Naar een dynamische ouderenzorg in 2020 Congres 20 jaar FOS – 23 november 2012

1. Ondernemerschap in de zorg.Toegankelijk, betaalbaar en kwaliteitsvol. Naar een dynamische ouderenzorg in 2020 Congres 20 jaar FOS – 23 november 2012 Eric VERMEYLEN Directeur Kenniscentrum VOKA

2. Huidig systeem botst op limieten Naar een dynamische ouderenzorg in 2020 Congres 20 jaar FOS – 23 november 2012

3. Aanbod volgt vraag niet Naar een dynamische ouderenzorg in 2020 Congres 20 jaar FOS – 23 november 2012

4. 162.000 Ouderen op wachtlijst woonzorgcentra bron: onderzoeksbureau Ablecare, 2012 Naar een dynamische ouderenzorg in 2020 Congres 20 jaar FOS – 23 november 2012

5. 20.000 tot 30.000 Bijkomende bedden nodig de komende 10 jaar bron: ING studie 2011 Naar een dynamische ouderenzorg in 2020 Congres 20 jaar FOS – 23 november 2012

6. 20.000 tot 30.000 Bijkomende bedden nodig de komende 10 jaar bron: ING studie 2011 Naar een dynamische ouderenzorg in 2020 Congres 20 jaar FOS – 23 november 2012 12.000 De afgelopen 10 jaar

7. 98% Van de senioren wil andere zorg dan een rusthuis bron: CM studie 2011 Naar een dynamische ouderenzorg in 2020 Congres 20 jaar FOS – 23 november 2012

8. Betaalbaarheid voor senioren onder druk Naar een dynamische ouderenzorg in 2020 Congres 20 jaar FOS – 23 november 2012

9. Maandprijs rusthuizen +/- 1.400 EUR 1.100 EUR gemiddeld wettelijk pensioen bron: Prof. Berghman, KULEUVEN en OKRA Naar een dynamische ouderenzorg in 2020 Congres 20 jaar FOS – 23 november 2012

10. Zorg zet overheidsbegroting onder druk 2011 2017 meeruitgave BE - vergrijzingscommissie Evolutie budgettaire kosten gezondheidszorg (in % BBP) 8,0 8,5 +2,1M 2010 2020 EU - vergrijzingscommissie +1,8M Naar een dynamische ouderenzorg in 2020 Congres 20 jaar FOS – 23 november 2012 2,8 Evolutie budgettaire kosten lange termijnzorg (in % BBP) 2,3 2030 +3,6M 3,3 2050 +9,2M Bron: Hoge Raad van Financiën, Studiecommissie voor de vergrijzing, 2012 ECOFIN, Ageing Report, 2012 4,9

11. Huidig model leidt tot vicieuze cirkel Naar een dynamische ouderenzorg in 2020 Congres 20 jaar FOS – 23 november 2012

12. Het huidige systeem oplappen • Rantsoenering? Nog meer wachtrijen! • Maximumfactuur? De factuur doorschuiven! • Alternatieve financiering infrastructuur? Gevaar voor debudgettering! • Meer mantelzorg? Tegen trend van gezinsverdunning! Naar een dynamische ouderenzorg in 2020 Congres 20 jaar FOS – 23 november 2012

13. Nood aan systeemhervorming die de zorgbehoevende centraal stelt • Aanbod moet de wijzigende vraag volgen • Keuze, vernieuwing en kwaliteit in het aanbod borgen • Betaalbaarheid “verzekeren” door responsabilisering in plaats van ‘budgettering’ (overheid als derde betaler) Naar een dynamische ouderenzorg in 2020 Congres 20 jaar FOS – 23 november 2012

14. Nood aan systeemhevorming die de zorgbehoevende centraal stelt Basisprincipes van het nieuwe model • Aanbod moet de wijzigende …? Volgen • Keuze, vernieuwing en kwaliteit in het aanbod borgen • Betaalbaarheid “verzekeren” door responsabilisering in plaats van ‘budgettering’ (overheid als derde betaler) Naar een dynamische ouderenzorg in 2020 Congres 20 jaar FOS – 23 november 2012

15. Nood aan systeemhevorming die de zorgbehoevende centraal stelt • Marktwerking door gelijk speelveld • Overheid: van actor naar regisseur • Van aanbod- naar vraagondersteuning • Responsabilisering door verzekeringsprincipe • Aanbod moet de wijzigende …? Volgen • Keuze, vernieuwing en kwaliteit in het aanbod borgen • Betaalbaarheid “verzekeren” door responsabilisering in plaats van ‘budgettering’ (overheid als derde betaler) Naar een dynamische ouderenzorg in 2020 Congres 20 jaar FOS – 23 november 2012

16. Marktwerking door gelijk speelveld Organisatie van een gelijk speelveld in de ouderenzorg = gelijke toegang tot aanbod; gelijke financiering; gelijke verplichtingen aanbieders Stimulansen voor samenwerking en interdisciplinariteit tussen spelers profit en non-profit; tussen wonen en zorg; tussen diensten- en goederenleveranciers Snelle aanpassingen en flexibilisering regelgeving om te kunnen inspelen op nieuwe tendensen en noden Naar een dynamische ouderenzorg in 2020 Congres 20 jaar FOS – 23 november 2012

17. Rol van de overheid Organisator van de markt en bewaker van de kwaliteit en outcomeifv service aan de klant Stimulator van vernieuwende zorg en particuliere initiatieven Stimulator van andere organisatie en invulling zorgjobs:weg met beklemmende taakverdelingen cfr Buurtzorg Nl Behoeder van de zorgkosten Naar een dynamische ouderenzorg in 2020 Congres 20 jaar FOS – 23 november 2012

18. Vraagondersteuning Rechtstreekse financiering aan de klant, die zelf kan kiezen mbtbesteding Alternatieve financieringsvormen bvb. zorgruil Ondersteunen van eigen investeringen particulieren in zorg bvb. Thomashuizen; zorgsparen Naar een dynamische ouderenzorg in 2020 Congres 20 jaar FOS – 23 november 2012

19. Responsabilisering van de klant • Stimuleren van verzekeringsprincipe voor zorg • Basisvoorzieningen door overheid goed omschrijven • Transparantie en publieke communicatie over kosten en kwaliteit aangeboden zorg • Stimuleren van ‘nu al zorgen voor later’ en ‘zorgen voor je eigen lichaam’ Naar een dynamische ouderenzorg in 2020 Congres 20 jaar FOS – 23 november 2012

20. Wat na de zesde staatshervorming? Naar een dynamische ouderenzorg in 2020 Congres 20 jaar FOS – 23 november 2012

21. Vlaamse Sociale Bescherming VSB ambitieus maar problematisch: Amalgaam aan maatregelen dat niet meer overzichtelijk is Onduidelijkheid over budgettaire implicaties Verzekeringsprincipe uitgehold in ruil voor ontransparantesolidariteit Gebrek aan incentive tot vernieuwing Waar zit synergie met 6de staatshervorming? Naar een dynamische ouderenzorg in 2020 Congres 20 jaar FOS – 23 november 2012

22. Zorgverzekering Consolidatie Vlaamse Zorgverzekering positief, maar: Veel werkingsmiddelen voor zorgkassen Gebrek aan keuzevrijheid tussen verplichte en aanvullende verzekering, alsook zorgverzekering. Gebrek aan LT budgettaire prognoses Door SHV krijgt Vlaanderen THAB (Tegemoetkoming Hulp aan Bejaarden), die kan worden geïntegreerd in de Zorgverzekering: basis Vlaamse Zorgverzekering selectieve 2de trap Wie doet indicatiestelling en wie voert beheer van THAB uit? De huidige Zorgkassen de meest kostenefficiënte aanbieder na tendering. Is begrenzing van de kostprijs rusthuizen nog nodig als Vlaanderen bevoegd wordt voor THAB? Naar een dynamische ouderenzorg in 2020 Congres 20 jaar FOS – 23 november 2012

23. MAF thuiszorg Bestaan van wachtlijsten en gebrek aan middelen => vb de wijze waarop de thuiszorgdiensten de subsidies van de dienstencheques gebruiken als aanvullende financiering Thuiszorg is beperkt tot enkel erkende diensten wat vrije keuze van diensten en nieuwe initiatieven in de zorg weerom beperkt Ervaring met MAF federaal in de gezondheidszorg leert dat dit een budgettair avontuur kan zijn. Bovendien gaat het in tegen responsabilisering van alle betrokken partijen Is er nog nood aan MAF thuiszorg als THAB goed werkt en wordt ingezet als vangnet bij intensieve zorg en oplopende facturen? Naar een dynamische ouderenzorg in 2020 Congres 20 jaar FOS – 23 november 2012

24. Momentum 6de staatshervorming Staatshervorming biedt momentum door beleidsrevisie en –vernieuwing  gevaar op immobilisme Twee uiterste denkwijzen in beleidsdiscours Huidig Vlaams beleid is de facto beter en dus moet federaal beleid worden ingekanteld in het Vlaamse: Vlaamse initiatieven worden hierdoor niet meer kritisch in vraag gesteld. Federaal beleid wordt door Vlaanderen overgenomen en gecontinueerd/gekopieerd zonder vernieuwing Vlaamse én federale instrumenten/ verworvenheden in vraag durven stellen Naar een dynamische ouderenzorg in 2020 Congres 20 jaar FOS – 23 november 2012

25. Knelpunten in huidig en nieuw beleid • Huidig Vlaams beleid niet toereikend om de vele behoeftes te beantwoorden • Decreet VSB lanceert nieuwe maatregelen waarvan full kost op kruissnelheid niet gekend is • Overdracht van bevoegdheden impliceert verdoken besparing wat loutere continuering van federaal beleid op termijn onmogelijk maakt. • Ook na 6de staatshervorming geen homogene bevoegdheidspakketten , wat coherent beleid bemoeilijkt. Cfr. thuisverpleging wordt niet overgedragen Naar een dynamische ouderenzorg in 2020 Congres 20 jaar FOS – 23 november 2012

26. Beleid na 6e staatshervorming Uitgangspunten Gelijk speelveld tussen verzekeraars – ziekenfondsen, vb. echte keuzevrijheid mogelijk maken tussen verplichte en aanvullende verzekeringen, alsook zorgverzekering Meer outputgericht werken en financieren Minder de bestaande structuren bestendigen maar onderzoeken wie meest kostenefficiënt werkt (na bv. tendering) Niet langer rechter en partij in zorgaanbod => verzekering ≠ indicatiestelling ≠ zorgaanbod Stimuleren van particuliere investeringen in zorg met vernieuwde concepten en ondernemerschap Meer synergie opzoeken met belendende sectoren Werk Zorg Huisvesting Zorg Gezinsbeleid Zorg Mobiliteit Zorg Naar een dynamische ouderenzorg in 2020 Congres 20 jaar FOS – 23 november 2012

27. Ondernemerschap in de zorg.Toegankelijk, betaalbaar en kwaliteitsvol. Naar een dynamische ouderenzorg in 2020 Congres 20 jaar FOS – 23 november 2012 Eric VERMEYLEN Directeur Kenniscentrum VOKA