اولين كنفرانس اقتصاد شهري ايران 2-3 آذرماه 1390

1. اولين كنفرانس اقتصاد شهري ايران2-3 آذرماه 1390 The First Iranian Conference of Urban Economics 23 – 24 Nov 2011

2. بررسی نقش گردشگری در اقتصاد استان كرمانو توسعه کالبدی شهرستان‏های آن محور: نقش گردشگري در اقتصاد شهري حسین مهرابی بشرآبادی، سیدعبدالمجید جلائی، علیرضا شکیبایی، ابراهیم جاودان 1- دانشیار بخش اقتصاد کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان 2- دانشیار بخش اقتصاد دانشگاه شهید باهنر کرمان 3- دانشیار بخش اقتصاد دانشگاه شهید باهنر کرمان 4- دانشجوي دكتري دانشگاه تبريز

3. مقدمه • گردشگري در جهان كنوني، صنعتي پاك و سومين پديدة اقتصادي پويا، پررونق و رو به توسعه است كه پس از صنايع نفت و خودروسازي گوي سبقت را از ديگر صنايع جهاني ربوده است. • يكي از مهم‏ترين مقصدهايي كه روندهاي گردشگري جهان را در دهه‏هاي گذشته تحت تاثير قرار داده، مراكز شهري است. رشد سفرهاي كوتاه مدت اين مقصدها را به يكي از اصلي‏ترين مراكز گردشگري تبديل نموده است.

4. گردشگريمي‏تواندباايجادتغييردرمؤلفه‏هايمختلفاقتصادي،جمعيت،فرهنگوخصوصياتديگراجتماعي،درتغييراتفضاييشهرهامؤثرباشد. • در سال 2000 میلادی تعداد گردشگران خارجی وارد شده به ایران حداکثر 700 هزار نفر بوده است که از این تعداد کمتر از 15 هزار نفر به استان کرمان سفر کرده‏اند. • مطالعه حاضر ضمن بررسی پتانسل‏های گردشگری استان کرمان به تحلیل نقش صنعت گردشگری در توسعه اقتصادی استان می‏پردازد.

5. مطالعات پیشین • حاجی نژاد و همکاران (1388) رابطه معنی‏داری بین رشد گردشگری تجاری در شهر بانه و تغییرات بافت کالبدی و فضایی شهر گزارش دادند. • غفاری و ترکی (1388) به این نتیجه دست یافتند که ميانافزايش شمارگردشگران،رونقگردشگريوبهبودشاخصهاياجتماعي- اقتصاديرابطةمعني‏دار وجوددارد. • سیف‏الدینی و همکاران (1389) گزارش دادند بهدليلحجموروديگردشگرانبيشازظرفيتپذيرشكالبدي اصفهان، جامعهميزبانتاثير نامطلوبو منفيگردشگريرادرابعادمختلف اقتصادياجتماعيمحيطيكالبدياحساسنمودهاند.

6. کارگر و علیزاده (1389) گزارش دادند که گردشگری یک بعدی در شهرستان میبد بیشتر تقویت شده است که نقشی در توسعه پایدار این شهر نداشته است. • موحدی و کهزادی (1389) عنوان کردند که به رغم پتانسيل گسترده كردستان در زمينه گردشگري، كمبود زيرساخت هاي كافي، ضعف فعاليت‏هاي بازاريابي، ضعف مديريت گردشگري، مهمترين موانع اساسي بر سر را توسعه گردشگري كردستان به حساب مي آيند.

7. مواد و روش ها • با استفاده از اطلاعات مربوط به 417 مورد از منابع گردشگری شناسایی شده در استان کرمان، وضعیت کنونی منابع گردشگری استان مورد بررسی قرار گرفته است. • برای ارزیابی نقش صنعت گردشگری در توسعه اقتصادی استان و ارتباط آن با سایر بخش‏های اقتصادی استان از جدول داده-ستانده استان در سال 1386 استفاده شده است. • نهایتا به تحلیل رابطه بین توسعه گردشگری و توسعه کالبدی شهرستان‏های استان پرداخته شده است. • شاخص توسعه کالبدی با استفاده از منطق فازي و بر اساس 12 شاخص اجتماعی- اقتصادی و 4 مولفه توسعه اقتصادی، زیربنایی، اجتماعی و فرهنگی شهرستان‏های استان، محاسبه شده و مورد اسفاده قرار گرفته است.

8. جدول داده-ستانده • پيوندهاي پسين • پيوندهاي پسين مستقيم نشان مي‌دهد كه یک بخش در فرايند توليد خود چه ميزان از كالا و خدمات ساير بخش ها را به عنوان واسطه مورد استفاده قرار مي‌دهد. • پيوندهاي پیشين • بیانگر آن است که یک بخش چه نسبتی از توليد خود را به ساير بخش‏هاي اقتصاد به عنوان كالاي واسطه مي‌فروشد.

9. شاخص قدرت انتشار • از تقسيم متوسط پيوندهاي پسين مستقيم و غيرمستقيم هربخش به متوسط پيوندهاي مستقيم و غيرمستقيم كل اقتصاد منطقه حاصل می‏شود. به اين ترتيب عملكرد متوسط هر بخش نسبت به عملكرد متوسط اقتصاد منطقه مورد سنجش قرار مي‌گيرد. • شاخص حساسیت • پيوندهای پیشین مستقيم و غيرمستقيم نرمال شده (شاخص حساسیت) عملكرد متوسط هر بخش نسبت به عملكرد متوسط كل اقتصاد را نشان مي‌دهد.

10. شاخص ضریب تکاثر • از حاصل جمع هر ستون ماتریس معکوس لئونتیف برای هر بخش به دست می‏آید. این شاخص نشان می‏دهد که افزایش یک واحد تولید در یک بخش چه تأثیری بر تولید دیگر بخش‏های اقتصادی دارد.

11. نتایج و بحث • وضعیت موجود گردشگری استان کرمان توزیع انواع جاذبه های ‏شناسایی شده استان

12. توزیع جاذبه‏های شناسایی شده در شهرستان‏های اصلي استان

13. توزیع جاذبه‏های شناسایی شده در شهرستان‏های استان

14. تحلیل جایگاه صنعت گردشگری در اقتصاد استان با استفاده از جدول داده-ستانده • بخش‏های هتل و خوابگاه و رستوران از زیرساخت‏های لازم برای توسعه گردشگری و جذب توریست است و افزایش ورود گردشگران به استان تقاضای این بخش‏ها را افزایش می‏دهد لذا اثرات اقتصادی این بخش‏ها بر اقتصاد استان به عنوان یک پراکسی برای صنعت گردشگری و توریسم در اقتصاد استان در نظر گرفته شده است.

15. رتبه‏بندی فعالیت‏های هتل و خوابگاه و رستوران استان بر اساس شاخص‏های جدول داده-ستانده

16. بررسی شاخص‎های مستخرج از جدول داده-ستانده استان نشان می‏دهد که بخش‏های هتل و خوابگاه و رستوران به عنوان مهم‏ترین زیرساخت لازم برای جذب گردشگران از لحاظ برقراری پیوندهای اقتصادی با سایر بخش‏های اقتصاد استان از وضعیت مناسبی برخوردارند. بنابراین از یک سو به دلیل نقش متقابلی که بین افزایش ورود گردشگران و رشد این فعالیت‏ها وجود دارد و از سوی دیگر به دلیل پیوندهای اقتصادی فعالیت‏های هتل و خوابگاه و رستوران با سایر فعالیت‏های اقتصادی استان، گسترش صنعت گردشگری در استان اثر مثبتی بر رشد سایر بخش‏های اقتصادی و کل اقتصاد استان خواهد داشت.

17. رتبه‏بندی شهرستان‏های استان بر اساس شاخص توسعه کالبدی

18. از لحاظ توسعه کالبدي وضعيت شهرستان‏هاي شمالي بهتر از شهرستان‏هاي جنوبي استان است. 64% شهرستان‏هاي شمالي و 44% شهرستان‏هاي جنوبي بالاي ميانگين قرار گرفته‏اند. • ضريب همبستگي جزئي بين شاخص توسعه کالبدی و تعداد جاذبه‏هاي گردشگري در شهرستان‏هاي مورد بررسي، نيز مثبت و 0.941 مي‏باشد كه دلالت بر همسويي رابطه بین گردشگری و توسعه کالبدی دارد.

19. جمع بندی و پیشنهادها • نتايج به دست آمده نشان مي‏دهد كه توسعه صنعت گردشگری در استان كرمان می‏تواند محرک خوبی در توسعه اقتصادی استان باشد. • نتایج حاصل از تحلیل جدول داده-ستانده حاکی از آن است که بخش‏های مرتبط با صنعت گردشگری از لحاظ برقراری پیوند با سایر بخش‏های اقتصادی استان از بخش‏های پیشرو در اقتصاد استان محسوب شده و لذا این صنعت می‏تواند از دو سمت عرضه و تقاضا، تولید در سایر بخش‏ها و کل اقتصاد استان را رونق بخشد.

20. پيشنهاد مي‏گردد كه به منابع موجود گردشگری با ارزش ملی و بین‏المللی توجه بيشتري بشود. • با توجه به عدم حضور شايسته و لازم بخش خصوصي در صنعت گردشگري، توسعه صنعت گردشگری با محوریت بخش خصوصی توصيه مي‏گردد. • تغییر نگرش مراکز آموزش عالی از آموزش‏های نظری به آموزش‏های کاربردی مورد نیاز صنعت گردشگری. • توسعه مراکز خرید و ایجاد فروشگاه‏های ویژه گردشگران همراه با توسعه مراکز تبدیل پول به همراه ایجاد واحد تخصصی بازاریابی در بنگاه‏های فعال در بخش گردشگری

21. توسعه همکاری کارگزاران بخش گردشگری استان با کارگزاران سایر استان‏ها و کشورها و تقويت بانک گردشگری. • جنوب و شرق استان كرمان به رغم برخورداری از جاذبه‏هاي مهم از نظر كالبدي توسعه چنداني ندارد. لذا نياز است كه با تحقيات دقيق و موشكافانه‏تر، پروژه‏هاي بهبود توسعه كالبدي، شناسايي و به مرحله اجرا درآيد. • با توجه به نتايج، دسترسي هوايي و ريلي به منابع گردشگري استان تقريبا ضعيف است (به ويژه در جنوب استان). از سوي ديگر به دليل بعد مسافت و افزايش قيمت بنزین، توجه به اين نوع دسترسي‏ها مي‏تواند در برنامه‏هاي بلندمدت توسعه كالبدي قرار گيرد.