Hooghartige heren en Drammende dames

1. Hooghartige herenenDrammende dames Arjan Videler Willy Garenfeld

2. Hans VlekAls ik sterf dan liefst zoals Sarah Bernhardt. Theatraalgroots, ontroerend. En dan weer opstaan voor de bloemen.

3. Persoonlijkheidsstoornissen Herkenning en omgang in de palliatieve zorg

4. Programma Persoonlijkheidsstoornis Verschijningsvormen in de palliatieve zorg Tragiek van persoonlijkheidsstoornissen Casuïstiek Conclusies

5. “Persona”

6. Persoonlijkheid

7. Persoonlijkheidsstoornis

8. As-I Psychische stoornissen As-II Persoonlijkheidsstoornissen As-III Lichamelijke ziekten As-IV Psychosociale stressoren As-V GAF- score, een cijfer voor psychosociaal functioneren

9. Persoonlijkheidsstoornis Persoonlijkheid Persoonlijkheidsstoornis Adaptief Disadaptief • Starre patronen te weinig adaptatie • Vicieuze cirkels van gedrag • Gedrag waardoor tegendeel van oorspronkelijk doel • bereikt wordt • Verminderde draagkracht waardoor spanning en • labiliteit • Autonoom en competent functioneren • Effectief en efficiënt reageren op de omgeving • Een subjectief gevoel van tevredenheid • De mogelijkheid tot (zelf) verwerkelijking

11. Drie clusters B C A Dramatisch, Emotioneel, Impulsief Vreemd, Excentriek, Denkstoornissen Angstig,Gespannen

12. VERSCHILLENDE PERSOONLIJKHEIDSSTOORNISSEN Willem van der Does • “BUITENBEENTJES” • “LASTPAKKEN” • “ANGSTHAZEN”

13. Cluster Aparanoïde PSschizoïde PSschizotypische PS

14. De “buitenbeentjes”

18. De “buitenbeentjes” • Deze mensen kenmerken zich door • Zonderling gedrag de “einzelgängers’’ • Apart / excentrieke gedrag • Achterdocht en wantrouwen • Koele en afstandelijke houding in het contact • Vreemde denkpatronen • Weinig interesse in de omgeving • Beperkte sociale vaardigheden

19. Cluster Bnarcistische PSantisociale PSborderline PStheatrale PS

20. “Lastpakken”

23. “Lastpakken” • Dit zijn mensen die zich kenmerken door • Het uiten van veel verschillende emoties • Onvoorspelbaar gedrag • Impulsiviteit • Kunnen veel aandacht vragen • Doen een groot beroep op hun omgeving • Negatieve houding t.o.v. van de buitenwereld • Grensoverschrijdend gedrag

24. Cluster Cafhankelijke PS ontwijkende PSdwangmatige PS

25. “Angsthazen”

27. “Angsthazen” • Dit zijn mensen die zich kenmerken door • Angst voor contacten met anderen • Angst voor confrontaties/ conflicten/ ruzies • Angst voor sociale situaties • Angst om te falen

29. Volwassenen Borderline en cluster C: goed psychotherapeutisch te behandelen Toepasbaarheid bij ouderen onduidelijk (Van Alphen, Videler, Van Royen en Verhey, 2009)

31. Beloop persoonlijkheidspathologie

32. Beloop persoonlijkheidspathologie

33. Beloop persoonlijkheidspathologie

35. Laat ontstane persoonlijkheidsstoornis Levensfasegebonden factoren leggen de onderliggende kwetsbaarheid bloot Verborgen afhankelijkheid

37. Laat ontstane persoonlijkheidsstoornis Levensfasegebonden factoren leggen de onderliggende kwetsbaarheid bloot Van gezond naar storend narcisme

38. “Ik ben niets en toch ben ik het enige waar ik aan denk”

40. Laat ontstane persoonlijkheidsstoornis Levensfasegebonden factoren leggen de onderliggende kwetsbaarheid bloot Isolement

42. Persoonlijkheidsverandering • Door somatische oorzaak - Cerebraal (cva, maligniteit, dementie) - Stemmingsontregeling - Medicatie - Psychologische reactie op somatische aandoening • Persoonlijkheidsaanscherping • Persoonlijkheidsuitdoving

43. Persoonlijkheidspathologie • Openbaring is afhankelijk van context • Beperkte coping bij veranderende omstandigheden • Dus juist ook in terminale fase

44. Persoonlijkheid en terminale fase • Verlies autonomie • Afhankelijkheid • Controleverlies • Afscheid nemen • Onzekerheid / Angst • (Toekomst ?, Pijn ?, Benauwdheid ?, Dood) • Ondraaglijkheid • Moeite met uitstel • Wilsbeschikking • Familie

45. Wensenboekje - Personalia - Contactpersonen - Levenbeschouwing of geloofsovertuiging - Afscheid van overledene - Uitvaart / Crematie - Zakelijke gegevens / contactpersonen

46. Herkennen en omgang? 46

47. Cluster?

50. Tragiek van persoonlijkheidsstoornissen