Geo-informatiediensten: tussen gegevens en toepassingen

1. Geo-informatiediensten: tussen gegevens en toepassingen Henk Ottens Universiteit Utrecht Faculteit Geowetenschappen Departement Sociale Geografie en Planologie Sectie Geo-informatie Hoogleraar Sociale Geografie i.h.b. Geografische Informatieverwerking Geo-informatiediensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

2. Geo-informatiediensten: tussen gegevens en toepassingen • Overzicht • Het wezen van geografische informatie(verwerking) • De ontwikkeling van de technologie • De invoering van de technologie • Geo-data/informatie infrastructuren • GDI in de Verenigde Staten en Europa • GDI in Nederland en Vlaanderen Geo-informatiediensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

3. Geografische informatie(verwerking) 1 • geografische informatie: • gegevens over objecten (reëel, virtueel) die • gerelateerd kunnen worden aan een plaats op het aardoppervlak (een geografische component hebben): • geometrische kenmerken (locatie, vorm, topologie), attribuutkenmerken (thematische variablen) en • temporele kenmerken (tijddimensie) • geografische informatieverwerking: • combineren van geografische, attribuut- en temporele gegevens • combinatie/integratie van geo-informatie uit verschillende bronnen en in verschillende indelingen (formats) • gecombineerde geografische/thematische bewerkingen • cartografische gebruikersinterface en uitvoer van resultaten Geo-informatiediensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

4. Geografische informatie(verwerking) 2 • waarom is geografische informatie speciaal: • multidimensionaal: vastlegging locatie vereist 2/3D specificatie • zeer omvangrijke gegevensbestanden • telkens projectie op plat vlak voor cartografische weergave • er zijn speciale, lokationele bewerkingsalgoritmen noodzakelijk • er is vaak veel voorbewerking van gegevens noodzakelijk • het actualiseren van de gegevens is complex en duur • het weergeven van informatie is bewerkingsintensief • daarom: ontwikkeling speciale informatiesystemen: GIS Geo-informatiediensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

5. De technische geschiedenis van GIS computer- grafiek/ 1970 beeldverwerking wiskunde/statistiek computer- ontwerpen (CAD) aardbeeld-verwerking (remote sensing) geostatistiek geomodellering 1975 computer cartografie database beheer (DBMS) GIS-1 1980 vastgoed- informatie systemen (LIS) automated mapping facilities Management (AM/FM) GIS-2 1985 1990 GIS-3 Geo-informatiediensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

6. GIS onderdeel bedijfsautomatisering Geo-informatiediensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

7. Ontwikkelingsfasen GIS • 1970-1980 innovatie: • technische specialisten • fundamenteel onderzoek • 1980-1990 ontwikkeling • specialistische toepassers, promotie technologie • hulpmiddel voor onderzoek, proefprojecten • 1990-1995 gebruik • eindgebruikers, commerciële aanbieders • praktische toepassingen • 1995-2005 verspreiding • gebruik op grote schaal • gebruik voor veel meer toepassingen • ook bedrijfs-GIS en consumenten-GIS • mobiel-GIS (GIS+GPS), web-GIS (interactief-GIS) Geo-informatiediensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

8. Diffusie GIS in organisaties (afgeleid van het model van Nolan: positief -> normatief) • Fase 1 aanvang automatisering: • eenvoudige toepassingen (gegevensbeheer, kaartvervaardiging), door enkele specialisten (bottom-up) • Fase 2 verspreiding van systemen: • eilandautomatisering, veel experimenten, sterke kostenstijgingen, door enthousiastelingen (bottom-up) • Fase 3 integratie in de organisatie: • technische integratie en professionalisering (top-down) • Fase 4 centrale gegevensbestanden • organisatorische integratie en inpassing Fase 5 voldragen automatisering Geo-informatiediensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

9. Geo-informatie infrastructuren • termen: • (geo)spatial data-infrastructure (SDI, GSDI), geographical information infrastructure (GII) • primair doel: • optimaliseren van het gebruik van (dure) geografische gegevens: een keer verzamelen en beheren, meer keren gebruiken (datadelen) • initiatieven: • vaak eerst binnen organisaties/bedrijven die veel geodata gebruiken; daarna ook voor landen, regio’s en wereldwijd • basiscomponenten: • gegevensbestanden (centraal/decentraal) • informatiediensten (beleid, standaarden, protocollen, gegevenscatalogus, portaalsites, makelaarsites, leveringssites) Geo-informatiediensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

10. Geo-informatiediensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

11. National Spatial Data Infrastructure 1 Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

12. National Spatial Data Infrastructure 2 Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

13. National Spatial Data Infrastructure 3 Implementatie NSDI: Federal Geographic Data Committee Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

14. National Spatial Data Infrastructure 4 Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

15. NSDI Data Portaal Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

16. Open GIS 1 Voorwaarde voor SDI: interoperabiliteit van systemen Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

17. Organisatie Open GIS consortium Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

18. Interoperabiliteit in drie lagen Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

19. SDI in Europa Infrastructure for Spatial Information in Europe Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

20. INSPIRE Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

21. GDI-bedrijfsmodellen • West-Europa • kosten aanmaak deels betaald • door gebruikers • hoogwaardige gegevens • (gedetailleerd, actueel) • stimuleert optimaal gebruik • bevordert hoogwaardige • overheidsdienstverlening • bevordert gebruik officiële • standaarden en gegevens- • uitwisseling • Verenigde Staten • gratis overheidsgegevens • alleen basale gegevens • zijn al betaald via belasting • stimuleert eenmalige aanmaak • stimuleert maximaal gebruik • stimuleert commerciële • gegevensveredeling • leidt tot ‘markt’-standaarden Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

22. Global Data Infrastructure Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

23. Ruimte voor Geo-Informatie 1 • programma voor de uitbouw van een GII in Nederland • subsidie in het kader van het Besluit investeringen in de kennisinfrastruktuur (Bsik, eerst ICES/KIS genoemd) • totaal ca. € 800 mln beschikbaar in Bsik-pot (aardgasgelden) • € 33 mln. gevraagd en € 20 mln. toegekend aan RvGI • totale omvang RvGI-programma: € 68 mln. • samenwerking overheid-bedrijfsleven-universiteiten • projecten voor onderwijs, onderzoek, produkt- • en procesontwikkeling • start 2004 Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

24. Ruimte voor Geo-Informatie 2 opzet van het programma aanbod vraag 2 maatschappelijke vraagstukken en markt nationale geo-informatie infrastructuur maatschappelijke thema’s 1 bestaande vraag authentieke geo-registraties 3 nieuwe vraag bedrijfs- en product- innovaties 4 ontsluiting 6 5 fundamenteel en strategisch onderzoek en onderwijs Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

25. GIS-Vlaanderen 1 Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

26. GIS-Vlaanderen 2 Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004