Egzamin gimnazjalny

1. Egzamin gimnazjalny od roku szkolnego 2011/2012

2. Zagadnienia omawiane na spotkaniu • Podstawy prawne przeprowadzenia nowego egzaminu. • Zakres wymagań egzaminacyjnych. • Struktura egzaminu gimnazjalnego. • Przebieg egzaminu. • Konstrukcja arkuszy egzaminacyjnych • Sposób oceniania odpowiedzi uczniów. • Komunikowanie wyników egzaminacyjnych.

3. Akty prawne dotychczas określające kształt egzaminu gimnazjalnego Podstawa programowa dla gimnazjum Standardy wymagań egzaminacyjnych Rozporządzenie MEN o ocenianiu treść forma Egzamin gimnazjalny z danej części

4. Akty prawne określające kształt nowego egzaminu Podstawa programowa dla gimnazjów Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. Rozporządzenie MEN o ocenianiu z dnia 30 kwietnia 2007 r. (z późn. zm) forma treść Informator Egzamin gimnazjalny 4

5. Tekst ujednolicony wg stanu na 10 grudnia 2010 r. ·kolorem czerwonym zaznaczono zmiany, które wejdą w życie 1 września 2011 r. ·kolorem niebieskim zaznaczono zmiany, które wejdą w życie 1 września 2012 r. ·kolorem zielonym zaznaczono zmiany, które wejdą w życie 1 września 2013 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych ( Dz. U. Nr 83, poz. 562, z późn. zm.)

6. Rozdział 4.Sprawdzian przeprowadzany w ostatnim roku nauki w szkole podstawoweji egzamin przeprowadzany w ostatnim roku nauki w gimnazjum § 32. 2. W klasie III gimnazjum jest przeprowadzany egzamin obejmujący wymagania ustalone w podstawie programowej kształcenia ogólnego, określonej w przepisach w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, zwany dalej „egzaminem gimnazjalnym.” 3. Egzamin gimnazjalny składa się z trzech części i obejmuje: 1) w części pierwszej - humanistycznej - wiadomości i umiejętności z zakresu języka polskiego oraz z zakresu historii i wiedzy o społeczeństwie; 2) w części drugiej - matematyczno-przyrodniczej - wiadomości i umiejętności z zakresu matematyki oraz z zakresu przedmiotów przyrodniczych: biologii, geografii, fizyki i chemii; 3) w części trzeciej - wiadomości i umiejętności z zakresu języka obcego nowożytnego.

7. Ośmiotomowa publikacja poświęcona nowej podstawie programowej www.reformaprogramowa.men.gov.pl

8. STRUKTURA DOTYCHCZASOWEJPODSTAWY PROGRAMOWEJ KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO PRZEDMIOTY I ŚCIEŻKI EDUKACYJNE CELE EDUKACYJNE ZADANIA SZKOŁY TREŚCI NAUCZANIA OSIĄGNIĘCIA

9. Zasadnicza różnica między dawną a obecnie obowiązującą podstawą programową Poprzednia podstawa programowa koncentrowała się na opisie procesu kształcenia. Nowa podstawa programowa formułuje treści nauczania w języku efektów kształcenia.

10. STRUKTURA NOWEJ PODSTAWY PROGRAMOWEJKSZTAŁCENIA OGÓLNEGO Zalecane warunki i sposób realizacji.

11. PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO Historia • Z wymagań ogólnych II etap edukacyjny Chronologia historyczna Uczeń posługuje się podstawowymi określeniami czasu historycznego: okres p.n.e., n.e., tysiąclecie, wiek, rok; przyporządkowuje fakty historyczne datom; oblicza upływ czasu między wydarzeniami historycznymi i umieszcza je na linii chronologicznej; dostrzega związki teraźniejszości z przeszłością. III etap edukacyjny Chronologia historyczna Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje je i ustala związki poprzedzania, równoczesności i następstwa; dostrzega zmiany w życiu społecznym oraz ciągłość w rozwoju kulturowym i cywilizacyjnym.

12. REFORMA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO Co może być sprawdzane na egzaminie gimnazjalnym? Wymagania szczegółowe, przyporządkowane do danego etapu kształcenia, ale także wszystko, co było wymagane na etapach wcześniejszych. Od gimnazjalisty na egzaminie można zatem wymagać tego, o czym się uczył podczas 9 lat kształcenia.

13. PRZYKŁADOWE ZAPISY WYMAGAŃ SZCZEGÓŁOWYCH (Klasy IV-VI) 26. Polska w II wojnie światowej. Uczeń: wskazuje na mapie kraje, które dokonały agresji na Polskę; podaje charakterystyczne cechy polityki Stalina i Hitlera wobec własnych społeczeństw i państw podbitych; charakteryzuje życie ludności na okupowanych terytoriach Polski z uwzględnieniem losów ludności żydowskiej; omawia formy oporu społeczeństwa wobec okupantów; opisuje postawę ludności cywilnej i żołnierzy powstańczej Warszawy.

14. Wymagania ogólne z przedmiotów humanistycznych z języka polskiego (odbiór wypowiedzi i wykorzystywanie zawartych w nich informacji, analiza i interpretacja tekstów kultury, tworzenie wypowiedzi) z historii ( chronologia historyczna, analiza i interpretacja historyczna, tworzenie narracji historycznej) z wiedzy o społeczeństwie (wykorzystywanie i tworzenie informacji, rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów, znajomość zasad i procedur demokracji, znajomość podstaw ustroju Rzeczpospolitej Polskiej, znajomość zasad gospodarki rynkowej).

15. Wymagania ogólne z matematyki i przedmiotów przyrodniczych z matematyki wykorzystanie i tworzenie informacji wykorzystanie i interpretowanie reprezentacji modelowanie matematyczne użycie i tworzenie strategii rozumowanie i argumentacja.

16. Wymagania ogólne z matematyki i przedmiotów przyrodniczych z biologii znajomość różnorodności biologicznej i podstawowych procesów biologicznych znajomość metodyki badań biologicznych poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji rozumowanie i argumentacja znajomość uwarunkowań zdrowia człowieka z chemii pozyskiwanie, przetwarzanie i tworzenie informacji rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów opanowanie czynności praktycznych.

17. Wymagania ogólne z matematyki i przedmiotów przyrodniczych z geografii korzystanie z różnych źródeł informacji geograficznej identyfikowanie związków i zależności oraz wyjaśnianie zjawisk i procesów stosowanie wiedzy i umiejętności geograficznych w praktyce kształtowanie postaw z fizyki wykorzystanie wielkości fizycznych do opisu poznanych zjawisk lub rozwiązywania prostych zadań obliczeniowych przeprowadzanie doświadczeń i wyciąganie wniosków z otrzymanych wyników wskazywanie (…) przykładów zjawisk (…) posługiwanie się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów.

18. EFEKTY KSZTAŁCENIA (na przykładzie języka polskiego)Cele kształcenia – wymagania ogólne: II. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcia w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości –z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dla kultury polskiej i światowej.

19. EFEKTY KSZTAŁCENIA (na przykładzie języka polskiego)Cele kształcenia – wymagania szczegółowe: II.2. Analiza. Uczeń: przedstawia najistotniejsze treści wypowiedzi w takim porządku, w jakim występują one w tekście charakteryzuje postać mówiącą w utworze d) wskazuje funkcje użytych w utworze środków stylistycznych z zakresu słownictwa (neologizmów, archaizmów, zdrobnień, zgrubień, metafor), składni (powtórzeń, pytań retorycznych, różnego typu zdań i równoważników), fonetyki (rymu, rytmu, wyrazów dźwiękonaśladowczych) e) omawia funkcje elementów konstrukcyjnych utworu (tytułu, podtytułu, motta, apostrofy, puenty; punktu kulminacyjnego) f) przypisuje czytany utwór do właściwego rodzaju literackiego (epika, liryka, dramat)

20. Struktura egzaminu gimnazjalnego

21. Uczniowie mogą przystąpić do egzaminu z jednego z następujących języków nauczanych w szkole zdającego jako przedmioty obowiązkowe: • języka angielskiego • języka francuskiego • języka hiszpańskiego • języka niemieckiego • języka rosyjskiego • języka ukraińskiego (od roku szkolnego 2013/2014) • języka włoskiego

22. Możliwe wybory poziomu egzaminu z języka obcego nowożytnego Język nauczany na bazie Podstawy programowej III.1 (na podbudowie wymagań dla II etapu edukacyjnego ) Język nauczany na bazie Podstawy programowej III.0 (poziom – dla początkujących) obowiązkowo obowiązkowo egzamin na poziomie podstawowym egzamin na poziomie podstawowym nieobowiązkowo obowiązkowo egzamin na poziomie rozszerzonym egzamin na poziomie rozszerzonym 22

23. EGZAMIN Z JĘZYKA OBCEGO SPRAWDZAĆ BĘDZIE NA Zadania w arkuszu z poziomów A1, A2, A2+, B1 wg ESOKJ

24. Różnice pomiędzy poziomem podstawowym a rozszerzonym dotyczą przede wszystkim: • zakresu umiejętności językowych, • zakresu znajomości środków językowych, c. zakresu tekstów stosowanych w zadaniach na rozumienie ze słuchu oraz rozumienie tekstów pisanych.

25. Przebieg egzaminu gimnazjalnego 1. dnia zdający będą rozwiązywać zadania z języka polskiego oraz historii i wiedzy o społeczeństwie. Cały egzamin z części humanistycznej trwać będzie 150 minut. 2. dnia zdający będą rozwiązywać zadania z matematyki oraz biologii, geografii, fizyki i chemii. Cały egzamin z części matematyczno-przyrodniczej przewidziany jest na 150 minut. 3. dnia zdający będą rozwiązywać zadania z języka obcego nowożytnego. Cały egzamin z języka obcego trwać będzie 60 minut na każdym poziomie. Możliwe jest przedłużenie czasu trwania każdej części egzaminu.

26. Dokumenty upoważniające do dostosowania warunków egzaminacyjnych • Orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania lub orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego • Opiniaporadni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej • Zaświadczenieo stanie zdrowia, wydane przez lekarza • Pozytywna opinia rady pedagogicznej dla ucznia, który był objęty pomocą psychologiczno-pedagogiczną w szkole §37.4. rozporządzenia o ocenianiu

27. Konstrukcja arkuszy egzaminacyjnych Test z języka polskiego będzie wymagał rozwiązania zadań zamkniętych i otwartych, napisania wypracowania. Test z historii i wiedzy o społeczeństwie zawierał będzie tylko zadania zamknięte. Test z matematyki będzie wymagał rozwiązania zadań zamkniętych i kilku zadań otwartych. Test z przedmiotów przyrodniczych zawierał będzie tylko zadania zamknięte. Test z języka obcego na poziomie podstawowym zawierał będzie tylko zadania zamknięte. Test z języka obcego na poziomie rozszerzonym wymagał będzie rozwiązania zadań zamkniętych, zadań otwartych i sformułowania dłuższej wypowiedzi. Nie zakłada się stałej liczby punktów za rozwiązanie poszczególnych testów.

28. Co zawiera Informator? • Podstawę prawną egzaminu. • Zwięzły opis wszystkich trzech części egzaminu. • Przykładowe zadania egzaminacyjne wraz z rozwiązaniami.

29. Przykładowe teksty źródłowe na egzaminie TEKST A. Inskrypcja (napis) na nagrobku woźnicy Eutycheta WOŹNICY EUTYCHECIE. PRZEŻYŁ 22 LATA. WIERNEMU NIEWOLNIKOWI FLAWIUSZ RUFINUS I SEMPRONIA DIOFANIS NAGROBEK TEN WZNIEŚLI W TYM GROBIE LEŻĄ KOŚCI PROSTEGO WOŹNICY, KTÓRY TAK SPRAWNIE TRZYMAŁ JUŻ CUGLE W RĘKACH, ŻE WAŻYŁ SIĘ PRZESIADAĆ NA KWADRYGĘ*, CHOĆ WCIĄŻ MIAŁ TYLKO DO CZYNIENIA Z WOZEM * kwadryga – rydwan zaprzężony w cztery konie TEKST B. Napis na obroży z brązu, którą nosiła niewolnica Uciekłam. Ujmij mnie. Kiedy zwrócisz mnie panu memu, Zoninowi, nie poskąpi ci pieniędzy. Rzymskie epitafia, zaklęcia i wróżby, opr. Lidia Storoni Mazzolani, przekład Stanisław Kasprzysiak, Warszawa 1990, s. 79, 143.

30. Przykład zadania z informatora o nowym egzaminie Czy poniższe zdania są prawdziwe, czy fałszywe? Wstaw X w odpowiednie miejsca tabeli.

31. ZADANIE Z LUKĄ(poziom rozszerzony z języka obcego nowożytnego) Przeczytaj tekst i uzupełnij go, wpisując w każdą lukę (1 – 5) jeden wyraz z ramki w odpowiedniej formie. Wymagana jest pełna poprawność gramatyczna i ortograficzna wpisywanych wyrazów. Jeden wyraz został podany dodatkowo i nie pasuje do żadnej luki. piękny eukaliptus mieszkać swój podróżować dwa Cześć Tomek! Jestem z rodzicami na wakacjach w Australii. 1. ___________ w pięknym hotelu w Gladstone. W 2. ___________ dniu naszego pobytu, pojechaliśmy obejrzeć rafę koralową. To jest 3. ___________ rzecz na świecie. Spotkaliśmy również bardzo miłych ludzi, którzy zaprosili nas do 4. ___________ domu nad morzem. Widziałem też misie koala jedzące liście 5. ___________ . Szkoda, że Ciebie tu nie ma. Australia jest fantastyczna! Buziaki, Ania

32. Przykładowe zadanie z Informatora Ponumeruj poniższe czynności od 1 do 4 według kolejności prowadzącej do skonstruowania symetralnej odcinka KL. . . . . . Kreślimy okręgi o promieniu r i środkach w K i L. . . . . . Prowadzimy prostą przechodzącą przez punkty wspólne okręgów. . . . . . Wybieramy odcinek r większy od połowy długości odcinka KL. . . . . . Wyznaczamy punkty wspólne okręgów. Wymagania ogólne IV. Użycie i tworzenie strategii. Uczeń stosuje strategię jasno wynikającą z treści zadania, tworzy strategię rozwiązania problemu. Wymagania szczegółowe 10.19. Uczeń konstruuje symetralną odcinka […]. Rozwiązanie kolejno: 2, 4, 1, 3

33. Przykład zadania zamieszczonego w Informatorze

34. Przykład zadania z Informatora

35. Przykład zadania z zakresu wiedzy językowej

36. Sposób punktowania odpowiedzisprawdzian - egzamin gimnazjalny - część obowiązkowa matury • Wypowiedzi pisemne oraz zadania wymagające przedstawienia toku rozumowania będą oceniane holistycznie według upublicznionych ogólnych kryteriów.

37. Obowiązujące na egzaminie formy wypowiedzi pisemnych: • rozprawka • opowiadanie • charakterystyka • opis • sprawozdanie • pamiętnik i dziennik oraz formy użytkowe, takie jak notatka, podanie, życiorys i CV, list motywacyjny, dedykacja, a także listoficjalny, ogłoszenie i zaproszenie.

38. Przykłady tematów rozprawek

39. Ocenianie rozprawki W ocenie bierze się pod uwagę 6 aspektów: • treść • segmentację tekstu • styl • język • ortografię • interpunkcję.

40. Ocenianie analityczne rozprawki w 2009 roku Zadanie 29. (0-15) Napisz rozprawkę na temat: Wyprawa, wędrówka, tułaczka... – podróż niejedno ma imię. Uzasadnij trafność podanego stwierdzenia, odwołując się do jednego przykładu z arkusza i co najmniej dwóch przykładów z literatury lub historii, ewentualnie z obu tych dziedzin. Pamiętaj, że Twoja praca powinna zajmować co najmniej połowę wyznaczonego miejsca. • Kryterium 1. (za 1 pkt) Uczeń otrzymuje punkt za przywołanie tezy zawartej w poleceniu i ustosunkowanie się do niej, tj. wskazanie na różne aspekty podróży. • Kryterium 2. (za 1 pkt) Uczeń otrzymuje punkt za poprawne i funkcjonalne posłużenie się przykładem z arkusza (wybrany przykład ilustruje jeden z aspektów podróży). • Kryterium 3. (za 2 pkt) Uczeń otrzymuje punkty za posłużenie się 2 przykładami spoza arkusza (z literatury lub historii, ewentualnie z obu tych dziedzin) dla uzasadnienia swego stanowiska. Jeżeli uczeń podał dwa przykłady (jeden z arkusza, drugi spoza arkusza lub oba spoza arkusza), powinny one dotyczyć różnych aspektów podróży. • Kryterium 4. (za 1 pkt) Uczeń otrzymuje punkt za podsumowanie rozważań.

41. Nowy sposób oceniania treści

42. Wypracowanie na egzaminie 2011 Zadanie 29. (0-13) Napisz rozprawkę na temat: Patriotą można być zarówno w czasie wojny, jak i w czasach pokoju. Określ swoje stanowisko w tej sprawie, a następnie uzasadnij je, popierając argumenty przykładami: jednym z literatury, jednym z historii i jednym wynikającym z własnych obserwacji. Pamiętaj, że Twoja praca nie powinna być krótsza niż połowa wyznaczonego miejsca.

43. TEMAT 5 p. – teza (uczeń określił swoje stanowisko), argumentacja (uczeń przywołał adekwatne do zajętego stanowiska przykłady z literatury, historii i z własnych obserwacji, wszystkie przykłady poprawnie uzasadnił), podsumowanie (uczeń podsumował wypowiedź) 4 p. – teza (uczeń określił swoje stanowisko), argumentacja nie wyczerpuje wszystkich wymagań tematu (uczeń przywołał adekwatne do zajętego stanowiska przykłady z trzech dziedzin wskazanych w poleceniu, dwa przykłady są uzasadnione), podsumowanie (uczeń podsumował wypowiedź) 3 p. – teza (uczeń określił swoje stanowisko), argumentacja nie wyczerpuje wszystkich wymagań tematu (uczeń przywołał adekwatne do zajętego stanowiska przykłady z trzech dziedzin wskazanych w poleceniu, jeden przykład jest uzasadniony lub przywołał przykłady z dwóch dziedzin wskazanych w poleceniu, oba są uzasadnione), podsumowanie (uczeń podsumował wypowiedź)

44. 2 p. – teza (uczeń określił swoje stanowisko), argumentacja nie wyczerpuje wymagań tematu (uczeń przywołał adekwatne do zajętego stanowiska przykłady z dwóch dziedzin wskazanych w poleceniu, jeden przykład jest w pełni uzasadniony lub przywołał przykłady z trzech dziedzin wskazanych w poleceniu, żaden przykład nie jest uzasadniony), podsumowanie (uczeń podsumował wypowiedź) 1 p. – teza (uczeń określił swoje stanowisko), argumentacja nie wyczerpuje wymagań tematu (uczeń przywołał adekwatny do zajętego stanowiska przykład z jednej dziedziny wskazanej w poleceniu i go uzasadnił lub przywołał co najmniej dwa przykłady, ale żadnego przykładu nie uzasadnił), podsumowanie (uczeń podjął próbę podsumowania lub nie podsumował) 0 p. – brak trafnych przykładów lub praca nie na temat

45. Segmentacja tekstu Poziom 1: segmentacja konsekwentna Poziom 0: segmentacja przypadkowa, brak segmentacji Styl Poziom 1: styl konsekwentny i dostosowany do przyjętej formy wypowiedzi Poziom 0: styl niekonsekwentny lub niedostosowany do przyjętej formy wypowiedzi Język Poziom 2: najwyżej 3 błędy składniowe lub leksykalne, lub frazeologiczne, lub fleksyjne Poziom 1: 4 błędy składniowe lub leksykalne, lub frazeologiczne, lub fleksyjne Poziom 0: ponad 4 błędy składniowe lub leksykalne, lub frazeologiczne, lub fleksyjne Ortografia Poziom 1: najwyżej 2 błędy Poziom 0: ponad 2 błędy Interpunkcja Poziom 1: najwyżej 3 błędy Poziom 0: ponad 3 błędy

46. Nowy sposób oceniania odpowiedzi do zadań z matematyki Poziom 6: pełne rozwiązanie Poziom 5: zasadnicze trudności zadania zostały pokonane bezbłędnie, ale dalsza część rozwiązania zawiera usterki (błędy rachunkowe, niedokonanie wyboru właściwych rozwiązań itp.) Poziom 4: zasadnicze trudności zadania zostały pokonane bezbłędnie, ale rozwiązanie nie zostało dokończone lub dalsza część rozwiązania zawiera poważne błędy merytoryczne Poziom 3: zasadnicze trudności zadania zostały pokonane, ale w trakcie ich pokonywania popełniono błędy Poziom 2: dokonano istotnego postępu, ale zasadnicze trudności zadania nie zostały pokonane Poziom 1: dokonano niewielkiego, ale koniecznego postępu na drodze do całkowitego rozwiązania Poziom 0: rozwiązanie niestanowiące postępu

47. Przykładowe zadanie z Informatora Kod dostępu do komputera Andrzeja złożony jest z czterech kolejnych wielokrotności liczby 7 ustawionych od najmniejszej do największej. Suma tych wielokrotności wynosi 294. Znajdź liczby, z których złożony jest ten kod. Zapisz swoje rozumowanie. Wymagania ogólne IV. Tworzenie i użycie strategii. Uczeń stosuje strategię jasno wynikającą z treści zadania, tworzy strategię rozwiązania problemu. V. Rozumowanie i argumentacja. Uczeń prowadzi proste rozumowania, podaje argumenty uzasadniające poprawność rozumowania. Wymagania szczegółowe 1.7. Uczeń stosuje obliczenia na liczbach wymiernych do rozwiązywania problemów w kontekście praktycznym..

48. Przykład oceniania analitycznego i holistycznego z matematyki Zadanie 35. Ania ulepiła kuliste koraliki o średnicy 1 cm, wykorzystując całkowicie dwa kawałki modeliny. Każdy z kawałków modeliny miał kształt walca o średnicy 2 cm i wysokości 6 cm. Ile koralików ulepiła Ania? Zapisz obliczenia.

49. Ocenianie analityczne: • poprawna metoda obliczenia objętości kuli - 1 p. • poprawna metoda obliczenia objętości walca - 1 p. • poprawna metoda obliczenia liczby koralików (porównanie ilorazowe z uwzględnieniem dwóch kawałków modeliny) - 1 p. • poprawne obliczenia w całym zadaniu - 1 p. • Razem : - 4 p.

50. Ocenianie holistyczne: • 4 p.  poprawne obliczenie liczby koralików zgodnie z warunkami zadania • 3 p. – poprawny sposób obliczenia liczby koralików zgodnie z warunkami zadania z błędami rachunkowymi lub niedoprowadzenie obliczeń do końcaLUB … • 2 p. – obliczenie liczby koralików zgodnie z warunkami zadania przy błędnym sposobie obliczenia objętości walca LUB … • 1 p. – wykonanie tylko jednego etapu rozwiązania zadania • poprawne obliczenie objętości walca • poprawne obliczenie objętości kuli • poprawny sposób obliczenia liczby koralików (mimo błędów przy obliczaniu objętości) • 0 p. – przypadkowe działania i niepoprawne obliczenia