Zasady pracy socjoterapeutycznej

1. Zasady pracy socjoterapeutycznej Wykład – 5 godz., Ćwiczenia – 10 godz.

2. Wyniki Ankiety podsumowującej pracę w I semestrze

3. Ocena kadry realizującej zajęcia

4. Ocena organizacji zajęć

5. Ocena dotycząca programu studiów • Brak sugestii, pełna akceptacja programu. Inne, istotne uwagi: • Zamieszczanie materiałów z zajęć na stronie internetowej, • Umieszczanie wszelkich informacji na stronie internetowej, • Materiały dydaktyczne przesyłane drogą mailową na prywatne adresy, • Więcej materiałów przekazywanych od prowadzących na zajęciach,

6. Zacznijmy – z wielu względów – od przypomnienia

7. Przyczyny zachowania (diagnoza) Niepokojące objawy Planowanie działań

8. Teraz „po kolei”

9. Psychologia Socjologia Medycyna Pedagogika … i wiele innych nauk Przyczyny zachowania (diagnoza)

10. Identyfikacja przyczyn – inne podejście

11. Nasze doświadczenie Wiedza (nauka) Narzędzia badawcze Obserwacje (aktualne) … i (prawdopodobnie) wiele innych źródeł Przyczyny zachowania (diagnoza)

12. W tym semestrze będziemy koncentrowali się na planowaniu działań i przygotowywaniu się do ich realizacji

13. Przygotowanie teoretyczne: • Zasady pracy socjoterapeutycznej, • Metody pracy socjoterapeutycznej, • Formy pracy socjoterapeutycznej. • Planowanie pracy: • Trening samoświadomości, • Trening umiejętności społecznych, • Trening radzenia sobie z agresją Planowanie działań

14. Zróbmy ćwiczeniowy przegląd – jak to działa? Diagnoza – nasze dotychczasowe analizy

15. Zacznijmy od tego, co możemy zaobserwować

16. Przyczyny zachowania (diagnoza) Niepokojące objawy Planowanie działań

17. Zawiódł proces socjalizacji … • Socjalizacja – proces, w którym dokonuje się internalizacja norm, wartości i wzorów zachowania, • Opiera się na: naśladownictwie, modelowaniu, uczeniu metodą prób i błędów i wszelkich formach uczenia (w oparciu o szeroko pojmowany system nagród i kar).

18. Typologia zachowań patologicznych wg W.W. Szczęsnego

19. Patologia rodziny • przestępczość – także nieletnich, • alkoholizm, • rozwody, • przemoc domowa, • narkomania • Patologia ta ma szczególne znaczenie, ponieważ skutkuje jej powielaniem przez kolejne pokolenia.

20. Przestępczość nieletnich • Przestępstwa przeciwko mieniu, • Rozboje i wymuszenia rozbójnicze, • Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu (bójki, pobicia), • Różne typy uszkodzenia ciała, • ….

21. Informacje uzupełniające: • Sprawcami są w zdecydowanej większości starsi uczniowie szkół podstawowych i zawodowych, • Zwykle działają w grupach, używając przemocy, • Popełniają przestępstwa będąc pod wpływem alkoholu, • Wzrasta udział dziewcząt, • Wzrasta brutalność popełnianych przestępstw, • Obniża się wiek inicjacji przestępczej (są to już dzieci w wieku 10 – 11 lat).

22. Samobójstwa (suicydologia) • Wybór pomiędzy sytuacją, w której jednostka nie może (nie umie) sprostać, a sytuacją, w której nie będzie konieczności podejmowania decyzji, • Odzwierciedla obyczaje, ulega zmianom historycznym i kulturowym,

23. Przestępczość zorganizowana • Hierarchiczna struktura, bezwzględna lojalność, dyscyplina, • Racjonalne, planowe, oparte na podziale ról postępowanie, • Głównym celem jest zysk. • Różne metody działania (groźby, przemoc, łapówki, szantaż, korumpowanie), • Konspiracyjny sposób działania, • Pomoc dla członków grupy.

24. Prostytucja • Oddanie do dyspozycji klientowi własnego ciała, • Pobieranie pieniędzy za usługi seksualne, • Koncentracja na seksualności, a nie erotyzmie.

25. Pedofilia (I. Pospiszyl) • bez kontaktu fizycznego (rozmowa, ekshibicjonizm, oglądactwo), • pobudzanie intymnych części ciała dziecka, • kontakty oralno – genitalne, • stosunki udowe, • penetracja seksualna, • seksualne wykorzystywanie dzieci (pornografia dziecięca), • przemoc seksualna wobec dzieci.

26. Terroryzm, bioterroryzm

27. Przyczyny zachowania (diagnoza) Niepokojące objawy Planowanie działań

28. Różnorodność określeń - nazewnictwo

29. niedostosowanie społeczne (M. Grzegorzewska), • nieprzystosowanie społeczne, • zła adaptacja społeczna, • patologia zachowania, • zachowania dewiacyjne, • psychopatia, socjopatia, charakteropatia, • zaburzenia zachowania, • wadliwa socjalizacja, • demoralizacja (Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich)

30. M.Grzegorzewska (1964) • Negatywne tendencje społeczne, • Odwrócenie zainteresowań od wartości pozytywnych i podejmowanie działań destrukcyjnych, • Podziw i zainteresowanie czynami uchodzącymi za złe, • Cynizm i brawura.

31. Klasyfikacja definicji niedostosowania społecznego (L. Pytka, 2001)

32. objawowe – nieprzystosowanie określa się odwołując się do obserwowalnych wskaźników zachowań, • teoretyczne – obok obserwowalnych zachowań występują pojęcia teoretyczne (np. motywacja, postawy, role społeczne, normy), • operacyjne – wskazuje się sposoby pomiaru nieprzystosowanie społecznego, • utylitarne – ujmujące to zjawisko od strony pewnej bezradności środowiska wychowawczego wobec jednostki.

33. W jaki sposób możemy diagnozować niedostosowanie społeczne? Np.: Skala nieprzystosowania społecznego (L. Pytka), wyznaczniki zachowania znane np.: z DSM-IV, ICD-10,

34. Określenia, które tam spotkamy

35. osobowość dyssocjalna, psychopatia, osobowość antyspołeczna … • zaburzenie struktury osobowości o charakterze trwałym, dotyczące 2–3% każdego społeczeństwa, • zaburzenie to wiąże się z obecnością trzech deficytów psychicznych: • lęku, • uczenia się i • relacji interpersonalnych.

36. Np.: Kazimierz Pospiszyl

37. On mówi o psychopatii, dzieli ją na typ impulsywny i typ kalkulatywny Wyróżnia on w psychopatii: • deficyt lęku – defekt emocjonalny polegający na braku przyswajania odruchów moralnych i braku empatii; • deficyt uczenia się – dominujące w typie impulsywnym zachowania agresywne; • upośledzenie związków – relacje oparte na przydatności innych do własnych celów, płytkie związki – dominujące w typie kalkulatywnym, ignorowanie konwencji społecznych; • cierń psychopatyczny – zubożone życie psychiczne, kompensowane przez narcyzm – wyczulenie na przejawy niedoceniania.

38. Często spotkamy też określenie:socjopatia

39. Socjopatia • to trwałe zachowania antyspołeczne, pojawiające się w wieku dorastania, trwające w okresie dorosłości, w kilku różnych obszarach.

40. Encefalopatia, charakteropatia

41. Encefalopatia, charakteropatia • Udoskonalenie metod badania mózgu spowodowało wydzielenie swoistej kategorii osobowości nieprawidłowej, uwarunkowanej nabytym, zwłaszcza w okresie płodowym, okołoporodowym lub we wczesnym dzieciństwie, uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego. • Osobowość nieprawidłową o podłożu organicznym nazywamy encefalopatią lub charakteropatią (tj. organicznymi zaburzeniami charakteru).

42. Antyspołeczne zaburzenia osobowości Określenia, które spotkamy w DSM-IV czy ICD-10

43. Kryteria diagnostyczne - ICD-10 International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems

44. Kryteria diagnostyczne ICD-10 • nieliczenie się z uczuciami innych • lekceważenie norm • niemożność utrzymania związków • niska tolerancja frustracji i próg wyzwalania agresji • niezdolność przeżywania poczucia winy i uczenia się (nieskuteczność kary) • skłonność do obwiniania innych

45. Kryteria DSM-IV Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders

46. Kryteria • Utrzymujący się wzorzec braku poszanowania i pogwałcenia praw innych ludzi, pojawiający się po 15 roku życia, przejawiający się przynajmniej trzema z poniższych kryteriów: • niezdolność do podporządkowania się normom społecznym, objawiająca się wielokrotnie dokonywanymi czynami stanowiącym podstawę aresztowania; • wielokrotne dopuszczanie się kłamstw, używanie pseudonimów przestępczych lub oszukiwanie innych dla zysku albo przyjemności; • impulsywność, niezdolność planowania;

47. Kryteria c.d. • skłonność do rozdrażnienia i agresja wyrażająca się w notorycznych bójkach i napaściach; • brak troski o bezpieczeństwo własne lub innych; • brak odpowiedzialności, • brak poczucia winy wyrażający się obojętnością lub racjonalizacją wyrządzania krzywdy, szkodzenia i okradania innych; • osoba musi mieć przynajmniej 18 lat; • Udokumentowane zaburzenia zachowania, które pojawiały się przed 15 rokiem życia;

48. … i jeszcze inne spojrzenie …

49. Kryteria diagnostyczne osobowości dyssocjalnej wg Cleckleya (1985) • utrwalone i nieadekwatne zachowania antyspołeczne bez wyraźnej motywacji, • brak poczucia winy, wstydu i odpowiedzialności, skruchy – kontakty płytkie i nastawione na eksploatację, • brak lęku, • ubóstwo emocjonalne – brak zdolności do przeżywania emocji, trwała niezdolność do związków uczuciowych z innymi ludźmi, bezosobowy stosunek do życia seksualnego, • nieumiejętność odraczania satysfakcji, • autodestrukcyjny wzorzec życia (np. niszczenie dotychczasowych osiągnięć z niezrozumiałych przyczyn),

50. Kryteria diagnostyczne osobowości dyssocjalnej c.d. • niezdolność przewidywania skutków swojego postępowania, • niezdolność wyciągania wniosków z przeszłych doświadczeń (tj. nieefektywność uczenia się), • w miarę sprawna ogólna inteligencja, formalnie niezaburzona, • nierozróżnianie granicy między rzeczywistością a fikcją, prawdą a kłamstwem, • nietypowa lub niezwykła reakcja na alkohol, • częste szantażowanie samobójstwem, • nadkontrola (chęć kontroli nad życiem innych ludzi, posiadania informacji o życiu intymnym innych ludzi).