Introductie en verantwoording

2. Introductie en verantwoording ICT-eindtermen sedert september 2007 Vakoverschrijdend ICT: zowel doel als middel → grootschalige onderwijsvernieuwing! Profiel: creatieve probleemoplosser → geen één-op-één oplossingen (1ste principe)

3. Proces • ICT: een vernieuwing die van onderuit startte in BaO: als middel, in S.O.: als doel • Dynamiek op klasniveau zorgt voor interne ongelijkheid • Dynamiek op schoolniveau zorgt voor ongelijke kansen • Ongelijke beginsituatie in S.O. • Onzekerheid en bad-practice • Opdracht van de minister aan de DVO (2002): • Voorbeelden uit de praktijk? • Wat moeten de kinderen kunnen i.v.m. ICT aan het einde van het basisonderwijs? • “ICT-competenties in het basisonderwijs” (2003)

4. ICT-competenties De eerste competentiediamant (2003)

5. Niet weerhouden als ET: De leerlingen kunnen functioneel samenwerken aan een opdracht waarbij zij ICT benutten. Staat reeds in ET Bevat geen ICT-component Blijft wel belangrijk in combinatie met ICT! Komt niet vanzelf: moet geleerd worden (taakgericht – persoonsgericht – reflectie)

6. Nietweerhouden als ET: De leerlingen bezitten de nodige instrumentele kennis en vaardigheden om de ICT-apparatuur in relevante contexten te kunnen hanteren. Al doende naargelang noodzaak, d.w.z. om extra mogelijkheden te creëren Leren van zichzelf, elkaar, leerkracht Tip: ga uit van een goed voorbeeld en leer aanpassen Niet: wat kan ik zoal doen met dit programma … Wel: wat is de opdracht en hoe, met welke applicaties, pak ik die het best aan?

7. De aspiratie van de overheid ... Doel: beter maatschappelijk functioneren door omgang met nieuwe media ICT-competentie Als middel: verrijkt onderwijs krachtige leeromgeving Doel: beter individueel functioneren, ontwikkelingsondersteunend ICT-eindtermen voor het onderwijs

9. Visie = 2de principe ICT als middel: Kwaliteitsvolle integratie waar zinvol als middel om het dagelijks onderwijs en leren te verrijken. positief- kritische houding, divergent denken

10. Visie: kwaliteitsvolle ICT Kwaliteitsvol • Voorstellen • Zelfstandig leren • Zoeken en verwerken • Communiceren • Zelfstandig oefenen • Vormgeven

11. Visie: kwaliteitsvolle integratie ICT Integratie • binnen gewone leerdomeinen • naast andere middelen, media binnen de gebruikte leermethoden binnen het werk in de hoeken binnen het contractwerk in het open leercentrum

12. Visie: kwaliteitsvolle integratie waar zinvol ICT Waar zinvol • Functioneel • Meerwaarde (voegt iets extra toe) • Motivatie • Snelheid • Succes • Eenvoud • Efficiënt 3de principe: zoek naar aspecten van onderwijsverbetering, ga niet uit van programma’s

13. Visie: kwaliteitsvolle integratie waar zinvol als middel ICT Als middel • geen apart/nieuw vak • al doende • leren van elkaar • ook geen aparte evaluatie

14. kwaliteitsvolle integratie waar zinvol als middel om het dagelijks leren Visie: ICT Het dagelijks onderwijs en leren • geen nieuwe leerinhouden • leerplan • schoolwerkplan • pedagogisch project van de school Uitkijken naar uitgeverijen, creatievelingen, overheid, industrie …

15. Visie: kwaliteitsvolle integratie waar zinvol als middel om het dagelijks leren te verrijken ICT Verrijkend • Variatie • Differentiatie • Remediëring • Samenwerking • Realistisch • Zelfstandigheid • Creativiteit • Betrokkenheid en Activering 3de principe: onderwijsverbetering op het vlak van … → de juiste vragen leren stellen!

17. Schoolvisie: wat is voor ONS goed onderwijs? g o e d o n d e r w ij s Als gevolg van 3de principe: onderwijspraktijk verbeteren … actief leren kritisch leren denken zelfstandig werken leren kiezen onderwijs op maat creatief leren coöperatief leren open school brede vorming realiteitsgericht leren via projecten onderwijs op maat vakspecifiek… (s.o.) 4de principe: ICT-gebruik is gerelateerd aan een visie op …

18. Aanpak op schoolniveau: ontdekkend leren Beschrijvend in kaart brengen ICT-gebruik, = per klas/graad/vak/richting: huidige situatie Voor welk onderwijs kiezen wij (SWP): = per leergebied/vak uitkijken naar zinvolle ICT-toepassingen: wenselijke situatie • Meerjarenplan: organisatie, materiaal … • Delicaat proces: geleidelijk, met alle leerkrachten → 5de principe: gestuurd door schoolleider

20. Sociaal-ethisch: 1 De leerlingen hebben een positieve houding tegenover ICT en zijn bereid ICT te gebruiken om hen te ondersteunen bij het leren Positieve houding … Kritisch-waarderend Bewust zijn van positieve en negatieve aspecten Gelijke kansen: geen discriminatie in ICT-gebruik Compenserende rol van onderwijs

21. Sociaal-ethisch: 2 De leerlingen gebruiken ICT op een veilige, verantwoorde en doelmatige manier Veilig Bewustzijn van virussen, spam, schadelijke inhouden Zorg voor zichzelf en elkaar (discretie – pestgedrag …) Verantwoord Realistisch (tijdsgebruik) Zorg voor eigendom van anderen Ergonomie, ecologie … “Voor hen bestemd …” : zoekmachines! Doelmatig ET 9 en 10: evaring via exploreren en reflecteren

22. Sociaal-ethisch: De leerlingen gebruiken ICT op een veilige, verantwoorde en doelmatige manier • http://www.clicksafe.be/ • http://www.ond.vlaanderen/ict

23. Leerprocesgericht: 3 De leerlingen kunnen zelfstandig oefenen in een door ICT ondersteunde leeromgeving • Oefenen: beheerste leerinhouden herhalen, versnellen verkorten, verinnerlijken, automatiseren • Valkuilen: stappen in didactisch proces overslaan realiteit behoudt de voorkeur gissen en missen (omgang met fouten) • Meerwaarde zoeken: variatie, op maat, interactief, … • Aansluitend bij leerinhouden • Beperk je tot het beste 6de principe: kies enkel voor kwaliteitssoftware

24. Leerprocesgericht: Zelfstandig oefenen in een door ICT ondersteunde leeromgeving • Kleuters: verrijking van de hoeken - ordening per thema Puzzelen, fijne motoriek, visuele en auditieve discriminatie … • Lager: hoeken- en contractwerk oefenen op maat! ordening per leergebied/project • Eerste graad: lezen, getallen splitsen, rekenen, … • Tweede graad: tafels, breuken, spelling, provincies … • Derde graad: constructies, landen & steden, …

25. Leerprocesgericht: 4 De leerlingen kunnen zelfstandig leren in een door ICT ondersteunde leeromgeving • Leren: kwaliteit (meerwaarde) door o.a.: - variatie - speels, uitdagend - op maat - interactief (behandeling van fouten!) - kansen tot exploreren, simuleren • Klemtoon op zelfstandigheid - variatie - speels, uitdagend - op maat - interactief (behandeling van fouten!) - kansen tot exploreren, simuleren 6de principe: kies enkel voor kwaliteitssoftware

26. Leerprocesgericht: Zelfstandig leren in een door ICT ondersteunde leeromgeving • kleuters: lesbrieven bij Lannoo woordenschat, verhalen, beeld … • 1ste graad: software bij methodes • 2de graad: breuken, planten en dieren, “België en zijn buren” (brochure P. 52) • 3de graad: webquest, mindmap bij schrijf-of presentatieopdracht (P.80), procentberekening (extra vb. op DVO-site)

27. Leerprocesgericht: Zelfstandig oefenen en leren in een door ICT ondersteunde leeromgeving • http://users.belgacom.net/ictronse/klas/kleuters/kleuters.htm • http://www.infotalia.com/nl/kids/baby.asp sites voor de allerkleinsten! • http://www.ewoc.be • http://www.lannoo.be/content/lannoo/fondsen/kindjeugd/1/index.jsp • http://www.transposia.nl/content/indexn.htm • http://www.zwijsen.nl/zwijsen/show/id=127574 • http://users.belgacom.net/maal.deel/

28. Leerprocesgericht: 5 De leerlingen kunnen ICT gebruiken om eigen ideeën creatief vorm te geven Tip: ga uit van goede voorbeelden, niet van een wit blad • Vorm ≥ inhoud • Productief, receptief, aandacht voor beeldende vorming “wenskaart, menu, collage, tijdband, illustraties bij tekst, affiche, fotobewerking, presentatie, tekening, puzzel, cartoon, strips, folder, klaskrant, illustraties bij periode of biotoop, …” • Creativiteit: - doelgericht, probleemgericht - strategische keuzes maken (ET 9) - reflecteren en concluderen (ET 10)

29. Leerprocesgericht: ICT gebruiken om eigen ideeën creatief vorm te geven • Kleuters: Winnie de Poeh (landschap + sfeer seizoen creëren) (P22) • 1ste graad: Funny faces (extra op de site) gezichten + eenvoudige dialoog = schrijven • 2de en 3de graad: 13 voorbeelden in de brochure + 2 op de site

30. Leerprocesgericht: ICT gebruiken om eigen ideeën creatief vorm te geven • http://www.tuxpaint.org/ • http://www.klascement.net/index.php (facetoon, drawing for children & funny faces) • http://www.imaginationcubed.com/LaunchPage • http://www.sip.be/StAmaNd/school.htm • http://www.digitaleschool.be/down/ekopie_klas_ict/moederdag.pdf • http://www.kiekeboewebstek.be/stripmaker.html • http://www.pixton.com • http://tegengeweld.butterfly-works.org/rule.php • http://www.karafun.com/index_nl.html • http://www.canoncultuurcel.be/

31. Leerprocesgericht: 6 De leerlingen kunnen met behulp van ICT voor hen bestemde digitale informatie opzoeken, verwerken en bewaren Bronkeuze: aangepast zoekplatform gestructureerde geannoteerde databank Efficiënt zoeken (voorkennis) Informatie leren beoordelen (eerste graad s.o.) Informatie verwerken: selecteren, ordenen, vergelijken, aanwenden, becommentariëren, representeren naar dialoog, presentatie, schema, affiche, verslag, chronologie … Informatie efficiënt bewaren: boomstructuur = moeilijk! Teksten: rekening houden met relevante ET (7de principe) bv. verwerkingsniveau en afstandsniveau

32. Leerprocesgericht: Met behulp van ICT voor hen bestemde digitale informatie opzoeken, verwerken en bewaren • http://users.skynet.be/zoekheteensop/ • http://www.look4.be/ (Averbode) • http://www.spreekbeurten.info/ • http://www.jeugdbieb.nl/inhoud.php • http://www.webkwestie.nl/bao_digitheek/b-start.htm • http://www.webquest.be/ • http://stelcarrousel.classy.be/ (voorbeeld verwerken van informatie) • http://www.netwijs.nl • http://www.meestersipke.nl/ • http://www.watikzoek.nl/ • http://kids.yahoo.com/ (Engels) • http://www.wonderhowto.com/how-to-video-categories/ (Engels: hoe doe je …, hoe werkt …)

33. Leerprocesgericht: Met behulp van ICT voor hen bestemde digitale informatie opzoeken, verwerken en bewaren • Tientallen sites voor leerkrachten met lesmateriaal, kleurplaten, foto’s, … • Sites specifiek rond moederdag … (Google!) • Er bestaan ook sites voor kleuters en 1ste graad (Bobo, Bob de Bouwer …)

34. Leerprocesgericht: 7 De leerlingen kunnen ICT gebruiken bij het voorstellen van informatie aan anderen • Niet: een presentatie maken (= ET 5 en 6) niet: kennis van één programma niet: creativiteit aan banden leggen • Wel: live, met aandacht voor inhoud, doelpubliek, context, vorm “Vertellen, zingen, reflecteren, rapporteren, voordragen, presenteren met ondersteuning van (al of niet bewegend) beeld (foto, film, cartoon, grafiek, overzicht, klank (tekst, muziek) …” Dit kan al in de kleuterklas! Strategische keuzes leren maken op basis van …

35. Leerprocesgericht: ICT gebruiken bij het voorstellen van informatie aan anderen • http://users.skynet.be/college.ronse/Vrije%20software/VrijeSoftware.html • http://www.karafun.com/index_nl.html • http://nl.openoffice.org/ • http://www.microsoft.com/netherlands/windowsxp/moviemaker/default.aspx • http://www.klascement.net/index.php?menu=ictmenusec&keuze=fichedetail&doc=38 (mindmap) 5 voorbeelden in de brochure, vanaf 2de graad. Maar perfect mogelijk bij kleuters en 1ste graad.

36. Leerprocesgericht: 8 De leerlingen kunnen ICT gebruiken om op een veilige, verantwoorde en doelmatige manier te communiceren “Wenskaart sturen, voorbereiding uitstap, uitwisseling/samenwerking met andere klas/school, chatten met zieke klasgenoot, klasblog, e-twinning, informatie opvragen bij ‘specialist”, bellen, mailen, sms’en, samenwerken aan een opdracht, …” • Inhoud > vorm • Gerichte keuze van een medium • Vorm, taalregister • Ontvangen boodschap interpreteren • veilig, verantwoord, doelmatig … Strategische keuzes leren maken op basis van … Ervaring opdoen: kwantiteit bewaken

37. Leerprocesgericht: ICT gebruiken om op een veilige, verantwoorde en doelmatige manier te communiceren • http://etwinningronse.classy.be/ (voorbeeld e-twinningproject) • http://www.wai-not.be/ • http://www.skype.be/intl/nl/ • http://www.ikhebeenvraag.be/archief.jsp 8 voorbeelden in de brochure

38. Leerprocesgericht: enkel eerste graad s.o. 9 De leerlingen kunnen afhankelijk van het te bereiken doel adequaat kiezen uit verschillende ICT-toepassingen Tip: werken in parallelle groepen aan eenzelfde opdracht met verscheidenheid aan middelen. • Niet: aanreiken van één-op-één oplossingen • Wel: adequaat en doelgericht leren kiezen vanuit ervaring • Vereist: experimenteren, vergelijken, reflecteren (ET 10)

39. Leerprocesgericht: enkel eerste graad s.o. 10 De leerlingen zijn bereid hun handelen bij te sturen na reflectie over hun eigen en elkaars ICT-gebruik Als gevolg van experimenteren, vergelijken, reflecteren: Eigenschappen (+ en -) ontdekken van … middelen, programma’s, applicaties Cf. tip …

40. Reikwijdte! = 7de principe Contexten, inhouden, moeilijkheid worden bepaald/beperkt door de relevante eindtermen van een onderwijsniveau of onderwijsvorm!

41. Directie • Begeleiden proces van visieontwikkeling • Vertalen van de visie naar de praktijk • Bewaken van het proces

42. ICT-coördinator • Ik-niveau: verzamelen van good-practice door netwerking • Schoolniveau: zorgen dat er te kiezen valt … databanking • Klasniveau: vraaggestuurd, let wel: de juiste vragen leren stellen!

43. Leerkracht in de klas • Laat je inspireren en … • … begin er gewoon aan… • … met kleine dingen • Denk na over kwaliteit • En deel je ervaringen.

44. En ook nog ... • Hoe leerlingen evalueren? • Kleuters? • Buitengewoon Onderwijs? • Andere ICT-toepassingen … • Leerkrachtvaardigheden?

45. En wat nu? • Leerplannen: • integratie in leergebieden • verdelen over leerlinggroepen • Andere spelers…

46. Uw vragen, suggesties, opmerkingen www.ond.vlaanderen.be/dvo www.ond.vlaanderen.be/ict daniel.delcour@telenet.be