Aardige jongens…hoezo? Jan Bransen

1. Aardige jongens…hoezo?Jan Bransen Nijmeegs Boekenfeest, 13 maart 2010

2. Aardige jongens...hoezo? Opgroeien.Een kwestie van “vertrouwd worden met…” • dan gaat de omgang vanzelf • je weet wat je kunt verwachten, je weet wat je moet doen • wat al het andere doordringt, is het • vertrouwd worden met: • je moedertaal • je vaderland • je zelf

3. Aardige jongens...hoezo? Vaderland

4. Aardige jongens...hoezo? Moedertaal • Een huiskamer is “gezellig” • Een jas is “hip”, “cool”, “vet” • Op straat stikt het van de “hufters” • We worden sinds een jaar of 3 geregeld “gedist” • En sinds kort word ik door mijn 12-jarige zoon “ge-owned” • Onze moedertaal biedt ons een levensvorm.

5. Aardige jongens...hoezo? Moedertaal • Een huiskamer is “gezellig” • Een jas is “hip”, “cool”, “vet” • Op straat stikt het van de “hufters” • We worden sinds een jaar of 3 geregeld “gedist” • En sinds kort word ik door mijn 12-jarige zoon “ge-owned” • Onze moedertaal biedt ons een levensvorm. • Filosofen hebben een fascinatie voor hoe wij gevormd worden door de begrippen van een taal

6. Aardige jongens...hoezo? Moedertaal • Een huiskamer is “gezellig” • Een jas is “hip”, “cool”, “vet” • Op straat stikt het van de “hufters” • We worden sinds een jaar of 3 geregeld “gedist” • En sinds kort word ik door mijn 12-jarige zoon “ge-owned” • Onze moedertaal biedt ons een levensvorm. • Filosofen hebben een fascinatie voor hoe wij gevormd worden door de begrippen van een taal • Dat geldt ook voor de filosoof in jou • Die probeer ik in mijn nieuwe boek, Word zelf filosoof, wakker te schudden.

7. Aardige jongens...hoezo? Opgroeien: vertrouwd worden met jezelf • moedertaal en vaderland zijn zichtbare elementen van de omgeving • je “zelf” is een onzichtbaar element • daar vertrouwd mee worden is een levenslang groeiproces • dat proces wordt bemiddeld door de omgeving: • anderen (eerst moeder en vader, daarna talloos veel lotgenoten) • de fysieke omgeving: je land • maar vooral de mentale omgeving: je taal • Vandaar: opgroeien in de letteren • En vandaar zeker ook: Titaantjes van Nescio

8. Aardige jongens...hoezo? Nescio, Titaantjes “Jongens waren we – maar aardige jongens. Al zeg ik ‘t zelf. We zijn nu veel wijzer, stakkerig wijs zijn we”

9. Aardige jongens...hoezo? Nescio, Titaantjes “Jongens waren we – maar aardige jongens. Al zeg ik ‘t zelf. We zijn nu veel wijzer, stakkerig wijs zijn we”

10. Aardige jongens...hoezo? vertrouwd met jezelf

11. Aardige jongens...hoezo? Nescio, Titaantjes “O, wij namen wraak, wij leerden talen, waarvan zij de namen nooit gehoord hadden en wij lazen boeken waar zij niets van konden begrijpen, wij doorleefden gevoelens waarvan zij het bestaan niet vermoedden. ’s Zondags liepen wij uren en uren over wegen, waar zij nooit kwamen, en op kantoor dachten wij aan de slootjes en de weilanden, die wij gezien hadden en terwijl de heeren ons bevalen dingen te doen waarvan wij ’t nut niet begrepen, dachten wij er aan, hoe Zondagavond de zon was ondergegaan achter Abcoû. En hoe wij woordeloos ’t heelal doordacht hadden, hoe God ons hoofd, ons hart en ons ruggemerg gevuld had en hoe mal zij zouden kijken, als wij hun dat zouden zeggen.”

12. Aardige jongens...hoezo? Nescio, Titaantjes “O, wij namen wraak, wij leerden talen, waarvan zij de namen nooit gehoord hadden en wij lazen boeken waar zij niets van konden begrijpen, wij doorleefden gevoelens waarvan zij het bestaan niet vermoedden. ’s Zondags liepen wij uren en uren over wegen, waar zij nooit kwamen, en op kantoor dachten wij aan de slootjes en de weilanden, die wij gezien hadden en terwijl de heeren ons bevalen dingen te doen waarvan wij ’t nut niet begrepen, dachten wij er aan, hoe Zondagavond de zon was ondergegaan achter Abcoû. En hoe wij woordeloos ’t heelal doordacht hadden, hoe God ons hoofd, ons hart en ons ruggemerg gevuld had en hoe mal zij zouden kijken, als wij hun dat zouden zeggen.”

13. Aardige jongens...hoezo? Nescio, Titaantjes “O, wij namen wraak, wij leerden talen, waarvan zij de namen nooit gehoord hadden en wij lazen boeken waar zij niets van konden begrijpen, wij doorleefden gevoelens waarvan zij het bestaan niet vermoedden. ’s Zondags liepen wij uren en uren over wegen, waar zij nooit kwamen, en op kantoor dachten wij aan de slootjes en de weilanden, die wij gezien hadden en terwijl de heeren ons bevalen dingen te doen waarvan wij ’t nut niet begrepen, dachten wij er aan, hoe Zondagavond de zon was ondergegaan achter Abcoû. En hoe wij woordeloos ’t heelal doordacht hadden, hoe God ons hoofd, ons hart en ons ruggemerg gevuld had en hoe mal zij zouden kijken, als wij hun dat zouden zeggen.”

14. Aardige jongens...hoezo? Nescio, Titaantjes “O, wij namen wraak, wij leerden talen, waarvan zij de namen nooit gehoord hadden en wij lazen boeken waar zij niets van konden begrijpen, wij doorleefden gevoelens waarvan zij het bestaan niet vermoedden. ’s Zondags liepen wij uren en uren over wegen, waar zij nooit kwamen, en op kantoor dachten wij aan de slootjes en de weilanden, die wij gezien hadden en terwijl de heeren ons bevalen dingen te doen waarvan wij ’t nut niet begrepen, dachten wij er aan, hoe Zondagavond de zon was ondergegaan achter Abcoû. En hoe wij woordeloos ’t heelal doordacht hadden, hoe God ons hoofd, ons hart en ons ruggemerg gevuld had en hoe mal zij zouden kijken, als wij hun dat zouden zeggen.”

15. Aardige jongens...hoezo? Stakkerig wijs • Er is de weemoed, de spijt, • de milde onvrede. • Er is de gemiste kans, de berusting in het tegenvallende resultaat. • Hier is iemand opgegroeid, vertrouwd geworden met zichzelf. • Maar er gebeurt iets geniaals, in de taal, met de taal. • Er is zelfbegrip • Met een letterlijke verdubbeling: • J.H.F. Grönloh is “stakkerig wijs” • maar hij is ook Nescio, die dit inziet. • Die verdubbeling geeft te denken…

16. Aardige jongens...hoezo? Opgroeien in de letteren • Vertrouwd worden met jezelf • Zie de woorden als een spiegel • waarin je jezelf bekijkt • waarin je jezelf laat zien • Maar kijk vooral ook naar wat die woorden doen • maak je druk om die verdubbeling • dat wil zeggen… • Word zelf filosoof (€ 22,50)