HVALA NA PAŽNJI!

1. TEMA VANTROPOGENI TURISTIČKI RESURSI II:- Umetnički turistički resursi- Ambijentalni i pejzažni resursu04.11.2013.Izvor: Maksin-Mićić, M. (2008). Turizam i prostor, str.132-153

2. Kompleksnost i raznovrsnost umetničkih resursa- Kulturno- istorijsko nasleđe i savremena likovna, muzička, pozorišna, arhitektonska i primenjena umetnost; tome se mogu dodati dela vrtne arhitekture i pojedina građevinska ostvarenja (mostovi, konstrukcije i sl.)- Muzeji su riznice, pre svega, dela likovne i primenjene umetnosti (Luvr, Britanski muzej, Prado, Ermitaž...)- Kulturni turizam (kulturološki turizam, putevi kulture, stari i novi muzeji, gradovi - prestonice kulture)- Valorizacija muzičke i pozorišne umetnosti (koncertne sale, opere, pozorišta i dr. atraktivna mesta – trgovi, stadioni, poprimaju karakter manifestacijaUmetnički resursi spadaju najčešće u komplementarneiako često imaju potencijal za samostalne resurse, zbog lokacije u gradskim centrima ili pored atraktivnih prirodnih resursa

3. Umetnički resursi kao samostalni t.r.- Van gradskih centara (piramide u Gizi)- Koncentrisani po zonama ili pojasevima (dvorci na Loari, arheološka nalazišta i utvrđenja na Dunavu)- Kada poprimaju odlike manifestacija (izvođenje operskih dela u Veronskoj areni, ispred Ajfelove kule i sl.)Problemi sa valorizacijom arhitektonskih dela- Teško ih je valorizovati nezavisno od ambijentalnih celina, naselja i pejzaža sa kojima čine funkcionalnu i estetsku celinu: Crkva sv. Marka (11. v), Duždeva palata (14. v), crkva Sv. Marije dela Salute (17. v) čine sastavni deo ambijentalne celine trga Sv. Marka, odnosno Venecije; sličan primer su i srednjevekovne građevine na uzvišenjima, ostrvima, poluostrvima i sl: Meteori, 22 manastira

4. Dela vrtne arhitekture- Istovremeno i umetnički i pejzažni turistički resursi, a najčešće su u vezi sa arhitektonskim objektima- U Evropi: od vrtova antičkog Rima, feudalnih zamkova i manastira do renesansnih vrtova u Italiji, naročito Rimu, i baroknih vrtova (Versajski vrt); Versaj može da se svrsta u samostalne turističke resurse (estetska, kuriozitetna i svojstva znamenitosti), ali se turistički bolje valorizuje kao resurs komplementaran kulturnoj ponudi Pariza- Versajska vrtna kompozicija: barokni vrt iz 17. veka, gradnju započeo arhitekt Le Notr, Mansar dograđuje krila palate... Urbani koncept baroknog grada sa vrtovima proširio se i u SAD (Vašington)

5. Umetnički resursi Srbije- Izdvajaju se: kulturno nasleđe praistorije, antičkog Rima i Srednjeg veka1. Praistorijska nalažišta: Lepenski vir (VI milenijum p.n.e) u Đerdapu, građevinski objekt sa osnovom trapeza, ognjište i skulpture sa ljudskim ribolikim glavama, nemaju analogiju sa neolitskim kulturama u drugim delovima; u Panonskoj niziji nalazišta Bačka palanka i Hajdukovo; Starčevo i Vinča (sredina IV milenijuma), arheološki park u Vinči – dobar primer prezentacije kulturnog nasleđa2. Rimska nalazišta: put kroz Đerdapsku klisuru sa mostom preko Dunava (Trajanova tabla jedini ostatak i svedočanstvo); Sirmium, Singidunum, Viminacium (Kostolac), Diana (Karataš), carska palata Feliks Romuliana – Gamzigrad, pored Zaječara i Mediana u Nišu

6. 3. Srpska srednjevekovna umetnost- XII vek - Početak razvoja srpske države, Stefan Nemanja, osamostaljivanje crkve, srpski jezik i pismo, zakoni, trgovina, jaka vojska; podižu se: gradovi i vojna utvrđenja,crkve i zadužbine, slikaju freske i ikone, prepisuju knjige,ukrašavaju rukopisi - Prvi spomenici u osamostaljenoj srpskoj državi: crkva Sv. Nikole i Sv. Bogododice (obe u Kuršumliji), manastir Đurđevi Stupovi (kod Novog Pazara)

7. 3A) Raška škola: (ceo13. vek, produžetak u 14. vek): arhitekte i klesari iz Jadranskog primorja, a slikari iz Carigrada i Soluna; - Studenica(zadužbina St. Nemanje), Sopoćani i dr- Fresko slikarstvo 13. veka (freske Studenice, Mileševe, Sv. Apostola u Peći i Morači, Sopoćani – Uspenje Bogorodice, Arilje): klasične harmonije i antički ideali lepote- Studenica i Stari Ras sa Sopoćanima upisani u UNESCO listu svetskog kulturnog i prirodnog nasleđaPrelazno doba (kraj 13. i početak 14. veka):- Vladavina kralja Milutina, uticaj carigradske renesanse Paleologa, razvija se dvorski stil – freske u Bogorodici Ljeviškoj, Kraljevoj crkvi u Studenici i u Gračanici- Fasade manastira se zidaju naizmeničnim redovima kamena i opeke (najbolji primer Gračanica)

8. 3B) Moravska škola- Prodor Turaka na Balkan, pomeranje srpske države na sever 70-ih godina XIV veka- Manastiri moravske škole: Ravanica, Lazarica, Ljubostinja, Kalenić i dr; značajno mesto na fasadama zauzima dekorativna skulptura; ostvarena potpuna sinteza između arhitekture, slikarstva i skulpture- Nestaje sredinom 15. veka, padom Smedereva i propašću srpske države

9. Ikone- Religiozni portreti Hrista, Bogorodice i svetaca, slike sa temama iz Biblije; prenosiva slika na dasci- Ikone Hilandara Vavedenje Bogorodice i Bogorodica Trojeručica, grupa od 10 najstarijih ikona (ikona Sv. Dimitrija i dr), preko 100 vrednih ikona u Hilandaru- Pećki ikonopisac Longin slika ikone u Dečanima, Pećkoj patrijaršiji, Velikoj Hoči i Pivi- Najlepši su srpski ikonostasi 14. veka u Hilandaru, Pećkoj patrijaršiji i Dečanima

10. 3C) Umetnost Srba preko Save i Dunava- Otvaranje srpske umetnosti prema zapadnoj kulturi- Prožimanje vizantijske tradicije i baroknih elemenata sa postupnim preovladavanjem baroka- U Vojvodini, barokna umetnost na ikonostasima, koji su drveni, bogato izrezbareni- Primer su manastiri na Fruškoj gori (ukupno 17) – Krušedol, Staro i Novo Hopovo, Grgeteg, Velika Remeta, Vrdnik (Ravanica)... nastali u kasnom srednjem beku (XVI vek i kasnije)- Građeni pod uticajem Moravske i Raške škole; prilikom rekonstrukcija dodavani visoki barokni zvonici, a unutra barokni ikonostasi

11. Kategorisanje umetničkih turističkih resursa Srbije- Uglavnom se svrstavaju u komplementarne resurse- Kao samostalni resursi mogu se izdvojiti: skupine umetničkih i pejzažnih resursa u pojedinim zonama i pojasevima, u dolinama Dunava, Morave, Ibra i dr. (Fruškogorski manastiri)- Za upis u UNESCO listu predloženi su (pored upisanih Stari Ras, Sopoćani, Studenica, Dečani, Pećka patrijaršija, Gračanica i crkva Bogorodice Ljeviške): manastiri Fruške gore, Felix Romulijana i Đerdap sa Lepenskim virom- Prostornim planom RS predviđeno je i formiranje kulturnih područja, zona ili pojaseva kulturnih dobara radi njihove zaštite, prezentacije i turističke valorizacije- Za dalja istraživanja predložene su zone srednjevekovnog nasleđa, arheološka nalazišta i stari gradovi (rimski)- Arhitektonska dela treba valorizovati zajedno sa njihovim prirodnim okruženjem, tj. ambijentalnim resursima- Atraktivnost ovih objekata zavisi i od turističko-geografskog položaja

12. Ibarska zona srednjevekovnog nasleđa- Predložena je Prostornim planom RS (spomenici Raške škole)- Srednjevekovno utvrđenje Maglić u Ibarskoj klisuri- Manastir Studenica na obali reke Studenice- Manastir Gradac- Manastir Đurđevi Stupovi i crkva svetih Apostola Petra i Pavla (poznatija kao crkva sv. Petra)- Novopazarska tvrđava sa Starom čaršijom i dr islamskim objektima- Strari Ras i manastir Sopoćani- Veliki broj arheoloških lokaliteta- Srednjevekovni studenički put

13. Ambijentalni turistički resursi- Pojedini gradovi i ruralna naselja, stara gradska jezgra ili posebne celine sa estetskim, kuriozitetnim i svojstvima znamenitosti i sa koncentracijom aktivnosti interesantnih za turiste- Ambijentalne celine predstavljaju rezultat kontinuiteta u razvoju i uređenju naselja; imaju estetska svojstva i umetničku vrednost- Atraktivnost ambijentalne celine raste sa koncentracijom različitih funkcija i aktivnosti (kulturne, trgovinske, zabavne, zanatske, obrazovne i dr)- Primer ambijentalne celine: Trg sv. Marka i Venecija

14. Pejzažni turistički resursi- Oni se teško mogu posmatrati i vrednovati nezavisno od ambijentalnih vrednosti- Sve ređe se govori o očuvanom prirodnom predelu, već o kulturnom predelu, koji uključuje obje vrste sadržaja (prirodne i antropogene)- Ambijentalni i pejzažni resursi najčešće spadaju u komplementarne turističke resurse i valorizuju se zajedno sa drugim resusima u čijoj blizini se nalaze- Mogu da budu i samostalni resursi kada objedinjuju više komplementarnih prirodnih i antropogenih resursa: Siena, Versaj, Trg sv. Marka u Veneciji, Trg Sinjorija sa ulicom Uffiči u Firenci) ili kompleksan resurs: Firenca, Venecija, pejzaž Toskne- Kotor u Crnoj Gori i Sremski Karlovci u Srbiji kao samostalni, pa čak i kompleksni turistički resursi- Vredne ambijentalne celine poseduju: Sombor, Novi Sad, Vršac, Zrenjanin, Požarevac, Prijepolje- Etno-sela Sirogojno, Koštunići, Tršić, Kupinovo

15. Predeone celine- Kod nas nisu još vršena istraživanja tipologije predela, njihovo izdvajanje i zaštita; primer Slovenije gde se izdvajaju osnovne regionalne predeone jedinice, utvrđuju propozicije i mere za zaštitu i uređenje različitih tipova predela, ambijentalnih i/ili prirodnih celina (doživljaj autentičnosti pojedinih turističkih resursa u različitim predelima, ambijentalnim i pejzažnim celinama)Način izgradnje prostora- Izgradnja stambenih, uslužnih i objekata male privrede i sl. treba da bude u autentičnom stilu koji se negovao na nekom području- Negativan primer je Negotin i okolina sa objektima građenim u različitim stilovima sredina odakle su se vraćali pečalbari- U Srbiji bi trebalo očuvati arhitekturu stare srpske kuće, a u planinskim predelima kuće brvnare- U gradovima Srbije na delu je proces razgrađivanja identiteta (Vračar u Beogradu i sl.)- Ambijentalni i pejzažni resursi Srbije spadaju u komplementarne t.r.

16. Pitanja59. Šta se podrazumeva pod umetničkim turističkim resursima?60. Kako se valorizuju arhitektonski spomenici, samostalno ili u sklopu ambijentalne celine? Navesti primer61. Koji značajni građevinski objekti sačinjavaju ambijentalnu celinu Trga sv. Marka, odnosno Venecije?62. Kako se u turizmu valorizuju objekti vrtne arhitekture? Navesti primer samostalnog turističkog resursa među njima63. Kulturno nasleđe iz praistorije u Srbiji, karakteristike i predstavnici64. Nalazišta iz Rimskog perioda u Srbiji, odlike i predstavnici65. Raška škola srednjevekovne srpske umetnosti, karakteristike i predstavnici66. Moravska škola srednjevekovne srpske umetnosti, odlike i predstavnici67. Srednjevekovni srpski manastiri na Fruškoj gori, karakteristike i predstavnici68. Ibarska zona kulturnih dobara, odlike i glavni predstavnici69. Ambijentalne celine kao turistički resursi i glavni predstavnici u svetu70. Kako se turistički valorizuju ambijentalni i pejzažni turistički resursi, navesti primer71. Specifičnost Sremskih Karlovaca kao turističkog resursa i načini valorizacije72. Problemi očuvanja i turističke valorizacije ambijentalnih celina u gradovima

17. HVALA NA PAŽNJI!