Strijd tegen armoede Een bijdrage aan politiek debat en politieke actie

1. Verslag 2010 - 2011 StrijdtegenarmoedeEenbijdrageaanpolitiekdebat en politiekeactie Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting 5 januari 2012 www.armoedebestrijding.be

2. Welkom EdouardDelruelle (adjunct-directeur van het Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding)

3. VoorstellingVerslag 2010-2011 Françoise De Boe en Henk Van Hootegem (Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting)

4. Deel I: recht op wonen • Wonen in België • Alternatieve woonvormen: meer dan een huis een thuis • Recht op wonen: naar een resultaatsverbintenis Deel II: toekomstperspectieven van jongeren • Een voorziening voor bijzondere jeugdzorg verlaten: op zoek naar een plek in de samenleving • Jongeren in armoede en het deeltijds leren en werken

5. Wonen in België

6. Vaststelling • Beschikken over een woning waarin men zich thuis voelt = noodzakelijke voorwaarde voor een menswaardig leven • MAAR grote ongelijkheid inzake toegang

7. Eigendom: • hoog aantal eigenaars in België • hoge en stijgende prijzen voor nieuwbouw en aankoop woning+ stijgend aantal huishoudens => laagste inkomens worden uit de markt ‘geprijsd’ • Huren: • zwakkere sociaal-ec. positie, cfr. hoger armoederisico • probleem van betaalbaarheid • probleem van kwaliteit

8. “Mijn inkomen bedraagt 766 euro per maand, ik betaal 364 euro per maand huur voor een kleine studio. Dat is bijna de helft van mijn inkomen. Na aftrek van de vaste kosten blijft er nog 200 euro per maand over om van te leven. Dat is nog geen 7 euro per dag om voeding, kledij, GSM-kaart, vervoer en dergelijke van te betalen.” (getuigenis van Den Durpel)

9. Analyse • Voor steeds meer mensen een probleem • Schuldenproblematiek • Uithuiszettingen • Dak- en thuisloosheid

10. Aanbevelingen Nood aan een structureel en gedifferentieerd beleid, met o.a.: • Meer evenwicht in ondersteuning van eigendomsverwerving en van de huur van een woning • Uitwerken van een resultaatsverbintenis vanwege de overheden • Alternatieve vormen van wonen erkennen

11. Alternatieve woonvormen: meer dan een huis, een thuis

12. Vaststelling Woonproblematiek => mensen zoeken zelf een oplossing: alternatieve woonvormen.

13. Analyse • Het gaat om: • solidaire woonvormen • permanent wonen op campings • bezetten van gebouwen • ‘auto-productie’ (meewerken aan bouw of renovatie van de eigen woongelegenheid) • hulp bij verwerven van een woning (bv. solidiaire spaargroepen)

14. “Omdat we niet onmiddellijk een huis vonden, trokken we in bij mijn nicht. We konden ons bij haar niet laten inschrijven, zodat we geen adres hadden. Zij trok van het OCMW, als ze wisten dat we daar inwoonden, kon dat gevaar meebrengen voor haar en haar kinderen. Ik was al blij dat ze ons wilde helpen, maar daarvoor moet ik haar niet in de problemen steken.” (getuigenis van de Beweging van Mensen met een Laag Inkomen en Kinderen)

15. Obstakels: • negatieve vooronderstellingen van buren, overheden, … • onaangepaste reglementeringen • weigering van sommige gemeenten om mensen te domiciliëren

16. Aanbevelingen • Concept van wonen verruimen naar deze alternatieve woonvormen en erkennen van deze alternatieve woonvormen • Verschillende obstakels opheffen, bijvoorbeeld kosten/baten-analyse van individualisering van rechten, label van ‘sociaal wonen’, toepassen van de wet op domiciliëring, … • Informeren, ondersteunen en vormen rond deze initiatieven

17. Recht op wonen: naar een resultaatsverbintenis

18. Vaststelling • Recht op wonen / middelenverbintenis • Slechtehuisvesting – lange wachtlijstenvoor sociale huisvesting, uithuiszettingenomwille van onbewoonbaarverklaringzonderdaadwerkelijkeherhuisvesting, … - worden ‘onvermijdbaar’ of ‘normaal’ beschouwd. • Recht op wonen = grondrechtingeschreven in de BelgischeGrondwet

19. Analyse • Middelenverbintenis = verhoopt gevolg van overheidsbeslissingen (bouw, renovatie, ...). Mensen in slechte huisvesting voelen zich machteloos. • Resultaatsverbintenis: beslissingen van overheid = gevolg van recht op wonen. Mensen in slechte huisvesting worden actoren van hun herhuisvesting.

20. “Ook in ons land moeten de publieke actoren dringend hun verantwoordelijkheid opnemen en het recht op wonen garanderen voor zovele armen.” (Paul Trigalet, Solidarités Nouvelles Wallonie vzw)

21. Aanbevelingen Invoeren resultaatsverbintenis (cfr. wetgeving in Frankrijk en Schotland): • aanduiden van een verantwoordelijke overheid • beroepsmogelijkheden instellen voor de burger • de verantwoordelijke overheid van middelen voorzien (aanbod aan huisvesting) Vragen worden verder uitgediept met juristen en organisaties van het terrein met het oog op debat en politieke actie: co-organisatie colloquium

22. Een voorziening voor bijzondere jeugdzorg verlaten: op zoek naar een plek in de samenleving

23. Vaststellingen • Plaatsing = heel vaak fragilisering van de jongere, zeker wanneer het gaat om iemand uit een sociaal-economisch zwakker milieu • Einde van de plaatsing = hogere kwetsbaarheid

24. “Van een jongere in moeilijkheden verwacht men dat hij op zijn 18de alles zelf in handen neemt, terwijl jongeren die een gezin en geld hebben en een normale school­loopbaan afleggen… veel langer bij hun ouders blijven! Jongeren in moeilijkheden krijgen geen middelen. Ze krijgen te horen dat ze het maar zelf moeten uitzoeken. Wat voor systeem is dat?”

25. Analyse • Grotere kwetsbaarheid wegens familiale en sociale breuken, in de persoonlijke geschiedenis, in het schoolparcours, in de hulpverlening • Paradox: hoe meer de jongere is gekwetst, hoe meer hij zich zelf moet behelpen. • op 18 jaar: alleen om een woning, een job, een inkomen te zoeken • gemiddelde leeftijd in België waarop jongeren de ouderlijke woning verlaten: 26,7 jaar (mannen) en 25,4 jaar (vrouwen)

26. “Men zou zeggen dat het leven stopt op 18 jaar, en opnieuw begint op 18 jaar. Mochten we een ‘cultuur van de sociale band’ kennen, zou het leven doorlopen. Het continuüm van die band is essentieel.”

27. Aanbevelingen: • Plaatsing: geen oplossing voor armoede • Indien plaatsing: investeren in de banden • Zachte overgang na de plaatsing: • begeleiding • mogelijkheid om een aanvraag in te dienen voor een sociale woning, een leefloon, … voor men 18 jaar wordt

28. Jongeren in armoede en het deeltijds leren en werken

29. Vaststelling • Onderwijs en werk: twee belangrijke hefbomen in de strijd tegen armoede • Maar moeilijke integratie van jongeren in armoede op de arbeidsmarkt: => oorzaken liggen al vroeg in het schooltraject (zie bv. watervalmechanisme)

30. Analyse • Deeltijds leren en werken: • deeltijds onderwijs • leertijd • deeltijdse vorming • Kan goed alternatief zijn voor het voltijds onderwijs • vanuit een positieve keuze • goed evenwicht tussen algemene en beroepsgerichte vorming • hoge verwachtingen ten aanzien van deze jongeren

31. “De werkgevers hebben veel gesproken over de problemen van de jongeren, maar dat was nooit echt concreet. We hebben weet van jongeren die op straat moesten slapen om dicht bij hun werkgever te zijn. Het zou goed zijn de werkgevers op te leiden, zodat ze rekening kunnen houden met dit aspect.” (deelnemer aan het overleg)

32. Aanbevelingen • Begeleiding op maat, rekening houdend met armoedesituaties • Voldoende aandacht voor basiskennis • Werkplekleren • Mobiliteit • Verhogen van het imago van de opleiding • Creatie van werkplekken • Erover waken dat deze opleiding een opstap kan zijn naar een kwalitatieve job

33. Reacties • Maggie De Block, Staatssecretaris Armoedebestrijding - Secrétaire d’Etat Lutte contre la pauvreté • Evelyne Huytebroeck, Ministre de la Jeunesse et de l’Aide à la Jeunesse - Minister van de Regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Ministre du Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale • Kristof D’Exelle, Kabinet Brigitte Grouwels, Minister van de Regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest - Ministre du Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale, Collegelid van de Vlaamse Gemeenschapscommissie, bevoegd voor Welzijn, Gezondheid en Gezin • Luc Mertens, Cabinet d’Eliane Tillieux, Ministre de l’Action sociale et de l’Egalité des Chances • Magda De Meyer, Kabinet Ingrid Lieten, Minister voor Armoedebestrijding www.armoedebestrijding.be