Download
1 / 97
1.2k likes | 2.26k Views
گردشگری درجنگل های بارانی استوایی. جنگل.
E N D
گردشگری درجنگل های بارانی استوایی
جنگل • جنگل، منطقه وسیعی پوشیده از درخت (به مثابه عنصر اصلی آن)، درختچه و گونه‌های علفی، با جانوران وحشی كوچك و بزرگ اعم از خشكی‌زی و آبزی می باشد. با در نظر گرفتن پوشش گیاهی، جنگل به جایی اطلاق می‌شود كه حداقل دارای250 اصله درخت و نهال در هر هكتار است كه در این صورت، انبوهی آن10% است و مناطقی با انبوهی كمتر از آن، منطقه غیر جنگلی نامیده می‌شوند. همچنین در شرایط معمولی، حداقل مساحت‌لازم برای تشكیل جنگل، از نظر علمی، 0/3 هكتار (سه هزار متر مربع) است.
جنگلهای بارانی استوایی • این جنگلها همیشه سبزند و در اعماق آنها انواع گیاهان، حیوانات و موجودات ذره بینی یافت می‌شود و همه آنها از نظر بوم شناسی (اكولوژی) به هم مرتبط‌اند. هیچ محیط دیگری تا این اندازه گیاه و حیوان ندارد. برای نمونه، دو هكتار از جنگلهای بارانی مناطق پست ممكن است بیش از دویست نوع درخت داشته باشند، اما در همین مقدار زمین از جنگلهای معتدله ممكن است تنها ده تا بیست نوع درخت یافت شود.
جنگلهای استوایی حدود: • نیمی از جنگلهای جهان ( حدود 8/1 بیلیون هکتار ) • بیش از نیمی از تنوع زیستی • و بیش از نیمی از جمعیت انسانی را پشتیبانی می کند. • انواع زیادی از جنگلهای استوایی ، ترکیبی از جنگلهای شمالی و معتدل است.
شرایط آب و هوایی • بیشترین میزان انرژی تابشی با دامنه تغییرات محدود در طول سال به این منطقه می رسد. • به علت حرکت صعودی اتمسفر مقدار بارندگی سالانه بسیار زیاد و نوسان آن بسیار محدود است. مجموع نزولات جوی سالانه 2000 میلیمتر و کم بارانترین ماه سال دست کم دارای 120 میلیمتر می باشد. • دمای متوسط اين منطقه بين 20تا 25 درجه سانتيگراد است و تغييرات دمايی ساليانه (کمتراز 5درجه) و روزانه بسيار اندک است
موقعیت جنگلهای استواییبر اساس شاخص دما و بارش
پراکندگی • این جنگلها در مناطقی که تحت تاثیر اقلیم استوایی و اقیانوسی و اقلیم موسمی حنب استوایی در سواحل شرقی قاره ها و در عرضهای مداری به صورت نوار ممتدی و در فاصله میان مدار راس السرطان و مدار راس الجدی هستند، گسترش دارد. محدوده گسترش جنگل های بارانی در مناطق زير است: • 1- حوضه رودخانه آمازون( معروف به سلوا ) در آمريکای جنوبی (حدود( 57% • -2 محدوده حوضه رودخانه کنگوی مرکزی، توگو، غنا، ساحل عاج، زئير، شرق ماداگاسکار و يک منطقه کوچک درغرب افريقا در قاره افريقا. (حدود25%) • -3 جنوب شرق آسيا وجزاير اقيانوس آرام شامل سواحل غربی هند،آسام،جنوب شرق آسيا،اندونزی،مالزی،گينه نو، جزایر آنتیل و ...(حدود18%) • 4-بخش کوچکی از این جنگلها نیز در شرق استرالیا یافت می شود.
چرخه اکوسیستمی • فرسودگی خاک در جنگلهای بارانی استوایی بیشتر ازجنگلهاي ديگر است. • مواد خام چرخه تجزیه را سریعتر طی می‌کنند. • خاک این نواحی خیلی نازک بوده و مقدار خیلی کمی از مواد غذایی را در خود دارد. • در صورت قطع درختان ، خاک این منطقه به سرعت از بین می‌رود و زمین باقیمانده فقط می‌تواند حیات تعداد معدودی از گیاهان و حیوانات را تضمین کند.
قابلیت تولید • به صورت بیشترین تولید در میان اکوسیستمها به شمار می رود. قابلیت تولید اولیه تقریبا 20000 کیلوکالری در متر مربع در سال است و مقدار بسیار زیاد بیومس جانوری را تهیه می کند. • زنجیره های غذایی، بسیار پیچیده و طولانی هستند. • چرخش مواد مغذی به سرعت صورت می گیرد و مقادیر مواد مغذی زیادی را فراهم می سازد. • بارندگی شدید ممکن است موجب شستشو شود، ولی با میزان زیاد تبخیر جبران می شود.
ویژگیهای زیستی • ویژگیهای گیاهی • پهنه های عمده جنگلهای بارانی از نقطه نظر فیزیکی منزوی اند و بنابراین جنسهای گوناگونی را شامل می شوند. با این وجود آنها تشابه زیادی را در ساختار و تطابق از خود نشان می دهند. • درختان همیشه سبز پهن برگ در آنها غالب می باشد و به طور مطلق به وسیله بسیاری از گونه های ویژه به صورت پراکنده مشخص می شوند.
تطابق: • در شرایط رقابت فشرده تطابق کمی وجود دارد. درختان خزاندار در عدم برتری رقابتی قرار دارند. • برگها تمایل دارند که به رنگ سبز تیره دربیایند و امکان جذب حداکثر نور وجود دارد. بافتهای چرم مانند آنها می تواند در برابر دمای بالا و خورتاب زیاد محافظت کنند. بسیاری از برگها توسعه قابل توجهی دارند. اصولا این مورد شاید بتواند پایداری را افزایش دهد. • گلها و میوه ها تمایل دارند که به طور مستقیم از تنه های درخت رشد کنند ( مثل کاکائو). این مورد می تواند گرده افشانی و پراکندگی دانه ها را میسر کند.
یکی از خصوصیات بارز جنگلهای مرطوب مداری تراکم شدید آنهاست. در این منطقه طبقات مختلف رویشی دیده می شود. درختان بلندقامت سر به آسمان کشیده و در زیر آنها درختچه ها و اپی فیتهای بی شماری زندگی می کنند. در مناطق مختلف این منطقه ارتفاع درختان بین 30 تا 40 متر می باشد. دلیل این تنوع گیاهی ، فزونی نور خورشید و حرارت، رطوبت و ضخامت خاک است. • به علت فشرده بودن تاج درختان، مقدار بسیار اندکی نور به لایه های پایینی جنگل می رسد.شدت تابش نور آفتاب به سطح خاک این جنگل یک درصد شدت نوری است که بر لایه بالایی جنگل می تابد.
توسعه زیاد گیاهان از یک طرف مربوط به شرایط مساعد پوششهای رویشی زیر جنگلی و از طرف دیگر مربوط به بستگی شدید به رطوبت شدید حاصله از بارندگی دارد • پوشش گیاهی علفی در جنگلهای حاره ای بسیار کم است و به دلیل کمبود نور فقط برخی از گیاهان سایه دوست می رویند و سطح وسیعی از زمین عاری از پوشش گیاهی است. • یکی دیگر از خصوصیات این منطقه وجود اپی فیتها است که خاص این منطقه نیست ولی در این منطقه فراوانی یافت می شود، چون رطوبت خود را به آسانی از درختان دیگر تامین می کند. • در منطقه گرم به علت ازدیاد رطوبت تبخیر نسبی کمتر است و به همین علت گیاهان زیرجنگلی که تحت تاثیر روشنایی کمتری قرار می گیرند، دارای برگهای ظریفی هستند. روزنه گیاهان زیاد است. این روزنه ها در گیاهان زیاد بوده و عمل دفع آب اضافه گیاه را انجام می دادند.
انواع مختلف درختان در جنگلهای استوایی به صورت درهم و پیچیده پراکنده شده اند. • گاهی در مناطق گرم گیاهان غیر بومی نیز در سیستم رویشی دیده می شود. • برگ درختان جنگلی اکثرا پهن است، تنه آنها نسبت به قدشان ظریف بوده است که این امر مربوط به فزونی رطوبت می باشد. • برگهاي مركب در گونه هاي خشكي پسند و در نواحي ساحلي بيشتر ديده مي شوند. • پوست درختان این منطقه برخلاف مناطق خشک ظریف بوده و تعداد شاخه های آنها نسبت به مناطق معتدل کمتر است. گیاهان بالارونده تا فوقانی ترین قسمت درختان ارتفاع می گیرند.
گونه های گیاهی • از دیگر خصوصیات جنگلهای مداری، تنوع گونه های شدید مداری است، به طوریکه مثلا در جنگلهای پرباران برزیل در سطح 2 کیلومترمربع 300 نوع گونه درختی وجود دارد. • در هاوایی از 10000 گونه بیش از 90% بومی هستند. ( در دیگر نقاط جهان یافت نمی شوند.)
لایه های جنگلی • اين جنگل ها معمولا دارای چهار لايه هستند: • 1-بخش بیرون آینده( Emergents): شامل درختان غول اسایی که بالاتر از متوسط ارتفاع درختان زندگی می کنند.اینجا خانه بسیاری از پرندگان و حشرات است. • 2-بخش سایبان (conopy): قسمتهای بالاتر درختان. این محیط پربرگ سرشار از زندگی است. • 3-طبقه زیر ( understory) : محیط خنک تاریک زیر برگ اما بالای زمین. • 4-کف جنگل ( forest floor ): سرشار از زندگی جانوری به ویژه حشرات می باشد.بزرگترین جانوران در جنگل معمولا اینجا می کنند.
جامعه جانوری • نسبت زیادتری از جانوران در لایه های تاج مانند جنگلهای گرمسیری در مقایسه با جنگلهای معتدل زیست می کنند • پستاندران بر روی درختان زیست می کنند . • برخی از جانوران رنگهای روشن دارند، ولی بیشتر آنها به راحتی دیده نمی شوند • تعداد جانوران نوسان دارد ولی نه به صورت مشخص به مانند دیگر سیستمها. اگر این اکوسیستمها تخریب نشوند به طور نسبی پایدارند. • گروه گیاهخواران شامل گونه های مختلفی از آهوها و غزالها است.پرندگان این زیستگاه از دانه خواران و آنهایی که از میوه درختان ، شهد گلها و حشرات و یا حیوانات کوچک تغذیه می کنند، تشکیل می شود که ترکیب گونه ای متنوع و تعداد فراوانی دارند.
سهم جانوران در انرژی جنگلهای استوایی
طبقه بندی ارتفاعی • در جنگلهای مرطوب مداری، فرماسیونهای گیاهی تابعی از ارتفاع می باشد. • از ارتفاع 1000 متر تا 2000 متر جنگلهای مداری کوهستانی • از 2000 تا 3500 متر، جنگلهای میانی کوهستانی • و از 3500 به بالا طبقه پارامو شروع می شود. • جنگلهای کوهستانی در دامنه های مشرف به حوضه آمازون، در افریقا در کوه کامرون و در دامنه های افریقای شرقی، هند و چین و سیلان و جاوه، گینه جدید و بعضی از کوههای پلونزی مشاهده می شود.جنگلهای کوهستانی انبوهی کمتری دارند و شاخه های آنها زیاد و برگها کوچکند.یکی از خصوصیات این جنگلها کم شده خرماها در مقابل توسعه زیاد بامبوها و نی خیزران است. • در مدارات مرطوب اکثرا از ارتفاع 3000 تا 3500 متری تشکیلات جنگلی فقیر هستند و بالاخره اجتماعات آلپی این نواحی را اشغال می کنند. این طبقه در امریکای جنوبی اجتماعات رویشی پارامو را تشکیل می دهد. پارامو به طور دائم سبز بوده و برگهای آن کم و سوزنی می باشد. محل زندگی این گیاهان اکثرا مه آلود و زمین آنها مرطوب است.
ویژگی گیاهی • تنوع گیاهی در این جنگلها به اندازه جنگلهای آسیای جنوب شرقی و آمریکای جنوبی نیست. جنگلهای بارانی آفریقای مرکزی شامل تعدادی از درختان ماهون آمریکایی می گردد که معمولاَ بخاطر چوبشان آنها را قطع می کنند.
يكي از گونه هاي معروف اين جنگلها trema orientalis نام دارد كه در غرب آفريقا واقع شده است. اين گونه مي تواند در مدت 5 سال 17 متر رشد كند.
جنگلهای کوهستانی آفریقا • بيشتر اين جنگلها در شرق افريقا قرار دارند كه شامل كنيا، تانزانيا و اتيوپي مي باشد. در اين جنگلها بامبو مشاهده مي شود كه ار ارتفاع 2450تا 3050 متر ارتفاع از سطح دريا قرار دارد.
تنوع جانوری • در سرزمين آفريقا پنجاه و هشت گونه جانوري نخستين بي همتا در سراسر دنيا وجود دارد که بسياري از آنها به صورت اتفاقي، کشف و شناسايي شده‌اند. • از چهار گونه جانوري انسان نما نيز سه گونه (شامل بوزينه‌ها، شمپانزه‌ها و گوريل‌ها) در اين قاره وجود دارد. • به دليل تخريب سريع جنگلها و مناطق بکر طبيعي، بقاي اين حيوانات ارزشمند با تهديدات زيادي رو به رو است.
بزرگترین منطقه جنگلهای استوایی در ناحیه عبور رودخانه کنگو قرار دارد. • زيستگاه هزاران گونه گیاهی وحیات وحش است از جمله فیل های جنگلی ، طاووس کنگویی. سه نمونه از چهار میمون بزرگ دنیا در اینجا زندگی می کنند ، همچنین مامن شمپانزه ها و Bonobos نوعی شمپانزه کوتاه قد که آزمایش DNA آنها نشان از هوموساپین دارد، می باشد.
امروزه تنها ششصد گوريل کوهستاني در سراسر قاره آفريقا وجود دارد. اين گونه را به عنوان گونه‌اي با بيشترين تهديد براي بقا معرفي مي‌کنند. مهم ترين دليل پيدايش اين وضعيت، تخريب جنگلها براي کشاورزي و از بين بردن آنها براي مصارف دارويي و غذايي و يا ... مي‌باشد.وضعيت شمپانزه‌ها نيز بسياري بحراني است. تعداد آنان از دو ميليون شمپانزه در سال 1900 ميلادي به صد و پنجاه هزار در سال جاري کاهش يافته است و جنگلهاي باراني بروندي، جمهوري آفريقاي مرکزي، رواندا، سودان، تانزانيا، اوگاندا و زئير، آخرين پناهگاه‌هاي آنها مي‌باشد.
جنگل کاکامگا از مناطق جنگلی معروف آفریقا می باشد. در 150 کیلومتری غرب دره ریفت در کنیا و در ارتفاع 1600سطح دریا قرار دارد. جنگل بیودیورسیتی بالایی دارد و شامل 300 گونه پرنده و 3500 گونه گیاهی می باشد. بیش از 10 تا 20 درصد از گونه های جانوری جنگل در هیچ کجای کنیا قابل مشاهده نیستند.
تخریب جنگلها • امروزه اکثر بخش‌هاي اکوسيستم جنگلی آفریقا ، در معرض نابودي قرار گرفته است.در گذشته، شکارچيان براي سهولت در شکار، به سوزاندن درختان و تخريب جنگلها دست مي‌زدند. • با آغاز عصر استعمارگري و شروع برده داري، قاچاق چوب و تجارت عاج همراه با کاشت درختاني نظير موز، گوش فيل، مانيوک و ذرت در جنگلهاي استوايي باران‌زا، چهره محيط زيست آفريقا را با تغييراتي شگرف رو به رو کرد. • فقدان قوانين حامي محيط زيست گياهي و جانوري نيز تخريب تدريجي طبيعت ارزشمند قاره سياه را تسريع کرده است.
جنگلهای جنوب شرقی آسیا • در جنگلهای آسیای جنوب شرقی ، گونه های بسیار متنوعی از گیاهانوجود دارد.فقط در شبه جزیره مالزی بیش از 2500 گونه درخت مشاهده شده که این تعداد بیش از درختان تمام آمریکای شمالیاست. این جنگلها ، زیستگاه دو گونه رو به افزایش حیوانات بسیار کمیاب می باشد. این حیوانات عبارتند از بوزینه درازدست (از نخستیان میوه خوار) و یوزپلنگ.
جنگلهای جنوب شرق آسیا شامل جنگلهای کوهستانی همیشه سبز مرتفع ( بالای 1000 متر) ، جنگلهای همیشه سبز زمینهای هموار ( کمتر از 1000 متر ) ، جنگلهای باتلاقی، جنگلهای مردابی، جنگلهای مانگرو می باشد. این جدایی گزینی و طبقه بندی بر پایه تسلط ریزش برگها در طی فصل خشک است.
قسمتي از اين جنگلها به زمين كشاورزي تبديل شده است و در آنها نخلستانهاي جديد احداث نموده اند. قسمت شمالي آن به فيليپين و قسمت جنوبي به جاوه مربوط مي شود. گونه معروف آنها tectna grandis مي باشد.
بيشتر اين جنگلها در شرق اين كشور قرار دارند.جنگلهای استوایی استرالیا در اثر عواملی چون دگرگونی طبیعی جنگل، تاثیرگونه های نامتعارف، رژیم حرارتی متغیر، استفاده بیش از حد از منابع ناپایدار، تغییرات آب و هوایی و ...دچار تخریب شده اند.اين جنگلها يادگار دوران پليوسن مي باشد. اين كشور موطن جنگلهاي اكاليپتوس مي باشد.
جنگلهای بارانی آمازون، هفت میلیون کیلومترمربع می باشد که 60 درصد در برزیل و بقیه در کشورهایی چون پرو، بولیوی، ونزوئلا، کلمبیا و چند کشور کوچک دیگر قرار دارد.
این منابع جنگلی، یک پنجم از آب سالم موردنیاز انسان را تامین می کنند و چیزی حدود ۳۰ درصد از گونه های گیاهی و جانوری جهان را در خود جا داده اند. • تاثیر مثبت این جنگل ها بر آب و هوای کره زمین، که با جذب دی اکسید کربن انجام می شود، به حدی است که از آنها به عنوان چاه کربن یاد می کنند. به این ترتیب با از بین رفتن حتی بخشی از این جنگل ها، بخشی از ریه های زمین از بین رفته و میزان دی اکسید کربن از حالت تعادل خارج می شود.
تنوع زیستی • . این جنگل انبوه واقع در قسمت شمالی برزیل، بزرگترین مجموعه حیات گونه‌های گیاهی و جانوری دنیاست. • در جنگلهای آمازون حدود 5/2 میلیون حشره، دهها هزار گونه گیاهی، 3000 ماهی، 1294 نوع پرنده،427 نوع پستاندار، 428 نوع دوزیست و 378 نوع خزنده زندگی می کنند. همچنین یک پنجم پرندگان دنیا در آمازون زندگی می کنند. • تنوع گیاهی این منطقه به حدی است که تخمین زده می‌شود در هر کیلومتر مربع ۷۵۰۰۰ نوع درخت و ۱۵۰۰۰۰ گونه گیاه بلند وجود داشته باشد.
گونه های زیستی • كارشناسان گیاه‌شناسی تعداد گونه‌های درختی این جنگل را در هر 5/2 جریب (هر جریب معادل 4050 مترمربع) 700 گونه اعلام كرده‌اند. این در حالی است كه تعداد گونه‌های گیاهی در چنین مساحتی دوبرابر این رقم است. • نكته‌ای كه باید به آن توجه داشت دانسیته بسیار بالای درختان است. خاك جنگل پرباران آمازون تنها 20 درصد از تركیبات مغذی را در خود نگه داشته و 80 درصد باقیمانده در پیكره گیاهان و درختان پنهان شده است. • منطقه آمازون دارای دو فصل خشك و پرباران است. در فصل باران سطح آب رودخانه آمازون به طرز چشمگیری بالا می‌آید. در بعضی مناطق ارتفاع آب به 15 متر بالاتر از چیزی كه در فصل خشكی است می‌رسد. آب در اینجا مانند یك مكانیسم سترگ برای مبادله و جابه‌جایی مواد غذایی كه برای جنگل حیاتی است، عمل می‌كند.
ارتفاع بسیاری از این درختان به 130 متر می‌رسد آنچنان كه جنگل در روز نیز همانند شب تاریك به نظر می‌رسد. • تاج پوشش این درختان خانه هزاران گونه حشره و پرنده ناشناخته ا.. درباره مگس‌ها، سوسك‌ها، پروانه‌ها و هزاران حشره‌ای كه لابه‌لای شاخ و برگ این درختان زندگی می‌كنند، اطلاعات چندانی در دست نیست
در جنگل آمازون تنها بیش از 2700 گونه گیاهی متعلق به تیره بروملیاد وجود دارد. مشهورترین گونه این خانواده آناناس است. این گیاهان می‌توانند رطوبت مواد غذایی را از طریق هوا جذب • برگهای گونه‌های مختلف آناناس نیز از جاذبه های آمازون به شمار می رود. این برگها به خاطر همپوشی كه با هم دارند، باعث جمع شدن آب باران در وسط خود می‌شوند و بدین ترتیب اكوسیستم‌های كوچكی به وجود می‌آید كه زیستگاه جانوران ذره‌بینی، حشرات و حتی قورباغه‌ها، سمندرهای كوچك و حلزون‌هاست. برخی از این جانوران تمام عمرشان را در این دریاچه‌های كوچك گیاهی می‌گذرانند.
ارکیده ها از گونه های دیگر گیاهی این منطقه می باشند. این گل‌های فریبنده با تقلید از ظاهر حشرات و بوی تندی كه در فضا می‌پراكنند، حشرات گرده‌افشان را به سوی خود جلب می‌كنند. • سوسن آبی كه بزرگترین گل جهان است و قطر آن به دو متر می‌رسد نیز در آب‌های راكد آبگیرها یا در بخش‌های ساكن رودخانه‌های آمازون به حیات خویش ادامه می‌دهد. این گل اگرچه بسیار بزرگ به نظر می‌رسد اما بسیار ظریف و سبك است و به راحتی روی آب شناور می‌ماند. در آمازون دریاچه‌هایی را می‌توان یافت كه مملو از این گلها هستند.
