Instytucje Unii Europejskiej

1. Instytucje Unii Europejskiej Europe Direct Katowice Ul. Kościuszki 6, 40 - 049 Katowice Tel./fax +48 32 209 17 01 europe-direct@europe-direct.katowice.pl www.europe-direct.katowice.pl

2. Fundament Unii Europejskiej • Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla iStali-Traktat Paryski podpisany 18.04.1951r. Wszedł w życie w dniu 23.07.1952r. i wygasł w dniu 23.07.2002r. • Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą-Traktat Rzymski podpisany 25.03.1957r. Wszedł w życie w dniu 1.01.1958r. • Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej, powstała na mocy Traktatu ustanawiającego EWG • Traktat o Unii Europejskiej, podpisany w dniu 7.02.1992r. w Maastricht i wszedł w życie 1.11.1993r.

3. Struktura Unii Europejskiej Unia Europejska opiera się na traktatach, a jej trzy filary odpowiadają różnym obszarom polityki, w których obowiązują odmienne systemy podejmowania decyzji Trzy filary Unii Europejskiej: • Wspólnota (większość obszarów, w których istnieje wspólna polityka) • Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa • Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych

4. Pozostałe traktaty • Jednolity Akt Europejski – podpisany w 1986r., wchodzi w życie 1.07.1987r. – zmieniał traktat EWG • Traktat Amsterdamski – podpisany 2.10.1997r., wchodzi w życie 1.05.1999r. – zmieniał traktat UE i WE • Traktat Nicejski – podpisany 26.02.2001r., wchodzi w życie 1.02.2003r. – dalsze zmiany, uproszczenia systemu decyzyjnego

5. Podejmowanie decyzji w UE W procesach decyzyjnych na poziomie europejskim uczestniczą różne instytucje UE, w szczególności: • Komisja Europejska • Parlament Europejski • Rada Unii Europejskiej

6. Procedury decyzyjne Procedura konsultacji – Rada Europejska konsultuje się w sprawie danego aktu zParlamentem, Europejskim Komitetem Ekonomiczno-Społecznym oraz Komitetem Regionów. Parlament może: • przyjąć wniosek komisji • odrzucić go • poprosić o wprowadzenie do niego poprawek

7. Procedura zgody – wymagaod Rady uzyskania zgody Parlamentu przed podjęciem określonych, szczególnie ważnych decyzji. Parlament nie ma prawa wprowadzania poprawek – musi go w całości przyjąć lub odrzucić bezwzględną większością głosów Procedura współdecyzji – Parlament pełni funkcję prawodawczą tak samo jak Rada. Jeśli Rada i Parlament nie mogą osiągnąć porozumienia to powołuje się komitet pojednawczy

8. Parlament Europejski • Siedziba PE: Bruksela, Luksemburg, Strasburg • Posłowie wybierani są od 1979 roku w wyborach bezpośrednich przez obywateli, których kraj reprezentują • Kadencja w PE trwa 5 lat • Obecnie Parlament liczy 732 posłów (od 2009r. będzie liczył 736) • Posłowie zasiadają w ogólnoeuropejskich ugrupowaniach europejskich

12. Zadania Parlamentu Europejskiego • Przyjmuje akty prawa europejskiego • Sprawuje nadzór demokratyczny nad pozostałymi instytucjami europejskimi, zwłaszcza nad Komisją Europejską • Wraz z Radą zatwierdza budżet UE

13. Nadzór demokratyczny: • Zatwierdzanie wyboru komisarzy – oddzielne przesłuchania, potem głosowanie nad przyjęciem całego składu Komisji • Odpowiedzialność Komisji przed Parlamentem • Kontrola rocznych sprawozdań Komisji • Monitoring pracy Rady • Udział w szczycie Unii – zarysowanie aktualnych problemów

14. Rada Unii Europejskiej • Siedziba Rady UE: Bruksela, Luksemburg • W skład Rady UE wchodzi jeden minister z każdego kraju UE, w zależności od tego, która z dziewięciu Rad będzie miała swoje posiedzenie • Prezydencja oparta jest na systemie rotacyjnym, zmieniającym się co 6 miesięcy

15. 9 możliwych konfiguracji Rady UE • Rada ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych • Rada ds. Gospodarczych i Finansowych (Efocin) • Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (JHA) • Rada ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i Polityki dot. Konsumentów • Rada ds. Konkurencyjności • Rada ds. Transportu, Telekomunikacji i Energii • Rada ds. Rolnictwa i Rybołówstwa • Rada ds. Środowiska • Rada ds. Edukacji, Młodzieży i Kultury

16. Zadania Rady Unii Europejskiej • Przyjmuje akty prawa europejskiego na wniosek Komisji • Koordynuje kierunki polityki gospodarczej i społecznej w krajach członkowskich • Zawiera umowy międzynarodowe pomiędzy UE, a innymi krajami lub organizacjami międzynarodowymi • Przyjmuje budżet UE • Realizuje i rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa (WPZB) na podstawie wytycznych Rady Europejskiej • Koordynuje współpracę między krajowymi sądami i organami policji w sprawach karnych

17. Organizacja pracy Rady • Coreper (Komitet Stałych Przedstawicieli) – stały zespół przedstawicieli, reprezentujących interesy każdego państwa, spotykający się co tydzień • Prezydencja Rady – każdy kraj po kolei przejmuje odpowiedzialność za porządek obrad i przewodzi jej posiedzeniom przez 6 miesięcy • Sekretariat Generalny – wspiera prezydencję

18. Głosowanie w Radzie • Każdy kraj posiada głosy: • 29 – Niemcy, Francja, Włochy, Zjednoczone Królestwo • 27 – Hiszpania, Polska • 14 - Rumunia • 13 – Holandia • 12 – Belgia, Czechy, Grecja, Węgry, Portugalia • 10 – Austria, Szwecja, Bułgaria • 7 – Dania, Irlandia, Litwa, Słowacja, Finlandia • 4 – Cypr, Estonia, Łotwa, Słowenia, Luksemburg • 3 – Malta W sumie 345

19. Głosowanie większością kwalifikowaną ma miejsce w szczególnie ważnych dziedzinach jak polityka zagraniczna i bezpieczeństwa Decyzja wymaga zgody większości państw członkowskich oraz co najmniej 232 głosów „za” tj.72,3%liczby głosów Dodatkowo każde państwo członkowskie może wystąpić z wnioskiem o sprawdzenie czy głosy „za” stanowią 62% łącznej liczby ludności Unii

20. Komisja Europejska • Siedziba KE: Bruksela, posiada biura w Luksemburgu, reprezentacje we wszystkich krajach UE, oraz przedstawicielstwa w licznych stolicach na całym świecie • 27 członków po jednym z każdego kraju członkowskiego • Kadencja 5 lat (2004-2009)

21. Procedura powoływania Komisji • Rządy państw członkowskich uzgadniają między sobą, kogo nominować na przewodniczącego • Zatwierdzenie kandydatury na przewodniczącego przez Parlament • Nominowany na przewodniczącego Komisji w porozumieniu z rządami państw członkowskich wybiera pozostałych członków Komisji • Przesłuchanie kandydatów przez Parlament ioficjalne mianowanie

22. Zadania Komisji Europejskiej • Przedkłada wnioski legislacyjne Parlamentowi i Radzie • Prowadzi i wdraża unijne polityki oraz budżet UE – organ wykonawczy • Stoi na straży prawa europejskiego (wspólnie z Trybunałem Europejskim) • Reprezentuje UE na arenie międzynarodowej, na przykład negocjując umowy między UE, a innymi krajami

23. Realizacja polityki oraz budżetu UE • Nadzór Komisji nad wydatkami władz krajowych lub lokalnych • Parlament – udziela (lub nie) absulutorium z wykonania budżetu • Wdrażanie wytycznych polityki przyjętych przez Parlament i Radę • Zarządzanie programami unijnymi, np. Erasmus, Interreg

24. Egzekwowanie prawa europejskiego • Zapewnienie właściwego stosowania prawa UE w państwach członkowskich • Podejmuje środki, gdy państwo nie stosuje się do prawa unijnego: • Procedura w sprawie naruszenia – przekazanie oficjalnego pisma do rządu danego kraju • Wyznacza termin na udzielenie wyjaśnień w tej sprawie • W razie braku rezultatu Komisja kieruje sprawę do Trybunału Sprawiedliwości

25. Przewodniczący Komisji Europejskiej

26. Danuta Hübner- Komisarz ds. Polityki Regionalnej

27. Komisja Europejska w komplecie

28. Trybunał Sprawiedliwości • Siedzibą Trybunału Sprawiedliwości jest Luksemburg • W skład Trybunału wchodzi jeden sędzia z każdego kraju UE, a w skład działającego przy Trybunale Sądu Pierwszej Instancji przynajmniej jeden sędzia z każdego kraju unijnego • Kadencja: odnawialna sześcioletnia

29. Składy Trybunału • Wielka Izba – 13 sędziów • 5 sędziów • 3 sędziów • Wspieranie Trybunału przez ośmiu rzeczników generalnych – przedstawianie uzasadnionych opinii w sprawach wniesionych do Trybunału

30. Organy • Sąd Pierwszej Instancji – działa od 1989 roku. Odpowiada za wydawanie orzeczeń w określonych rodzajach spraw • Sąd ds. Służby Publicznej Unii Europejskiej – rozstrzyga spory między UE a jej pracownikami

31. Zadania Trybunału Sprawiedliwości • Orzeczenia w trybie prejudycjalnym – interpretacja prawa unijnego • Skargi na uchybienia zobowiązaniom przez państwo członkowskie • Skargi o unieważnienie – może wnieść każdy organ UE lub osoba fizyczna • Skargi na zaniechanie działania przez Komisję, Radę lub Parlament

32. Organizacja pracy Trybunału • Część pisemna postępowania – przełożenie pisemnych oświadczeń stron; przydzielony do sprawy sędzia opracowuje sprawozdanie podsumowujące • Część ustna, jawna – rozprawa • Wyrok jest przyjmowany większością głosów i ogłaszane na rozprawach jawnych

33. Europejski Trybunał Obrachunkowy • Siedzibą Europejskiego Trybunału Obrachunkowego jest Luksemburg • W skład Trybunału wchodzi po jednym członku z każdego państwa UE, w sumie 317 członków • Kadencja: odnawialna sześcioletnia

34. Zadania Europejskiego Trybunału Obrachunkowego • Kontrola właściwego wykonania budżetu UE • Przedkładanie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie Unii Europejskiej corocznego sprawozdania za poprzedni rok budżetowy • Wydawanie opinii w sprawie wniosków legislacyjnych dotyczących kwestii finansowych i działań Unii związanych ze zwalczaniem nadużyć

35. Organizacja pracy Trybunału • Zatrudnionych jest ok.. 800 osób, w tym kontrolerzy – sprawdzają funkcjonowanie instytucji UE oraz krajów, które otrzymują pomoc od UE • W razie wykrycia nieprawidłowości kontrolerzy informują o tym OLAF – Europejski Urząd ds.. Zwalczania Nadużyć Finansowych

36. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny • Siedzibą EKES jest Bruksela • Liczy 344 członków nominowanych przez rządy państw UE • Kadencja: odnawialna czteroletnia

37. Pomost między Unią a obywatelami • Organ doradczy reprezentujący pracodawców, związki zawodowe oraz inne grupy, tj. rolników, konsumentów, organizacje pozarządowe i inne grupy interesu • Komitet broni ich interesów w dyskusjach politycznych z Komisją, Radą, Parlamentem Dimitris Dimitriadis

38. Ilość mandatów 24 - Niemcy, Francja, Włochy, Zjednoczone Królestwo 21 – Hiszpania, Polska 12 – Belgia, Czechy, Grecja, Węgry, Portugalia, Holandia, Austria, Szwecja 10 – Bułgaria 9 – Dania, Irlandia, Litwa, Słowacja, Finlandia 7 – Estonia, Łotwa, Słowenia, 6 - Cypr, Luksemburg 5 – Malta

39. Zadania Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego • Doradztwo Radzie UE, Komisji i Parlamentowi Europejskiemu - na ich wniosek lub z własnej inicjatywy • Zachęcanie społeczeństwo obywatelskie do większego zaangażowania w kształtowanie polityki UE • Umacnianie roli społeczeństwa obywatelskiego poza Unią i pomoc w tworzeniu struktur doradczych

40. Członkowie EKES Reprezentanci trzech grup: • Pracodawców • Pracowników • Grupy różnych interesów gospodarczych ispołecznych - organizacje pozarządowe, organizacje rolników, małe przedsiębiorstwa, rzemieślników i wolne zawody, spółdzielnie i organizacje nienastawione na zysk, organizacje konsumenckie i ekologiczne, kręgi naukowe i akademickie, stowarzyszenia wspierające rodzinę, kobiety, niepełnosprawnych itd.

41. Komitet Regionów • Siedzibą Komitetu Regionów jest Bruksela • Liczy 344 członków nominowanych przez rządy państw UE spośród władz lokalnych i regionalnych • Kadencja: odnawialna czteroletnia

42. Liczba członków • 24 - Francja, Niemcy, Wielka Brytania i Włochy • 21 - Hiszpania i Polska • 15 - Rumunia • 12 - Belgia, Bułgaria, Czechy, Grecja i Węgry, Austria, Niderlandy, Portugalia i Szwecja • 9 - Dania, Finlandia, Irlandia, Litwa i Słowacja • 7 - Estonia, Łotwa i Słowenia • 6 - Cypr i Luksemburg • 5 - Malta • OGÓŁEM:344

43. Zadania Komitetu Regionów • Reprezentowanie poglądów władz lokalnych i regionalnych w dyskusjach na temat aktów prawnych • Konsultowanie z Radą UE i Komisją Europejską spraw dotyczących bezpośrednio władz lokalnych i regionalnych

44. Organizacja pracy Komitetu Regionów • 5 sesji plenarnych na rok • 6 komisji, które przygotowują sesje: • Komisja ds. Polityki Spójności Regionalnej (COTER); • Komisja ds. Polityki Gospodarczej i Społecznej (ECOS); • Komisja ds. Rozwoju Zrównoważonego (DEVE); • Komisja ds. Kultury i Edukacji (EDUC); • Komisja ds. Konstytucyjnych i Sprawowania Rządów w Europie (CONST); • Komisja ds. Stosunków Zewnętrznych (RELEX).

45. Europejski Bank Inwestycyjny • Siedzibą Europejskiego Banku Inwestycyjnego jest Luksemburg • Członkowie: Rada Gubernatorów (27), Rada Dyrektorów (28), Komitet Zarządzający (9)

46. Zadania Europejskiego Banku Inwestycyjnego Finansowanie projektów, które są w interesie publicznym, które nie mogłyby być finansowane z innego źródła, lub też pożyczki na nie byłyby znacznie droższe Projekt musi spełniać odpowiednie kryteria: • Przyczyniać się do realizacji celów UE • Powinien nieść korzyści głównie dla regionów mniej uprzywilejowanych • Powinien przyciągać fundusze z innych źródeł Wspieranie rozwoju w krajach śródziemnomorskich, Azji i Ameryki łacińskiej

47. Organizacja pracy Banku • Rada Gubernatorów - składa się z ministrów finansów ze wszystkich państw członkowskich. • określa ona ogólną politykę Banku w zakresie udzielania pożyczek, • zatwierdza roczny bilans i sprawozdanie z działalności • upoważnia Bank do finansowania projektów poza UE • podejmuje decyzje o zwiększeniu kapitału. • Rada Dyrektorów zatwierdza operacje udzielania i zaciągania pożyczek oraz kontroluje właściwe zarządzanie bankiem. • Komitet Zarządzający - kierownictwo Banku (9os.) - bieżące zarządzaniem EBI.

48. Europejski Bank Centralny • Siedzibą Europejskiego Banku Centralnego jest Frankfurt nad Menem • Członkowie: Rada Prezesów (19, na którą składa się 6-cio osobowy Zarząd i 13 prezesów banków centralnych krajów strefy euro), Rada Ogólna (29)

49. Zadania Europejskiego Banku Centralnego • Zapewnienie stabilności cen w strefie euro • Kontrolowanie podaży pieniądza • Monitorowanie tendencji cen

50. Organizacja pracy Banku • Zarząd – prezes, wiceprezes, 4 członków – kadencja 8 lat, nieodnawialna – wdrażanie polityki pienężnej • Rada Prezesów – 6 członków Zarządu, 13 prezesów z banków centralnych państw strefy euro - najwyższy organ decyzyjny – wytyczanie polityki pieniężnej • Rada Ogólna – prezes, wiceprezes EBC, prezesi banków centralnych 25 państw członkowskich – organ doradczy