsu. Pomógł jednak w zaplanowaniu udanej wyprawy Vasco da Gamy w 1497 roku. Udzielił rad co do budowy statków, a nawet przebył część drogi z jego ekspedycją. W 1499 roku Diaz towarzyszył Pedro Álvares Cabralowi w podróży do Brazylii. Właśnie podczas tego rejsu Diaz utonął, gdy jego okręt uległ zniszczeniu podczas burzy w pobliżu Przylądka Dobrej Nadziei.