Sosnowiec, dnia 13.10.2011 r.

1. HYDROINTEGRACJE 2011 Wyzwania dla przedsiębiorstw wodno – kanalizacyjnych wynikające z uregulowań krajowych i unijnych oraz szanse ich realizacji. Jarosław Kania Prezes Zarządu Sosnowiec, dnia 13.10.2011 r.

2. Woda błękitne bogactwo, niezbędna jest do życia, i naszego istnienia.

3. Branża Wodociągowa w Europie zatrudnia ponad 600 tys. pracowników (drugie tyle zatrudniają firmy zależne finansowo) Przychody branży roczne szacowane są na 72 mld euro.

4. Przystąpienie do Unii Europejskiej nałożyło na Polskę w tym Przedsiębiorstwa Wodociągowo – Kanalizacyjne szereg wymogów.

5. Z czego wynikają obecne i przyszłe wyzwania dla branży?

6. Ramowa Dyrektywa Wodna, której głównym celem jest osiągnięcie dobrego stanu wód w Europie do roku 2015. Jest to wyzwanie niesłychanie ambitne, ale i niezbędne. W realizacji założeń dyrektywy pojawiają się problemy z finansowaniem inwestycji, ze zmianami organizacyjnymi w instytucjach gospodarujących wodą, z koniecznością uregulowań prawnych dotyczących zasad „zanieczyszczający płaci” i „użytkownik płaci”.

7. Dyrektywa w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Tzw. Dyrektywa Wody Pitnej (Drinking Water Directive) powstała w 1998 r. na podstawie wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia. Właśnie rozpoczęła się jej rewizja, czyli przegląd i uaktualnianie do obecnych warunków gospodarczych oraz wymagań zdrowotnych. Trzeba to robić minimum co pięć lat.

8. Dyrektywa ściekowa Zajmuje się problematyką dotyczącą oczyszczania ścieków komunalnych, której implementacja, a także spełnienie zobowiązań zapisanych w traktacie akcesyjnym, wymagają ogromnych inwestycji ze strony wszystkich krajów członkowskich, także Polski.

9. Światowa Organizacja Zdrowia opracowała nowe wytyczne. W piętnastu starszych krajach członkowskich zgodność z dyrektywą wynosi ponad 95 proc., jednak istnieją kontrowersje dotyczące porównywalności wyników między krajami. W dodatku raporty dotyczą tylko systemów wodociągowych obsługujących co najmniej 5 tys. mieszkańców. Nowsze kraje członkowskie rozpoczynają pełne raportowanie w przyszłym roku, więc tu wiedza jest jeszcze bardziej ograniczona. Na przykład artykuł 10 dotyczący materiałów kontaktującychsię z wodą pitną nie został w pełni implementowany w żadnym kraju członkowskim. Rozpoczęto prace nad zmianami dotyczącymi parametrów wody oraz organizacji procesu uzdatniania.

10. Które z unijnych dyrektyw, obowiązujących również Polskę, stwarzają najwięcej problemów w praktyce? Czy nasze problemy związane z jakością wody i czystością środowiska bardzo odbiegają od średniej unijnej?

11. Wypowiadamy się w sprawie zmian klimatycznych, ochrony środowiska, a głównie gleby,współpracujemy z rolnictwem i instytucjami naukowymi. Interesuje nas też model zarządzaniaprzedsiębiorstwem wodno-kanalizacyjnym. Dla branży w Polsce największym wyzwaniem jest dyrektywa dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych, głównie ze względów finansowo-prawnych i organizacyjnych. Aby zdążyć na czas z realizacją unijnych postanowień, konieczne są ogromne nakłady inwestycyjne ze strony gmin. Tymczasem wciąż brakuje miliardów na budowę i modernizację sieci kanalizacyjnej oraz oczyszczalni ścieków. Brakuje również czasu. Musimy nadrabiać zaległości ostatnich dziesięcioleci.

12. W zakresie jakości wód polityka UE przyjęła następujące cele: • - zapewnienie dostawy wody • przeznaczonej do spożycia • przezludzi lub wody • przeznaczonej do • celów ekonomicznych innych • niż zaspokojenie potrzeb • ludności, • ochrona i zachowanie • środowiskawodnego, • - ograniczenie klęsk żywiołowych.

13. Zadaniem przedsiębiorstwa wodociągowego jest bezawaryjne dostarczenie wody, o odpowiedniej jakości, pod odpowiednim ciśnieniem i akceptowalnej przez społeczeństwo cenie.

14. 1 Jakość wody Jakość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi jest zapewniona poprzez implementację Dyrektywy 98/83/WE. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w tym zakresie stawia takie same parametry jak to przewiduje Dyrektywa. Bakteria legionella

15. Koszty dostaw wody 2 Przeciętnie mieszkaniec województwa śląskiego wg danych GUS za 2009 r. korzystający ze sieci wodociągowej zużywa 32,7 m³/rok wody t.j. 89,7 dm³/dobę. W Katowicach jest to 106,6 dm³/dobę, w Sosnowcu 103,9 dm³/dobę, Wg danych GUS za I półrocze 2011 r. przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw wynosiło 3 760, 14 zł. W przypadku rodziny czteroosobowej jest to kwota 940,- zł/osobę Oznacza to, że mieszkańcy wydają obecnie ponad 4 % przeciętnego wynagrodzenia brutto na zaopatrzenie w wodę i odprowadzenie ścieków.

17. Alokacja EFRR na działanie 5.1 w ramach RPO WSL wynosi 89 717 712 EUR (355 730 728 PLN), z czego 20 mln EUR przeznaczono na projekt kluczowy i 7 mln EUR na PRS. Wartość projektów indywidualnych w ramach PO IŚ w zakresie gospodarki wodno – ściekowej w woj. Śląskimwynosi dalsze 2 541,58 mln zł Wg danych MRR na dzień 12.08.2011 r.

18. Wsparcie Funduszu Spójności przyczyniło się do budowy, rozbudowy i modernizacji ponad 100 oczyszczalni ścieków o łącznej przepustowości około 3 mln m3/dobę oraz około 9,8 tys. km sieci kanalizacji sanitarnej, którą często budowano metodami przecisków, przewiertów czy mikrotunelingu,a modernizowano korzystając z technologii bezwykopowych.

19. Po akcesji Polski do UE w 2004 roku w skali całego kraju rozpoczęła się masowa ofensywa beneficjentów starających się pozyskać środki pomocowe z UE w zakresie budowy, rozbudowy oraz modernizacji systemów gospodarki wodno-ściekowej. Boom inwestycyjny zaciążył poważnie na budżetach beneficjentów oraz zdolnościach finansowania inwestycji w programach długofalowych Wiąże się z tym także limit maksymalnego zadłużenia jednostek z sektora finansów publicznych do 60% zdolności pokrycia budżetu.

20. Po 2004 roku niejednokrotnie powstał pat co do zdolności finansowania gmin i ich spółek w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. Każdorazowo wiązała się z tym długofalowa analiza kondycji finansowej i ekonomicznej. Należało oszacować lukę finansową, tj. rzeczywisty próg wsparcia środków dotacyjnych z UE. W tym miejscu wielu beneficjentów było skazanych na inne ogólnodostępne środki dokapitalizownia majątku i struktury kapitałowej – tym razem z rynku prywatnego.

21. Realizacja programów modernizacji infrastruktury wodociągowo – kanalizacyjnej wraz z rozbudową oczyszczalni ścieków wraz z przekazywaniem tych obiektów do eksploatacji wpłynie na dalszy wzrost kosztów dostawy wody dla mieszkańców, a tym samym na jej cenę.

22. Dalsze zwiększanie kosztów uzdatniania wody i odprowadzania ścieków może spowodować przekroczenie zalecanej przez UE, społecznie akceptowalnej relacji kosztów za dostawy wody i odprowadzanie ścieków do dochodu na członka rodziny.

23. Sytuacja ta powoduje i będzie powodować dalsze nie tylko protesty odbiorców wody, ale jest jedną z głównych przyczyn zmniejszania się sprzedaży.Odbiorcy, którzy mają takie możliwości korzystają w coraz większym stopniu ze źródeł zastępczych, mimo że pobierana woda bardzo często nie spełnia wymaganych parametrów. Escherichia coli

24. 3 Optymalizacja kosztów • Optymalizacja zarządzania systemem zaopatrzenia • w wodę w tym: • procesów technologicznych • procesu dystrybucji, • i magazynowania wody, • - kosztów zużycia energii • elektrycznej, • wykorzystania • odnawialnych źródeł • energii.

25. Fundusze unijne, które przeznaczone były na gospodarkę wodno-ściekową, zostały już wydane. Co w tej sytuacji powinno zrobić komunalne przedsiębiorstwo wodno-kanalizacyjne, które nie ma zdolności kredytowej, ma natomiast wielkie potrzeby inwestycyjne i modernizacyjne? Może powinno sięgnąć po rozwiązania zwane Przedsięwzięcia Publiczno-Prywatne (PPP)

26. Jakie będą dalsze możliwości finansowania zadań sektora ?       Każde przedsiębiorstwo kanalizacji i wodociągów (pwik), będące spółką celową gminy a zarazem realizatorem zadań publicznych w zakresie dostarczania wody i odbioru ścieków, zgodnie z zapisami ustaw w tym zakresie, musi kalkulować taryfy oraz związane z tym opłaty za pobór ścieków i dostawę wody. W analizach finansowych lub due diligence spółek z sektora finansów publicznych mogą powstawać więc wielomilionowe dziury budżetowe, związane z obsługą swych statutowych działań. Zaciągnięcie pożyczek lub kredytów z sektora prywatnego na pokrycie powyższego deficytu przez pwik z zakresu wod-kan, w tym z udziałem dotacji UE, może być jedynym sposobem dopięcia budżetu.

27. Często się zdarza, że zadłużenie spółek wodnych, które zaciągając kredyty lub pożyczki na rynku komercyjnym, a przede wszystkim ze źródeł preferencyjnych, takich jak: BOŚ, BGK, NFOŚiGW na sfinansowanie swoich zadań, nie są w stanie ich spłacić zgodnie z harmonogramem i warunkami umów. W tym miejscu może wkraczać prywatny partner strategiczny, który oferuje pomoc w spłacie zobowiązań gminy lub spółki komunalnej. Może się to odbyć na różnych etapach planów inwestycyjnych tychże beneficjentów.

28. Inwestor strategiczny – klucz do sukcesu ?…      Przy planowaniu przedsięwzięcia inwestycyjnego w ramach PPP i montażu finansowego lub łączonej struktury kapitałowej w sektorze gospodarki wodnościekowej, należy podjąć temat eksploatacji budowanego lub modernizowanego majątku. Od tych założeń bowiem będzie zależeć powodzenie wspólnego interesu dwóch partnerów: z sektora publicznego oraz prywatnego. Cały program przychodów oraz spłaty zaciągniętych wcześniejszych kredytów, pożyczek będzie liczony na etapie operatorskim przez inwestora strategicznego, który wejdzie w strukturę kapitałową. Przejmie ewentualne udziały pwik, lub będzie świadczył długoletnie usługi operatorskie.

29. Inne podejście do tego typu inwestycji to przekazanie uprawnień do zarządzania strukturą majątkową, a tym bardziej operatorską pwik do sektora prywatnego

30. Powstaje zatem pytanie o determinację sektora publicznego w realizacji tego typu przedsięwzięć o znaczeniu strategicznym dla rozwoju lokalnych społeczności. Pamiętajmy, że sektor wod-kan zaspokajać ma publiczne potrzeby mieszkańców, uwzględniając tzw. nieprzekraczalny dochód rozporządzalny mieszkańca, tj. graniczną maksymalną kwotę, którą mieszkańcy będą w stanie przeznaczyć na dobra pierwszej potrzeby, w tym głównie wodę i kanalizację.

31. Czy warto zabiegać o takiego partnera strategicznego z rynku prywatnego? O tym zwykle decyduje kondycja finansowa beneficjenta – pwik, oraz jego długofalowa polityka. Czy łatwo pozyskać stabilnego partnera w ramach PPP? Jak wskazują dotychczasowe doświadczenia jest to proces długotrwały i skomplikowany.

32. Wiodącym modelem realizacyjnym w światowym systemie formuły PPP jest system BOT – Build, Operate, Transfer Model ten polega na wybudowaniu, zarządzaniu oraz następnie przekazaniu nowo wybudowanego majątku docelowemu właścicielowi. Oczywiście jest wiele modyfikacji tego modelu.

33. Pierwsze koty za płoty…   Obecnie najbardziej opłacalnymi inwestycjami w ramach PPP na gruncie polskim są sektory: energetyki (gaz, ropa), telekomunikacji, utylizacji odpadów połączonej z kogeneracją energii, dróg płatnych oraz sieci wodno-kanalizacyjnych. Przykładem w ramach samego sektora wodno-ściekowego jest Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Tarnowskich Górach, gdzie koncern Veolia Environment - CGE utworzył spółkę celową Veolia Voda, która stała się współwłaścicielem z pakietem większościowym tamtejszego PWiK.5 Należy dodać, iż stało się to w ramach trwania Projektu finansowanego z UE z Funduszu Spójności z okresu 2004-2006. Innym przykładem kapitalizacji na gruncie para-PPP w oparciu o zapisy kodeksu cywilnego jest przejęcie przez koncern SAUR wodociągów gdańskich na początku lat 90. Powstała w 1992 roku spółka akcyjna Saur Neptun Gdańsk S.A. jest klasycznym przykładem reorganizacji oraz restrukturyzacji mienia publicznego. Chodziło o odblokowanie możliwości inwestycyjnych i kapitałowych spółki dzięki potencjałowi prywatnego, strategicznego inwestora.

35. Jaka jest alternatywa? Inwestorzy zewnętrzni niepubliczni,….? a może konsolidacja branży?

36. 4 Bezpieczeństwo Dostaw Wody SYSTEM ZARZĄDZANIA PRZEDSIĘBIORSTWEM Zarządzanie ryzykiem pozwala podejmować odpowiednie działania w celu jego zmniejszania. Pozwala na ocenę ryzyka w stosunku do skutków negatywnych (ponoszonych strat) jak również osiąganych skutków pozytywnych (zysków). System zarządzania finansami System zarządzania personelem System zarządzania ryzykiem System zarządzania środowiskiem ISO 14000 System zarządzania zdrowiem i bezpieczeństwem System zarządzania jakością ISO 9001

37. Plany Bezpieczeństwa Wodnego” będą służyły zapewnieniu obecnym i przyszłym wyzwaniom oraz zagwarantowaniu wiarygodności i skuteczności działania przedsiębiorstwa wodociągowego.

38. „Najskuteczniejszym sposobem spójnego zabezpieczenia dostaw wody do spożycia jest zastosowanie kompleksowej metody oceny i zarządzania ryzykiem obejmującej wszystkie etapy dostarczania wody od ujęcia do konsumenta.„ Wytyczne WHO w sprawie jakości wody do spożycia.”

39. Co jeszcze czeka branżę w ramach UE? W wielu krajach Europy, można pić wodę bezpośrednio z kranu, bez konieczności jej gotowania. Inwestycje prowadzone przez polskie firmy mają nas do tego ideału zbliżyć. Również wiele polskich miast ma już ten problem rozwiązany. Związany jest on głównie z siecią dystrybucyjną. Dlatego prowadzone w Polsce inwestycje dotyczą odnowy sieci wodociągowej, by nie wpływała ona na pogorszenie jakości wody podczas przesyłu do odbiorców. W tej kwestii wiele zależy od stanu infrastruktury, jakości sieci wodociągowej, ilości zużywanej wody w poszczególnych regionach Polski, wreszcie od posiadanych środków na inwestycje.

40. Branża w kontekście wyzwań globalnych Zmniejszające się zasoby słodkiej wody to obok wciąż wysokiej emisji CO2 do atmosfery jeden z głównych powodów do niepokoju odpowiedzialnych inwestorów z całego świata. Będą one dotyczyć coraz większej liczby regionów świata i wpływać na przedsiębiorstwa z przeróżnych sektorów, również ze względu na wzajemne powiązania różnych podmiotów w ramach łańcuchów dostaw.

41. Dostępny jest pierwszy globalny raport zatytułowany CDP Water Disclosure 2010, powstający w ramach programu Carbon Disclosure Project – koalicji inwestorów skupiającej 137 podmiotów, reprezentujących aktywa o wartości 16 bilionów dolarów. Jest to projekt mający na celu promowanie ujawniania przez międzynarodowe spółki danych przede wszystkim dotyczących emisji dwutlenku węgla, ale także zużycia wody, czemu służy właśnie inicjatywa Water Disclosure. Opracowanie to było przygotowywane na podstawie ankiet rozesłanych do 302 największych globalnych firm z indeksu FTSE Global Equity Index, szczególnie narażonych na problemy związane z ograniczeniem dostępu do wody

42. Jakie potrzebne są strategie i kolejne dyrektywy oraz działania w ramach branży aby sprostać wyzwaniom przyszłej dekady? Jakie powinny być wyznaczone priorytety?

43. Jeśli priorytety naszych klientów nie są naszymi priorytetami, nie mamy żadnych priorytetów. Roger Dow

44. Dziękuję Państwu za uwagę …Połączenie sił to początek, pozostanie razem to postęp, wspólna praca to sukces…Henry Ford