Sądy Unii Europejskiej

1. Sądy Unii Europejskiej System ochrony prawnej UE dr Marcin Górski, Katedra Europejskiego Prawa Konstytucyjnego UŁ

2. Sądy UE Artykuł 19 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej „[…] Państwa Członkowskie ustanawiają środki zaskarżenia niezbędne do zapewnienia skutecznej ochrony sądowej w dziedzinach objętych prawem Unii”. 106/77 Simmenthal II: sąd krajowy, mający w ramach swoich kompetencji za zadanie zastosować przepisy prawa wspólnotowego, zobowiązany jest zapewnić pełną skuteczność tych norm, nie stosując w razie konieczności, z mocy własnych uprawnień, wszelkich, nawet późniejszych, sprzecznych z nimi przepisów ustawodawstwa krajowego, a prawo krajowe nie może przy tym wymagać od niego wnioskowania ani oczekiwania na zniesienie tych przepisów w drodze ustawodawczej lub w jakimkolwiek innym trybie konstytucyjnym

3. Struktura TSUE Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (art. 19 ust. 1 TSUE) Trybunał Sprawiedliwości Sąd Sąd ds. Służby Publicznej UE Siedziba TSUE, Luksemburg

4. Jurysdykcja TSUE Art. 19 ust. 3 TUE • w zakresie skarg wniesionych przez państwa członkowskie, instytucje lub osoby fizyczne lub prawne • w trybie prejudycjalnym • w innych sprawach przewidzianych w Traktatach

5. Jurysdykcja TSUE • Całość prawa UE (ale art. 275, 276 TFUE + Protokół 36) • Obowiązek poszanowania – art. 344 TFUE C-459/03 Komisja przeciwko Irlandii (sprawa zakładów MOX) • Nie może stwierdzić non liquet 294/83 Parti écologiste „Les Verts” przeciwko Parlamentowi Europejskiemu • ma charakter powierzony C-299/95 Friedrich Kremzow

6. Rodzaje postępowań przed TSUE • Postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości UE (w zakresie prawa Unii Europejskiej) obejmują: • skargi przeciwko państwom członkowskim (art. 258–260 TFUE), • skarga o stwierdzenie nieważności aktu (art. 263 TFUE), • skarga na bezczynność (art. 265 TFUE), • postępowanie prejudycjalne(art. 267 TFUE), • skarga odszkodowawcza przeciwko UE (art. 268 w związku z art. 340 TFUE), • skarga pracownicza przeciwko UE (art. 270 TFUE), • skarga zainteresowanego państwa członkowskiego o naruszenie postanowień proceduralnych przy wydawaniu aktu Rady albo Rady Europejskiej na podstawie art. 7 TUE, • zarzut bezprawności aktu o zasięgu ogólnym (art. 277 TFUE), • skarga przeciwko członkowi KE (art. 245 albo 247 TFUE), • prewencyjna kontrola umów międzynarodowych UE (art. 218 ust. 11 TFUE), • postępowanie prowadzone na podstawie klauzuli arbitrażowej (art. 272 TFUE) lub kompromisoryjnej (art. 273 TFUE).

7. Struktura TS • Członkowie: 27 sędziów, 8 rzeczników generalnych • Powoływanie: art. 253 i 255 TFUE (+ decyzja 2010/124/UE) • Kadencja: 6 lat • Immunitet • Prezes, Izby: 3-osobowa, 5-osobowa, wielka izba, pełny skład, sekretarz Marek Safjan

8. Sąd - jurysdykcja • skargi bezpośrednie osób fizycznych i prawnych; • skargi państw przeciwko KE; • skargi państw przeciwko Radzie, dotyczące pomocy państwa, antydumpingu i aktom wykonawczym (art. 291 TFUE); • skargi odszkodowawcze; • skargi dotyczące umów zawartych przez UE; • skargi z zakresu wspólnotowych znaków towarowych; • Odwołania od orzeczeń Sądu ds. Służby Publicznej UE; • skargi przeciwko decyzjom Wspólnotowego Urzędu Ochrony Odmian Roślin oraz Europejskiej Agencji Chemikaliów. Irena Wiszniewska-Białecka

9. Sąd ds. Służby Publicznej UE • Właściwość: rozpoznawanie w pierwszej instancji sporów między Unią a jej pracownikami na mocy art. 270 TFUE • Skład: 7 sędziów • Izba: 3-osobowa Irena Boruta

10. Strony i uczestnicy postępowania • strony • interwenienci • adwokaci lub radcowie prawni

11. Wykonywanie orzeczeń • orzeczenie wydane w trybie prejudycjalnym– musi być zastosowane przez sąd krajowy do rozstrzygnięcia w postępowaniu głównym • orzeczenie stwierdzające nieważność aktu prawa wtórnego UE – podjęcie środków zapewniających wykonanie wyroku; ten sam obowiązek dotyczy orzeczenia stwierdzającego bezczynność (wydanego na podstawie art. 265 TFUE) • orzeczenie stwierdzające naruszenie zobowiązania ciążącego na państwie członkowskim na mocy Traktatów (art. 258, 259 TFUE) – obowiązek niezwłocznego wykonania (art. 260 ust. 1 TFUE) • orzeczenie nakazujące wypłatę przez Unię albo Europejski Bank Centralny odszkodowania na podstawie art. 340 TFUE –obowiązek wypłaty odszkodowania • Zobowiązania pieniężne podmiotów prywatnych: art. 280 w zw. z art. 290 TFUE

12. Postępowanie • Procedura pisemna – zdefiniowanie przedmiotu sporu • Procedura ustna Odrębnie: pytanie prejudycjalne

13. Rodzaje orzeczeń • Wyroki są to orzeczenia rozstrzygające sprawę merytorycznie i mające charakter deklaratoryjny bądź konstytutywny • Wyroki zaoczne– na wniosek skarżącego w sytuacji, gdy pozwany, któremu skarga została właściwie doręczona, nie złożył odpowiedzi na skargę • Postanowienia dotyczą kwestii wpadkowych • Zarządzenia dotyczą organizacji postępowania, • Opinie są wydawane w przypadkach określonych w Traktatach założycielskich, • Decyzje Prezesa dotyczą kwestii proceduralnych o niewielkim znaczeniu

14. Apelacja • Ograniczona do kwestii prawnych • Od Sądu do TS • od Sądu ds. SPUE do Sądu • Podstawy: • brak właściwości • naruszenie procedury (wpływ!) • naruszenie prawa UE • Termin: 2 miesiące

15. Rewizja Artykuł 44 Statutu TSUE Wniosek o rewizję wyroku można wnieść do Trybunału Sprawiedliwości jedynie w związku z ujawnieniem okoliczności faktycznej, mogącej mieć decydujące znaczenie, nieznanej w chwili wydania wyroku ani Trybunałowi, ani stronie żądającej rewizji. Postępowanie rewizyjne wszczyna się na mocy orzeczenia Trybunału, wyraźnie stwierdzającego istnienie nowej okoliczności faktycznej uzasadniającej rewizję i – tym samym – stwierdzającego dopuszczalność wniosku w tej sprawie. Wniosku o rewizję nie można wnieść po upływie dziesięciu lat od wydania wyroku.

16. Inne postępowania dotyczące zapadłych orzeczeń • Wnioseko interpretację orzeczenia • Wnioseko rektyfikację orzeczenia • Powództwo osoby trzeciej • Sprzeciw od wyroku zaocznego

17. Koszty • Stron – na wniosek • Poniesione przez TSUE: wolne od opłat, wyjątek: świadkowie, biegli, wynagrodzenia pełnomocników, doradców, adwokatów i radców