270 likes | 802 Views
KONTRAST MADDE REAKSİYONLARI VE TEDAVİSİ. Dr. Deniz ÇOLAK. KONTRAST MADDE REAKSİYONLARI. An afi la k toid Nonana fi la k toid Geç. ANAFİLAKTOİD REAKSİYONLAR :. Urti ker Fa s ial/lar i ngeal ö dem Bron k ospa z m Dolaşım kollapsı. NON-ANAFİLAKTOİD REAKSİYONLAR :. Bulantı / kusma
E N D
KONTRAST MADDE REAKSİYONLARI VE TEDAVİSİ Dr. Deniz ÇOLAK
KONTRAST MADDE REAKSİYONLARI • Anafilaktoid • Nonanafilaktoid • Geç
ANAFİLAKTOİD REAKSİYONLAR : • Urtiker • Fasial/laringeal ödem • Bronkospazm • Dolaşım kollapsı
NON-ANAFİLAKTOİD REAKSİYONLAR : • Bulantı / kusma • Kardiyak aritmi • Pulmoner ödem • İnme • Renal yetmezlik
GEÇ REAKSİYONLAR : • Ateş, üşüme-titreme • Döküntü, kızarıklık, kaşıntı • Bulantı, kusma • Baş ağrısı • Artralji
MAJÖR RİSK FAKTÖRLERİ : • Allerji, astım • Yaş ( <1->60) • Kardiovasküler hastalık • Kontrast madde reaksiyon öyküsü
MİNÖR RİSK FAKTÖRLERİ : • DM • Dehidratasyon • Renal fonksiyon bozukluğu • Hemoglobinopati • Disproteinemi • İlaç riskleri : • Beta-bloker • Adrenal supresyon • IL-2 terapisi
ÖNLEMLER: • Premedikasyon • Hidrasyon • Doz sınırlaması
KM REAKSİYONLARI : • Hafif : • Ürtiker, bulantı, kusma, konjuntival reaksiyon, solukluk, terleme, sıcak / soğuk hissi, taşikardi / bradikardi, kol ağrısı (injeksiyonu takiben). İyileşme hızlıdır ve tedavi gerektirmez. • Orta : • Yaygın ürtiker, bronkospazm ve laringospazm, anjionörotik ödem, ılımlı hipotansiyon, halsizlik, baş ağrısı, şiddetli kusma, katılık, dispne, göğüs / karın ağrısı. Bunlar acil tedavi gerektirir. Tedaviye cevap hızlıdır. • Şiddetli : • Kardiopulmoner kollaps, (ciddi hipotansiyonla birlikte), pulmoner ödem, refraktör bronkospazm ve laringospazm, miyokardiyal iskemi, taşikardi, bradikardi, aritmi, kardiyak arrest, ciddi kollaps, bilinç kaybı ve glottik ödem
PREMEDİKASYON : • Allerjik risk: • 50 mg prednizon 13, 7, 1 h önce • 50 mg benadryl PO/IM 1 h önce • Renal risk:(DM, MM) • Hidrasyon • Düşük doz • Kardiyak risk:Düşük doz • Anjina • Aort stenozu • Primer pulmoner HT • Ciddi KMP
DİĞER RİSK FAKTÖRLERİ : • Feokromasitoma • SCA • Tedavi edilmemiş hipertiroidi • MG • IL-2 tedavisi • Hipertansif kriz • SC kriz • Tiroid fırtınası • Geç reaksiyonlar • Pregnansi / laktasyon
TEDAVİ : • Bulantı -kusma • Enjeksiyon durdurulur veya yavaşlatılır. • Hastaya ciddi bir sorun olmadığı telkin edilir. • Ciddi reaksiyon öncesinde %20 oranında kusma görüldüğü için hasta yakından izlenmelidir. • Başka sistemik bir bulgu yokken bulantı ve kusma devam ediyorsa antiemetik verilebilir. • Antiemetik olarak methoclopramide HCL 10 mg IV (Metpamid) veya trimethobenzamide HCL 200 mg İM (Emedur) kullanılır.
Semptomatik ürtiker: • 25-50 mg difenhidramin IM / IV • Ciddi ürtikerli olgularda H1 + H2 blokerleri, ranitidine 50 mg IV (Ulcuran amp) denenmelidir. • Bronkospazm: • Nazal oksijen, damar yolu, EKG monitörizasyonu, O2 satürasyonu • Beta-agonist inhaler (metaproteronol, terbutalin, albuterol) • Epinefrin 1/1000, 0,1-1 ml SC veya • Epinefrin 1/10000, 1-3 ml IV
Laringotrakeal ödem veya semptomatik fasiyal ödem: • Nazal O2, damar yolu, EKG monitorizasyonu, O2 saturasyonu • Epinefrin 1/1000, 0,1-1 ml SC veya • Epinefrin 1/10000, 1-3 ml IV • Pulmoner ödem: • O2, damar yolu, EKG-saturasyon • Baş elevasyonu • Furosemid 40 mg yavaş IV puşe-dikkatli respiratuar monitorizasyon • MSO4 1-10 mg yavaş IV puşe
Vagal reaksiyon: (hipotansiyon ve bradikardi) • Monitörizasyon, damar yolu • Alt ekstremite elevasyonu (trendelenburg pozisyonundan daha etkili) • IV sıvı • Atropin 0,6-2,0 mg IV puşe (0,5 mg artırarak) kan basıncı ve nabız stabilizasyonu gerekmekte • Toksik konvulziyon: • Diazepam 1-10 mg IV puşe (1 mg yükselterek) • Monitorizasyon • Nörolojik konsültasyon
Kardiyopulmoner arrest: • Monitorizasyon ve EKG • Damar yolu • Hava yolu • Resusitasyon • Epinefrin 1/10000 IV 1-3 mg
Beta-bloköre bağlı bronkospazm: • Isuprel inhaler • İsoptroterenol 1/5000 IV 0,5-1 ml (10 cc NS) • Ciddi hipotansiyon glukagon 1 mg, 1-2 mg • Hipotansiyon + taşikardi (anafilaktik reaksiyon): • Bacak elevasyonu > 60 derece, baş aşağı • Monitor EKG, O2 sat, KB • O2 10L/dk • Ringer lactat / normal saline • Epinephrine IV 1.0ml yavaş,1mg’a kadar • Dopamine 1600 micg/ml: 2-5 ug/kg/dk IV
Ciddi hipertansiyon: • Monitor EKG, O2 sat, BP • NITROGLYCERINE 0.4mg SL (x3) or 1" topical 2% • Sodyum nitroprusside, D5W ile mutlaka dilüe edilmeli • Feokromasitoma için: FENTOLAMINE 5mg IV • İnme / konvulsiyon: • O2 10L/min, monitorizasyon • VALIUM 5mg veya VERSED 2.5mg IV • Dilantin 15-18mg/kg 50mg/min*
Nefrotoksisite : • Renal vasküler etki ve tübüler hc’lere direkt etki • Kreatin düzeyinde % 25 artış veya 72 saat içinde 0.5-1 mg/dl artış • Genellikle asemptomatik: kreatinin piki 3-5 günde, şiddetli oligurik renal yetmezlikte: kreatinin piki 5-10 günde olur • İnsidans: • 7-8% arterial enjeksiyon • 2-5% venöz enjeksiyon • ~0% venözenjeksiyon( risk fartörü yoksa)
NEFROTOKSİSİTE : • Hidrasyon :(4 h –işlem- 12 h) • Mannitol • Furosemid • Dopamin • Teofilin • ANP • N- asetil sistein: • 600 mg PO BİD, işlem öncesi ve işlem günü. • Veya işlemdem 30 dk önce 150 mg/ kg/IV,işlemden 4 saat sonra 50 mg/ kg
Gadolinium Kontrast Reaksiyonları • Insidans: 1-2.4%, hemen hemenyarım saat > 1 saatsonra • En yaygın olarak: • Bulantı 25-42% • Sıcaklık / ağrı 13-27% • Başağrısı 18% • parestezi 8-9% • Baş dönmesi 7-8% • Ürtiker 3-7% (bir çalışmada % 33 oranında gözlenmiş) • Kardiyovasküler 3.5% • Havayolu problemi 2.5% • Anaflaksi gelişebilir ; daha önce bir ölüm rapor edilmiş • Risk faktörleri:Daha önce MR kontrast veya iyotlu kontrast maddelere karşı reaksiyon, allerji, asthma. Premedikasyon yapılabilir.(steroidler, bazen antihistaminikler)
Enterik Contrast • Baryum sülfat • Daha iyi, suda çözünen iyotlu kontrast maddelerden daha ucuz • Hafif reaksion gözlenebilir, ciddi reaksiyon çok nadir. • Komplikasyonlar: • Ekstravazasyon extensive fibrosis’e yol açar. • Baryumun kontrendike olduğu durumlarda iyotlu kontrast kullanılır: • İntestinal perforasyon, fistül, sinüs traktı • İntestinal cerrahi • PerKutan intestinalkateterlerin pozisyonlarını belirlemede kontrendikedir.
Enterikkontrast • HOCM: 1500 mOsm/kg ; 300 mg I/ml • Komplikasyon: aspirasyon pnömoniti, diare, çocuklarda eğer dilüe değilse hipovolemik şok gelişebilir. • LOCM: 300-600 mOsm/kg ; 300 mg I/ml • Aspirasyon risk: pulmonerödem riski düşük • İnfantlarda, çocuklardaintestinal perforasyon riski • İncebarsak: daha iyi opasifikasyon,az dilüsyon gerektirir. • Reaksiyonlar: nadir, IV kullanımdakine benzer risk faktörleri mevcuttur.
Handbook of Interventional Radiologic Procedures-Krishna Kandarpa,John E. A runy Contrast Media and Contrast Reactions. Michèle A. Brown, M.D Assistant Professor of Radiology University of California, San Diego