Plichtenleer van de Accountant en van de Belastingconsulent Jos DE BLAY Accountant en Belastingconsulent

1. Plichtenleer van de Accountant en van de BelastingconsulentJos DE BLAYAccountant en Belastingconsulent

2. Toezien op de opleiding Permanente organisatie van een korps specialisten Die bekwaam zijn om de functies van Accountant en Belastingconsulent uit te oefenen Organisatie controleren en bijsturen OPDRACHT VAN HET INSTITUUT

3. Noodzakelijke waarborgen qua bekwaamheid, onafhankelijkheid en professionele rechtschapenheid Toezien op de behoorlijke uitvoering van de opdrachten OPDRACHT VAN HET INSTITUUT

4. STRUCTUUR VAN HET INSTITUUT

5. Algemene Vergadering Raad Uitvoerend Comité Departementen en Commissies Tuchtcommissie Commissie van beroep Externe organisaties HET INSTITUUT

6. Alle leden: Natuurlijke personen Stagiairs: hebben raadgevende stem AV kiest voorzitter, ondervoorzitter en leden van de raad Keurt de jaarrekening en de begroting goed Geeft kwijting aan de Raad voor het bestuur Kiest de leden van het Instituut voor de Commissie van Beroep ALGEMENE VERGADERING

7. Beraadslaagt over onderwerpen waarvoor ze wettelijke bevoegdheid heeft Beslissing: bij meerderheid van de aanwezige en vertegenwoordigde leden ALGEMENE VERGADERING

8. Samenstelling: voorzitter, ondervoorzitter 12 leden Duur mandaat: 3 jaar Secretarissen: Nederlandstalig en Franstalig één vervult de functie van penningmeester RAAD

9. Uitvoerend Comité: dagelijks bestuur: voorzitter, ondervoorzitter, secretarissen De Raad: vertegenwoordigt het Instituut staat in voor de werking alle bestuurs- en beschikkingsbevoegdheden RAAD

10. Stagecommissie: Organiseert het toelatingsexamen Stageovereenkomsten onderzoeken en goedkeuren Onderzoek van aanvragen tot inkorting stageduur Toezicht houden op het goed verloop van de stage Praktijkoefeneningen organiseren en leiden Tussentijdse proeven organiseren Organiseert het bekwaamheidsexamen In individuele gevallen de schrapping voorstellen om andere dan tuchtrechtelijke redenen Bemiddelend optreden tussen stagemeester en stagiair Comité van de stagiairs: 3 N en 3 F stagiairs kan aan de stagecommissie voorstellen en aanbevelingen richten …. DE STAGECOMMISSIE

11. Tuchtcommissie Commissie van beroep Commissie van begeleiding en toezicht: Nazicht van de verslagen opgesteld n.a.v. bijzondere mandaten toegekend aan de externe accountants Omzetting van vennootschappen, fusie, splitsing van vennootschappen, ontbinding van vennootschappen, … Begeleiding en toezicht in specifieke gevallen Consultatieve commissie van beroepsverenigingen Commissie interne accountants Commissie belastingconsulenten Arbitragecommissie: taak: oplossing geschillen tussen leden en hun cliënten Voordelen: snel, procedure is kostenloos, discretie en vertrouwelijkheid Verzoeningscommissie: taak: oplossing geschillen tussen confraters OVERIGE COMMISSIES

12. KB 2/3/1989 huishoudelijk reglement van het IDAC KB 1/3/1998 reglement PLICHTENLEER der accountants Wet 22/4/1999 betr. boekh.&fisc.beroepen Wet 22/4/1999 betr. beroepstucht voor ACC & BC KB 4/5/1999 betreffende het IAB KB 8/4/2003 betr.toelatingsexamen, de stage en het bekwaamheidsexamen van ACC en/of BC Aandacht voor: B.W., Sw., anti-witwaswetgeving + de strafbepalingen in de fiscale wetboeken De plichtenleer van de accountant en de belastingconsulent: wetgeving

13. De publicaties van het Instituut (normen, aanbevelingen, …: IAB-info Accountancy & Tax Vademecum van de accountant en de belastingconsulent, uitgave 2004 en recentere uitgaven 2008 (delen I en II) Andere publicaties en jurisprudentie (tuchtcommissie, commissie van beroep, Hof van Cassatie, …) De plichtenleer van de accountant en de belastingconsulent:andere bronnen

14. Regelgeving Artikel 2 wettelijke en reglementaire bepalingen naleven gebruikelijke controlenormen toepassen rekening houden met de aanbevelingen Handelingen vermijden in strijd met de waardigheid, de rechtschapenheid of de kiesheid (art. 3) Mededeling van informatie: ingaan op elk verzoek om informatie vanwege het Instituut (art. 4) Hoofdstuk I: Algemene Bepalingen: KB 1 maart 1998 – art. 1-4

15. Gevolgen: Verplichting tot betalen van het lidgeld Informatie aanvragen – beantwoorden telefonisch antwoorden volstaat niet; Spontane meldingen: wijziging van hoedanigheid (bvb. Intern lid -> extern lid) wijziging adres melding van gerechtelijke, tucht- of bestuursrechtelijkeprocedures melding van samenwerkingsverband Hoofdstuk I: Algemene Bepalingen: KB 1 maart 1998 – art. 1-4

16. Regelgeving Medewerking aan het onderzoek (art. 5 KB) Gemotiveerd resultaat wordt meegedeeld aan de klager (art. 6 KB) De Raad kan worden gehoord (art. 7 KB) Aanvullend verslag kan aan het lid worden gevraagd (art. 7 KB) Bij elke beslissing die in kracht van gewijsde is gegaan en die een schorsing > één maand bevat: plicht om deze ter kennis te brengen van ondernemingen (klanten,…) Hoofdstuk II: Tuchtprocedure

17. Tuchtstraffen: kunnen opgelegd worden aan Accountants en Belastingconsulenten (art. 4 Wet betreffende de beroepstucht): die tekortgekomen zijn aan hun beroepsverplichtingen in de uitoefening vd opdrachten die de beginselen van waardigheid, rechtschapenheid en kiesheid hebben geschonden die de rechten van de Schatkist manifest schaden of misbruik maken van de procedures bij de uitoefening van de functie van belastingconsulent (= art. 38 wet boekhoudk. en fisc.beroepen). Vb.: zie memorie van toelichting bij de Wet beroepstucht) Wie kan een klacht indienen ? de procureur-generaals bij het Hof van Beroep de minister van financiën elke belanghebbende Hoge Raad voor de economische beroepen, zelfs rechtstreeks bij de Tuchtcommissie ambsthalve verwijzing door de Raad Hoofdstuk II: Tuchtprocedure

18. Tuchtorganen Eerste aanleg: Tuchtcommissie Beroep: Commissie van Beroep Voorziening in Cassatie: Hof van Cassatie Mogelijke Sancties (art. 5 Wet beroepstucht) Waarschuwing Berisping Verbod om bepaalde activiteiten nog te aanvaarden of verder te zetten Schorsing van ten hoogste 1 jaar Schrapping Hoofdstuk II: Tuchtprocedure

19. De Procedure Inleiding: - vooronderzoek - voorlegging aan de Raad - beslissing van de Raad tot het al dan niet doorverwijzen naar de Tuchtcommissie Oproeping:- uitnodiging - recht op inzage - schriftelijk of mondeling verweer - zitting is in principe openbaar, tenzij Het lid een zitting vraagt met gesloten deuren Of de openbare procedure gevaar oplevert voor openbare orde, goede zeden, nationale veiligheid, enz… - beslissing Mogelijk beroep: tegen beslissing tuchtcommissie: binnen de maand, tegenbeslissing commissie van beroep: binnen de 3 maand (bij Hof van Cassatie) Uitwissing en eerherstel: Voor straffen < schorsing: automatische uitwissing na 5 jaar Andere gevallen: aanvraag kan worden ingediend na 5 jaar… Hoofdstuk II: Tuchtprocedure

20. Regelgeving Art. 9 KB: afzien van uitvoering van opdrachten indien onpartijdigheid kan aangetast worden externe leden: waken over onafhankelijkheid van de medewerkers, en personen waarop men een beroep doet Geldt ook voor de interne accountant en / of interne belastingconsulent: i.g.v. onverenigbaarheid tussen instructies werkgever en deontologische regels: Eerst oplossing nastreven met werkgever Indien geen oplossing wordt gevonden: probleem voorleggen aan Voorzitter van het Instituut. Hoofdstuk III: Onafhankelijkheid

21. Art. 10 KB: externe accountants: geen monopolieopdrachten aanvaarden in familieverbonden ondernemingen (echtgenoot of familie 2e graad) Art. 11 KB: externe leden: geen opdracht aanvaarden of verderzetten indien belangenconflict dreigt Externe accountants: in elk attest of verslag betreffende monopolieopdracht vermelden of andere prestaties geleverd werden voor de periode waarop het verslag betrekking heeft (art. 12 KB) geen controleopdrachten over de jaarr.bij uitoefening van sommige taken (functie bestuurder /zv, of verantwoordelijkheid leiding boekhouddienst binnen de 2 jaar voorafgaand (art. 13 §1 KB). de externe accountant die een controleverslag (bijzondere opdracht W. Venn.) opstelt: mag niet de gewoonlijke raadgever zijn van de vennootschap waarvoor het verslag moet worden opgesteld (cfr. Normen) in geval men belast is met de controle op de jaarrekening (of andere boekhoudkundige bescheiden): geen functie of mandaat aanvaarden waardoor hij zich zou inlaten met het beheer of vertegenwoordiging (art. 13 §2 KB), met uitz. van vertegenwoordiging in fiscale zaken Hoofdstuk III: Onafhankelijkheid

22. Externe leden: activiteit niet zodanig beperken dat beroepsinkomsten uitsluitend afhankelijk zijn of van een zeer beperkt aantal onderscheiden opdrachten of functies, of van opdrachten afhankelijk van één belangengroep of gezag (art. 14 KB) geen samenloop van opdrachten die de onafhankelijkheid in het gedrang kunnen brengen (art. 15 KB) Hoofdstuk III: Onafhankelijkheid

23. Externe accountants en belastingconsulenten mogen zonder voorafgaande toelating Instituut geen commercieel bedrijf of taak als ZV/bestuurder uitoefenen in handelsvennootschappen, tenzij onder houders zelfde hoedanigheid (prof. vennootschappen en prof. middelenvennootschappen) of door de rechtbank ermee belast Let wel andere uitzonderingen op volgende slide Artikel 31, WBFB

24. Gevolgen geen commerciële activiteit geen bestuursmandaat in een commerciële of burgerlijke vernnootschap met winstoogmerk Raad kan afwijking toestaan (bvb. in familiale vennootschap, i.g.v. overlijden) Nieuw 2008: afwijking kan worden toegestaan voor mandaat van onafhankelijk/extern ZV/bestuurder, mits het respecteren van bepaalde vw.: zie cursus, in essentie: aanvraag vooraf onafhankelijkheid niet in het gedrang, geen stemrechten cfr. art. 11 W. Venn, geen familiale band tot 2e graad geen bestuursmandaat in 2 jaar vooraf bekwaamheid verzekering aantal niet meer beperkt, voor zover alle vw. vervuld blijven zetel van vennootschap – cliënt: ja maar, opgelet! verplichte erkenning van vennootschappen van beroepsbeoefenaars de interne accountant / belastingconsulent en de onafhankelijkheid Artikel 31, WBFB

25. Regelgeving (art. 16-19) Elke opdracht gewetensvol en met vereiste zorg uitvoeren Externe accountant / belastingconsulent moet burgerlijke beroepsaansprakelijkheid verzekeren Werkdocumenten dienen vijf jaar bewaard te worden Hoofdstuk IV: Uitvoering van de opdrachten

26. Externe accountants: bij uitvoering van monopolieopdrachten: enkel bijstand van confraters, stagiairs of vaste medewerkers daarnaast binnen bepaalde grenzen bepaald door de gebruikelijke controlenormen kan men een beroep doen op persoon uit buitenland met dezelfde hoedanigheid onafhankelijke deskundigen, indien vereist voor het onderzoek onderzoeken gevoerd door het personeel van de gecontroleerde vennootschap HoofdstukIV: Uitvoering van de opdrachten

27. Externe accountants: Elke verklaring, certificering of verslag over boekhoudkundige staten moet ondertekend zijn door de natuurlijke personen, die in voorkomend geval optreedt als vertegenw. van een vennootschap van accountants Herhaling: de externe accountant die een bijzonder controleverslag (bijzondere opdracht W. Venn.) opstelt mag niet de gewoonlijke raadgever zijn van de vennootschap waarvoor het verslag moet worden opgesteld Interne accountants: Uitoefening van het beroep in het kader van een arbeidsovereenkomst: persoonlijk de regels van de plichtenleer naleven De externe accountant die een andere accountant tewerkstelt moet deze de mogelijkheid bieden om de regels van de plichtenleer na te leven HoofdstukIV: Uitvoering van de opdrachten

28. Externe leden: verplichte verzekering burgerlijke beroepsaansprakelijkheid: art. 16 KB 1/3/98 en art. 33 WBFB Exoneratieverbod: externe leden + zelfstandige stagiairs (hoofd- of bijberoep) Burgerlijke beroepsaansprakelijkheid

29. Gevolgen 1) Individuele of collectieve polis onderschrijven Wie is verzekerd in de polis voorgesteld door het IAB na toetreding: de natuurlijke personen, de erkende vennootschappen, de zelfstandige stagiairs Voorwerp van de verzekering contractuele en extra-contractuele aansprakelijkheid voor Lichamelijke schade Materiële of immateriële schade of nadeel aan derden (incl. klanten) in de uitoefening van het beroep, hetzij voor eigen daad, hetzij voor daad van medewerkers, stagiairs, … extra-contractuele aansprakelijkheid tijdens of t.g.v. uitoefening beroep Uitgesloten elementen: schade uit activiteit vreemd aan het beroep schadegevallen wanneer men is opgetreden als zaakvoerder, sterkmaker, curator, vereffenaar, … opzettelijke daad of zware fout schade uit betwisting van erelonen gerechtelijke, disciplinaire of transactionele boeten Burgerlijke beroepsaansprakelijkheid

30. Gevolgen: 2) Toezicht op de uitvoering van de opdrachten (art. 28 WBFB) Externe accountants: kopie openbaar te maken de bijzondere controleverslagen (W. Venn.) overmaken: binnen de 15 d na neerlegging ter griffie verslagen: steeds ondertekend door natuurlijk persoon nazicht verslagen door commissie van begeleiding en toezicht Alle leden: andere nazichten door commissie van begeleiding en toezicht Toezicht

31. Regelgeving: art. 20 KB 1/3/1998 Instituut inlichten over de samenwerkingsverbanden die aangegaan zijn in het kader van de beroepsuitoefening Professionele vennootschappen laten erkennen, elke statutenwijziging of verandering in samenstelling bestuursorgaan meedelen Jaarlijks geactualiseerde lijst overmaken van ZV/bestuurders en vennoten/aandeelhouders Middelenvennootschap tussen confraters is mogelijk Hoofdstuk V: Samenwerkingsverbanden

32. Professionele vennootschappen: = erkende vennootschap van accountants en/of belastingconsulenten Aandeelhouders: enkel onder leden van het Instituut (nat.pers. of venn.) of met personen uit het buitenland die daar een hoedanigheid bezitten door ons land als gelijkwaardig erkend met bedrijfsrevisoren met stagiair: onder voorwaarden minderheidsparticipatie max. 24,9 % stagiair: mag enkel activiteiten van boekhouder of belastingconsulent uitoefenen verbintenis van de stagiair om deel te nemen aan het bekwaamheidsexamen Zaakvoerders of bestuurders: wet: meerderheid lid van het Instituut. Geen wettelijke regeling voor minderheid. Raad besliste evenwel dat ALLE leden lid vh IAB moeten zijn. Raad: alle leden lid van het Instituut of gelijkaardige hoedanigheid in het buitenland. rechtspersoon ZV/bestuurder: mag, maar dan ook enkel een erkende prof.venn. Hoofdstuk V: Samenwerkingsverbanden

33. Professionele vennootschappen: Deelnemingenin het bezit van professionele vennootschappen: uitsluitend « deelnemingen » (art. 11 W. Venn) in andere professionele vennootschappen of interprofessionele vennootschappen van accountants EN belastingconsulenten middelenvennootschap onder leden van het Instituut of onder familieleden 2e graad, of buitenlandse personen met equivalente titel, … Hoofdstuk V: Samenwerkingsverbanden

34. Middelenvennootschappen: Doel: beroepsuitoefening van haar vennoten ondersteunen. Oefent het beroep niet zelf uit Professionele middelenvennootschap: tussen Accountants of Belastingconsulenten moet NIET worden erkend door IAB, bestuursmandaat in …: toestemming aanvragen Interprofessionele middelenvennootschap: ondersteuning beroepsactiviteit diverse vrije beroepen toegestaan: Tussen Accountants en Belastingconsulenten Met advocaten (F) Balie te Brussel Met bedrijfsrevisoren niet met andere vrije beroepen Hoofdstuk V: Samenwerkingsverbanden

35. Regelgeving (art. 22 e.v.) Wederzijdse hulp en hoffelijkheid verplicht Procedure bij aanvaarding opdracht naleven Geschillen tussen confraters: kunnen geregeld worden door de verzoeningscommissie Vóór aanvaarding opdracht of mandaat: nagaan of een andere externe accountant belast werd met een opdracht bij dezelfde onderneming Hoofdstuk VI: Betrekkingen met confraters

36. Gevolgen Overname van een dossier van een confrater, procedure volgen: Overname dossier schriftelijk melden @ confrater Vragen of erelonen betaald zijn, indien niet aandringen op betaling Onverwijld alle documenten, eigendom van cliënt, t.b. stellen van opvolgende confrater Eventueel arbitrage bij openstaande erelonen Zelfde regels bij overname dossier lid IBR of BIBF Dagvaarding confrater ?: voorafgaande melding aan de Raad van het Instituut verbod tot afwerven cliënteel Hoofdstuk VI: Betrekkingen met confraters

37. Gevolgen verbod tot afwerven cliënteel overeenkomsten tussen accountants / belastingconsulenten dienen te goeder trouw nageleefd te worden niet-concurrentieclausule tussen stagiair en stagemeester: Tot 3 jaar na einde stageovereenkomst Hoofdstuk VI: Betrekkingen met confraters

38. Regelgeving: art. 26 KB De externe accountant / belastingconsulent is ertoe gehouden alle boeken en bescheiden die toebehoren aan zijn cliënt onverwijld uit handen te geven wanneer deze erom verzocht: geen retentierecht Hoofdstuk VII: Betrekkingen met de cliënten

39. Contractuele betrekkingen met de cliënt Vrij beroep: - cliënt heeft vrije keuze - accountant / belastingconsulent kan opdracht al of niet aannemen Aard van de overeenkomst: - beroepsbeoefenaar zal bepaalde prestaties leveren - cliënt moet alle gegevens verstrekken om opdracht te kunnen uitvoeren Hoofdstuk VII: Betrekkingen met de cliënten

40. Aard van de overeenkomst: Verhuur van diensten of aannemingsovereenkomst: uitvoering werk volgens vw. en binnen overeengekomen termijn instaan voor risico keuze vervanger, dus contract intuitu personae cliënt moet alle gegevens verstrekken om opdracht te kunnen uitvoeren Of Lastgeving: de lastgever geeft aan een andere persoon (de beroepsbeoefenaar bvb.) de macht om in naam en voor rekening van de lastgever rechtshandelingen te stellen Of gemengde overeenkomst Hoofdstuk VII: Betrekkingen met de cliënten

41. Retentierecht algemeen verbod: dus retentieVERBOD uitzonderingen: ontwerpen van jaarrekening, van jaarverslagen, van notulen, van fiscale aangiften Niet betaling van erelonen opdracht kan stopgezet worden gerechtelijke invordering onder voorwaarden de betwiste ereloonnota’s zijn overgemaakt aan de cliënt voordat deze klacht heeft neergelegd bij één van de diensten van het Instituut. de accountant of belastingconsulent is van mening dat zijn erelonen volkomen gerechtvaardigd zijn. hij heeft de gebruikelijke herinneringsbrieven verstuurd. hij oefent geen enkel retentierecht uit provisie vragen is aanbevolen Opdrachtbrief de beroepsaansprakelijkheid kan niet beperkt worden. Toekomst ? Hoofdstuk VII: Betrekkingen met de cliënten

42. Regelgeving Enkel aanspraak maken op ereloon en vergoeding van de kosten Ereloon vaststellen in functie van aard, belang, complexiteit, de omvang en de reikwijdte van de opdracht Geen commissie- of makelaarslonen of welkdanig voordeel toekennen of ontvangen Hoofdstuk VIII: Ereloon van de externe accountant/belastingconsulent

43. Gevolgen Verantwoordelijkheid en kwalificatie kan ereloon bepalen Geen commissie- en makelaarslonen Vrije tariefvorming Geen verbrekingsvergoeding (nochtans toegestaan door KB…), tenzij voor cliënten die vertrekken vordering van administratieve kosten van beheer of organisatie Diversificatie van opdrachtgevers, zodat onafhankelijkheid niet in het gedrang komt Hoofdstuk VIII: Ereloon van de externe accountant/belastingconsulent

44. Regelgeving Ronseling en dienstaanbod zijn verboden Openbare mededeling van objectieve informatie over kantoor mag Geen gewag maken van naam van cliënten (uitzonderlijk wel met toestemming van de cliënt en de voorzitter van het Instituut) Hoofdstuk IX: Publiciteitsverbod

45. Gevolgen Geen gewag maken van ambten of mandaten binnen het Instituut of beroepsorganisme Ronseling en dienstaanbod blijven verboden Objectieve informatie moet rekening houden met de waardigheid van beroep Gratis advies of verminderde tarieven als lokmiddel zijn verboden Hoofdstuk IX: Publiciteitsverbod

46. Gedragsregels opgesteld door Instituten beantwoorden aan voormelde principes Verbod van misleidende reclame Vergelijkende reclame is door de wet onderworpen aan stringente voorwaarden, voor vrij beroep « nauwelijks te vergelijken »: dus de facto niet toegestaan Hoofdstuk IX: Publiciteitsverbod

47. Regelgeving Ongeacht beroepsgeheim is ieder accountant / belastingconsulent gehouden tot naleving van zijn beroepsdiscretieplicht Verplichting tot geheimhouding van gegevens hem / haar toevertrouwd of zelf vastgesteld in de uitoefening van het beroep Hoofdstuk X: Beroepsdiscretie en het beroepsgeheim

48. Geen inbreuk op beroepsdiscretieplicht in geval van: afleggen getuigenis in rechte wanneer de wet verplicht tot mededeling verdediging in tuchtaangelegenheden mededeling vertrouwelijke gegevens over de werkgever aan de Raad uitdrukkelijk ontslag door de opdrachtgever Stagiairs moeten vertrouwelijk karakter eerbiedigen Hoofdstuk X: Beroepsdiscretie en het beroepsgeheim

49. Gevolgen Onrechtmatige toeëigening van hoedanigheid van accountant of belastingconsulent: strafrechterlijke vervolging Externe leden: artikel 458 van het strafwetboek van toepassing: beroepsgeheim Schending beroepsgeheim kan naast strafrechterlijke sanctie ook aanleiding geven tot tuchtrechtelijke of burgerrechtelijke gevolgen/sancties Schending van beroepsgeheim: alle constitutieve elementen moeten aanwezig zijn Hoofdstuk X: Beroepsdiscretie en het beroepsgeheim

50. Beroepsgeheim: Uitzonderingen art. 458 gegevens die moeten worden bekend gemaakt als de wetgever het verplicht (bvb. melding anti-witwaswet) gegevens mogen maar moeten niet worden bekend gemaakt: bij getuigenis in rechte of voor een parlementaire onderzoekscommissie Uitzonderingen in rechtsleer: het recht van verdediging van de beroepsbeoefenaar de noodtoestand Is niet beperkt in tijd Alle documenten Hoofdstuk X: Beroepsdiscretie en het beroepsgeheim