Langdurige zorg in Nederland en Duitsland

1. Zorgnetwerk, mei 2013 Langdurige zorg in Nederland en Duitsland

2. Vragen • Er is meer mantelzorg in Duitsland, NL regering wil dat ook • Duitsland is veel meer vergrijsd dan Nederland en toch is de zorg goedkoper. • Hoe is de financiering van zorg in Duitsland geregeld in vergelijking met Nederland? • Wat komt er op ons af als het gaat om ontwikkelingen in de zorg, zowel nationaal als internationaal?

3. Inhoud presentatie • 1. NL zorg in internationaal perspectief • 2. Regeringsbeleid • 3. Langdurige zorg in Duitsland • 4. Wat kunnen wij leren van Duitsland? • 5. Ouderenzorgkostenstijging is verzekeringsprobleem • 6. Verzorgingsstaat afbouwen is zeer pijnlijk • 7. Algemene Conclusies • 8. Wat betekent dit voor Atlant Zorggroep?

4. Deel I: Nederlandse zorg in internationaal perspectief

5. Langdurige zorgkosten NL hoog • OESO 2011: NL uitgaven curatieve zorg is OESO gemiddelde • Maar NL uitgaven langdurige zorg zijn 2 maal zo hoog! • NL is koploper na Zweden • NL en Zweden kennen geïnstitutionaliseerde zorg • Betekent niet dat NL te duur of stelsel slecht • NL is voorbeeld voor andere landen • Betaalbaarheid is probleem zegt EC 2009

6. Zorg in NL is relatief duur

7. Gezondheidsuitgaven als % bnp

9. De totale NL zorguitgaven stijgen

10. In NL wordt op bijna alles bezuinigd behalve zorg!

11. Door crisis is geld op • In 2000 was staatsschuld 52% bnp • In 2013 74 %

12. NL zorg ruim 20 % BNP in 2040

13. In NL zijn ouderen relatief rijk

14. Kinderen armer ouderen

15. Premies zijn flink gestegen

16. Sinds de invoering 2006 stijging 600 euro ( 50 %)

17. Lange termijnzorg: vergrijzingsprobleem • 2012 budget medischezorg €36 miljard. Meer helft is voorverpleging, • financiering: private ziektekostenverzekering, kapitaaldekkingstelsel, geld reserverenvooruitkeringsrechten in bepaaldjaar, minder gevoeligvergrijzing • Lange termijnzorg is omslagstelsel, kostenwordenbetaalduitlopendepremieontvangsten, gevoeligvoorvergrijzing • Langdurigezorg 2012 €26 miljard

18. conclusies • Langdurige zorg in NL is duur • Ouderen zouden meer kunnen betalen • Premies zijn al gestegen, dus kosten < • Bijv. langer thuis, hulp familie/kennissen

19. Deel II: regeringsbeleid

20. Enorme stelselwijziging: niet langer het Rijk maar naar gemeenten • Werkloosheid • Jeugdzorg, • Langdurige zorg • In totaal 15 miljard regelingen die niet meer in Den Haag maar lokaal worden bepaald • Zijn gemeenten wel klaar voor? • Hoe is democratische controle? • Minder loketten

21. stelselwijziging • Dus decentralisatie, doen meer landen • Wel zorgen over tempo • Invoering is 1 jan 2015 • Publieke controle, rijk of gemeente voor de overheveling van 15 miljard? • Wie is bestuurlijk verantwoordelijk, wie controleert • Van Rijk naar 408 gemeenten, pas mei 2014 weten we hoe geld verdeeld gaat worden

22. Vanaf 2015: AWBZ-zorg via gemeente of zorgverzekering • Gemeenten: zorg aan huis, huishoudelijke hulp alleen vergoed bij laag inkomen • Zorgverzekeraars: medische zorg, verpleging, langdurige geestelijke zorg • Rijksoverheid: langdurige zorg De zwaardere zorg voor ouderen/gehandicapten in instellingen. Blijft vergoed uit de AWBZ. Cliënten wel hogere eigen bijdrage

23. WMO gaat via gemeente • Ondersteuning voor mensen met een beperking • ouderen, gehandicapten of mensen met psychische problemen. • bijvoorbeeld huishoudelijke hulp of een rolstoel. • zo veel mogelijk zelfstandig blijven wonen. Gemeenten voeren de WMO uit. • 2015 Begeleiding en persoonlijke verzorging van AWBZ naar WMO

24. AWBZ terug naar kern • noodzakelijke hervorming van de langdurige zorg door kostenexplosie. • AWBZ terug naar de kern, zodat we deze zorg ook in de toekomst kunnen bieden. • Lichtere zorg en ondersteuning, zoals de begeleiding en de persoonlijke verzorging, naar gemeenten • Meer kijken wat mensen zelf kunnen regelen, voordat ondersteuning overheid • Mensen blijven langer thuis wonen, in plaats van naar een instelling te moeten verhuizen.

25. Langer zorg thuis • Het kabinet wil dat mensen langer zorg thuis kunnen krijgen. • Op die manier blijft de zorg betaalbaar en kunnen mensen langer over hun eigen leven blijven beslissen. • Daarom krijgen meer mensen in 2013 een indicatie voor zorg thuis. • Op termijn ook zwaardere vormen zorg thuis

26. Regeerakkoord zorg • transitie van extramurale begeleiding vanuit AWBZ naar de WMO • Vanaf 2015 Gemeenten verantwoordelijk voor ondersteuning, begeleiding en verzorging. • De aanspraak op dagbesteding wordt vanaf 2014 geschrapt. • Begeleiding en ondersteuning vanuit de WMO is er nog voor mensen die het écht nodig hebben. • De overheveling van extramurale begeleiding en verzorging vanuit de AWBZ naar de WMO gaat gepaard met een korting van 25%

27. Afzwakking regeerakkoord april 2013 • De helft van de bezuinigingen op de thuiszorg wordt teruggedraaid. • Een jaar uitstel voor de bezuinigingen op de dagbesteding, persoonlijke verzorging en de thuishulp. • De bezuiniging om verstandelijk gehandicapten meer thuis te laten wonen gaat niet door.

28. Van Rijn: toch recht op intensieve zorg • Kwetsbare ouderen en gehandicapten blijven recht hebben op een plaatsje in een zorginstelling • Dus regeerakoord (AWBZ) om te vormen tot een nieuwe landelijke voorziening. In die opzet bepaalde de gemeente of iemand hulp kreeg, maar die hulp blijft nu een verzekerd recht

29. Sept 2013 • Van Rijn verzacht hogere eigen AWBZ-bijdrage • Gemeenten krijgen 706 miljoen euro om maatwerk te kunnen bieden aan chronisch zieken en gehandicapten die thuis wonen. • Voor mensen in een instelling wordt 248 miljoen euro gereserveerd om te voorkomen dat zij door de hogere AWBZ-bijdrage te weinig zak- en kleedgeld overhouden.

30. Kabinet bezuinigt langdurige zorg • Sommige verzorgingshuizen zullen sluiten • Zachte landing • Kern AWBZ geldt voor 200.000 mensen die geen zelfregie meer • Hoeft niet allemaal in verzorgingshuizen

31. Nieuwe wet Langdurige Intensieve Zorg (LIZ) • AWBZ deels overgeheveld naar de Zorgverzekeringswet (Zvw). (langdurige ggz en extramurale verpleging en behandeling) • ander deel overgeheveld naar Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). (begeleiding en persoonlijke verzorging aan huis en jeugdzorg) • Kern AWBZ, Alleen de zwaarste, langdurige zorg blijft over. Deze valt straks onder de wet LIZ.

32. Deel III: Langdurige ZorgVergelijking NL en DTSL

33. Nl-DTSL, andere positie gezin • NL kent egalitaire nucleaire familie, emancipatie kinderen, eigen gezin met eigen huis, testament, alle kinderen gelijke erfrechten • DTSL kentstamfamilie, dus extended family met verschillende generaties onder 1 dak, zoon die thuis blijft (dus geen soldaat of priester) erft alles, zoon valt onder autoriteit vader

34. NL hoogste langdurige zorg uitgaven in % bnp • DTSL 2010 1 % 2060 2,4 % • Frankrijk 2010 1,5 % 2060 2,2 % • EU gem. 2010 1,3 % 2060 2,4 % • NL 2010 3,5% 2060 8,1 %

35. Kosten langdurige zorg in % van BNP

36. Verschillen DTSL – NL langdurige zorg • NL, Zweden kent individueel recht op zorg • Dtsl, Oost., Italië, Frankrijk: verantwoordelijkheid en keuze bij mensen zelf: • Tegoedbon of budget, moet zelf aanvullen • Lokale overheid vangnet minder draagkrachtigen

37. Vergrijzing: verkrapping arbeidsmarkt in NL, kosten > • Nu werkt 15,1 % beroepsbevolking in zorg, 1,3 miljoen mensen • Komende 20 jaar: 400.00 werknemers extra nodig • Vanwege groei langdurige zorg, arbeidsaanbod < • Spanning arbeidsmarkt leidt looninflatie

38. NL situatie • Private bijdrage in vorm eigen bijdrage, eigen risico en aanvullende zorgverzekeringen zijn in NL lager dan rest • Om langdurige zorg betaalbaar te houden kan NL leren van DTSL

39. Aandeel private betalingen in totale zorgkosten

40. > 65 jaar DTSL 20,6 % en NL 15,6% • In DTSL is bevolking verder vergrijsd maar kosten lager • Kosten aanzienlijk lager • Sociale verzekering voor langdurige zorg • Kosten beperkt doordat thuiszorg gestimuleerd wordt • Groter beroep eigen verantwoordelijkheid door hogere eigen betalingen

41. Vergrijzing DTSL > NL

43. Langdurige zorg NL • AWBZ kent 5 soorten zorg: • 1. persoonlijke verzorging • 2. verpleging • 3. begeleiding • 4. verblijf verpleeghuis of verzorgingshuis • 5. hulp om te genezen

44. Langdurige zorg Nederland 2009 • 621.000 personen thuiszorg uit AWBZ of WMO • 246.ooo personen in intra-murale AWBZ instelling • 86 % van personen in verpleeg/verzorgingshuizen ouder dan 75 jaar • Rest intramurale zorg verblijft in instellingen van gehandicapten of jeugdzorg, of geestelijke gezondheidszorg

45. Langdurige zorg in NL • Zorg zonder verblijf komt in zorg in natura of PGB • Op PGB is al eigen bijdrage < • 1998 invoering pgb 10.000 mensen, in 2008 109.000 mensen! • AWBZ premie is 12,15 % bruto inkomen exclusief rijksbijdrage

46. Langdurige zorg in NL • Twee soorten eigen bijdragen • Lage bijdrage voor zorg zonder verblijf en voor intramurale zorg als 1 van de partners in eigen woning achterblijft • Hoge bijdrage voor andere intra-murale zorg • Lage bijdrage is 2011 minimaal 145 euro en maximaal 764 euro per maand • Hoge bijdrage is maximaal 2094 euro per maand

47. Langdurige zorg in DTSL: sober • Sinds 1995 een sociale verzekering voor langdurige zorg: Pflegeversicherung • Voor die tijd waren langdurig zieken voor kosten verpleging en verzorging aangewezen op bijstand • Anders dan NL: Duitse zelfstandigen niet rechtswege verzekerd, moeten private verzekering afsluiten • DTSL soberder NL

48. Pflegeheim in Duitsland

49. Verpleeghuis in NL

50. Langdurige zorg in DTSL • Financiering net als NL via het bruto inkomen • Premie hangt af van hebben kinderen • 2008 premie huishoudens zonder kinderen 1,9 % en met 2,2 % • Aanspraken minder ruim dan in NL: • Vergoeding verpleging en verzorging maar niet voor huisvesting, activering en begeleiding • 2007: 2,25 miljoen (van 82 miljoen) hierop aangewezen