Kształtowanie kompetencji czytelniczych – lektury w szkole podstawowej i gimnazjum (teza 8)

1. Kształtowanie kompetencji czytelniczych – lektury w szkole podstawowej i gimnazjum (teza 8)

2. Kształtowanie kompetencji czytelniczych można podzielić na trzy fazy: • I. Faza pierwsza (dla szkoły podstawowej) • Aranżacja prostych stosunkowo działań percepcyjnych na dostosowanych do dziecięcego odbiorcy łatwych tekstach poetyckich, przy wprowadzaniu pewnej liczby pojęć z zakresu nauki o literaturze takich jak : • poezja, liryka, fikcja literacka, podmiot liryczny, język poetycki, epitet, porównanie, uosobienie, przenośnia, wyrazy dźwiękonaśladowcze, wers, strofa, rym oraz rytm.

3. W stopniu pełniejszym uczniowie w tej formie mają przyswoić sobie : epitet, porównanie, uosobienie. • Bardzo ważna jest również koncentracja uwagi na tekście – jest to podstawowa, jednak tylko pozornie łatwa umiejętność. Polega ona na tworzeniu się w świadomości podmiotu percypującego wyobrażenia układu bądź świadomości sensów desygnatów słów tworzących tę wypowiedź. Chodzi więc o to, by uczący się odbioru poezji człowiek nie wyłączając zupełnie owego mechanizmu odnoszenia słów do ich desygnatów w realnej rzeczywistości uczył się koncentracji uwagi na samych słowach jako elementach budowy przedmiotu artystycznego, którym jest tekst poetycki, równocześnie by rozwijał umiejętność wyczuwania i dostrzegania wartości wynikających z ustawienia słów w swoim wzajemnym sąsiedztwie oraz ich istnienia w kontekście leksykalnym języka.

4. II Faza druga (gimnazjum) • Dotyczy rozszerzenia zakresu pojęć teoretycznoliterackich oraz repertuaru działań percepcyjnych wobec konkretnych utworów. Ma to rozszerzyć i pogłębić widzenie przez młodzież literatury jako sztuki słowa, a w konsekwencji przyczynić się do dalszego kształtowania jej mentalności czytelniczej i rozwijania kompetencji czytelniczych. • III Faza trzecia (liceum)

5. Czytanie jest jedną z najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia. Jest to umiejętność rozumienia, wykorzystywania i przetwarzania tekstów w zakresie umożliwiającym zdobywanie wiedzy, rozwój emocjonalny, intelektualny i moralny oraz uczestnictwo w życiu społeczeństwa.

6. II etap edukacyjny- szkoła podstawowa, klasy IV – VI • Wymagania dotyczące czytania i słuchania, • Uczeń: • 1) sprawnie czyta teksty głośno i cicho; • 2) określa temat i główną myśl tekstu; • 3) identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi (autora, narratora, • czytelnika, słucha cza); • 4) identyfikuje wypowiedź jako tekst informacyjny, literacki, reklamowy; • 5) rozpoznaje formy gatunkowe (zaproszenie, życzenia i gratulacje, • zawiadomienie i ogłoszenie, instrukcję, w tym przepis); • 6) odróżnia zawarte w tekście informacje ważne od informacji drugorzędnych; • 7) wyszukuje w tekście informacje wyrażone wprost i pośrednio • (ukryte); • 8) rozumie dosłowne i przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi

7. 9) wyciąga wnioski wynikające z przesłanek zawartych w tekście • (w tym rozpoznaje w nim prawdę lub fałsz); • 10) dostrzega relacje między częściami składowymi wypowiedzi (tytuł, • wstęp, rozwinięcie, zakończenie, akapity).

8. LEKTURY

9. W ciągu roku uczeń powinien przeczytać nie mniej niż 4 książki w całości oraz wybrane przez nauczyciela teksty o mniejszej objętości • Frances Hodgson Burnett Tajemniczy ogród, • Jan Brzechwa Akademia Pana Kleksa, • Carlo Collodi Pinokio , • Lem Bajki robotów, • Astrid Lindgren Bracia Lwie Serce, • Kornel Makuszyński Szatan z siódmej klasy, • wybór mitów greckich, baśni i legend, wybór kolęd, • wybór pieśni patriotycznych, wybór poezji, w tym utwory dla dzieci i młodzieży; • film i widowisko teatralne z repertuaru dziecięcego; wybrane programy telewizyjne

10. III etap edukacyjny – gimnazjum • Wymagania dotyczące czytania i słuchania, • Uczeń: • 1) odbiera komunikaty pisane, mówione, w tym nadawane za pomocą środków audio wizualnych – rozróżnia informacje przekazane werbalnie oraz zawarte w dźwięku i obrazie; • 2) wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty tekstu; • 3) porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie; • 4) odróżnia informacje o faktach od opinii; • 5) rozpoznaje różnice między fikcją a kłamstwem; • 6) rozpoznaje wypowiedzi o charakterze emocjonalnym i perswazyjnym

11. 7) rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację); • 8) dostrzega w wypowiedzi ewentualne przejawy agresji i manipulacji; • 9) rozpoznaje wypowiedź argumentacyjną, wskazuje tezę, argumenty i wnioski; • 10) rozróżnia gatunki publicystyczne prasowe, radiowe i telewizyjne (artykuł, wywiad, reportaż); • 11) czerpie dodatkowe informacje z przypisu.

12. W ciągu roku uczeń powinien przeczytać nie mniej niż 5 książek w całości oraz wybrane przez nauczyciela teksty o mniejszej objętości, przy czym nie można pominąć autorów i utworów oznaczonychgwiazdką • *Jan Kochanowski – wybrane fraszki, Treny (V, VII, VIII), • William Szekspir Romeo i Julia, • Antonie de Saint Exupéry Mały Książę, • Aleksander Kamiński Kamienie na szaniec, • Stanisław Lem – wybrane opowiadanie, • *Henryk Sienkiewicz – wybrana powieść historyczna (Quo vadis, Krzyżacy lub Potop), • Konstanty Ildefons Gałczyński – wybrane utwory, • Wybór publicystyki z prasy i innych środków społecznego przekazu; wybrany komiks; wybrane programy telewizyjne.

13. Bibliografia 1. Gorlińska M., Poezja i uczniowie, Lublin 2004 (8602 B / 8603 B) 2. Podstawa programowa