ALGEMENE PRINCIPES VAN HET REGISTRATIERECHT

1. ALGEMENE PRINCIPES VAN HET REGISTRATIERECHT Christophe BLINDEMAN Notaris te Gent

2. TITEL I. ALGEMEEN DEEL a) Begrip • belasting op de rechtshandeling • wel is geschrift nodig = titel • = formaliteit • vast recht of evenredig percentage • registratieplicht voor: - alle notariële akten - alle schriftelijke verhuringen van O.G. - alle vonnissen en arresten - deurwaardersexploten • registratiemogelijkheid voor andere zaken

3. ● registratierelaas op het document zelf • registratierecht = openbare orde • = indirecte belasting (gewestmaterie) • getaxeerd op het burgerlijk recht • gevolgen = VASTE DATUM • is ondeelbaar

4. b) Taal • één van de 3 landstalen • andere taal: ontvanger kan beëdigde vertaling vragen c) Termijn • voor notariële akten: 15 dagen (notaris) • voor notariële testamenten en giften: 4 maanden na overlijden (notaris) • voor onderhandse akten: 4 maanden (burger) • voor vonnissen en arresten: 10 dagen (griffier) • voor deurwaardersexploten: 4 dagen (deurwaarder)

5. d) Plaats • registratiekantoor van de standplaats van notaris of deurwaarder • voor vonnissen en arresten: gebied van rechtbank of hof • voor onderhandse akten: gebied van O.G. • elk andere: vrije keuze

6. e) Betaling • bij aanbieding van de akte • gerekend op een rond bedrag • nooit minder dan het vast recht van 25,00 euro • eventueel verklaring “pro fisco” • soms kosteloze registratie (staat, provincie, gemeente, instellingen van openbaar nut)

7. f) Non bis in idem • = slechts vast recht op nieuwe akten betreffende eenzelfde rechtshandeling bv. - notariële akte verkoop na geregistreerde compromis - akte bekrachtiging

8. g) Afhankelijke en onafhankelijke bepalingen • van elkaar afhankelijke beschikkingen  één registratierecht (hoogste) bv. verkoopakte met een conventionele hypotheek: enkel 10% verkooprecht en geen 1% hypotheekrecht • los en onafhankelijke staande beschikkingen  registratierecht op elke beschikking bv. verkoopakte met daarin huurcontract: zowel verkooprecht als het recht van verhuring is verschuldigd • abstracte en objectieve maatstaven > < wil van partijen

9. h) Opschortende en ontbindende voorwaarde • rechtshandeling: onder tijdsbepaling of onder voorwaarde • onder tijdsbepaling: afhankelijk van toekomstige maar zekere gebeurtenis  geen invloed op registratie • onder voorwaarde: afhankelijk van toekomstige en onzekere gebeurtenis  wel invloed op registratie - bij opschortende voorwaarde: voorlopig vast recht en slechts evenredig recht bij vervulling voorwaarde - bij ontbindende voorwaarde: onmiddellijk evenredig registratierecht, maar teruggave is mogelijk

10. i) Zoeken van de fiscaal gunstige weg • keuze is toegelaten • maar akte = werkelijk gesloten overeenkomst > < VEINZING = juridische ontduiking • anti-misbruikregel (art. 18 § 2 W. Reg.) alleen toepasselijk op akten in de economische sfeer (bv. vennootschapsakten)

11. j) Fiscus = derde • datum onderhandse akten slechts tegenstelbaar t.a.v. administratie door: • vaste datum • overlijden • authentieke akte Semi-vaste datum volstaat meestal (bankoverschijving, poststempel, neerlegging rechtbank, …)

12. TITEL II. BIJZONDER DEEL HOOFDSTUK 1: VERKOPINGEN 1. Tarief voor registratie • principiële heffing aan 10% • uitzondering = klein beschrijf = 5%  bescheiden woning  natuurlijk persoon  volle of blote eigendom • latere verminderingen  bouwgronden  KI nog niet vastgesteld

13. abattement – meeneembaarheid  keuze, niet EN  abattement = vermindering van de heffingsgrondslag = 15.000,00 euro  bij-abattement = verhoging van het abattement i.g.v. hypothecair krediet = 20.000,00 euro  verhoogd abattement bij leegstand = 30.000,00 euro

14. meeneembaarheid = procédé om vroeger betaalde registratierechten in mindering te brengen  of door verrekening (1)  of door teruggave (2) (1) A1__________________V1____________2 jaar___________A2 (2) A1__________________A2____________2 jaar___________V1 • geplafoneerd op 12.500,00 euro • is ook een individueel recht

15. aankopen door beroepsuitoefenaars = 4%  beroepsverklaring indienen  zekerheidsstelling verrichten  blijk geven van een reeks wederverkopen binnen de 8 jaar • aankopen met BTW = 10% / 5% op grond = 21% op constructies  op te richten, in oprichting zijnde of nieuw opgerichte gebouwen  uiterlijk 31.12 van het 2de jaar volgende op het jaar van eerste ingebruikneming

16. bijzondere gevallen van taxatie - commandverklaring = vast recht  moet voorzien zijn in de overeenkomst  moet bij authentieke akte gebeuren  bekendmaking aan ontvanger 1ste of 5de werkdag die volgt op koop  geen wijziging aan de voorwaarden • overdracht vruchtgebruik op blote eigenaar = vast recht • kosteloze registratie voor overheidsinstanties

17. bijzondere situaties  verkoopakten met opschortende voorwaarde  bedingen voor aanwas en terugvalling  aankoop met uitgestelde betaling van de koopsom • teruggave bij wederverkoop < 2 jaar = 60% van oorspronkelijk betaalde registratierechten • gerechtelijke en minnelijke ontbinding - vordering < 1 jaar - contract van minnelijke ontbinding - volledige teruggave - 10,00 euro < 4 maanden - 25,00 euro > 4 maanden

18. 2. Grondslag voor registratie • Verkoop van VOLLE EIGENDOM = PRIJS + LASTEN – VOORDELEN KOPER  juiste koopprijs (art. 203 W. Reg.)  voorbehoud van vruchtgebruik ≠ LAST  vestiging erfdienstbaarheid ≠ LAST  vb. van voordeel koper: “acte en main”

19. B. Verkoop van VRUCHTGEBRUIK  levenslang vruchtgebruik (art. 47, 1ste lid W. Reg.) bruto jaarlijkse huurwaarde x coëfficiënt  tijdelijk vruchtgebruik (art. 47, 2de lid W. Reg.) - natuurlijk persoon - rechtspersoon - maximum = 4/5 volle eigendom • Verkoop van BLOTE EIGENDOM  belastbare basis = volle eigendom

20. HOOFDSTUK 2: VERDELINGSAKTEN 1. Tarief = evenredig registratierecht van 1% op O.G. = vast recht op R.G. 2. Voorwaarden  afstand onder bezwarende titel  bestaan van een onverdeeldheid uitz.: ook tussen blote eigenaar - vruchtgebruiker  onverdeeldheid ingevolge dezelfde titel

21. 3. Grondslag • einde aan gehele onverdeeldheid  1% op de totale waarde van de onverdeeldheid • de onverdeeldheid blijft gedeeltelijk bestaan  1% op de waarde van de overgedragen delen • bij verdeling van onderonverdeeldheid  1% op dat deel van de hele onderonverdeeldheid

22. HOOFDSTUK 3: SCHENKINGEN De schenking = vormgebonden rechtshandeling • art. 931 B.W. (sleutelartikel !) • vereiste van authentieke akte • sanctie: absolute nietigheid • niet langer “plechtig” (geen getuigen) • roerende goederen - art. 948 B.W. • (vereiste van een begrotende staat) • sanctie: nietigheid • aandelen = roerend door wetsbepaling (art. 529 B.W.)

23. De zoektocht naar VORMVRIJE Schenkingstechnieken • Notariële schenkingsakte = verplicht registreerbaar ! • Dus = schenkingsrecht

24. Vluchtroute 1 : de Nederlandse schenking • Belgische schenkers in Nederland vrijgesteld van zowel Nederlands als Belgisch schenkingsrecht • Kost beperkt tot notarieel ereloon • Vormvoorschrift art. 931 B.W. inzake rechtstreekse schenking is voldaan • Akte laat toe schenking te voorzien van modaliteiten • Geen progressievoorbehoud (noch inzake successierecht noch inzake Belgisch schenkingsrecht), zie verder • Nadeel: art. 7 W.Succ. (fictiebepaling)

25. Vluchtroute 2: de vermomde schenking • schenking onder mom van rechtshandeling onder bezwarende titel • schoolvoorbeeld = verkoop met gesloten beurs • ander voorbeeld: de fictieve schuldbekentenis • VEINZING !

26. Vluchtroute 3: de onrechtstreekse schenking • = schenken via omweg • = openlijk • = via rechtshandeling met neutraal en autonoom karakter • Voorbeeld : kwijtschelding van schuld (na verkoop aandelen)

27. Vluchtroute 4: de handgift • Algemeen geen wettelijke regeling als geldig erkend door rechtspraak (Cass 1863) en rechtsleer vormvrije schenking • Drie essentiële voorwaarden (1) traditio (2) animus donandi (3) aanvaarding

28. Voorwerp van de handgift • lichamelijk roerende goederen (cash, kasbons, juwelen, kunstverzameling, meubels, …) • aandelen aan toonder = OK (bv. NV) (voorwaarde: effectief gedrukt ! Gent, 4 oktober 1995) • aandelen op naam NIET mogelijk (bv. BVBA)

29. De Bankgift • handgift met moderne vorm van traditio of onrechtstreekse schenking • rechtsgeldige schenking • discussie vooral inzake de aard van de schenking • Aandachtspunt: geen vermelding “schenking” als referte !

30. Handgift/bankgift en Nederlandse schenking : nog zinvol ? • voordeel = geen schenkingsrecht • soms nuttig (jonge leeftijd, goede gezondheid) • denk aan Vergilius : “Fato prudentia minor” het noodlot is sterker dan de wijsheid • nadeel : plots overlijden < 3 jaar = succR (art. 7) • “pijnstillers” : - tijdelijke verzekering overlijden - “sterfbedschenking”

31. Tip : Pas het verkeerslicht-principe toe

32. = DO NOT NEED AT ALL = NICE TO HAVE = MUST HAVE

33. Het Vlaams schenkingsrecht ONROERENDE GOEDEREN

34. Het Vlaams schenkingsrecht ROERENDE GOEDEREN • Twee “vlakke tarieven” (flat rate), dus ongeacht hoegrootheid van het geschonkene • 3 %:in rechte lijn en tussen echtgenoten • 7%: anderen (= belangrijk fiscaal cadeau !!!)

35. Schenking van de familiale onderneming (2 % in Vlaanderen)

36. Tarief & Heffingsgrondslag & andere basisvoorwaarden • 3% (Brussel en Wallonië) / 2 % (Vlaanderen) = “flat” rate • ongeacht hoegrootheid belastbare waarde • ongeacht verwantschapsverband • schenker en begiftigde verplicht natuurlijk persoon (enkel Brussel en Wallonië) • authentieke akte vereist • noodzakelijk schenking van volle eigendom (enkel in Brussel & Wallonie) • voorbehoud vruchtgebruik in Vlaanderen mogelijk

37. Voorwerp van de schenking • 2 mogelijkheden: (1)   een individuele onderneming (art. 140bis, 1° W.Reg.) (2)   aandelen van een vennootschap (art. 140bis, 2° W.Reg.)

38. SCHENKING BOUWGROND in Vlaanderen

39. SCHENKING BOUWGROND in Vlaanderen Tijdelijk gunsttarief • Tijdelijke verlaging schenkingsrecht tot 31 december 2011 • Voorwaarde = bouwgrond • Na schenking binnen 3 jaar bouwdossier indienen • Ook schenking van onverdeelde aandelen mogelijk (tip ! voor samenwoners) • Doelstelling: mobiliseren van circa 200.000 ongebruikte bouwkavels in Vlaanderen

40. Schenking bouwgrond Vlaanderen (vervolg) 1. SCHENKINGEN IN RECHTE LIJN EN TUSSEN ECHTGENOTEN Volgende tariefstructuur is toepasselijk: • Samenwoners aanvankelijk niet gelijkgeschakeld met echtgenoten, WEL sinds 1.1.2004 (zie verder, Decreet 19 december 2003) • = vermindering met 2 % in vergelijking tot normale tarief (tot 150.000 EUR) • boven 150.000 EUR = normaal tarief

41. Schenking bouwgrond Vlaanderen (vervolg) 2. SCHENKINGEN AAN ANDERE PERSONEN  In een tabel weergegeven geeft dit het volgende • “anderen” = vreemden (inclusief samenwoners) • tot 150.000 EUR: vlak tarief van 10 % (= aanzienlijke besparing in vergelijking tot normale tarieven) • boven 150.000 EUR = normaal tarief

42. HOOFDSTUK 4: HUURCONTRACTEN 1. Tarief = evenredig registratierecht van 0,2% uitz.: woninghuur = vast recht 2. Voorwaarden  geschrift  binnen de 4 maanden 3. Grondslag a) huur van bepaalde duur  TOTAAL BEDRAG HUURGELDEN + LASTEN HUURDER b) onbepaalde huur of levenslange huur  (JAARLIJKSE HUURPRIJS + LASTEN) x 10

43. HOOFDSTUK 5: VENNOOTSCHAPPEN • Inbreng 1. Tarief  inbreng in Belgische vennootschappen  bij oprichting of kapitaalsverhoging = vast recht  ECHTER indien woning = 10 %  bij gemengd gebruik: opdeling 2. Grondslag = waarde van de aandelen

44. Kapitaalvermindering • Verlenging van duur • Omvorming van een vennootschap • Wijziging van doel • Verplaatsing maatschappelijke zetel • Fusie – splitsing – inbreng bedrijfstak • Ontbinding • Vereffening-verdeling van de vennootschap