Türkiye’de Bilim, Teknoloji ve Yenilikçilik İklimi

1. Türkiye’de Bilim, Teknoloji ve Yenilikçilik İklimi Ömer Anlağan Başkan Yardımcısı 26 Aralık 2008

2. Kapsam • Türkiye’nin bilim teknoloji, yenilik politika ve stratejisi • Bilim teknoloji ve yenilik alanında 2002-08 arasında Türkiye ve dünyadaki gelişmeler • TÜBİTAK Destekleri

3. 2013 Hedefleri Ortak Ulusal Vizyon ve Mutabakat Ar-Ge Harcamasının GSYİH’a Oranı (%2) Yaşam kalitesi Sorunların çözümü Rekabet gücü Bilim okuryazarlığı Ar-Ge Personeli (150 000) Ar-Ge’ye olan talep (Cari açık, kamu alımlarında yurtdışı alımların payı)

4. Stratejiler • Ar-Ge harcamalarının GSYİH içindeki payını artırmak • Ar-Ge personeli sayısını ve niteliğini artırmak • Ar-Ge’ye olan talebi artırmak • Kamu ve özel sektörde ihtiyaçların BTY aracılığıyla çözümlenmesi anlayışını yerleştirmek • Özel kesimin Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerini desteklemek ve teşvik etmek • Ar-Ge’ye dayalı kamu tedarik sistemini geliştirmek • Ulusal Yenilik Stratejisi (2008-2010) • Araştırma kapasitesi ve altyapısını geliştirmek • Sosyal ve Beşeri Bilimlerin desteklenmesi • Ulusal ve uluslararası işbirliği ağlarını desteklemek • İkili ve çok taraflı ilişkilerin geliştirilmesi • AB Çerçeve Programlarına katılım • Uluslararası Bilim Teknoloji ve Yenilik Stratejisi • Toplumda bilim iletişimini güçlendirmek, bilim okur-yazarlığını geliştirmek ve yaygınlaştırmak

5. Türkiye’nin Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikası Temel Dokümanlar • Vizyon 2023-Teknoloji Öngörüsü • 2005-10 Ulusal Bilim Teknoloji Politika Uygulama Planı • BTYK Kararları • Başbakanlık Genelgeleri • Türkiye Araştırma Alanının Temel Amaçları • Ülkemiz insanının yaşam kalitesini yükseltmek • Toplumsal sorunlara çözüm bulmak • Ülkemizin rekabet gücünü artırmak • BTY kültürünü topluma mal etmek ve yaygınlaştırmak

6. Ar-Ge Girdi Göstergeleri • Ar-Ge harcamasının GSYİH içindeki payını artırmak • Ar-Gepersoneli sayısını ve niteliğini artırmak

7. Ar-Ge Harcaması* * 2008 sabit fiyatlarıyla, Kaynak: TÜİK Ar-Ge istatistikleri 2002-2007 arasında 2.7 katına çıktı.

8. Ülkelerin 2002-2007 GSYİH ve Ar-Ge Harcamaları* Ar-Ge Harcamaları (2007) Sıra Ülke Miktar 2002-07 Artış Sırası 1 ABD 371 % 34 28 2 Japonya 147 % 36 26 3 Çin 144 % 266 1 23 Türkiye 6.6 % 119 2 GSYİH (2007) 2007 Ülke 2007 2002-07 Artış Sırası 1 ABD 13 773 % 32 25 2 Çin 7 086 % 92 1 3 Japonya 4 275 % 25 33 16 Türkiye 690 % 52 9 * Milyar Cari SAGP $.Kaynak: OECD 8

9. Ar-Ge Harcamasının GSYİH’ye Oranı % 0.93 % 0.71 Kaynak: TÜİK Ar-Ge İstatistikleri 9

10. TZE Ar-Ge İnsan Gücü* 63 50 Kaynak: TÜİK Ar-Ge İstatistikleri 2002-2007 arasında TZE Ar-Ge Personeli sayısı 2.2 katına çıktı TZE Araştırmacı sayısı 2.1 katına çıktı 10 * Bin kişi.

11. 2002-07 Arasında Türkiye’nin Önüne Geçtiği Ülkeler • Ar-Ge harcamasında 2 ülke; • Finlandiya ve Danimarka • Ar-Ge Harcamasının GSYİH’ye Oranında 3 ülke; • Yunanistan,Polonya ve Slovak Cumhuriyeti • TZE Ar-Ge Personelinde 8 ülke; • Yunanistan, Romanya, Arjantin, Avusturya, Danimarka, İsviçre, Belçika, Çek Cumhuriyeti, Finlandiya • TZE Araştırmacıda 7 ülke; • İsviçre, Danimarka, Avusturya, Belçika, Arjantin, Finlandiya, Hollanda

12. Ar-Ge’ye olan talebi artırmak • Özel kesimin Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerini desteklemek ve teşvik etmek • Ar-Ge’ye dayalı kamu tedarik sistemini geliştirmek

13. Özel Sektör Ar-Ge ve Yenilik Destekleri * 2002-2007 arasında özel sektöre ödenen yıllık destek tutarı 6 kat arttı. 13 * 31 Ekim 2008 itibarıyla gerçekleşme

14. Özel Sektör Ar-Ge ve Yenilik Destekleri 2002-2007 arasında Proje başvuru sayısı 5 katına, Başvuran firma sayısı 4 katına, Yeni firma sayısı 5 katına çıktı. 14

15. Sektörler Bazında Ar-Ge Harcamaları Oranı (%) Kaynak: TÜİK, OECD Özel sektör Ar-Ge harcamaları içindeki payı artıyor. Ancak, hala AB ortalamasının 2/3’ü kadar.

16. 5746 Sayılı Ar-Ge Teşvik Yasası • 12 Mart 2008 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi. • Kurumlar ve gelir vergisinde %100 indirim, • Ar-Ge giderlerinin daha sonraki yıllarda amortisman yoluyla indirimi, • Ar-Ge personelinin ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin yüzde 80'i, doktoralı olanlarda ise yüzde 90'ı istisna kapsamına alındı, • Kamu personeli hariç Ar-Ge personelinin ücretleri üzerinden hesaplanacak sigorta primi işveren hissesinin yarısı, 5 yıl süreyle MB bütçesinden karşılanacak, • Damga vergisi istisnası, • Kamu kurum ve kuruluşları, kanunla kurulan vakıflar ile uluslararası fonlardan alınan destekler vergiye tabi kazancın tespitinde dikkate alınmayacak.

17. Ar-Ge’ye Dayalı Kamu Tedarik Sistemini Geliştirmek

18. Kamu Kurumları Araştırma Programı • Ulusal Savunma Araştırmaları Programı • Ulusal Uzay Araştırmaları Programı • Kamu tedariğinde yurtiçi • Ar-Ge potansiyeli ve özkaynaklardan • azami ölçüde yararlanılması 2005/5 no.lu BTYK Kararı

19. Ar-Ge ve Yeniliğe Dayalı Kamu Tedariği Proje Başvurusu Proje Önerisi İhtiyaç Sahibi Talebi %100 proje desteği ve %10 genel gider payı Karşılanan İhtiyaç Proje Yürütücüleri Kamu Ar-Ge Sanayi Disiplinlerarası Konsorsiyumlar Üniversite İhtiyaç Sahibi (Kamu Kurumları)

20. TÜBİTAK 1007-KAMAG/SAVTAG Programı Uygulama Süreci Proje Başvurusu İS Y Projenin Değerlendirilmesi Projenin Yürütülmesi Projenin İzlenmesi Projenin Sonuçlanması Y Y T İS T İS T Proje Yürütücüsü Kuruluş (Y) TÜBİTAK (T) İhtiyaç Sahibi Kurum (İS) Uygulamanın İzlenmesi Proje Sonuçlarının Uygulanması Projenin Tamamen Sonuçlanması İS T T Projenin Değerlendirme ve Yürütülme Safhası Proje Sonuçlarının Uygulanma Safhası (PSUP)

21. TÜBİTAK 1007-KAMAG Programı (1.11.2005) *Milyon YTL Halen 256 milyon YTL bütçeli 83 adet proje devam etmektedir.

22. Savunma Araştırmaları Programı(15.3.2006) *Milyon YTL Halen 509 milyon YTL bütçeli 38 adet proje devam etmektedir. 22 22

23. Sonuçlar • Ar-Ge Çıktı Göstergeleri • Projelerden Örnekler

24. Türkiye’nin Bilimsel Yayın Sayısı Kaynak: ISI

25. Yerli Patent Başvuru ve Tescilleri* * Kaynak: TPE 2002-2007 arasında yerli patent başvuruları da tesciller de 4.4 katına çıktı.

26. Türkiye’nin Uluslararası (PCT) Patent Başvuruları Kaynak: TPE, WIPO Türkiye % 320’lik artışla, en hızlı artış yapan 2. ülke 2002’de dünyada 30. sırada 2007’de dünyada 26. sırada

27. 2002-07 Arasında Türkiye’nin Önüne Geçtiği Ülkeler • Bilimsel yayınlarda 4 ülke; • İsrail, Belçika, Polonya ve Tayvan • Uluslararası patent (PCT) başvurularında 4 ülke; • Polonya, Macaristan, Lüksemburg ve Meksika’dır.

28. TÜBİTAK Destekleri

29. Ar-Ge İnsan Kaynağı DestekleriBilim İnsanı Destekleme Daire Bşk.

30. Burs ve Desteklerden Kimler Yararlanabilir?

31. Yabancı Araştırmacılara Yönelik Programlar • 2215-Yabancı Uyruklular Doktora Burs Programı • 2216-Yabancı Uyruklular Araştırma Burs Programı • 2221-Konuk Bilim İnsanı Destekleme Programı 2221 – Konuk Bilim İnsanı Destekleme Programı

32. BİDEB 2003-2008 Tüm Programlar Kapsamında Verilen Destek 32

33. BİDEB 2003-2008 Toplam Harcama Miktarları 33

34. Araştırma Destek Programları

35. Destek Programları 1001 - Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı 1002 - Hızlı Destek Programı 1007 - Kamu Projeleri Programı 1008 - Patent Başvurusu Teşvik Programı 1010 - Evrensel Araştırmacı Programı (EVRENA) 1011 - Uluslararası Bilimsel Araştırma Projelerine Katılma Programı 1301 -Bilimsel ve Teknolojik İşbirliği Ağları ve Platformları Kurma Girişimi Destekleme Programı (İŞBAP) 3501 - TÜBİTAK Ulusal Genç Araştırmacı Kariyer Geliştirme Programı - Uluslararası Projeler A R D E B

36. Destek Programları A R D E B *Y: Proje Yürütücüsü A: Araştırmacı

37. 1001 - Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı • Yeni bilgiler üretilmesi • Bilimsel yorumların yapılması veya • Teknolojik problemlerin çözümlenmesi • için bilimsel esaslara uygun olarak yapılan çalışmaları destekler. 1001

38. 1002 - Hızlı Destek Programı • Üniversitelerde • araştırma hastanelerinde • araştırma enstitülerinde yürütülecek • acil, • kısa süreli, • küçük bütçeli • araştırma ve geliştirme projelerine destek sağlar. 1002

39. 1007 - Kamu Projeleri Programı Kamu kurumlarının Ar-Ge çalışmaları ile giderilebilecek ihtiyaçlarının karşılanması ve sorunlarının giderilmesine ilişkin projeleri destekler. 1007

40. 1007 - Kamu Projeleri Programı • Kimler Başvurabilir : • Bakanlıklar ile Bağlı Kurum/Kuruluşlar, • Müstakil Müsteşarlıklar, • Müstakil Genel Müdürlükler, • Başkanlıklar, • Belediyeler 1007

41. 1008 - Patent Başvurusu Teşvik Programı • Türkiye’nin ulusal ve uluslararası patent başvuru sayısının • arttırılmasına, • Kişilerin patent başvurusu yapmaya teşvik edilmesine, • Fikri ve sınaî hakların tescili yönünde bilinçlenmesine • katkı sağlar. 1008

42. 1008 - Patent Başvurusu Teşvik Programı Üç tür destek verilmektedir: • Ulusal Patent Başvurularının Geri Ödemesiz Desteklenmesi (3.000YTL) • Uluslararası veya Bölgesel Patent Başvurularının İlk Aşamasının Geri Ödemesiz Desteklenmesi (3.000YTL) • Uluslararası veya Bölgesel Patent Başvurularının Araştırma Raporundan Sonraki İşlem Ücretlerinin Geri Ödemeli Desteklenmesi (100.000YTL üst limit) Kimler Başvurabilir : • İlgili patent ofislerinin herhangi birisine başvuru yaparak, başvuru numarası alan T. C. vatandaşları veya • Türkiye sınırları içerisinde faaliyet gösteren, • Türk hukukuna göre kurulmuş, • Türk tabiiyetinde olan şirketler bu esaslar kapsamında öngörülen desteklerden yararlanabilirler. 1008

43. 1010 - Evrensel Araştırmacı Programı (EVRENA) Araştırmacılarımızın TÜBİTAK destekleriyle yürüttüğü projelerin uluslararası boyutlarını zenginleştirmeyi amaçlar. 1001 Araştırma Projelerinden ayrılan tek yönü, Proje Ekibine yurtdışından araştırmacı dahil edilmesidir. 1010

44. 1011 - Uluslararası Bilimsel Araştırma Projelerine Katılma Programı Birçok ulusun araştırmacılarının ve kuruluşlarının ortaklığıyla yürütülen uluslararası (üst/şemsiye) projelere, ülkemize istihdam edilmekte olan araştırmacıların katılmak için gerek duydukları desteğin sağlanmasını amaçlar. 1011

45. 1301 - TÜBİTAK Bilimsel ve Teknolojik İşbirliği Ağları ve Platformları Kurma Girişimi Destekleme Programı (İŞBAP) • Ulusal ve uluslararası kurum, kuruluş, birim ve gruplar arasında işbirliğini oluşturacak, • artıracak • somut çıktılara yönelecek şekilde gelişmesini sağlayacak • işbirliği ağlarının ve platformlarının kurulmasını destekler. 1301

46. 1301 - TÜBİTAK Bilimsel ve Teknolojik İşbirliği Ağları ve Platformları Kurma Girişimi Destekleme Programı (İŞBAP) • Kimler Başvurabilir : • Sanayi ve iş dünyasından kurum ve kuruluşlar, • Üniversiteler, • Kamu kurum ve kuruluşları ile • Bunların oluşturduğu konsorsiyumlar • başvuruda bulunabilir. 1301

47. 3501 - TÜBİTAK Ulusal Genç Araştırmacı Kariyer Geliştirme Programı (Kariyer Programı) Kariyerlerine yeni başlayan doktoralı genç bilim insanlarının çalışmalarını proje desteği vererek teşvik eder. 3501

48. 3501 - TÜBİTAK Ulusal Genç Araştırmacı Kariyer Geliştirme Programı (Kariyer Programı) • Başvuru Koşulları : • Başvuru tarihinden önce, TÜBİTAK'ın desteklediği bilim alanlarından birinde doktora/tıpta uzmanlık derecesine sahip olmak, • “Doktora”/”Tıpta uzmanlık” derecesinin alındığı tarihi izleyen 5 yıl içinde başvuruda bulunmak, • “Doktora”/”Tıpta uzmanlık” derecesinin alındığı üniversiteden farklı ve Türkiye'deki yükseköğretim veya araştırma kuruluşunda kadrolu olarak çalışıyor olmak, • Kariyer Programına iki defadan fazla başvurmamış olmak, • Daha önce TÜBİTAK'tan KARİYER desteği almamış olmak, 3501

49. 2006-2008 Yılları Arasında Yürürlükte Olan Projeler A R D E B *31/10/2008 tarihi itibariyle.

50. ARDEB Projeleri A R D E B Kamu projeleri dahil edilmemiştir. *31/10/2008 tarihi itibariyle.