Üstün YETENEKLİ ,Zekalı Çocuklar

1. Üstün YETENEKLİ ,Zekalı Çocuklar Rehberlik Ve Araştırma Merkezi by ram

2. Konular • Zekanın Tanımı ve Sınıflandırılması • Üstün Zekalı Kimdir? • Üstün Zekalıların Genel Özellikleri • Üstün Zekalıların Yetenek Alanları • Üstün Zekalı Çocukların İhtiyaçları • Üstün Zekalıların Eğitiminin Önemi • Üstün Zekalıların Eğitiminde Modeller • Üstün Zekalılara Yönelik Okullar • Üstün Zekalı Çocukların Öğretmemelerine Öneriler • Üstün Zekalı Çocukların Ailelerine Öneriler • Bilim ve Sanat Merkezleri • Üniversiteler Bünyesinde Programlar by ram

3. ZEKÂ NEDİR? • Bireyin gerek sorunları çözerken gerek çevreye uyum sağlarken var olan tüm yetenek ve becerilerini kullanması ile ortaya çıkan düzeydir. • ZEKANIN SINIFLANDIRILMASI • Günlük yaşamda zeka, genelde tek bir yetenek veya becerinin sivrilmesi biçiminde anlaşılır. Bu hatalı bir düşüncedir. Çünkü zeka algılama ,öğrenme, düşünme gibi pek çok yetenek ve becerinin birlikte kullanımı ile kendini gösterir. • Zeka genel hatlarıyla Thorndike tarafından üç ana farklılık çerçevesinde sınıflandırılmıştır; by ram

4. 1. Soyut Zeka Sembol kullanarak düşünme yeteneğidir. Çocuklukta pek kendini göstermeyen bu zeka,12 yaş ve sonrasında ağırlıklı olarak kendini gösterir. Soyut zeka gerçekte var olmayan ancak var olanlar arasındaki ilişkilerden zihnin soyutlama ve genelleme gücüyle elde ettiği sembollerle uğraşır. Örneğin; pi sayısı, türev, limit, sayıları tabiatta somut olarak yoktur. Matematik kavramlarını kullanmak, matematiksel ilişkileri kurmak soyut zeka işidir. Roman yazarı, şair, besteci soyut zekasını kullanır. by ram

5. 2. Mekanik (Somut) Zeka Araç-gereç ve makineleri yapıp kullanmada kendini gösterir. Çocukluk yıllarında kendini göstermeye başlayan bu zeka, bozulan bir oyuncağı tamir ederken, yap - boz türü oyuncaklarla uğraşırken yoğun biçimde kullanılır. Bu zekanın daha çok mühendislerde, tamircilerde, uzman işçilerde bulunması gerekir. 3. Sosyal Zeka Toplumsal çevreye uyum sağlamada, insanlarla iyi ilişkiler kurmada kendini gösterir. Sosyal zekasını iyi kullanan bir insan çevresinde sevilir, sayılır, lider özellikleri ile sivrilip insanları etkiler. Politikacılık, avukatlık, öğretmenlik, pazarlamacılık gibi toplumla sıkı ilişkiler içinde olması gereken mesleklerde sosyal zeka ön plana çıkar by ram

6. by ram

7. “AHMET Altı yaşında bir erkek çocuğuydu. Sık sık ağırlığı ve yerçekimi üzerinde düşünür, bunlar hakkında konuşurdu. Babası bu konuda ona daha fazla bilgi sağlayarak çocuğun ilgisini kamçılıyordu. Bu çocuk, çocuk bahçesine gittiği zamanlar oranın seçkin bir amatör antrenörü olurdu. Ayakta durur, kayakla kayan çocuklara bağırarak, “Dik oturunuz! Ellerinizi yana uzatınız!” gibi emirler verirdi. Kızaktan kayan kız ve erkek çocuklardan bazıları her defasında düşüyorlardı. Bu olay onu üzüyor ve düşündürüyordu. Bunun nedenini aradı ve en sonunda olayla teoriyi birleştirerek bunu buldu. Düşen çocuklara, “Çok fazla öne doğru eğilmeyin, ağırlık merkezini koruyun!” dedi. Fakat çocuklar şaşırmış, hiç biri bu sözlerden bir şey anlamamışlardı. O bulduğu bu sonucu birkaç defa tekrar etti. Yine çocukların hiçbiri onun düşünme yolunu anlayamadılar. En sonunda çocuklar onun söylediklerinden bir anlam çıkaramayacaklarını anlayınca ona “AĞIRLIK” adını taktılar.” by ram

8. Üstün Zekâlı Çocuk Kimdir? • Dünya Sağlık Örgütü’nün önerdiği ve bu alanda araştırma yapan pek çok araştırmacının da benimsediği tanıma göre üstün zekâlılar, geçerli ve güvenilir zekâ testlerinde sürekli olarak 130 ve daha yukarı zekâ bölümü (IQ) sağlayan kişilerdir. • Üstün zekâlı çocuk, Özel akademik alanlarda veya yaratıcılık, sanat ve liderlik kapasitesi yönüyle yaşıtlarına göre yüksek düzeyde performans gösteren ve bu tür yeteneklerini geliştirmek için okul tarafından sağlanamayan hizmet veya faaliyetlere gereksinim duyan çocuktur. by ram

9. Üstün yeteneklilik, insanın dört temel özelliği arasındaki etkileşimden oluşur. Üstün zekâlılarda, yüksek düzeyde bulunan bu temel özellikler;1.Ortalamanın üstünde yetenek düzeyi, 2.Yüksek düzeyde görev sorumluluğu, 3.Yüksek düzeyde yaratıcılık, 4.Yüksek düzeyde motivasyondur. by ram

10. Üstün zekâlı çocuklar, genellikle, kendi takvim yaşına ait gelişimsel standartlara uygun gelişme göstermezler. Onlar, yaşıtlarının ilgi duyduğu oyunlardan daha gelişmiş oyunlarla ilgilenirler ve genellikle eğitim alanında yaşıtlarından daha ileridedirler. • Üstün yeteneklilik, bir veya birkaç alanda kendini gösterir: • Yüksek seviyede akademik başarı veya bir alanda (matematik, fen, edebiyat, yabancı dil, iletişim vb.) üstün yetenek, • Bir sanat alanında (müzik, resim, drama, v.b.) özel yetenek, • Liderlik kapasitesi, • Pratik zekâlılık, • Yaratıcılık, • Genel zekâ, • Fiziksel yetenek by ram

11. Üstün Zekâlı Çocukların Genel Özellikleri • Üstün zekâlı çocuklar, doğumdan itibaren farklı bir gelişim düzeyine sahiptirler. Diğer bebeklerden daha fazla vücut ağırlığı ve boy uzunluğuna sahip olarak doğarlar. Bebeklik çağından itibaren doğal gereksinimlerini kontrol etmeyi öğrendikleri gibi, fiziksel dengelerini de diğer bebeklere oranla, çok daha erken ve çok daha kolay sağlayabilirler. Konuşmaya ve yürümeye erken başlamak, bu özellikteki çocukların tanılanmasında, önemli bir etkendir. • Üstün zekâlı çocukların bedensel ölçüleri, ortalamanın üzerindedir. Akranlarına oranla daha uzun boylu, daha güçlü, daha sağlıklı ve kas kontrolü daha güçlüdür. • Üstün zekâlı çocuklar, sınıfındaki diğer arkadaşlarına göre, yaşça daha küçüktürler; ancak kendilerinden yapması beklenen faaliyetlerden daha ileri düzeyde ve daha güç çalışmaları yapabilecek yeterliktedirler. by ram

12. Üstün zekâlı çocuklar, belli bir birikimle okula başlarlar. Bunda doğuştan getirdikleri zekâ gücünün, çocuğun ailesi ile içinde yaşadığı çevrenin ve okul öncesi dönemdeki deneyimlerinin etkisi büyüktür. • Üstün zekâlı çocuklar, Genelde, okuma-yazmayı okula başlamadan önce öğrenirler. Atlas, ansiklopedi, sözlük gibi başvuru kitapları da ilgi alanları içine girer. Her türden ve her konudan kitap okumaktan ve çeşitli deneyler yapmaktan hoşlanırlar. • Üstün zekâlı çocuklar, çevreye karşı aşırı ilgi duyar ve sürekli soru sorarlar. Bunun nedeni, üstün zekâlı çocukların, kimsenin dikkatini çekmeyen ayrıntıların üzerinde fazlaca durmaları ve bunları öğrenmek istemeleridir. • Üstün zekâlı çocuklar, olayların nedenleri ve etkileri üzerinde çalışmaktan hoşlandıkları için dikkatlerini bu yönde yoğunlaştırırlar. by ram

13. Üstün zekâlı çocukların çevrelerine karşı aşırı ilgi duymaları, beraberinde güçlü bir gözlem ve mantık yürütme gücüne sahip olmayı gerektirir. Bu çocuklar, aralarında ilişki yok gibi gözüken olaylar arasındaki bağlantıyı çok çabuk kurarlar ve verilen ipuçlarından genelleme yaparlar. • Üstün zihinsel yetenek, süreklidir. Üstün zeka veya özel yeteneklere sahip bir çocuk, yetişkin olduğu zaman da bu özelliğini sürdürecektir. • Üstün zekâlı çocukların fiziksel ve zihinsel enerjileri yüksektir; onlar, bu enerjilerini, çalışmalarında kullanmaktan haz duyarlar. • Üstün zekâlı çocuklar, yeni karşılaştığı bir konuyu kavramakta ve konunun mantığını anlamakta gecikmez ve güçlük çekmez. • Üstün zekâlı çocuklar, dikkatlerini bir konu üzerinde uzun süre yoğunlaştırabilirler. Bunun nedeni üstün zekâlı çocukların, isteklerine ulaşmada, güçlü bir iradeye sahip olmalarıdır by ram

14. Üstün zekâlı bazı çocukların, yazıları güzel değildir ve yazılı değerlendirmelerde başarılı olamadıkları gözlenmiştir. Bununla beraber, olayları farklı açılardan görüp değerlendirirler ve farklı, orijinal fikirlere sahiptirler. • Üstün zekâlı çocuklar, sınıftaki diğer arkadaşlarına oranla, daha yüksek akademik yeteneğe sahip olmalarına rağmen, diğerlerini küçük görme, kendini beğenme gibi olumsuz davranışlar sergilemezler. • Üstün zekâlı çocuklar, kıvrak zekâya sahip, hareketli ve sürekli yaratıcı faaliyetlerde bulunmayı seven çocuklardır. • Sosyal liderlik özelliği gelişen üstün zekâlı çocuklar, faaliyetin planlanması, grubun yönetilmesi ve faaliyet organizasyonu gibi işlerde, belirgin olarak öne çıkarlar. Kendi koydukları kuralların geçerli olmasını ve bu kurallara uyulmasını isterler. Bu özellikteki çocuklar, koymuş olduğu kurallara uyulmadığı takdirde huzursuzlaşarak tepkilerini çeşitli şekillerde ortaya koyarlar. by ram

15. Üstün zekâlı çocuklar, genelde kendilerinden büyük çocuklarla ve yetişkinlerle birlikte olmaktan hoşlanırlar. Bunun nedeni, onların mükemmel bir düş gücüne sahip olmaları, kendilerine sorulan sorulara mantıklı olarak cevap vermeleri ve tercih ettikleri oyunlarla ilgi alanlarının yaşlarının üstünde olmasıdır. • Üstün zekâlı çocukların, kelime hazineleri geniştir ve sahip oldukları bu hazineyi, yerli yerinde kullanmayı severler. • Üstün zekâlı çocuklar, diğer çocuklara oranla uykuya daha az gereksinim duyarlar. Ebeveynler, çocuktan belli saatlerde uyumasını isteyebilirler; fakat çocuk uyumaktansa, oyuncaklarıyla oynamayı veya kitaplarla ilgilenmeyi tercih edecektir. by ram

16. Üstün zekâlı çocuklar, kendi gereksinimlerinin olduğu kadar, diğer insanların gereksinimlerinin de farkındadırlar; sosyal gelişim düzeylerinin yüksek olmasından dolayı, diğer insanlarla bir arada bulunmaktan ve onların sorunlarını paylaşmaktan zevk alırlar. • Üstün zekâlı bazı çocuklar, aile içinde ve okuldaki çevresiyle uyumlu ilişki kurabilmek için, sadece kendilerinden isteneni ve bekleneni yerine getirmekle yetinirler; sahip oldukları gerçek yeteneklerini gösteremezler. • Üstün zekâlı çocuklar, kendilerini eleştirel gözle incelerler ve acımasızca eleştirebilirler; çünkü bu çocuklar, kendilerini çok iyi tanıdıkları gibi avantaj ve dezavantaj sayılabilecek özelliklerinin de farkındadırlar. by ram

17. Üstün Zekalı Çocukların Yetenek Alanları • Üstün zekalı çocuklarda üstün yetenekliliğin ortaya çıktığı ve değişik yöntemlerle ölçülen 6 yetenek alanı vardır: • Yüksek Zeka: Üstün zekalı çocuklar yüksek düzeyde bir zeka bölümüne sahiptirler. Öyle ki, 3 yaşında temel dört işlemi yapabilmekte, 4 yaşından önce kendiliğinden okumaya geçebilmektedirler. Zihinsel gelişim açısından yaşıtlarının çok ilerisindedirler. Olağan dışı matematiksel işlemler yapar, gayret gerektiren olağan dışı problemler sorarlar. • Mekanik Hüner: Yüksek düzeyde mekanik düşünme yeteneğine sahiptirler. Uzay ilişkilerine ileri derecede ilgi duyarlar. Yeni şeyler icat etmeyi severler. Bu konuda çeşitli otorite kaynakları tarar, kendi icatları için ilgi zemini hazırlarlar. Zaten günümüzde işimizi önemli derecede kolaylaştıran ve hayatımızda önemli yer tutan tüm buluşlar, bu zeka türüne sahip bireyler tarafından geliştirilmektedir. by ram

18. Yaratıcılık: Verilen her bilgi onları yaratıcılığa iter. Bilgileri sadece almakla kalmaz, onlarla oynar ve yaratıcılığını kullanarak onlara yeni boyutlar kazandırmaktan büyük zevk alırlar. • Sanatsal Yetenek: Ritim ve melodiye diğer çocuklardan fazla tepkide bulunurlar. Müzik parçaları bestelemeye büyük istek ve çaba gösterirler. Çeşitli müzik aletleri ile ilgilenir, onları çalmayı denerler. Duygu ve düşüncelerini anlatmak için sık sık müziği araç olarak kullanırlar. Çeşitli konularda ve diğer çocukların yaptığından değişik çizimler yaparlar. Resimlere derinlik verir ve parçalar arasında uygun oranlar kullanırlar. Çamur, sabun ve plastilin vb. yumuşak gereçlerle üç boyutlu figürler yapmaya özel bir ilgi duyarlar. • Fiziksel Yetenek: Fiziksel gelişim açısından yaşıtlarından daha erken gelişme gösterirler. Erken yürür, erken konuşur, güçlü, sağlıklı, fiziksel yapıya ve beden kontrolüne sahiptir. El-göz koordinasyonu oldukça gelişmiştir. • Liderlik Kabiliyeti: Grup kurmaktan ve bir ekip oluşturmaktan hoşlanırlar. Bu gruplarda genellikle onun sözü geçer ve grubun liderlik sıfatını taşırlar. Sıradan bir grup üyesi olmak onları sıkar. Zaten grubun üyeleri de onun liderlik özelliğini kabul etmektedirler ve onun bu özelliğinin farkındadırlar. by ram

19. by ram

20. Üstün Zekalı Çocukların İhtiyaçları • Erken tanılama Üstün zekâlı çocuklar, öğrenim hayatları süresince, yeteneklerinden yararlanabilecekleri ve kendilerini gösterebilecekleri bir eğitim modeliyle karşılaşamazlar ve gerek ailesi gerekse çevresi tarafından desteklenmezlerse, onların geliştirme imkânı bulamadıkları yeteneklerinden hiçbir zaman yararlanamama gibi bir riskle karşılaşmamız mümkündür. Bu riskle karşılaşmamak ve yeteneklerinin atıl duruma düşmemesi için öğrencilerin, erken tanılanmaya ihtiyaçları vardır. Erken tanılama, çocuğun yeteneklerini geliştirebileceği bir eğitim modeliyle eğitim görme şansını arttıracak; böylece de yeteneklerinin atıl duruma düşmesinin önüne geçildiği gibi ileride ortaya koyacağı bilimsel ve sanatsal ürünlerin önü de açılacaktır. • Üstün zekâlı çocukların tanılanmasında, ebeveyn-öğretmen ortak çalışmasının sağlanması gerekir; bu ortak çalışma, tanılamanın erken ve doğru yapılmasını sağlamanın ötesinde, bu çocukların zihinsel, bedensel, duygusal ve sosyal açılardan gelişmelerinde de önemli katkılar sağlar. • Üstün zekâlı çocuğun değerlendirilmesi, bir bütün olarak değerlendirilmeye; yetenekli olduğu alanların dışında da özellikleri ve fiziksel, duygusal, toplumsal ihtiyaçları olduğunun bilinmesine ihtiyaç duyar. Unutulmamalıdır ki, üstün zekalı olsa da, sonuç itibariyle o bir çocuktur ve ihtiyaçları, diğer çocukların ihtiyaçları ile aynıdır. by ram

21. by ram

22. Üstün zekâlı çocukların yeteneklerini geliştirebilmelerine yönelik verilecek eğitimin yanı sıra, kendilerine uygun imkânların sağlanmasına da ihtiyaçları vardır. Örneğin: Okul öncesi çağdaki üstün zekalı bir çocuğun yeteneklerini geliştirebilmesine ortam ve imkân sağlamanın yolu, onun anaokuluna gitmesini sağlamaktır. Çocuk, anaokulunda yeteneklerini gösterebileceği ve fiziksel gücünü ortaya koyabileceği çeşitli etkinlikler ve imkânlarla karşılaşır. • Üstün zekâlı çocuklar, farklı yaş gruplarından ve farklı sınıflara devam eden, kendileriyle benzer özelliklere ve yeteneklere sahip çocuklarla iletişim kurmaya ihtiyaç duyarlar; bu nedenle onlara, okullarındaki sınıf ve kulüp çalışmalarına katılma imkânları sağlanmalıdır. by ram

23. Üstün zekâlı çocuklar, el becerisi gerektiren bazı etkinliklerde, özellikle de yazı yazmada pek başarılı değildirler. Bunun nedeni, düşüncelerini yazıya aktarmada, sabırsız ve aceleci davranmalarıdır. • Üstün zekâlı çocuklar, direktif almaktan hoşlanmazlar. Kendilerine verilen direktifler doğrultusunda hareket etmeleri beklenirse, tepkilerini çeşitli şekillerde dile getirirler. Direktiflere karşı gösterdikleri bu olumsuz yaklaşımın altında yatan nedenlerden biri de potansiyel olarak sahip oldukları liderlik yeteneğidir. Bu özellikteki çocuklar, bu konuda rehberliğe ve ihtiyaç duyduklarında başvurabilecekleri ve danışabilecekleri kişi veya kurumlara ihtiyaç duyarlar. by ram

24. Üstün zekâlı çocuklar, sürekli benzer faaliyetlerde bulunmaktan hoşlanmazlar ve bu konuda tepkilerini sık sık dile getirirler; bu nedenle onların yeteneklerini ortaya koyabilecekleri ve geliştirebilecekleri farklı etkinliklerle ilgilenmeye ihtiyaçları vardır. Ailelerin bu farklılıkları kendilerine sağlamaları konusunda duyarlı davranmaları gerekir. Örneğin çocuğa alınacak kitapların, okuldaki kitaplardan farklı seçilmesi gibi. • Üstün zekâlı çocuklar, okuldaki derslerini fazla çaba harcamaksızın takip edebildikleri için, öğrenim hayatları boyunca uzun süreli, düzenli ve planlı ders çalışma alışkanlığı kazanamazlar. Bu nedenle, onların eğitim yaşantılarının başından itibaren uzun süreli, düzenli ve planlı çalışma alışkanlığını kazanma konusunda rehberliğe ihtiyaçları vardır. • Üstün zekâlı çocuklar, zamanın sınırlandırıldığı çalışmalarda verim ve başarı elde edemezler; bu nedenle çalışmalarında sınırsız zamana ihtiyaç duyarlar. by ram

25. Üstün zekâlı çocuklar, kendilerini geliştirebilecekleri, yeteneklerini sergileyebilecekleri, görüşlerine önem veren, çabalarını dikkate alan ve düşüncelerini uygulama fırsatı bulabilecekleri fiziksel ortam ve koşullara sahip bir okulda eğitim almaya ihtiyaç duyarlar. • Üstün zekâlı çocuklar, kendilerini en iyi şekilde tanıyan, çabalarını destekleyen, kendilerine her konuda ve her zaman yardımcı-rehber olan, çalışmalarında gereken bilgiyi en etkili-kalıcı şekilde verebilen ve elde edilen bilgiyi deneme imkânı tanıyan, öğretim programlarında ilgi ve özelliklerine uygun değişiklikler yapabilen; hatta gerekirse yeni program geliştirebilen öğretmenlere ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle ebeveynler, bu özellikteki çocukların öğretmenlerinin seçiminde titiz davranmalıdırlar. by ram

26. Üstün zekâlı çocuklara, özelliklerine uygun eğitim programı doğrultusunda eğitim verilmelidir. Onlara uygulanacak programın en önemli özelliği, çocukların yeteneklerini geliştirebilmeleri ve sergileyebilmelerine imkân sağlayacak farklı ve çok sayıda alternatif sunabilmesidir. Bu özelliğe sahip bir programla eğitim alan çocuğun benlik algısının gelişmesi ve çevreden aldığı güçlü uyaranlarla harekete geçmesi de kolaylaşacaktır. Faydalı olduğunu hisseden ve takdir görerek desteklenen çocuğun bu motivasyonla bilgi, beceri, deneyim ve yeteneklerini daha iyi kullanması sonucunda, kendisine ve içinde yaşadığı topluma daha çok fayda sağlaması da mümkün olacaktır. by ram

27. Üstün zekâlı çocuklar, kesin kurallara bağlı programlardan ziyade, birbirleriyle ilişkili konular arasında bağlantı kurulmasına fırsat veren; yan konuları da işlemeye ve ayrıntılara inilerek konunun zenginleştirmesine elverişli programlara ihtiyaç duyarlar. • Üstün zekâlı çocuklar, bilgiyi, öğrenmenin başlangıç aşamasında kısa ve öz, gelişme aşamasında ise ayrıntılı olarak elde etmeye ihtiyaç duyarlar. by ram

28. Üstün Zekalıların Eğitiminin Önemi • Üstün zekalı çocuklar bulundukları toplumun en üst seviyede beyin ve öğrenme gücüne sahip olan en kıymetli varlıklardır. Bunlar her toplumun her alanda gelişmesini sağlayacak beyin gücü hazinesi ve potansiyelidir. Bu hazineden yararlanmanın tek yolu onlara sağlanacak özel eğitimdir. Üstün zekâlı çocuklarımızı durumları belli olduğu andan itibaren yetenekleri, ilgileri ve istekleri yönünde geliştirmek suretiyle beyin gücü fonksiyonel hale gelir, bireyleri doygunluğa kavuşturur ve ülkenin yararına sunulur. by ram

29. Üstün zekâlı/yetenekli bireylerin eğitiminin önemi: • 21.yüzyılın bilgi ve yaratıcılığa dayalı rekabet dünyasında üstün zekâlı bireyler kendi alanlarında iş, bilim, teknoloji, sanat ve hizmet sektörlerine, doğdukları ya da göç ettikleri ülkelere ve genel anlamda uygarlığa katkıda bulunabilecek değerli bir ekonomik kaynaktır. • Kendi haline bırakılıp yönlendirilmediklerinde, kendini gerçekleştirme ve yaratma fırsatını bulamadıkları zaman üstün zekâlı bireyler yıkıcı, kendine ve çevresine zarar vermektedirler. • Üstün zekâlı bireyler erken yaşta yönlendirildiklerinde gelişimleri hızlanmakta ve topluma katkıları artmaktadır. by ram

30. Üstün Zekalıların Eğitiminde Modeller Üstün zekalı çocukların normal akranlarından farklı olan öğrenim gereksinmelerini doyurmak ve onların üstün beyin gücünden yararlanmak için çeşitli eğitim modelleri uygulanmıştır. Bugüne kadar uygulanmış ve uygulanmakta olan eğitim modellerini 7 grupta ele alabiliriz.  • Özel Okulda Eğitim Modeli: Özel Okul, zekâ bölümleri 130 ve daha üstün düzeyde bulunan ve üstün zekâlı olarak nitelenen çocukların devam ettikleri okul özel okuldur. Üstün zekalı çocukların eğitimlerinde ilk kullanılan model “Özel Okulda Eğitim Modeli” olmuştur. Bu model Osmanlılar Devrinde uygulamaya konmuş ve başarılı olmuş bir eğitim modelidir. Üstün zekalı çocukların eğitimini özel okulda ilk başlatan devlet, Enderun Okulu ile Osmanlı İmparatorluğu olmuştur. • Özel Sınıflarda Eğitim Modeli: Bu model, zekâ bölümleri 130 ve daha yüksek düzeyde olan, üstün zekâlı olduğu saptanan 15-20 öğrencinin devam etmesi için normal okulların bünyesinde özel şekilde düzenlenmiş özel sınıfta verilen eğitim modelidir. by ram

31. Okula Erken Başlatma Modeli: Okula erken başlatma modeli, üstün zekâlı olduğu erken yaşlarda görülen ve uzman kimseler tarafından üstün zekâlı olduğu saptanan çocukların takvim yaşına bakılmaksızın bir veya 2 yıl erken okula başlatmak suretiyle uygulanan bir eğitim modelidir. Bazı ülkelerde bu model uygulamaktadır. Savunucularına göre erken gelişmiş çocuğun okula alınmaması onun gelişimine engel olmaktadır. Ancak erken başlatma da çocuğun okula başladığı zamanki bedensel, sosyal ve duygusal gelişimi dikkate alınmadan yapılırsa birçok sorunların ortaya çıkmasına neden olabilir by ram

32. Hızlandırma Eğitim Modeli: Hızlandırma, çocuk okula başladığı zaman veya başladıktan sonda okul başarısına veya uzman kişiler tarafından uygulanan zekâ testleri ile Z.B. 130 ve daha üst düzeyde olduğu saptanan çocukların durumlarına bakılarak öğrenim ve zekâ düzeyine uygun bir veya iki üst sınıfa atlatmak suretiyle uygulanan modeldir. Bu yöntemde çocuğun öğrenme hızına uygun bir hızlandırma yapılarak akademik gelişmesi sağlanabilir. Üstün zekâlı çocuğun frenlenmesi ve kendinden daha yavaş öğrenen arkadaşlarının hızına uygun bir öğrenme sürati izlemeye zorlanması, süratin artırılması onların zihni gelişimini engelleyebilir. Bu yöntemle üstün zekâlı bir çocuğa olanak verildiği takdirde 6 yıllık bir öğrenimi 5, bazen 4 yılda yapması sağlanabilir by ram

33. Türdeş Gruplarda Eğitim Modeli: Türdeş Yetenek grupları ile eğitim modeli, üstün zekâlı çocukların genel zekâ düzeyleri veya genel zekâyı oluşturan ayrı ayrı temel yetenek düzeyleri dikkate alınarak yapılan türdeş gruplamaya dayalı eğitim modelidir. Tanımından da açıkça anlaşılacağı gibi 2 çeşit türdeş yetenek gruplama vardır. Bunlar;1- Genel zekâ düzeyi yani (IQ) Z.B.lerini dayanak alan türdeş gruplama ve genel zekâyı oluşturan temel başarıları dayanak alan türdeş gruplamadır. 2- Yetenek ve başarı düzeylerine göre yapılan gruplama Z.B.leri dayanak alınarak yapılan gruplamadan daha sağlıklı ve yararlı bir gruplamadır. Bu gruplamada yetenek ve başarı düzeyleri birbirine yakın öğrenciler aynı grupta yer aldıklarından konuların seçilmesi, işlenmesi, verilecek projelerin ve incelemelerin saptanmasında kolaylık sağlanır. Öğrenciler etkinliklerin yürütülmesinde zorlanmazlar ve zevkle yaparlar. Üstün yeteneklerini en üst düzeyde geliştirme olanağı bulurlar. by ram

34. Program Zenginleştirme Modeli:Z.B.leri 130 ve üstünde bulunan, normal akranları arasında eğitim ve öğretim gören üstün zekalı çocuklar için, normal eğitim ortamında, genişliğine ve derinliğine zenginleştirilmiş özel etkinliklerin sağlandığı eğitim modelidir diyebiliriz. Bunu “sınıf öğretmeninin ders programını her zamanki sınıf düzenlemesine bağlı olarak üstün zekâlı çocukların gereksinmelerine cevap verecek şekilde zenginleştirilmesi ve çeşitlendirilmesi” şeklinde tanımlayanlarda vardır. Çağımızda üstün zekalı çocuklar eğitimlerinde her ülkede en yaygın olarak uygulanan model program zenginleştirme modeli diyebiliriz. Program zenginleştirme diğer ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de her yerleşim bölgesinde, her düzeyde okullarda uygulanacak bir yöntemdir. by ram

35. Bireysel Eğitim Modeli: Bireysel eğitim modeli, Z.B.lerin 170-180’in üzerinde olan üstün zekalı çocuklarla resim, müzik ve güzel sanatların diğer branşlarında üstün özel yetenekli çocuklara teke tek verilen eğitim modelidir. Bu model, Batıda çok üstün olduğu erken yaşlarda belirlenen çocuklar için özel öğretmenler tutularak başlatılmıştır. Bizde ise 7.7.1948 tarih ve 5245 sayılı kanunla müzik alanında özel üstün yeteneğe sahip olan İdil Biret ve Suna Kan’ın Devlet hesabına yurtdışında özel öğrenim görmesi sağlanmıştır. by ram

36. SINIF ORTAMINDA ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLAR • Ancak bu çocukların yukarıda sayılan olumlu özellikleri yanında sınıf yönetimi açısından bir takım olumsuz özellikleri de bulunmaktadır;Üstün zekâlı ve yetenekli çocukların karakteristik özellikleri vurgulanırken belirtildiği gibi, bu çocukların büyük bir çoğunluğu yüksek enerjiye sahip kimselerdir. Bunlar yerlerinde duramaz, sürekli yenilik, hareket isterler. Diğerlerinden çok farklı niteliklere sahiptirler. Bu nedenle de normal sınıf ortamında çeşitli olumsuzluklara neden olabilirler. Bunlar şu sebeplerden kaynaklanabilir: • Bu çocukların bilgi, ilgi ve beceri düzeyleri aynı yaştaki ortalama öğrencilerin hayli ötesindedir. Bilgi, ilgi ve becerileri düzeyinde ihtiyaçları karşılanmazsa çabuk sıkılır ve sınıfta huzursuz, yerinde duramayan bir duruma gelirler. • Bilgi, ilgi ve beceri düzeyleri yüksek olduğundan sınıfları ve yaşlarından umulmayan konularla ilgilenip soru sorabilirler. • Herhangi bir konu işlenirken yanılgıyı bulmak, eleştiri, itiraz gibi tepkiler vermeleri olağandır. by ram

37. SINIF ORTAMINDA ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLAR • Konuşmayı severler. Gerek ders dışında küme tartışmalarında, gerekse ders esnasında sınıfın yönetimini ve konuşma düzenini sağlamak oldukça zordur. • Bazı durumlarda yaptıkları tepkiler “garip, anormal” görünebilir. Gerçekte bu durum yaşlarının hayli ötesinde bir algılama ve değerlendirme gücünün sonucu olabilir. • İmgesel etkinlikleri güçlüdür. Bunun sonucu olarak imgesel yaşantılarını gerçek yaşantıları ile karıştırmaları olağandır. Bu durumda hem gerçeği hayalden ayırabilmeleri, hem de imgelerini öncelikle yaratıcı etkinliklerde kullanmaları için gerekli rehberlik yapılmalıdır (Enç 1979, 217-218). by ram

38. SINIF ORTAMINDA ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLAR • Rutin ödevlerden ve görevlerden çabuk sıkılır, çoğu zaman da görevi tamamlamaz.Öte yandan görevin başından fırlayarak kalkıp sınıf içinde sağa sola dolaşarak başka meşguliyet arayabilir. Bu davranış dikkat eksikliği,derslere katılmama, olumsuz problem davranışlar olarak ele alınır ve arkadaşlarına kötü etki yaptığı sonucuna varılabilir. • Her şeyle ilgilendiği için kolaylıkla ilgisi başka yöne kayabilir, ve hiçbir şeyi tamamlayamaz. Çocuk bir defada birden fazla projeyi tamamlamak isterken bitap düşebilir. Ayrıca yüksek enerji çocuğun Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olarak yanlış tanılanmasına neden olabilir ve ilaçla çocuğun sakinleştirilmesi gerektiği önerilebilir. by ram

39. SINIF ORTAMINDA ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLAR • Bazen bir proje üzerinde gereksiz yere uzun süre çalışır, ayrıntılarda boğularak zamanında projeyi yetiştiremez.Bunun sonucu olarak düşük not alabilir,proje tamamlanamadığı için, çocuk, ailesi ve öğretmeninin stres yaşaması söz konusu olabilir. • Yetişkin düzeyinde düşünme becerisine sahip olmasına karşın yetişkin düzeyinde sosyal becerileri bulunmamaktadır.Örneğin ortama göre davranmama.Hem arkadaşları hem de diğer yetişkinler çocuğun kaba,düşüncesiz biri olduğu kanısı ile onunla birlikte olmaktan kaçınmalarına neden olabilir (Ataman, 2012). by ram

40. SINIF ORTAMINDAÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLAR • Sınıf arkadaşlarının yaşının çok üstünde ki sözcükleri kullanması sonucu ne dediğini arkadaşları anlayamayabilir. Çok konuştuğu için diğer arkadaşlarına konuşma fırsatı tanımaz. Bunun sonucu olarak diğer çocuklar,üstün zekalı çocuğu “kendini beğenmiş” olarak adlandırarak dışlamaya başlar ve yalnızlığa itilir. • Öğretmenin anlattığı biçimde değil, kendine has biçimde problemleri çözer.Bunun sonucu olarak öğretmen, kendisini tehdit altında hisseder,çocuğun otoriteyi kabul etmeyen saygısız biri olduğunu düşünerek ona göz açtırtmamaya çalışarak isyan etme noktasına getirebilir. by ram

41. SINIF ORTAMINDAÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLAR • Bu çocuklar, genellikle kendilerini yaşıtlarıyla aynı seviyede görmezler. Bir kısmı tecrit edilmişlik veya bir köşeye itilmişlik hissine kapılırlar. İçine kapanıklıkları sebebiyle arkadaş sayıları birkaçı geçmeyebilir. Okullardaki dersler onları sıkabilir. Bunlardan bazıları, yaşıtlarıyla birlikte olabilmek için yeteri kadar başarılı olmak istemeyebilir. Eğer duyguları beslenmezse, toplum dışında kalabilir hatta suça meyilli hale gelebilirler. Yetişkinler bu çocukların özel ihtiyaçlarını fark edip potansiyellerini değerlendirebilmeleri için onlara yardımcı olmalıdırlar. Üstün yetenekli çocuklar, birbirleriyle çok etkili ve verimli bir iletişim kurabilmekte, böylelikle anlaşılmaz olma sıkıntısından bir derece kurtulmaktadırlar. Dolayısıyla bu çocukların katıldıkları ortak proje ve programların önemi büyüktür. Tecrübesiz anne ve babaların evdeki üstün yetenekli ve hünerli çocuklarıyla ilgilenmesi hiç de kolay olmaz. Özellikle okul öncesi dönemde böyle bir ebeveyn yardıma ve rehberliğe muhtaçtır. by ram

42. ÜSTÜN YETENEKLİ ÖĞRENCİLERİN ÖĞRETMENLERİNE ÖNERİLER • Öğrencinin üstün yetenekli olduğu ne kendisine ne de sınıf arkadaşlarına söylenmemelidir. • Öğrenci üstün yetenekli olduğu için beklentiler yükseltilmemeli, öğrencinin kendisini baskı altında görmesine izin verilmemelidir. • Öğrenciye sınıf içinde arkadaşlarından farklı davranılmamalı, diğer öğrencilere verilen sorumluluklar bu öğrencilere de verilmelidir. • Bazen sınıf etkinliklerinin yeterince uyarıcı olmaması nedeniyle üstün zekâlılar, sınıf çalışmalarına karşı istekli ve ilgili olmayabilir. Bunu önlemek için ders müfredatına ek olarak, proje geliştirme gibi yaratıcılık ve zekâyı öne çıkarıcı ve geliştirici çalışmalar bütün sınıf düzeyinde yaptırılmalıdır. Böylece hem üstün zekâlı çocuğun kendi potansiyelini değerlendirebilmesi hem de diğer arkadaşlarını da teşviki sağlanmalıdır. by ram

43. ÜSTÜN YETENEKLİ ÖĞRENCİLERİN ÖĞRETMENLERİNE ÖNERİLER • Sınıfta bu öğrencilere daha zor sorular sorulmalı ve üstün yetenekli öğrencilerin yeni fikirler üretmelerine fırsat verilmelidir. Sınıf geneline sorulan soruları bu öğrencilerin cevaplandırmasına öncelik tanınmalı böylelikle derse olan ilgileri devam ettirilmelidir. • Derslerle ilgili olarak araştırma ağırlıklı ek ev ödevlerinin verilmesi gerekir. Konuların sunumunda ve öğrenilmesinde tekrara dayalı anlatımlardan, ödevlerden rutin iş ve görevlerden kaçınmak gerekir. • İlgilendikleri alanlarda proje çalışmaları yapmasına ve sınıf arkadaşlarına sunarak paylaşmasına olanak tanımalıdır. Uygulaması hemen pratik olmayan ya da hemen olası görülmeyen yaratıcı fikirlerini dinlememek, ertelemek ya da ret etmek çocuğun zihinsel kapasitesini geliştirmesini engeller. by ram

44. ÜSTÜN YETENEKLİ ÖĞRENCİLERİN ÖĞRETMENLERİNE ÖNERİLER • Sınıfta bu öğrencilere daha zor soruların sorulması, yeni fikirler üretmelerine fırsat tanınması gerekir. Bu noktada dikkat edilmesi gereken husus, yanıt vermede diğer çocuklara öncelik verilmesinin üstün zekalı çocukları dersten ve okuldan soğutabileceğini unutmamak gerektiğidir. • Derslerle ilgili olarak araştırma ve problem çözme ağırlıklı ek ev ödevlerinin verilmesi gerekir. • Yarı teknik malzemelerin okunması, özetlenmesi, bazı araçların modellerinin yapılması, şemalarının çizimi ve onların çalışma kurallarını açıklama ödevleri verilmelidir. • Sınıf içi etkinliklerde üstün yetenekli öğrencilerin liderlik özelliklerinden faydalanılmalı; çalışmaları, grupları ve sınıf oyunlarını yönetmelerine fırsat tanınmalıdır. • Sınıf düzeyini temel almaksızın konularda kendi hızlarına göre ilerlemelerine fırsat tanınmalıdır. by ram

45. ÜSTÜN YETENEKLİ ÖĞRENCİLERİN ÖĞRETMENLERİNE ÖNERİLER • Aile ile irtibata geçilmeli, öğrenciye sınıf genelinden farklı olarak verilen ödev, araştırma ve proje gibi çalışmalarda ailenin desteği alınmalıdır. • Çocuğun çalışma ve ödevlerini sınıfın işlemekte olduğu konularda ve aynı tempoda tutmaya çalışmamalı, onun güç ve süratine uygun ödevler vermelidir. • Ders etkinliklerinde kitabi etkinliklerden çok, geniş gözlem ve deneylere yer verilmelidir. • Akademik konular için resim, müzik, beden eğitimi gibi dersler ihmal edilmemelidir. • Bu çocuklarda “üstünlük duygusu” yaratmak, aynı “aşağılık duygusu” kadar zararlı sonuçlar doğurur. Çocuk, arkadaşlarını ve çevresindekileri aşağı görür ve toplumda yalnız bir kişi olarak yaşamına devam etme tehlikesi ile karşı karşıya kalır. Onun için, üstünlük duygusunun çocuklarda yaratılmamasına azami dikkat edilmelidir. by ram

46. ÜSTÜN YETENEKLİ ÖĞRENCİLERİN ÖĞRETMENLERİNE ÖNERİLER by ram

47. ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLARIN AİLELERİNE ÖNERİLER • Üstün zekâlı çocuklar ana babaları için güç çocuklardır. Akranlarından farklı olarak, daha fazla olayların farkında,zeki, sebatkar, kolaylıkla uçlara kayabilen çocuklardır. Bu nedenle ana babalar üstesinden gelmeleri gereken fazla sayıda problemle karşılaşabilirler. Ayrıntıları reddetmek yada hesaba katmamak, alıştırmalara ve ödevleri yapmaya direnç, öğretim sürecini sorgulamak, mantıklı olmayan şeyleri kabul etmekte güçlük çekmek bu problemlerden bazılarıdır(Ataman,2011). by ram

48. ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLARIN AİLELERİNE ÖNERİLER • Üstün yetenekli çocukların gelişmesinde uygun ortamın sağlanması ana babalara düşer. Bu nedenle ana babalar öncelikle çocuğa zaman ayırmalı, daha sonra çocuğun özelliklerini ve gereksinimlerini bilmelidirler. • Çocuğunuzun öğretmenleriyle,rehber öğretmeniyle ilişkilerinizi sıkı tutarak çocuğunuzun duygusal toplumsal ve zihinsel gereksinimlerine odaklanmalarını sağlamalısınız. by ram

49. ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLARIN AİLELERİNE ÖNERİLER • Üstün yetenekli çocuk için mükemmel ana baba olmayerine iyi ana baba olmak gerekir. Mükemmel olmayaçabalamak, ana babaların daha çok hata yapmalarına neden olur ve bu durum çocuğa da yansır. • Çocuğun eğitimi planlanırken okul seçeneklerini iyi bilmek gerekmekle birlikte, ‘‘mükemmel okul’’ olmadığını unutmamak gerekir. • Çocuğun sosyal gelişimi dikkatlice gözlenmelidir. • Çocukla ve diğer aile bireyleri ile etkili bir iletişim kurulmalıdır. by ram

50. ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLARIN AİLELERİNE ÖNERİLER • Okul öncesi dönemdeki üstün yetenekli çocuklarda normal gelişim gösteren yaşıtlarının hoşlandığı birçok etkinliğe ilgi gösteriler. Ancak, bu çocuklar daha detaylı ve derinlemesine bilgiye ihtiyaç duyarlar. Bu çocukların merak, sorgulama, kavrama gibi becerilerini geliştirebilmek için; • Kitap okuma, kitap inceleme çalışmaları yapılmalıdır. Yaşına uygun kitaplar alarak birlikte inceleyebilirsiniz. Bazı çocuklar okul öncesi dönemde okumayı öğrenmiş olabilirler. Onların kendilerinin okumalarına izin verilmelidir. • Bilim, doğa ve çevreyle ilgili kitaplar seçerek ilgi alanlarını çoğaltabilirsiniz. • Kalem ve kağıtla ilgilenmesini sağlayıp el kaslarının gelişimine destek olabilirsiniz. Çizdiği resimlerde neyi anlatmak istediğini sorun. by ram