Mühazirə 8 Piylənmə. Osteoporoz.

1. Mühazirə 8Piylənmə.Osteoporoz. Ə.Z.İbrahimov

2. Piylənmə Müxtəlif klinik mənzərəsi olan, mübadilənin pozulması və piy toxumasının toplanması ilə muşaət olunan, funksional və struktur dəyişikliklə nəticələnən xəstəlikdir.

3. Piylənmənin diaqnostikası • BKİ = • Bel/Qalça indeksi qadınlarda 0,85 çox, kişilərdə 0,90 çox, və ya bel çevrəsi qadınlarda 88 sm çox, kişilərdə 102 sm çox Çəki(kq) Boy(м2) World Health Organization, 1998

4. Piylənmənin təsnifatıAlimentarHipotalamikEndokrinYatrogen 90-95% - alimentar piylənmə Alimentar piylənmədə 6 dəfə çox menzisin pozulmması 2 dəfə çox ilkin sonsuzluq qeyd edilir 5-10% - endokrin patologiya və MSS xəstəlikləri

5. Eвропа* СШA** Aвстралия* Люди с ожирением(%) 50 40 Женщины 30 Мужчины 20 10 0 Италия Испания Великобр. Вост.Германия Германия. Афроамер. Белые Белые Швеция Бельгия Дания Франция Исландия Аборигены *ИМТ >30 кг/м2; **ИМТ >27.3 кг/м2 (женщины), >27.8 кг/м2 (мужчины) Piylənmənin yayılması

6. Piylənmə problemi Qazaxstanda piylənmə 23,7% BKİ 30 çox 36% BKİ 25 çox 18 – 45 yaşlı qadınlarda piylənmə 32,5% 2025 ildə dünyada 300 mln çox insan piylənmədən əziyyət çəkəcək Azərbaycanda piylənmə -???

7. Piylənmənin növləri Alma növlü Armud növlü

8. Piylənmə

9. Dərialtı piy toxuması Visseral piy toxuması Abdominal nahiyyədə piy toxumasının yerləşməsi

10. Lipoliz Piylənmə, Tip 2 Şəkərli diabet, Arterial hipertenziya hipertrigliseridemiya SYT Tip 2 ŞD Hiperinsulinemiya İnsulin rezistentliyi Na toplanması Simpatik sinir sisteminin aktivliyi Damarların hipertrofiyası Hipertenziya

11. Android piylənməsi • Xronik anovulyasiya • Yumurtalıqların polikistozu sindromu • Endometriyanın hiperplaziyası

12. Menarxe yaşı • Normal çəkidə yeniyetmələr – 12,6 yaşda • Piylənmə olan yeniyetmələr: - Erkən, akselerasiya ilə əlaqədar - Gecikmiş • 31% yeniyetmələrdə vaxtında olur

13. Hipotalamus • Energetik balans mərkəzi( Vegetativ sinir sistemi vasitəsi ilə, hipofizin hormonları) • Reproduktiv funksiyanın əsəs requlyatoru

14. Piylənmə

15. Reproduktiv funksiyanın requlyasiyası • Qonadotropin rilizinq hormonları reproduktiv funksiyanın əsas tənzimləyicisidir • Estrogenlərin qanda dəyişməsinə hipotalamus reaksiya verir • Estrogenin səviyyəsi ilə piy toxumasının əlaqəsi var • Androgenlərin aromatizasiyası və 30% estrogenlərin yaranması piy toxumasında gedir

16. Reproduktiv funksiyanın pozulması • Oliqomenoreya • Amenoreya • Disfunksional metroraqiyalar • Sonsuzluq

17. Piylənmə

18. Pozulmaların mexanizmi 1 Piy toxumasının artıq olması 2 Steroidlərin toplanması 3 Estrogenlərin miqdarı və aktivliyi azalır 4Hipotalamusun disfunksiyası 5 Dismenoreya 6Hipomenstrual sindrom 7 İkincili amenoreya

19. Kritik yaş periodları • 12-18 yaş • 12-16 yaş (çəkinin 60% artması) • Hamiləlik • Laktasiya • Klimaks • Qoca yaş> 65, Katabolik proseslərin artması

20. Doguşdan sonrakı piylənmə • Qonadotropinlərin tonik və tsiklik sekresiyasının pozulması • 65% anovulyator qanaxmalarla nəticələnir • Hipomenstrual sindromun yaranması • Atsiklik qanaxmalar • Endometriyanın hiperplastik prosesləri ilə müşaət olunur • Onkoloji ehtimalın artması

21. Reproduktiv yaş dövründə piylənmə • İkincili dismenoreyaya səbəb olur • Hamiləlik pozğunluqları

22. Menstrual funksiyanın bərpası Çəkinin 10-15% azalması! M.Hollmann и C.Galletly(1996) apardiqları tədqiqatın nəticələri: • 80% qadınların menstrual funksiyasının bərpa olunması • 29% hamiləliyinyumurtalıqların stiimulyasiyası olunmadan başlanması

23. Müalicə problemləri Piylənmənin müalicəsini aparmadan yumurtalıqların stimulyasiyası onların erkən tükənmə sindromu ilə nəticələnə bilər

24. Piylənmənin əsəs müalicə metodları • Qida rejiminin dəyişdirilməsi • Fiziki aktivlik • Dərman preparatları • Cərrahi müalicə

25. Piylənmənin müalicəsində səflər • Özbaşına müalicə • Aclıq, və ya qısa müddətli azkaloriyalı pəhriz • Qida əlavələrinin düzgün istifadə olunmaması • Qısa müddətli proqrammlar • Qısa müddət ərzində xeyli çəki azalması

26. Piylənmənin müalicəsində istifadə edilən dərmanlar Mərkəzi təsirli maddələr: • Simpatomimetiklər: fentermin, deksfenfluramin (İzolipan) • serotoninergik: fenflaramin, sibutramin (Meridia, Obiraks, Aderan) Periferik təsirli: • Lipazanın inhibitorları- Ksenikal, Orlistat

27. 30% триглицеридов не расщепляются и выводятся. Ksenikal yağların sorulmasını 30% azaldır .

28. Ksenikalın əlavə müsbət təsirləri • Xolesterin azalır • AT azalır • qlikemiya azalır

29. Piylənmə

30. Sümük toxuması 3 komponentdən ibarətdir: • Üzvü matriks (tip 1 kollagen lifləri) • Mineral maddələr (hidroksiapatit kristalları, amorf kalsium fosfat) • Hüceyrələr (osteoblastlar, osteositlər, osteoklastlar)

32. Yaranma prosessləri ilə rezorbsiya tarazlığının pozulması sümük toxumasının patologiyasına gətirir • Gidada mineral maddələrin çatışmazlığı, bağırsaqda sorulmanın pozulması • D vitamini çatışmazlığı • PTH, T4, kortizolun hipersekresiyası • Dərman preparatlarının təsiri • Hipodinamiya • Osteoblastların yaşla əlaqədar funksional zəifliyi • Kollagen sintezinin anadangəlmə pozulması

33. Sümük xəstəliklərinin diaqnostikası • Laborator diaqnostika – kalsiumun, fosforun, PTH qanda təyini; kalsiumun sidiklə ekskresiyası. • İnstrumental diaqnostika – onurğanın, əlin rentgenoqrafiyası. • Sümüklərin densitometriyası • Sümüyün biopsiyası

35. Osteopeniya - sümük kütləsinin azalması • Osteoporoz – osteoblastların aktivliyinin zəifləməsi nəticəsində sümükdə üzvü matriksin və mineral maddələrin azalması (süngər maddənin nazilməsi) • Osteomalyasiya –minerallaşmanın pozulması nəticəsində sümüyün elastik olması • Fibrozlu-kistozlu ostit - üzvü matriksin və mineral maddələrin güclü rezorbsiyası və fibroz toxuma ilə əvəz olunması (ağır hiperparatireoza xas əlamət)

37. Osteoporozun təsnifatı • Birincili osteoporoz (postklimakterik osteoporoz, qocalıq osteoporozu, idiopatik osteoporoz) • İkincili osteoporoz (Kuşinq sindromu, tireotoksikoz,hiperparatireoz, hipoqonadizm, sorulmanın pozulması sindromu, hipokalsiemiya, hərəkətsizlik, irsi xəstəliklər, revmatoidli artrit alkoqolizm, epilepsiya, biliar sirroz, ağ ciyərlərin xronik obstruktiv xəstəlikləri

38. Postklimakterik osteoporoz – ilkin osteoporozun ən geniş yayılmış formasıdır • Sümük kütləsi 30 yaşdan sonra tədricən azalır.Qadınlardan osteoporoz postmenopauzada (50-75 yaş) 8-10 dəfə artır. • Osteoporozda irsi meyillik qeyd edilir • Hipodinamiya osteoporozun risk faktorudur • Alkoqolizm və siqaret çəkmə sümük kütləsini azaldır