CIVILNO DRUŠTVO I GRAĐANSKA PARTICIPACIJA

1. Mr Žarko Paunović Univerzitet u Beogradu Fakultet političkih nauka CIVILNO DRUŠTVO I GRAĐANSKA PARTICIPACIJA

2. Pojam nastao u Antici. Prvobitno označavao zajednicu građana. Potiče od latinskog izraza societas civilis, što u doslovnom prevodu znači građansko društvo. POJAM CIVILNOG DRUŠTVA

3. Civilno društvo, koje se još naziva i građanskim društvom je društvo GRAĐANA. Njega činimo MI, pojedinci, kada delujemo organizovano, nenasilno, civilizovano, tolerantno i to kao POJEDINCI, kao pripadnici raznih ASOCIJACIJA (ustanova, organizacija, institucija...) i kao pripadnici MREŽA ASOCIJACIJA. RADNA DEFINICIJA

4. Razlikuje se od pojma društva u širem značenju. Predstavlja građane koji deluju u javnoj sferi. To je privatno, javno delovanje za opštu stvar. RAZLIKE

5. NAJŠIRE TUMAČENJE • Tip društva u kome postoji vladavina prava, društveni pluralizam, ekonomija zasnovana na tržišnim principima, odgovorna vlast, nezavisna javna sfera, civilna kontrola državnog aparata sile... • Sinonim i zamena za termin demokratsko, otvoreno, kapitalističko društvo.

6. ODNOS CIVILNO-GRAĐANSKO DRUŠTVO • Građansko društvo • -uključuje ekonomiju, tržište i privatni život. • Civilno društvo • - suženo samo na nevladin, neprofitni sektor, nove društvene pokrete i autonomnu javnu sferu sa nezavisnim institucijama kao što su univerzitet, crkve, sindikati, mediji.

7. 1. Građanin – ljudska prava 2. Udruživanje i povezivanje građana – interesi/tržište 3. Pravna država i vladavina prava 4. Nezavisnost i autonomija u odnosu na državu 5. Društveni, politički i stranački pluralizam 6. Javnost – otvorenost društvenih veza i komunikacija 7. Građanska, civilna kultura 8. Dijalog, tolerancija, nenasilno rešavanje sukoba OSNOVNI ELEMENTI

8. NEDRŽAVNE ORGANIZACIJE (privatni sektor) a) profitne (građansko društvo) b) neprofinte (civilno društvo) ORGANIZACIJE DRUŠTVA • DRŽAVNE ORGANIZACIJE • (javni sektor)

9. SVE DRUGE ORGANIZACIJE – služe svom članstvu NEVLADINE, NEPROFITNE ORGANIZACIJE • JAVNE USLUŽNE ORGANIZACIJE – služe svim članovima društva (od opšteg interesa)

10. 1. Nevladine organizacije 2. Sindikati 3. Političke stranke 4. Privredne organizacije 5. Neformalne građanske inicijative i grupe 6. Društveni pokreti 7. Crkvene organizacije 8. Mediji INSTITUCIONALNI OBLICI UDRUŽIVANJA I DELOVANJA GRAĐANA

11. Organizovanje i udruživanje građana se izvodi iz korpusa osnovnih ljudskih prava - prava na slobodu udruživanja koja je zagarantovana međunarodnim konvencijama i unutrašnjom pravnom regulativom PRAVO NA SLOBODU UDRUŽIVANJA

12. MEĐUNARODNE KONVENCIJE • Univerzalna deklaracija o ljudskim pravima (član 20), • Međunarodni pakt o građanskim i ljudskim pravima (član 21 i 22), • Evropska konvencija o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda (član 11).

13. SLOBODA UDRUŽIVANJA U USTAVU SRBIJE • Novi Ustav na vrlo liberalan način i u skladu sa Evropskom konvencijom o ljudskim pravima, tretira materiju slobode udruživanja: • „Udruženja se osnivaju bez prethodnog odobrenja, uz upis u registar koji vodi državni organ, u skladu sa zakonom“ (član 55. stav 2).

14. 1. Zakon o udruživanju građana u udruženja, društvene organizacije i političke organizacije koje se osnivaju za teritoriju SFRJ (Službeni list SFRJ, br. 42/90) – VAŽI DO 22. oktobra 2009. 2. NOVI zakon “Zakon o udruženjima” (Službeni glasnik RS, br. 51/09) 3. Zakon o zadužbinama, fondovima i fondacijama (Sl. Glasnik SRS, br. 50/89) ZAKONODAVNA REGULATIVA U SRBIJI

15. NEVLADINA ORGANIZACIJA • ima formalnu institucionalizovanu strukturu • odvojena je od države • ostvaruje neprofitnu distribuciju sredstava • autonomna u delovanju i upravljanju • nije komercijalna • nije primarno politički angažovana • osnovana uz dobrovoljnu participaciju građana i dobrovoljna ulaganja

16. GLAVNE PODELE • Udruženja i fondacije • Međunarodne, internacionalne, domaće • Od opšteg javnog interesa (public benefit) ili od privatnog interesa (mutual benefit)

17. TERMINOLOŠKI PROBLEMI • Neprofitni sektor • Treći sektor • Dobrotvorni sektor • Nezavisni sektor • Dobrovoljni sektor • Civilno društvene organizacije • Nevladine organizacije

18. Građanska prava i zastupanje Filantropija Međunarodne org. Profesionalna udruženja Verske organizacije Ostale organizacije MEĐUNARODNA KALSIFIKACIJA NEPROFITNIH ORGANIZACIJA • Kultura i rekreacija • Obrazovanje i istraživanje • Zdravlje • Socijalna zaštita • Zaštita životne sredine • Razvoj i stanovanje

19. KLASIFIKACIJA NVO U SRBIJI • Kultura i umetnost • Obrazovne i istraživačke organizacije • Ekološke • Humanitarne • Socijalne • Omladinske i studentske • Organizacije za izgradnju lokalne zajednice

20. KLASIFIKACIJA NVO U SRBIJI • Poslovna i profesionalna udruženja • Organizacije za zaštitu ljudskih prava • Organizacije za zastupanje i javnu politiku • Mirovne organizacije i grupe • Ženske organizacije • Organizacije izbeglih i raseljenih lica • Međunarodne organizacije

21. ZNAČAJ NEVLADINIH ORGANIZACIJA • za razvoj civilnog društva • za razvoj demokratije • za razvoj socijalne politike • za razvoj međunarodnih odnosa • za integraciju i koheziju društva

22. RAZVOJ NVO U SRBIJI • Faza pre Drugog svetskog rata (1941) • Faza “polunevladinih organizacija” za vreme socijalizma • Faza autentičnih NVO – proces pluralizacije društva od 1990. godine • ratna faza (1991-2001) • postratna faza (2001-....)

23. UKUPNO preko 40.000 udruženja NOVA UDRUŽENJA nastala od 1990. godine preko 14.000 BROJ NVO U SRBIJI

24. Civilno društvo – www.civilnodrustvo.org Građanske inicijative –www.gradjanske.org Centar za razvoj neprofitnog sektora - www.crnps.org INTERESANTNE ADRESE ZA INFORMACIJE O CIVILNOM DRUŠTVU I NEVLADINIM ORGANIZACIJAMA