DANE INFORMACYJNE

2. DANE INFORMACYJNE • Nazwa szkoły: Zespół Szkół w Miasteczku Krajeńskim • ID grupy: 98/32_P_G1 • Opiekun: Wiesława Krzemińska • Kompetencja: Przedsiębiorczość • Temat projektowy:Środowisko naturalne w Polsce. Stan obecny - ochrona- prewencja. • Semestr IV • Rok szkolny 2011/2012

3. STAN ŚRODOWISKA NATURALNEGO W POLSCE Środowisko, zgodnie z definicją zawartą w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 2001 Nr 62 poz. 627 z późn. zm.), to ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności powierzchnię ziemi, kopaliny, wody, powietrze, krajobraz, klimat oraz pozostałe elementy różnorodności biologicznej, a także wzajemne oddziaływania pomiędzy tymi elementami.

4. Źródła informacji o stanie środowiska w Polsce Źródłem informacji o stanie środowiska jest w szczególności państwowy monitoring środowiska (PMŚ), który stanowi system pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku. Na stronach internetowych Wojewódzkich Inspektoratów Środowiska WIOŚ znajdziemy aktualne informacje dotyczące : 1) jakości powietrza; 2) jakości wód śródlądowych powierzchniowych i podziemnych oraz morskich wód wewnętrznych i wód morza terytorialnego; 3) jakości gleby i ziemi; 4) hałasu; 5) promieniowania jonizującego; 6) pól elektromagnetycznych; 7) stanu zasobów środowiska, w tym lasów. Ważnym i przystępnym źródłem aktualnych informacji o stanie środowiska naturalnego w Polsce jest strona internetowa ekoportal.gov.pl „ Ekoportal to przede wszystkim łatwy dostęp do informacji o środowisku zgromadzonych na serwerach resortu środowiska. Nie dublujemy informacji – porządkujemy dostęp do nich oraz kierujemy Państwa w odpowiednie miejsca w sieci.”

5. Na stronach Inspekcji Ochrony Środowiska znajdują się informacje zbiorcze o jakości środowiska - raporty okresowe:- dla całego kraju na stronach Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska (GIOŚ), - dla poszczególnych województw - na stronach Wojewódzkich Inspektoratów Ochrony Środowiska (WIOŚ): Raport o stanie środowiska w Polsce http://www.gios.gov.pl/zalaczniki/artykuly/SOER_PL_2008_polski.pdf Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce http://www.poznan.pios.gov.pl/publikacje/raport2009/raport2009.pdf

6. Stan środowiska naturalnego w Polsce w ostatnich latach poprawił się, ale nadal pozostawia wiele do życzenia. Po wojnie funkcjonowała u nas gospodarka socjalistyczna, w której główną rolę odgrywał przemysł ciężki – górnictwo, hutnictwo, energetyka, przemysł elektromaszynowy, chemiczny. Ochrona przyrody nie szła w parze z budową elektrowni, hut, fabryk. Z tego powodu nastąpiło spustoszenie świata roślinnego i zwierzęcego oraz zanieczyszczenia atmosfery, hydrosfery i pedosfery. Najbardziej znanym przykładem degradacji środowiska przez przemysł jest wyniszczenie lasów w Górach Izerskich na wskutek napływu kwaśnych deszczy. Ich źródłem były elektrownie cieplne opalane węglem bruntantym, które znajdują się  na zachód od gór, w pobliskim Turoszowie oraz w sąsiednich Czechach i Niemczech.

7. Zła jakość wód związana jest z zanieczyszczeniami przemysłowymi i komunalnymi (miejskimi). Przed 1989 rokiem tylko nieliczne polskie miasta posiadały oczyszczalnie ścieków. Nieczystości komunalne odprowadzane były bezpośrednio do rzek, co w przypadku dużych miast jak np. Warszawa, Kraków, Wrocław, Poznań miało wpływ na katastrofalne zanieczyszczenie rzek.Obecnie naturalnie występujące czyste wody powierzchniowe można w Polsce spotkać praktycznie tylko w górskich strumieniach oraz w niektórych jeziorach, położonych z dala od ludzkich osiedli i zakładów przemysłowych.

8. Bałtyk jest jednym z najbardziej zanieczyszczonych mórz na świecie. Czynnikami, które wpływają na zanieczyszczenie wód Bałtyku są m.in.: budowa rowów melioracyjnych, intensywne uprzemysłowienie, rozwój i powstawanie nowych miast oraz okoliczne ścieki i odpady. Największym problemem Morza Bałtyckiego jest eutrofizacja. Jej głównymi przyczynami są nadmierne ładunki azotu i fosforu, które pochodzą z obszarów lądowych w zlewni Bałtyku. Polska emituje największa ilość zanieczyszczeń wśród państw nadbałtyckich. Po II wojnie światowej alianci odkryli w III Rzeszy tysiące ton broni chemicznej m.in. iperytu, tabunu i innych trucizn, postanowili zatopić te ładunki w morskich głębiach. Eksperci nie są zgodni co do ilości zatopionych substancji, ale szacuje się, że tylko na dnie Bałtyku spoczęło ok. 60 tys. ton chemikaliów.

10. Zanieczyszczenie powietrza wiąże się bezpośrednio ze stopniem rozwoju przemysłu, który jest tu głównym trucicielem. Potwierdza to mapka, gdzie widać, że najgorsza sytuacja panuje na silnie uprzemysłowionym południu kraju.Warto też zwrócić uwagę na wydłużony kształt (w kierunku wschód-zachód) obszarów najbardziej skażonych – to wynik przeważających w Polsce wiatrów zachodnich.

11. Hałasem nazywamy wszystkie niepożądane, nieprzyjemne, dokuczliwe i szkodliwe drgania mechaniczne ośrodka sprężystego, działające za pośrednictwem powietrza na organ słuchu i inne zmysły. Zależnie od częstotliwości drgań wyróżniamy:- hałas infradźwiękowy którego nie słyszymy, ale go odczuwamy. Częstotliwość drgań jest niższa od 20 Hz;- hałas słyszalny – ma częstotliwość 20 – 20000 Hz;- hałas ultradźwiękowy jest to hałas niesłyszalny, o częstotliwości ponad 20 000 Hz.Wyróżnia się pojedyncze źródła hałasu takie jak np. środki komunikacji, oraz zgrupowane - dworce, lotniska, obiekty sportowe, przemysłowe itp.Środki komunikacji drogowej wytwarzają dźwięki na poziomach od 75 do 95 dB, przedstawia się to następująco:a) pojazdy jednośladowe dają hałas w zakresie 79 – 87 dB,b) ciężarówki: 83 – 93 dB,c) autobusy: 85 – 92 dB,d) samochody osobowe: 75 – 84 dB,e) maszyny drogowe: 75-85 dB, f) wozy oczyszczania miasta 77-95 dB.Dopuszczalne poziomy hałasu określone dla środowiska przepisami to 45 – 60 dB, więc widzimy, że są znacznie przekraczane. Natężenie ruchu drogowego w ciągu ostatnich pięciu lat wzrosło aż trzykrotnie, i wszystko wskazuje na to, że będzie cały czas rosło.Uciążliwymi pod względem hałasu są lotniska. Samolot w momencie wznoszenia emituje hałas o poziomie 80 – 110 dB.Wiele jest negatywnych skutków działania hałasu na organizmy żywe. Przejawia się to szkodliwym działaniem na zdrowie ludności, alewywiera też w pływ na środowisko przyrodnicze. U zwierząt hałas wywołuje zmiany zachowań takie jak stany lękowe, zmianę siedlisk, zmniejszeniu ulega liczba składanych jaj oraz spada mleczność zwierząt. Hałas jako czynnik niszczący środowisko http://www.mojeopinie.pl/halas_jako_czynnik_niszczacy_srodowisko,3,1251940279

12. ekrany dźwiękochłonne

13. Zanieczyszczenia gleb Zanieczyszczenia gleb powodują substancje chemiczne i radioaktywne oraz mikroorganizmy występujące w glebach w ilościach przekraczających ich normalną zawartość, niezbędną do zapewnienia obiegu materii i energii w ekosystemach. Pochodzą one m.in. ze stałych i ciekłych odpadów przemysłowych i komunalnych, gazów i pyłów emitowanych z zakładów przemysłowych (chem., petrochem., cementowni, hut, elektrowni itp.), gazów wydechowych silników spalinowych oraz z substancji stosowanych w rolnictwie (nawozy sztuczne, środki ochrony roślin). Najbardziej rozpowszechnione zanieczyszczenia gleb to: związki organiczne (np. pestycydy), metale ciężkie (np. ołów, rtęć) i azotany. http://cube_prim93.eu.interia.pl/zaniecz_gleb.htm

14. OCHRONA PRZYRODY W POLSCE

15. Historia ochrony przyrody w Polsce W 1919 roku została powołana Państwowa Tymczasowa Komisja Ochrony Przyrody, przekształcona w Państwową Radę Ochrony Przyrody. W 1928 roku powstała Liga Ochrony Przyrody, w 1934 roku, Sejm RP uchwalił ustawę o ochronie przyrody. Była to na ówczesne czasy nowoczesna ustawa. Obecnie obowiązuje Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku. Ochronę przyrody nadzoruje Główny Konserwator Przyrody, zaś w województwach – Wojewódzcy Konserwatorzy Przyrody. Po zakończeniu I wojny światowej w Polsce było 39 rezerwatów przyrody, a do 1939 roku - 211 . W okresie międzywojennym utworzono w 1932 roku Park Narodowy w Pieninach i Park Narodowy w Białowieży, a także chronione tereny przyrodnicze w Ludwikowie pod Poznaniem, na Babiej Górze, w Górach Świętokrzyskich, w Tatrach oraz w Czarnohorze. Chroniono liczne gatunki roślin, zwierząt, a także obejmowano ochroną liczne pomniki przyrody. W okresie PRLu utworzono kolejne Parki Narodowe. Wielki udział miała Liga Ochrony Przyrody oraz Lasy Państwowe. Przemiany ustrojowe z 1989 roku przyczyniły się do zwrócenia większej uwagi na ochronę środowiska naturalnego.Pod koniec lat 90-tych Polska, chcąc przystąpić do Unii Europejskiej, musiała zacząć dostosowywać swoje prawo do unijnego, także w tym zakresie. Oznaczało to m.in. konieczność dalszego ograniczenia emisji zanieczyszczeń. Wking wikipedia

16. Formy ochrony przyrody w Polsce Park Narodowy - tworzony jest rozporządzeniem Rady Ministrów. Rezerwat przyrody - ustanawiany jest na mocy zarządzenia regionalnego dyrektora ochrony środowiska Park krajobrazowy - tworzony jest w drodze uchwały sejmiku województwa Obszary chronionego krajobrazu - wyznaczenie obszaru chronionego krajobrazu następuje w drodze rozporządzenia wojewody w uzgodnieniu z właściwą miejscowo radą gminy. Obszary chronionego krajobrazu są jak wspomniano wyżej słabą formą ochrony przyrody, o niewielkich rygorach ochronności Pomnik przyrody - ustanawia Rada Gminy lub Miasta Użytek ekologiczny - ustanawia Rada Gminy Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów- podstawy prawne ustala ustawa o ochronie przyrody, a szczegółowe jej zasady oraz wykazy gatunków chronionych określa minister właściwy do spraw środowiska w drodze rozporządzenia.

17. Obszar Natura 2000- podstawą dla tego programu są dwie unijne dyrektywy: Dyrektywa Ptasia i Siedliskowa. Celem programu jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które uważa się za cenne i zagrożone w skali całej Europy. MAB – “Man and Biosphere” to program UNESCO, który ma na celu objęcie dodatkową ochroną najcenniejszych obszarów i obiektów przyrodniczych; ponadto UNESCO utworzyło Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego, obejmującą obiekty o szczególnej wartości historycznej, w tym elementy środowiska naturalnego: Rezerwat Biosfery Białowieża Rezerwat Biosfery Babia Góra Jezioro Łukajno Słowiński Rezerwat Biosfery Trójstronny Transgraniczny Rezerwat Biosfery Karpaty Wschodnie:Polska-Słowacja-Ukraina Rezerwat Biosfery Karkonosze Tatrzański Rezerwat Biosfery Rezerwat Biosfery Puszcza Kampinoska Trójstronny Transgraniczny Rezerwat Biosfery Polesie Zachodnie:Polska-Litwa-Białorus Rezerwat Biosfery Bory Tucholskie http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=243#MAB http://www.unesco.pl/nauka/czlowiek-i-biosfera-mab/polskie-rezerwaty-mab/

18. Zadania samorządu terytorialnego w zakresie ochrony środowiska W naszym państwie nadrzędną ustawą nakładającą obowiązek dbania o środowisko i jego elementy jest Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej. Własnymi zadaniami gminy są między innymi sprawy związane ściśle z ochroną środowiska: "ład przestrzenny, gospodarka terenami i ochrona środowiska", a także "wodociągi i zaopatrzenie w wodę, kanalizacja, usuwanie i oczyszczanie ścieków komunalnych (…) wysypiska i utylizacja odpadów komunalnych, zaopatrzenie w energię elektryczną i cieplną". Bardziej szczegółowych rozwiązań należy szukać w przepisach prawnych bezpośrednio związanych z ochroną środowiska. Do tego typu aktów należą między innym: Ustawa Prawo Ochrony Środowiska ( z dnia 27 kwietnia 2001 roku) W dalszej części ustawy (art. 379) podstawowe funkcje organów samorządowych gminy: kontrola przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska kontrola pracowników podległych im urzędów (w przypadku gminy są to urzędy miejskie lub gminne) możliwość wystąpienia w charakterze oskarżyciela publicznego w sprawach które dotyczą wykroczeń przepisów dotyczących ochroną środowiska przyjmowanie zawiadomień o awarii wstrzymanie użytkowania instalacji, których emisja nie wymaga pozwolenia nakazanie osobom fizycznym wykonanie czynności ograniczającej negatywne oddziaływanie na środowisko DZIAŁANIA PODEJMOWANE W RAMACH OCHRONY ŚRODOWISKA PRZEZ PODMIOTY GOSPODARCZE http://www.bryk.pl/teksty/studia/pozosta%C5%82e/administracja/23619-zadania_samorz%C4%85du_terytorialnego_w_zakresie_ochrony_%C5%9Brodowiska.html

19. Ustawa o Ochronie Przyrody (z dnia 16 kwietnia 2004 rok) Zgodnie z art. 88 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody wójt, burmistrz lub prezydent miasta może wymierzyć administracyjną karę pieniężną za: zniszczenie drzew, terenów zielonych lub krzewów spowodowane niewłaściwym wykonaniem robót ziemnych lub złym użytkowaniem urządzeń mechanicznych lub technicznych, lub wprowadzeniem do środowiska środków chemicznych szkodliwych dla roślinności usunięcie krzewów lub drzew bez określonego zezwolenia zniszczenie, które mogło być spowodowane niewłaściwą pielęgnacją terenów zielonych, zadrzewień, drzew, krzewów Do obowiązków rady gminy, w zakresie ochrony przyrody należy m.in. ustanowienie pomników przyrody, stanowisk dokumentacyjnych, użytków ekologicznych lub zespołu przyrodniczo - krajobrazowego. Jednakże ma to miejsce wówczas gdy wojewoda nie ustanowił tych form ochrony. Obowiązuje też: Ustawa Prawo Wodne (z dnia18 lipca 2001 roku), Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (z dnia 7 czerwca 2001 rok) Ustawa o odpadach ( z dnia 27 kwietnia 2001 roku), Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (z dnia 13 wrzesień 1996 roku z późniejszymi zmianami), Ustawy z dnia 7 lipca 1995 roku "O zagospodarowaniu przestrzennym", Ustawy z dnia 3 lutego 1995 roku "O ochronie gruntów rolnych i leśnych", Ustawa o Ochronie Zwierząt (21 sierpień 1997 rok). http://www.bryk.pl/teksty/studia/pozosta%C5%82e/administracja/23619-zadania_samorz%C4%85du_terytorialnego_w_zakresie_ochrony_%C5%9Brodowiska.html

20. Obowiązki przedsiębiorców w kwestii ochrony środowiska Każdy podmiot (za wyjątkiem zwolnień zawartych w Prawie ochrony środowiska, ustawie o odpadach i Prawie wodnym) jest zobowiązany posiadać pozwolenia (Art. 180) na: 1) wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, 2) wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, 3)  wytwarzanie odpadów. Brak pozwoleń będzie oznaczał zwyżkę opłat za  Powietrze, Wodę i ŚciekiX00% oraz opłaty podwyższone  za Odpady (Art. 292 i 293 POŚ) Podmiot korzystający ze środowiska ustala we własnym zakresie wysokość należnej opłaty i wnosi ją na rachunek właściwego urzędu marszałkowskiego. Osoby fizyczne nie będące przedsiębiorcami ponoszą opłaty za korzystanie ze środowiska w zakresie, w jakim korzystanie wymaga pozwolenia na wprowadzanie substancji lub energii do środowiska oraz pozwolenia wodno-prawnego na pobór wód w rozumieniu przepisów ustawy - Prawo wodne. (Art. 284 POŚ)  Stawki opłat ulegają corocznej zmianie. Podmiot korzystający ze środowiska powinien prowadzić, aktualizowaną co pół roku, ewidencję ilościową i jakościową co do emitowanych gazów, odpadów. Więcej na stronie: http://ekomeritum.pl/strony/5-Obowiazki-podmiotow-w-zakresie-ochrony-srodowiska.html  

21. ZASOBY NATURALNE POLSKI Zasoby naturalne to wszystkie użyteczne elementy środowiska naturalnego, które człowiek może wyzyskiwać i umożliwiają rozwój życia i cywilizacji.

22. Podział zasobów odnawialne woda, która krąży i nieustannie odnawia się w tak zwanym cyklu hydrologicznym. Parująca znad mórz woda transportowana jest atmosferą w kierunku lądu, gdzie spada w postaci deszczu lub śniegu, a następnie z powrotem przemieszcza się ku morzu. Gleba (dobrze uprawiana) ponieważ wierzchnie warstwy litej skały ulegają ciągłemu wietrzeniu, dzięki czemu warstwa gleby niejako "przyrasta" od dołu właściwie zarządzane lasy zabezpieczają stałe dostawy drewna. nieodnawialne Nieodnawialne zasoby przyrody tworzyły się wiele milionów lat. Powstają tak powoli, że z perspektywy długości ludzkiego życia ich zapasy są skończone, wyczerpywane. paliwa kopalne (węgiel, ropa naftowa, gaz ziemny), metale, chociaż nie są one spalane jak paliwa, to jednak raz użyte, z punktu widzenia środowiska, do którego miałyby wrócić, są niczym więcej niż złomem. • materię nieożywioną to substancje we wszelkich formach materii, a więc w postaci gazowej, ciekłej lub stałej, a w szczególności powietrze, wody, minerały oraz substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego. • materia żywa to cały dostępny człowiekowi świat żywych roślin, zwierząt oraz pozostałych organizmów wirusy, bakterie • energia to wszelkie przejawy energii dostępne człowiekowi, a w szczególności energia wód wynikająca z grawitacji (rzeki, wodospady), wpływu Księżyca (pływy) oraz kondensacji pary wodnej (opady), energia geotermalna, ciepło i światło ze Słońca.

23. stałe: energia: słoneczna, wiatru, wód płynących, pływów morskich, geotermiczna, powietrze odnawialne: surowce energetyczne: drewno opałowe, odpady produkcji roślinnej,biogazy, woda surowce dla przemysłu lekkiego, spożywczego i chemicznego - płody rolne, surowce dla przemysłu drzewnego - drewno, nieodnawialne: surowce mineralne (kopaliny użyteczne) surowce energetyczne: węgiel kamienny, węgiel brunatny, torf; bituminy: ropa naftowa, gaz ziemny, łupki bitumiczne, wosk ziemny, asfalt. Podział zasobów naturalnych wykorzystywanych w przemyśle • surowce met: • rudy metali żelaznych: żelazo, mangan, chrom, nikiel, kobalt, wolfram, wanad, molibden • rudy metali kolorowych: cynk, cyna, miedź, ołów, arsen, rtęć, • metale szlachetne: złoto, srebro, platynowce, • rudy metali lekkich: glin, magnez, beryl • pierwiastki promieniotwórcze: uran • surowce chemiczne: siarka, sól kamienna, sól potasowa, fosforyty, węgiel kamienny, ropa naftowa, gaz ziemny, saletry, gips, • surowce skalne: piasek, żwir, glina, kaolin, gips, wapień, dolomit, piaskowiec, marmur, granit, bazalt, porfir, gnejs, sjenit, margle, iły, kaolin, magnezyt, azbest • inne skały, • kamienie szlachetne i półszlachetne

24. Zasoby naturalne Polski Polska jest krajem zasobnym w surowce mineralne - wydobywa się tu ponad 70 różnych kopalin, łącznie ok. 400 mln t surowców, z czego ok. 25% stanowi węgiel kamienny, 22% kruszywa naturalne, 15% węgiel brunatny, 9% wapienie i margle dla przemysłu cementowego, 7% rudy miedzi, 6% kamienie drogowe i budowlane, 3% piaski podsadzkowe. Z surowców energetycznych największe znaczenie ma węgiel kamienny udokumentowane zasoby wynoszą 45,9 mld t; wydobywany jest w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym, Lubelskim Zagłębiu Węglowym — działa 1 kopalnia w Bogdance. Dla energetyki ważny jest również węgiel brunatny; jego udokumentowane zasoby ocenia się na 14 mld t; występuje w zachodniej i środkowej Polsce; eksploatacja metodą odkrywkową w Turoszowskim Zagłębiu Węgla Brunatnego, Bełchatowskim Zagłębiu Węgla Brunatnego, Konińskim Zagłębiu Węgla Brunatnego; ponadto złoża znajdują się w okolicach Gubina (woj. lubuskie), Ścinawy i Legnicy (dolnośląskie), Rogóźna (łódz.), Mosiny (wielkopol.). Obecnie rozpoznane zasoby ropy naftowej nie mają dużego znaczenia w gospodarce; do największych należy złoże w dnie M. Bałtyckiego (ok. 70 km na północ od Rozewia); ponadto eksploatuje się niewielkie złoża w Krośnieńsko-Jasielskim Zagłębiu Naftowym, na Pobrzeżu Szczecińskim (Kamień Pomorski, Wysoka Kamieńska) i Koszalińskim (Karlino), w zachodniej części Wielkopolski. Gaz ziemny (zbadane udokumentowane geol. zasoby 139 km3) występuje w okolicach Przemyśla, Lubaczowa, Mielca, w Wielkopolsce (Ostrów Wielkopolski, Nowa Sól, Rawicz, między Zbąszyniem a Jarocinem), na Pobrzeżu Szczecińskim, w Jasielsko-Krośnieńskim Zagłębiu Naftowym oraz na M. Bałtyckim; złożom węgla kam. na Górnym Śląsku towarzyszy metan (zasoby ok. 91 km3). http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=4575153

25. Spośród surowców chemicznych podstawową rolę odgrywają siarka rodzima (zasoby 502 mln t) i sól kamienna (ok. 80 mld t); złoża siarki występują wokół Tarnobrzega (Piaseczno, Machów, Jeziórko), na południe od Szydłowca (Grzybów, Osiek) oraz koło Lubaczowa (Horyniec, Basznia); sól kamienna występuje na Podkarpaciu (Bochnia, Wieliczka, Łężkowice, Siedlec) i w postaci słupów solnych w północno-wschodniej Wielkopolsce oraz na Kujawach (Inowrocław, Góra, Kłodawa, Izbica, Rogóźno, Mogilno); nad Zatoką Gdańską występują złoża soli potasowej (polihalitu). Wśród surowców metalicznych do najzasobniejszych w Polsce należą złoża rud miedzi (zasoby bilansowe — 2,4 mld t rudy zawierającej ok. 50 mln t miedzi — 10% zasobów świat.) oraz cynku i ołowiu (180 mln t, zawierających ponad 7 mln t cynku i ponad 3 mln t ołowiu); miedzionośne margle i łupki zalegają w niecce bolesławiecko - złotoryjskiej oraz między Lubinem a Głogowem (Legnicko-Głogowski Okręg Miedziowy); złoża zawierają ok. 1,6% miedzi oraz domieszki srebra, kobaltu, wanadu, cyny, niklu; rudy cynku i ołowiu występują w okolicach Olkusza, Bolesławia, Chrzanowa i Zawiercia. Rudy żelaza, gł. niskoprocentowe syderyty ilaste, znajdują się w Zagłębiu Staropolskim (nie eksploatowane), w okolicach Częstochowy oraz w Łęczycy; 1962 w woj. podlaskim (okolice Suwałk) odkryto bardzo zasobne (szacowane na 1 mld t) złoża magnetytu tytano- i wanadonośnego (nie ekspolatowane); ponadto w Polsce są złoża rud niklu (Ząbkowice Śląskie) oraz barytu (okolice Wałbrzycha). Duże znaczenie mają różnorodne surowce skalne; szczególnie bogate złoża zalegają w Sudetach i na Przedgórzu Sudeckim (granity, sjenity, gabra, porfiry, melafiry, diabazy, bazalty, łupki kwarcowe, marmury, piaskowce), na obrzeżu G. Świętokrzyskich (piaskowce, wapienie, zlepieńce), na Wyż. Lubelskiej i w okolicach Chełma (margle i wapienie kredowe), w Niecce Nidziańskiej (gipsy), na Kujawach i Wyż. Krakowsko-Częstochowskiej (wapienie); na obszarze prawie całego kraju występują piaski, gliny, żwiry i iły. Polska ma bogate zasoby wód geotermalnych; największe znajdują się między Koninem a Łodzią, Poznaniem a Piłą, w okolicach Szczecina i na Podhalu; w Pyrzycach (woj.zachodniopomor.) działa pierwsza w Polsce ciepłownia geotermiczna (uruchomiona 1996). Liczne są źródła leczn. wód miner., m.in. wody chlorkowe, wodorowęglanowe, siarkowe (gł. w Sudetach i Beskidach).

26. RACJONALNE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW to gospodarowanie zasobami naturalnymi w taki sposób, aby nie naruszyć równowagi naturalnej środowiska, a zarazem zaspokoić zapotrzebowanie na nie. Postępowanie w przypadku każdego elementu środowiska czy rodzaju zasobów powinno być różne, uwzględniające ich specyfikę, np. odnawialność, wpływ na inne elementy, itp. http://portalwiedzy.onet.pl/66373,,,,racjonalne_wykorzystanie_zasobow,haslo.html Nasze propozycje racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych: stosować nowoczesne metody przetwarzania na energię surowców energetycznych w celu zmniejszenia ich wydobycia, oszczędnie gospodarować energią, aby zmniejszyć konieczność ich wytwarzania, wykorzystywać źródła, które nie ulegają wyczerpaniu (energia Słońca, wiatru, źródeł geotermicznych i inne), odpady produkcyjne powinny być zagospodarowane w tym samym lub innym procesie produkcyjnym, nie dewastować przyrody przy wydobywaniu kopalń, oszczędzać lasy, przetwarzać surowce w miejscu ich wydobywania i unikać ich transportu, produkować wyroby trwałe, w dobrym gatunku, ponieważ tylko takie wyroby dadzą nam gwarancję oszczędności surowców.

27. DZIEŃ DLA ZIEMI CZYLI WARTO DBAĆ O ŚRODOWISKO NATURALNE