Kompetentny nauczyciel – jak konstruować indywidualne programy edukacyjno – terapeutyczne, karty indywidualnych potrzeb

1. Kompetentny nauczyciel – jak konstruować indywidualne programy edukacyjno – terapeutyczne,karty indywidualnych potrzeb Opracowanie na podstawie materiałów MEN i ORE: mgr Ewa Piotrowska – Kołata mgr Zofia Wojdat Centrum Doskonalenia i Edukacji we Włocławku www.cdie-wloclawek.pl

2. Dziecko ma problem – chcę mu pomóc www.cdie-wloclawek.pl

3. Nowe regulacje prawne zawarte zostały w rozporządzeniach: • ⇒ w sprawie udzielania i organizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej w publicznych • przedszkolach, szkołach i placówkach • ⇒ w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży • niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach • ogólnodostępnych lub integracyjnych • ⇒ w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży • niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach • i oddziałach oraz ośrodkach • ⇒ w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych • ⇒ w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz szkół publicznych • ⇒ w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz • przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych • ⇒ w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, • w tym publicznych poradni specjalistycznych • ⇒ w sprawie ramowego statutu publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycznej www.cdie-wloclawek.pl

4. Rozporządzenie MEN z dnia 17 listopada 2010r.w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w przedszkolu, szkole i placówce polega na: • rozpoznawaniu możliwości psychofizycznych, • rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych uczniów, wynikających w szczególności ze: 1) szczególnych uzdolnień; 2) niepełnosprawności; 3) choroby przewlekłej; 4) niedostosowania społecznego; 5) zagrożenia niedostosowaniem społecznym; 6) specyficznych trudności w uczeniu się; 7) zaburzeń komunikacji językowej; 8) sytuacji kryzysowych lub traumatycznych; 9) niepowodzeń edukacyjnych; 10) zaniedbań środowiskowych związanych z sytuacją bytową ucznia i jego rodziny, sposobem spędzania czasu wolnego, kontaktami środowiskowymi; 11) trudności adaptacyjnych związanych z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związanych z wcześniejszym kształceniem za granicą; 12) innych potrzeb dziecka. www.cdie.wloclawek.pl

5. Pedagog udziela pomocy psychologiczno- pedagogicznej Pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielają, prowadzący zajęcia z uczniem, nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych oraz specjaliści, w szczególności, psycholodzy, pedagodzy, logopedzi i doradcy zawodowi, we współpracy z: 1) rodzicami uczniów; 2) poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi; 3) placówkami doskonalenia nauczycieli; 4) innymi przedszkolami, szkołami i placówkami; 5) organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzież www.cdie.wloclawek.pl

6. Pedagog może być inicjatorem udzielania pomocypsychologiczno- pedagogicznej Pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest udzielana z inicjatywy: 1) ucznia; 2) rodziców ucznia; 3) nauczyciela, wychowawcy grupy wychowawczej lub specjalisty, prowadzącego zajęcia z uczniem; 4) poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej; 5) asystenta edukacji romskiej; 6) pomocy nauczyciela. Nauczyciel, wychowawca grupy wychowawczej lub specjalista informuje niezwłocznie dyrektora przedszkola, szkoły lub placówki o stwierdzonej potrzebie objęcia ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną, wynikającej z przeprowadzonych działań pedagogicznych Pomoc psychologiczno – pedagogiczną organizuje dyrektor przedszkola, szkoły lub placówki www.cdie.wloclawek.pl

7. W jakiej formie i komu pedagog może udzielać pomocy psychologiczno - pedagogicznej? W szkole pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest organizowana i udzielana w formie: • klas terapeutycznych (z wyjątkiem szkół specjalnych); • zajęć rozwijających uzdolnienia; • zajęć dydaktyczno-wyrównawczych; • zajęć specjalistycznych: korekcyjno-kompensacyjnych, • logopedycznych, socjoterapeutycznych oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym; • zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu, • oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej; • porad i konsultacji. www.cdie.wloclawek.pl

8. Rozporządzenie MEN z dnia 17 listopada 2010r.w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej W przedszkolu i placówce pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest organizowana i udzielana w formie: uczniom • zajęć specjalistycznych: korekcyjno-kompensacyjnych, • logopedycznych, socjoterapeutycznych oraz innych zajęć • o charakterze terapeutycznym; • porad i konsultacji. rodzicom uczniów i nauczycielom • porad i konsultacji; • warsztatów i szkoleń. www.cdie.wloclawek.pl

9. Ilu uczniów może być na poszczególnych zajęciach? 1. Zajęcia rozwijające uzdolnienia organizuje się dla uczniów szczególnie uzdolnionych przy wykorzystaniu aktywnych metod pracy. Liczba uczestników zajęć wynosi do 8 uczniów. 2. Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze organizuje się dla uczniów mających trudności w nauce, w szczególności w spełnianiu wymagań edukacyjnych określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla danego etapu edukacyjnego. Liczba uczestników zajęć wynosi do 8 uczniów. 3.Zajęcia specjalistyczne: - zajęcia korekcyjno-kompensacyjne organizuje się dla uczniów z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi lub specyficznymi trudnościami w uczeniu się. Liczba uczestników zajęć wynosi do 5 uczniów. - zajęcia logopedyczne organizuje się dla uczniów z zaburzeniami mowy, które powodują zaburzenia komunikacji językowej oraz utrudniają naukę. Liczba uczestników zajęć wynosi do 4 uczniów. - zajęcia socjoterapeutyczne oraz inne zajęcia o charakterze terapeutycznym organizuje się dla uczniów z dysfunkcjami i zaburzeniami utrudniającymi funkcjonowanie społeczne. Liczba uczestników zajęć wynosi do 10 uczniów. • Zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej organizuje się w celu wspomagania uczniów w podejmowaniu decyzji edukacyjnych i zawodowych, przy wykorzystaniu aktywnych metod pracy. Zajęcia te prowadzą nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych i specjaliści • www.cdie.wloclawek.pl

10. Kwalifikacje do prowadzenia zajęć w ramach pomocy pp -Zajęcia rozwijające uzdolnienia, zajęcia dydaktyczno – wyrównawcze oraz zajęcia specjalistyczne prowadzą nauczyciele i specjaliści posiadający kwalifikacje odpowiednie dla rodzaju prowadzonych zajęć. Godzina zajęć rozwijających uzdolnienia i zajęć dydaktyczno - wyrównawczych trwa 45 minut, a godzina zajęć specjalistycznych trwa 60 minut. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się prowadzenie godzin zajęć specjalistycznych w czasie krótszym niż 60 minut, zachowując łączny czas zajęć ustalony dla danego ucznia. www.cdie.wloclawek.pl

11. HARMONOGRAM DZIAŁAŃSZKOŁY PODSTAWOWE I PONADGIMNAZJALNE do 31 marca 2012 Zespoły wykonają swoje zadania: • ustalenie zakresu, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej z uwagi na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne, w tym szczególne uzdolnienia;

12. HARMONOGRAM DZIAŁAŃSZKOŁY PODSTAWOWE I PONADGIMNAZJALNE • określenie zalecanych form, sposobów i okresu udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia, ; • zaplanowanie działań z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego i sposobu ich realizacji – w przypadku ucznia szkoły ponadgimnazjalnej.

13. HARMONOGRAM DZIAŁAŃSZKOŁY PODSTAWOWE I PONADGIMNAZJALNE do 30 kwietnia 2012 • dyrektor ustala dla uczniów - na podstawie zaleceń Zespołów - formy, sposoby i okresy udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiar godzin poszczególnych form pomocy udzielanej od roku szkolnego 2012/2013;

14. HARMONOGRAM DZIAŁAŃSZKOŁY PODSTAWOWE I PONADGIMNAZJALNE • niezwłocznie po zatwierdzeniu przez organy prowadzące arkusza organizacyjnego na rok szkolny 2012/2013, dyrektor informuje rodziców uczniów o ustalonych dla uczniów formach (wymiarze godzin), sposobach i okresach udzielania pomocy od roku szkolnego 2012/2013.

15. HARMONOGRAM DZIAŁAŃSZKOŁY PODSTAWOWE I PONADGIMNAZJALNE do 30 września 2012 • Zespoły opracowują dla uczniów: IPET, PDW i KIPU realizowany w roku szkolnym 2012/2013.

16. Kto planuje i koordynuje udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej? Dyrektorwyznacza osobę lub osoby koordynujące pracę zespołu. Spotkania zespołuzwołuje, w miarę potrzeb, osoba koordynująca pracę Zespołu, nie rzadziej jednak niż dwa razy w roku szkolnym. www.cdie.wloclawek.pl

17. Kto może brać udział w posiedzeniu Zespołu? 1.Rodzice ucznia mogą uczestniczyć w pracach Zespołu w części dotyczącej ich dziecka; 2. Przedstawiciel poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej – na wniosek dyrektora; 3. Inne osoby, w szczególności lekarze, psycholodzy, pedagodzy, logopedzi lub inni specjaliści – na wniosek rodzica ucznia. Osoby biorące udział w spotkaniu zespołu obowiązane są do nieujawniania spraw poruszanych podczas spotkania. www.cdie.wloclawek.pl

18. Zadania Zespołu ds. ucznia ze spe 1. ustala zakres, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno pedagogicznej z uwagi na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz indywidualne możliwości psychofizyczne; 2. określa zalecane formy, sposoby i okres udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej, z uwzględnieniem zaleceń zawartych odpowiednio w orzeczeniu lub opinii oraz indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia i indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia; 3. planuje działania z zakresu doradztwa edukacyjno zawodowego i sposób ich realizacji – w przypadku ucznia gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej 4. opracowuje kartę indywidualnych potrzeb ucznia KIPU oraz plan działań wspierających PDW, IPET 6. dokonuje oceny efektywności pomocy psychologiczno pedagogicznej udzielanej uczniowi, w tym efektywności prowadzonych zajęć; 7. podejmuje działania mediacyjne i interwencyjne w sytuacjach kryzysowych; www.cdie.wloclawek.pl www.cdie.wloclawek.pl

19. Dla kogo ipet i kip? Podniesienie efektywności kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Materiały dla nauczycieli. MEN, 2010; www.men.gov.pl www.cdie.wloclawek.pl

20. Organizacja pracy Zespołu • Zespół tworzy dyrektor szkoły dla uczniaposiadającego: • orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, • orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania, • orzeczenie o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, • opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej • wobec którego nauczyciel, wychowawca lub specjalista stwierdził potrzebę objęcia pomocą psychologiczno-pedagogiczną, wynikającą z przeprowadzonych działań pedagogicznych www.cdie.wloclawek.pl

21. Wstępne rozpoznanie potrzeb Rozpoznanie dokonane przez Zespół, jest podstawą do założenia: Karty Indywidualnych Potrzeb Ucznia – KIPU Stworzenia Planu Działań Wspierających – PDW Wielospecjalistyczna ocena poziomu funkcjonowania ucznia, jest podstawą opracowania i modyfikowania Indywidualnego Programu Edukacyjno Terapeutycznego – IPET www.cdie.wloclawek.pl

22. Karta Indywidualnych Potrzeb UczniaPodniesienie efektywności kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Materiały dla nauczycieli.MEN, 2010; www.men.gov.pl

23. Co zawiera karta indywidualnych potrzeb ucznia? 1) imię (imiona) i nazwisko ucznia; 2) nazwę przedszkola lub szkoły oraz oznaczenie grupy lub klasy,do której uczeń uczęszcza; 3) informację dotyczącą orzeczenia lub opinii albo stwierdzonej potrzeby objęcia ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną, wynikającą z przeprowadzonych przez nauczycieli i specjalistów działań pedagogicznych; 4) zakres w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno pedagogicznej; 5) zalecane formy, sposoby i okresy udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej; 6) ustalone przez dyrektora formy, sposoby i okresy udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiar godzin, w którym poszczególne formy będą realizowane; 7) ocenę efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej uczniowi; 8) terminy spotkań zespołu; 9) podpisy osób biorących udział w poszczególnych spotkaniach zespołu www.cdie.wloclawek.pl

24. Elementy KIPU - przykładowe zapisy ZAKRES, w którym uczeń wymaga pomocy: W zakresie funkcjonowania poznawczo- percepcyjnego, funkcjonowania zdrowotnego, społecznego, wspierania samooceny, radzenia sobie z emocjami, myślenia przyczynowo- skutkowego, abstrakcyjnego, usprawniania motoryki, analizatorów, dostosowania wymagań, wydłużenia czasu pracy, funkcjonowania w środowisku, w zakresie rozwoju fizycznego, społeczno-emocjonalnego, rozwoju intelektualnego, itp. Sposoby: praca grupowa, indywidualna, w parach, z udziałem rodziców, rówieśników, itp. Okresy udzielania pomocy: np. I semestr, cały rok, zajęcia co drugi tydzień, 2 godziny zajęć korekcyjno-kompensacyjnych w każdym tygodniu (120min.) www.cdie.wloclawek.pl

25. Plan działań wspierających PDW Plan Działań Wspierających (PDW) opracowuje się dla: - ucznia lub grupy uczniów o jednorodnym rozpoznaniu, wobec których, ze względu na potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne, określono potrzebę objęcia pomocą psychologiczno pedagogiczną; - posiadającego opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej; - posiadającego orzeczenie o potrzebie indywidualnego rocznego przygotowania przedszkolnego; - psiadającego orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania, - dla ucznia, u którego ze względu na potrzeby rozwojowe lub edukacyjne, nauczyciel, wychowawca grupy wychowawczej lub specjalista, prowadzący zajęcia z uczniem, stwierdził potrzebę objęcia pomocą psychologiczno-pedagogiczną ⇒ (w przypadku uczniów, którzy posiadają jednocześnie orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego i orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania lub indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego opracowuje się Indywidualny Program Edukacyjno -Terapeutyczny). www.cdie.wloclawek.pl

26. Elementy PDW 1) cele do osiągnięcia w pracy z uczniem w zakresie pomocy psychologiczno-pedagogicznej, 2) działania realizowane z uczniem w ramach poszczególnych zalecanych form i sposobów udzielenia uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej, 3) metody pracy z uczniem, 4) zakres dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania 5) działania wspierające rodziców ucznia, 6) zakres współdziałania z poradniami psychologiczno pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży. www.cdie.wloclawek.pl

27. Dla jakich uczniów IPET? Indywidualne programy edukacyjno-terapeutyczne tworzone są dla dzieci i młodzieży posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego: • niepełnosprawnych: słabosłyszących, niesłyszących, słabowidzących, niewidomych, z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym, z autyzmem, w tym z Zespołem Aspergera, z niepełnosprawnościami sprzężonymi; • niedostosowanych społecznie oraz zagrożonych niedostosowaniem społecznym www.cdie.wloclawek.pl

28. Wielospecjalistyczna ocena poziomu funkcjonowania ucznia Dla uczniów z orzeczeniem o niepełnosprawności. Przygotowana przez zespół – nauczycieli i specjalistów: • mocne strony, osiągnięcia rozwojowe, możliwości psychofizyczne, zainteresowania, • funkcjonowanie w społeczności szkolnej, • poziom wiedzy i umiejętności, • trudności edukacyjne • trudności rozwojowe – ograniczenia psychofizyczne, problemy wychowawcze, opiekuńcze Przygotowana na podstawie zajęć obowiązkowych, dodatkowych. Przygotowywana nie rzadziej niż raz w roku, a następnie podlegająca okresowej ocenie efektywności i ewentualnym modyfikacjom. www.cdie.wloclawek.pl

29. Indywidualny program edukacyjno- terapeutyczny - IPET • nie ma obligatoryjnego wzoru, zależy od rodzaju niepełnosprawności, nasilenia niedostosowania, etapu edukacyjnego, musi zawierać te elementy, które są wymienione w rozporządzeniu • nie jest programem nauczania • łączy funkcję dydaktyczno – wychowawczą z funkcją terapeutyczną, czyli zawiera cele edukacyjne i terapeutyczne • uwzględnia zalecenia zawarte w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego oraz potrzeby określone w wielospecjalistycznej ocenie poziomu funkcjonowania dziecka www.cdie.wloclawek.pl

30. Elementy IPET Program określa: 1. zakres dostosowania wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb oraz możliwości psychofizycznych ucznia, 2. rodzaj i zakres zintegrowanych działań nauczycieli, wychowawców i specjalistów, prowadzących zajęcia z uczniem, 3. formy i metody pracy z uczniem, 4. ustalone przez dyrektora formy, sposoby i okres udzielania pomocy oraz wymiar godzin, 5. działania wspierające rodziców oraz zakres współdziałania z poradnią pp i specjalistami, 6. zajęcia rewalidacyjne i resocjalizacyjne i inne zajęcia, 7. zakres współpracy nauczycieli i specjalistów z rodzicami. www.cdie.wloclawek.pl

31. IPET Indywidualne programy edukacyjno-terapeutyczne powinny uwzględniać zalecenia zawarte w orzeczeniu oraz być dostosowane do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych uczniów, a także ich możliwości psychofizycznych. www.cdie.wloclawek.pl

32. INdywidualny program edukacyjno-terapeutyczny zawiera: • zakres dostosowania wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia, • rodzaj i zakres zintegrowanych działań nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem, w tym w przypadku: - ucznia niepełnosprawnego – zakres działań o charakterze rewalidacyjnym, - ucznia zagrożonego niedostosowaniem społecznym – zakres działań o charakterze socjoterapeutycznym, • ucznia niedostosowanego społecznie – zakres działań o charakterze resocjalizacyjnym, • www.cdie.wloclawek.pl

33. INdywidualny program edukacyjno-terapeutyczny zawiera: • formy i metody pracy z uczniem, • ustalone przez dyrektora formy, sposoby i okres udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiar godzin, w których poszczególne formy będą realizowane, • zajęcia rewalidacyjne i resocjalizacyjne oraz inne zajęcia – stosownie do potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych ucznia, • działania wspierające rodziców ucznia oraz zakres współpracy nauczycieli i specjalistów z rodzicami w realizacji działań opisanych powyżej, • zakres współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, i innymi instytucjami (organizacjami pozarządowymi, instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży w lokalnym środowisku) w realizacji działań opisanych powyżej. www.cdie.wloclawek.pl

34. Zasady i wskazówki dotyczące konstruowania indywidualnych programów edukacyjno terapeutycznych Indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny opracowuje zespół po dokonaniu wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia na okres, na jaki zostało wydane orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, nie dłuższy jednak niż etap edukacyjny. Nie rzadziej niż raz w roku zespół dokonuje okresowej wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia, uwzględniając ocenę efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej uczniowi. www.cdie.wloclawek.pl

35. Wielospecjalistyczna ocena poziomu funkcjonowania ucznia: • określenie wielospecjalistyczna diagnoza oznacza, że ostateczna diagnoza jest wspólnie wypracowana przez nauczycieli i specjalistów pracujących z uczniem. www.cdie.wloclawek.pl

36. Ważne! Wielospecjalistyczną diagnozę funkcjonowania ucznia należy budować na podstawie informacji o dziecku i jego specjalnych potrzebach. Informacje te pochodzą z następujących źródeł: - z wywiadów i rozmów z rodzicami, - z orzeczeń i opinii wydawanych przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne, zawierających specjalistyczną diagnozę (pedagogiczną, psychologiczną, logopedyczną) ze szczególnym zwróceniem uwagi na istotne informacje dotyczące szkolnego funkcjonowania dziecka, - od lekarzy i specjalistów leczących dziecko, z dokumentacji medycznej dostarczonej przez rodziców, - od innych specjalistów pracujących z dzieckiem (np. rehabilitantów, terapeutów, kuratorów sądowych), - z obserwacji nauczycieli, które dotyczą funkcjonowania ucznia w klasie, szkole (między innymi z analizy wytworów dziecka), - z badań specjalistycznych (psychologicznych, pedagogicznych, logopedycznych) prowadzonych w szkole, • z dokumentacji prowadzonej przez wychowawcę klasy. www.cdie.wloclawek.pl

37. Ważne! Rozpoznanie powinno dotyczyć: − mocnych stron dziecka, jego zdolności, wiedzy i umiejętności potrzebnych do realizacji poszczególnych przedmiotów czy zadań, które mogą być przed nim stawiane, także jego ulubionych form aktywności i zainteresowań, − trudności edukacyjnych lub rozwojowych ucznia w zakresie: - emocji i funkcjonowania społecznego (np. w nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami, wyrażaniu uczuć w sposób społecznie akceptowany, umiejętności werbalizowania uczuć), • sprawności motorycznej dziecka, w tym możliwości samoobsługi (szczególnie ważne w przypadku dzieci niepełnosprawnych), • www.cdie.wloclawek.pl

38. - komunikowania się (np. w przypadku dzieci obcokrajowców możliwość porozumiewania się w języku polskim, w przypadku niektórych dzieci niepełnosprawnych – konieczność stosowania metod komunikacji alternatywnej), - funkcjonowania poznawczego (np. koncentracja uwagi, pamięć, myślenie), - wiedzy z poszczególnych przedmiotów i umiejętności szkolnych (czytanie, pisanie, liczenie), - motywacji, − warunków zewnętrznych: - organizacji przestrzeni klasy czy szkoły (np. oznakowanie niebezpiecznych miejsc, gdy w klasie jest dziecko słabo widzące), pracy na lekcji, sposobu oceniania dziecka, - sytuacji rodzinnej dziecka, w tym informacji przekazanych przez rodziców (np. że nie mają oni wystarczającej wiedzy, by pomóc dziecku w nauce), • dodatkowych informacji i zaleceń (np. dotyczących noszenia aparatu słuchowego, okularów, butów ortopedycznych, nietypowych zachowań dziecka). www.cdie.wloclawek.pl

39. Zakres dostosowania wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia Przed przystąpieniem do określania zakresu dostosowań warto rozważyć następujące kwestie: - jakie cele chcę osiągnąć w pracy z uczniem, - jaki dobór treści nauczania (wiedzy), - jaki dobór metod i form pracy, - jaki sposób oceniania i motywowania, - jaki sposób organizacji klasy, szkoły, pozwoli uczniowi na przyswojenie wiedzy i sprostanie wymaganiom. Konstruując indywidualny program dla dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, należy pamiętać, że powinien on mieć charakter edukacyjno-terapeutyczny. www.cdie.wloclawek.pl

40. Ważne! W zakresie funkcji edukacyjnej indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny może być: 1. adaptacją programu przyjętego w szkole zawierającą dostosowania wymagań podstawy programowej do indywidualnych potrzeb i możliwości ucznia, a także modyfikację metod, form i sposobów realizacji oraz opis dodatkowych działań wspierających; 2. całkowicie autorskim programem zawierającym treści nauczania, metody i formy pracy na poszczególnych bądź wszystkich przedmiotach lub obszarach edukacyjnych dostosowanym do indywidualnych potrzeb i możliwości ucznia. Uczniowie niepełnosprawni intelektualnie w stopniu lekkim realizują tę samą podstawę programową kształcenia ogólnego, co ich pełnosprawni rówieśnicy. Odrębną podstawę programową realizują natomiast uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym. www.cdie.wloclawek.pl

41. Ważne! W zakresie funkcji terapeutycznej indywidualny program powinien odnosić się do: - uczniów niepełnosprawnych – zawierać elementy terapeutyczne (np. rehabilitacji ruchowej, nauki alternatywnych metod komunikacji) usprawniające zaburzone funkcje; - uczniów zagrożonych niedostosowaniem społecznym – mieć charakter socjoterapeutyczny (np. zajęcia dotyczące kontroli wyrażania silnych emocji, eliminowanie zachowań niepożądanych, socjoterapia); • uczniów niedostosowanych społecznie – mieć charakter resocjalizacyjny (np. trening zastępowania agresji, trening kontroli złości). • www.cdie.wloclawek.pl

42. Formułując cele terapeutyczne do pracy z dzieckiem, należy w pierwszej kolejności odpowiedzieć na pytania: - Co jest najważniejsze dla dziecka, by w ogóle mogło się uczyć? - Jaka forma działań czy zajęć może pozwolić dziecku pokonać tę trudność? Jeśli dziecko ma fobię szkolną, bardzo ważnym elementem programu będzie obniżenie poziomu lęku i konieczne działania podjęte w tym zakresie. www.cdie.wloclawek.pl

43. Formy i metody pracy z uczniem W określeniu procedury osiągania celów rozumianej jako sposób wykorzystania dostępnych metod, form, środków dydaktycznych czy innych zasobów szkoły i środowiska w celu pomocy dziecku przydatne mogą być następujące pytania: - Które ze znanych nauczycielom metod, form pracy, środków dydaktycznych najlepiej posłużą uczniowi? - Które z form pomocy psychologiczno-pedagogicznej najlepiej posłużą uczniowi? - Z którym ze specjalistów, trenerów, rehabilitantów pracuje się dziecku najlepiej, najbardziej efektywnie? - Jaki rodzaj i sposób organizacji zajęć (czas trwania, liczba osób) umożliwia dziecku efektywne korzystanie z nich? www.cdie.wloclawek.pl

44. Sposoby pracy z uczniem • odpowiednia organizacja pracy w czasie zajęć obowiązkowych i dodatkowych (m.in. Stosowanie metod pracy adekwatnych do potrzeb ucznia, podawanie materiału w odpowiednim układzie); • właściwe egzekwowanie wiedzy i ocenianie ucznia (np. sprawdzanie umiejętności czytania ucznia z dysleksją nie w obecności klasy; stosowanie oceny opisowej nie tylko na etapie edukacji wczesnoszkolnej); • wykorzystywanie codziennych szkolnych sytuacji, zajęć wychowawczych i innego rodzaju zajęć do wspierania rozwoju, kształtowania akceptowanych postaw, zapobiegania zagrożeniom, korekcję niewłaściwych zachowań (np. praca nad umiejętnościami wyrażania emocji w sytuacji konfliktu między uczniami polegająca na wspieraniu uczniów w rozwiązaniu realnie zaistniałej sytuacji) www.cdie.wloclawek.pl

45. Sposoby pracy z uczniem • dostosowane warunki zewnętrzne (np. zapewnienie dziecku autystycznemu miejsca (oddzielonego parawanem), w którym będzie mógł odpocząć, jeśli poczuje się przeciążony zbyt dużą liczbą bodźców www.cdie.wloclawek.pl

46. Dziękujemy mgr Ewa Piotowska-Kołata mgr Zofia Wojdat www.cdie.wloclawek.pl