Tifo

1. Tifo Yrd. Doç. Dr. Aynur Engin Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi, İnfeksiyon Hst. ve Kln. Mikrobiyoloji A.B.D, Sivas

2. Salmonelloz • Tifo dışı salmonellozlar: S. typhi dışındaki salmonellaların herhangi birine bağlı olarak gelişen infeksiyonlardır • Bunlar gastroenterit, bakteriyemi, menenjit, fokal infeksiyonlar, paratifo yapabilirler • Genellikle zoonotik

3. Tifo • Etken S. typhi • Ateş,konfüzyon, düşmeyen ateş, baş ağrısı, karın ağrısı, rölatif bradikardi, splenomegali, lökopeni, rozeol denilen deri döküntüleri ile karakterize olan sistemik bir infeksiyon hastalığı • Kaynak insan

4. Enterik ateş • Daha çok batı literatüründe kullanılan, yanlızca S. typhi nin değil, tifo kliniğine benzer hastalık yapan diğer bakterilerin de etken olduğu infeksiyonlara verilen daha geniş kapsamlı bir terimdir • Örnek: S. paratyphi A,B,C

5. Salmonella Serotip = false species (Kauffman-White sınıflaması) Salmonella enteritidis Group O Antigens; H1:H2 Salmonella Jerusalem C6, 7, 14 ; z10:lw Salmonella Typhimurium B1, 4, [5], 12 ; i:1,2 Salmonella Entebbe 1, 4, 12, 27 ; z:z6 Salmonella Typhi D9,12,[Vi] ; d:- Salmonella Israel 9,12 ; e,h:e,n,z15

6. Salmonella typhi • Gram (-), aerop, kapsülsüz, sporsuz, haraketli • Diğer salmonellalardan farklı olarak glukozdan asit oluşturur, gaz oluşturmaz • TSİ besiyerinde H2S oluşturur • Vi antijeni, tek serotipi vardır • 9 ve 12 spesifik O antijeni • Flajellar H antijeni d

7. Salmonella Laktoz(-), H2S (+), İndole (-), Simmons’ Citrate (+)

8. Tifoda epidemiyoloji • Kaynak insan (hasta, taşıyıcı) • Hastanın dışkı, idrar, kusmuğu ile bol miktarda bakteri atılır • Taşıyıcıların dışkısı ile • Fekal-oral yolla bulaş • Kontamine gıda yada suyun kullanımı ile bulaşır • Tifolu hastanın kullandığı eşya bulaş kaynağı olabilir • Karasinekler mekanik olarak taşırlar • Su, buz, toz ve kuru atıklarda haftalarca canlı kalabilir

9. Tifoda epidemiyoloji • Su ve kanalizasyon sorunu olan ülkelerde sık • DSÖ’ne göre dünyada yılda 16-17 milyon hasta • Yılda 600.000 ölüm • Gelişmiş ülkelerde (endemik alanlara seyahat) • Ülkemizde endemik bir hastalıktır • Yılda 25-30 bin olgu? • Yaz-sonbahar ayları • Endemik bölgelerde en sık 11-30 yaşlarında

10. Mikroorganizmaya bağlı faktörler • Vi kapsül antijeni • Bakterinin alınan miktarı infeksiyonun oluşma olasılığını etkiler

11. Mikroorganizmaya bağlı faktörler • Vikapsül antijeni • Serumun bakteridisal etkisini azaltır • C3 bakteri yüzeyine tutunmasını engelleyerek fagositozu engeller (opsonizasyon bozulur) • Makrofaj içinde bakterinin öldürülmesini engeller • H2O2’nin sitolitik etkisine direnç sağlar

12. Konak Faktörleri • Mide asiditesi: Salmonellalar mide asidine duyarlıdır, gıdalarla alınırlarsa bu etkiden korunurlar, aklorhidri vb • Daha önce hastalığı geçirme: bağışıklık bırakır, ancak erken antibiyotik kullanımında 2. kez geçirebilir • Kronik hastalıklar,immünolojik bozuklukların bulunması

13. Patogenez • M hücreleri: Peyer plakları hizasında, yüzeyde bulunan özelleşmiş epitel hücreleridir • Bakterinin yönlendirdiği endositoz: Normalde fagozitoz yapmayan intestinal epitel hücrelerini uyararak hücre içine girer

14. Patogenez • M hücreleri: salmonellaların ilk hedefidir,bu hücreler salmonella ile temas edince hemen hücre içine alınırlar • Peyer plakları ve submukozal lenfoid dokuda makrofajlar tarafından fagositize edilir • İlk bakteriyemi • Karaciğer, dalak, kemik iliğinde makrofajlar tarafından temizlenme • İkinci bakteriyemi • Klinik • Safra kesesine yerleşme

15. Patoloji • Tifo nodülü ( makrofaj ve mononükleer hücrelerin birikmesiyle) denilen patolojik lezyon • Karaciğer, dalak, kemik iliği gibi hemen her doku • Bu dokularda granülomların etkisi ile damar tıkanmaları ve nekrozlar • Terminal ileumda nekroz, ülserasyon ve delinme

16. Tifo-Klinik • İnkubasyon süresi: 3-60 gün (ortalama 10-14 gün) • Semptomlar (abdominal ağrı, ateş, üşüme, kırıklık) • Klasik tablo– ateş veabdominal ağrı • Üşüme, baş ağrısı, iştahsızlık, öksürük, halsizlik, boğaz ağrısı, baş dönmesi, kas ağrısı • Birinci hafta ateş yükselir, 2-3. hafta kontinü ateş, 4. hafta giderek düşer • Başağrısı, konfüzyon • Burun kanaması • Nonpodüktif öksürük • İkinci hafta abdominal ağrı artar • İshal veya konstipasyon • Psikoz (5-10%) • Delirium

17. Tifo-Klinik • Ateş, bilinç bulanıklığı • Rölatif bradikardi (nabız ateş uyumsuzluğu), diskordans • Raş (gövde ve abdomende rose spot5-30%), taş rose, rozeol • Hepatosplenomegali • Hasta haftalarca veya aylarca süren bir period süresince iyileşir veya daha ciddi klinik tablo gelişebilir

18. Hastalık günleri Ateş Nabız Typhoid fever

23. Tifo-Tanı • Etken organizmayı izole etmek • Kan kültürü • Dışkı kültürü • Kemik iliği kültürü • rose spot kültürü Serolojik testler güvenilir değildir ancak tanıyı destekleyebilir (Grubel widal testi)1/200 titre • Lab: anemi, lökopeni, veya lökositoz • Karaciğer enzim bozukluğu

24. Tifo-Tanı • Kan kültürü: Ateşin belirmesiyle birlikte pozitif olmaya başlar, 2.-3. haftaya kadar pozitif sonuç vermeye devam eder • Dışkı kültürü: Genellikle bakteri, 1. haftanın sonundan itibaren dışkıda bulunur, tedavi edilmeyenlerde bazen 4 ay süreyle pozitif kalır

25. Tifo-Tanı • İdrar kültüründe bakteri izolasyonu dışkı kültüründen daha zor, özellikle 2.-3. haftalarda olasılık en fazla • Kan kültüründe, etken izolasyonu şansı yüksek

26. Tifo- Ayırıcı tanı • Paratifo • Bruselloz • Sıtma • İnfluenza • Pnömoni (öksürük nedeniyle) • İnfektif endokardit • Tüberküloz • Lokal infeksiyonlar • Tularemi • Riketsiyoz • Lenfoma

27. WİDAL TESTİ

28. Tifo-Tedavi Diyet ve destek tedavisi Ampirik tedavi • Kloramfenikol • TMP-SMZ • Ampisilin • Kinolonlar: 10 gün • Üçüncükuşak sefalosporinler • Alternatif olarak Azithromycin

29. Tifo Tedavi • Şiddetli vakalarda (delirium, stupor veyakoma) ağır toksemik hastalarda • Steroid • Dexamethasone ( mortaliteyi azaltır) • 3 mg/kg IV ilk doz, daha sonra 1 mg/kg 6 saatte bir 48 saat süreyle • IV Kinolon (10 on gün)

30. Tifo-Komplikasyonlar • Bağırsak perforasyonu: en sık komplikasyon • Genellikle hastalığın ikinci veya üçüncü haftasında • Peritoniyal belirtiler için cerrahi konsültasyonu • Genellikle ileal perforasyon • GIS Kanama, akut kolesistit • Serebral tromboz, femoral tromboflebit • Lokal infeksiyonlar (pnömoni, menenjit,….)

31. Tifo-Komplikasyonlar • Barsak perforasyonu tifodaki ölümlerin başta gelen sebebidir • Perforasyonda şiddetli karın ağrısı, karında hassasiyet ve sertlik olur, hastanın genel durumu bozulur, hipovolemik şok gelişir. Ateş hızla düşer, nabız hızlanır (ölüm haçı)

32. Tifo-komplikasyonlar • Rölaps (%5-10) • Kronik taşıyıcılık • 12 aydan daha uzun dışkı ile atılım • Safra yolu bozukluğu olan kadınlarda daha sık • Tifo da hastaların %1-4’ü taşıyıcı olur (tifo dışı salmonellada <%1) • 4 hafta süreyle ampisilin veya kinolon ile tedavi edilir • Kolsistektomi

33. Tifo Korunma • İçme suyu güvenliği ve sağlıklı kanalizasyon • El yıkama • Aşı • Endemik alana seyahat edenler, ev halkı temaslıları, lab. çalışanları

34. Tifo Korunma • Isı ile öldürülmüş veya asteon ile inaktive edilmiş tam hücreyi içeren tifo aşısı • Lokal reaksiyon ( injeksiyon yerinde ağrı vs (25-50%) • Etkinlik (80-95% ), her üç yılda bir tekrar • Ty21a • Canlı atenüe oral aşı • 1, 3, 5, 7 günlerde tablet • Her beş yılda bir tekrar • İmmün yetmezliklerde önerilmez • Çalışılan popülasyona bağlı olarak etkinlik 45-90% • Parenteral Vi antijen aşısı • Aşı her iki yılda bir önerilir fakat beş yıla kadar etkili olabilir, daha az yan etki