Dane INFORMACYJNE

2. Dane INFORMACYJNE • II Liceum Ogólnokształcące im. ks. prof. J. Tischnera • ID grupy: 97/49_PG_1 • Opiekun: Maria Mańska • Kompetencja: Przedsiębiorczość • Temat projektowy: Osobowość a rozwój człowieka • II semestr/2010-2011

3. Kim jestem i jaki jestem • - to ważne dla nas pytania. Odpowiedzi na nie najczęściej poszukujemy w okresie przejścia od dzieciństwa do dorosłości. Obserwując swoje otoczenie, członków swojej rodziny, koleżanki, kolegów stwierdzamy, jak bardzo różnią się oni od siebie. Jedni są otwarci, drudzy – skryci, inni – hałaśliwi, rozsadza ich energia a jeszcze inni – zamknięci i małomówni. Z czego wynikają te różnice między ludźmi?Różnice wynikają z różnych osobowości. Osobowość to zespół cech psychicznych charakterystycznych dla danego człowieka. Rodzimy się z zasobem pewnych cech, które rozwijają się pod wpływem otaczającego nas świata. Doskonale wiemy, że nie ma dwóch osób o identycznej osobowości. Mimo to uczeni starają się scharakteryzować i zaszufladkować typy osobowości.

4. typy osobowości • Już dwa tysiące lat temu Hipokrates podzielił ludzi na cztery typy :SANGWINIKSangwinik to rozmowny ekstrawertyk, wieczny optymista.Typowi sangwinicy są emocjonalni i wylewni. Praca jest dla nich zabawą, a każde nowe doświadczenie jest ekscytujące. Są otwarci i pełni entuzjazmu.Mocne stronyTowarzyski sangwinik to człowiek, który posiada dar przyciągania do siebie ludzi, jest duszą towarzystwa. Ma poczucie humoru oraz pamięć do kolorów. Kontakt ze słuchaczem umacnia przez dotyk. To człowiek emocjonalny i wylewny, entuzjastyczny i ekspresywny, wesoły i spontaniczny. Posiada ciekawą osobowość i zmienne usposobienie. Żyje dniem dzisiejszym. Jest prostoduszny, łatwowierny a nawet naiwny. Jest też urodzonym aktorem i często zachowuje się jak dziecko. Kieruje się emocjami ale nie jest nieustępliwy ani nie rozpamiętuje konfliktów.

5. SANGWINIK • Słabe stronyOsobę o temperamencie towarzyskiego sangwinika cechuje brak determinacji - rzadko realizuje on założony wcześniej plan. Za dużo mówi i przesadnie koloryzuje, co w efekcie często doprowadza do kłamstwa. Jest egocentrykiem. Nie dostrzega swoich wad. Nie jest dobrym doradcą, gdyż woli mówić niż słuchać. Ma kłopoty z pamięcią. Pomimo, iż doskonale pamięta kolory i nieistotne szczegóły, to jednak prawie wcale nie pamięta nazwisk, imion, dat i miejsc. To niestały i zapominalski przyjaciel. Przerywa rozmówcy i odpowiada za innych. Ma zbyt wysokie mniemanie o sobie, przez co odbierany jest jako osoba arogancka. To człowiek niezorganizowany i niedojrzały. Sangwinik żyje w błogiej krainie bezstresowego dzieciństwa i nie chce stawiać czoła brutalnym realiom życia. Cechuje go zmienność i nadmierna spontaniczność.

6. MELANCHOLIK • Melancholik to introwertyk, myśliciel, pesymista.Temperament perfekcyjnego melancholika pełen jest skrajności. Jego wzloty są najwyższe a depresje najgłębsze.Mocne stronyPerfekcyjny melancholik to człowiek głęboki i skłonny do rozmyślań. Posiada analityczny umysł, jest poważny i zdeterminowany. To osobowość utalentowana i twórcza, mająca zadatki na geniusza. Osobowość muzykalna, przejawiająca zdolności artystyczne i wyczulona na piękno. Perfekcyjny melancholik to typ filozofujący i poetyczny, wrażliwy na potrzeby innych, skłonny do poświęceń, sumienny. To idealista, również pod względem doboru partnera.Ostrożnie dobiera przyjaciół, unika zwracania na siebie uwagi i chętnie pozostaje w cieniu. To dobry słuchacz, który głęboko troszczy się o innych i pomaga w rozwiązywaniu problemów. Wierny i ofiarny. Współczujący aż do łez.

7. MELANCHOLIK • Słabe stronyPerfekcyjny melancholik łatwo wpada w depresję - czasami trudno odróżnić, kiedy jest szczęśliwy, a kiedy smutny. W miarę upływu lat coraz częściej narzeka, życie traktuje ze śmiertelną powagą, mało elastyczny w zachowaniu. Wszystko odbiera zbyt personalnie i często sam naraża się na przykrości. Długo rozpamiętuje doznane dobro ale także i krzywdy. Podczas udziału w rozmaitych imprezach zniechęca ludzi swoimi negatywnymi reakcjami. Lubi cierpieć, wszędzie węszy krytykę, której nikt nigdy nie wyraził. Ma niskie wyobrażenie o sobie - poprzez swe wrodzone skłonności poddaje surowemu osądowi przede wszystkim siebie. Wszystko odkłada na później. Bardzo dużo czasu spędza na planowaniu. Ma nierealne oczekiwania w stosunku do innych. Ponieważ lubi doprowadzać wszystko do perfekcji, przenosi tą cechę na innych. To człowiek nieufny i przewrażliwiony.

8. CHOLERYK • Choleryk to ekstrawertyk, człowiek czynu, optymista.Mocne stronyEnergiczny choleryk to urodzony przywódca, dynamiczny i aktywny. Posiada nieodpartą potrzebę zmian, silną wolę i zdecydowanie. Trudno go zniechęcić. Jest niezależny i samowystarczalny. Nie ulega wzruszeniom, wzbudza zaufanie.Pracuje dla potrzeb grupy i sprawdza się w nieoczekiwanych sytuacjach. Przewodzi i organizuje i zazwyczaj ma rację. Lubi wystąpienia publiczne. Niezbyt natomiast odczuwa potrzebę przyjaźni.Słabe stronyEnergiczny choleryk jest nałogowym pracoholikiem. Nie jest w stanie oderwać się od pracy, aby odpocząć. To człowiek pełen entuzjazmu i zdecydowania w dążeniu do celu. Musi mieć nad wszystkim kontrolę, nie pozwala innym na podejmowanie decyzji i organizowanie działań.

9. CHOLERYK • Posiada niezachwiane przekonanie, że zawsze ma rację, a pozostali którzy myślą inaczej, są w błędzie. Ceni w sobie siłę i z politowaniem spogląda na słabości u innych. Posiada zdumiewającą zdolność sterowania innymi tak, aby byli oni tego nieświadomi. To mistrz manipulacji. Lubi intryganckie zagrywki. Nie potrafi obchodzić się z ludźmi. Osądza ich z pozycji siły i pewności siebie. Odczuwa wewnętrzny przymus poprawiania błędów. Cechą choleryka jest apodyktyczność, zarówno w mowie jak i w dawaniu pisemnych instrukcji. Bardziej przejmuje się on zadaniami aniżeli uczuciami ludzi. Uwielbia kontrowersje i dyskusje. Jest porywczy, gwałtownie okazuje często skrajne emocje, krzyczy, trzaska drzwiami. Nawet przed samym sobą nie jest w stanie przyznać się do błędu. Słowo "przepraszam" uważa za przejaw słabości. Przeświadczony, że zawsze ma rację, nie jest w stanie dostrzec swoich braków i wad. Nie przyjmuje do wiadomości, że jakaś ich cecha może być odpychająca. Już będąc małymi dziećmi cholerycy muszą zwyciężać w każdej sytuacji i zawsze znajdą sposób, aby nie stracić twarzy.

10. FLEGMATYK • Flegmatyk to introwertyk, obserwator, pesymista. Ceni spokój, odpoczynek i własną wygodę. Zarówno mocne strony flegmatyka, jak i jego słabości nie przejawiają się zbyt wyraźnie.Mocne stronyFlegmatyk to człowiek powściągliwy, niewymagający i beztroski, spokojny, chłodny, opanowany. To człowiek cierpliwy, zrównoważony, cichy, a przy tym dowcipny i życzliwy, który nie miewa napadów złego humoru, nie popada w depresję i nie robi hałasu wokół swojej osoby. Emocje skrywa głęboko, jest pogodzony z życiem. Jest uniwersalny.Flegmatyk jest łatwy we współżyciu, uprzejmy i pogodny. To dobry słuchacz, który ma wielu przyjaciół. Jest współczujący i troskliwy. Lubi obserwować ludzi.

11. Flegmatyk • Słabe stronyFlegmatyk nie potrafi się czymś ekscytować, nie przejawia żadnego entuzjazmu. Nie lubi zmian i nie odczuwa potrzeby rozrywki. Przypuszcza, że inni czują tak samo. Sprawia wrażenie leniwego i odkładając pracę na później zakłada, że w ogóle zdoła jej uniknąć. Cierpi na kompleks jutra: "Nigdy nie rób dzisiaj tego, co możesz odłożyć na jutro". Potrzebuje od innych bezpośredniego bodźca, ale nie znosi przymuszania. Unika wywiązywania się z codziennych obowiązków. Trwając w uporze spokojny flegmatyk nie pragnie porozumienia. Zawsze idzie drogą najmniejszego oporu. Jest niezdolny do podejmowania decyzji. Nie chcąc nikogo ranić, nie potrafi powiedzieć "nie".

12. typy osobowości • Inny podział, gdzie głównym kryterium są wartości, jakie uznaje człowiek za najważniejsze w życiu oraz motywy, którymi kieruje się w swoim postępowaniu wyróżnia sześć typów osobowości:

13. Typy osobowości • Typ osobowości charakteryzuje nastawienie człowieka do otaczającego go świata, określa hierarchię wartości, opisuje jego zachowanie w różnych sytuacjach. Dlatego warto zastanowić się, wybierając zawód, jaki typ osobowości reprezentujemy a jakie predyspozycje są pożądane dla danej profesji. Melancholik raczej nie sprosta wymaganiom stawianym dowódcy straży pożarnej, a choleryk – pielęgniarka też nie jest najlepszym pomysłem. Pamiętajmy o tym, że nie jesteśmy w stanie zmienić naszej osobowości, ale jej znajomość pozwoli nam przewidzieć własne reakcje w określonych sytuacjach. Dzięki temu nie będziemy narażać się na przykre doświadczenia.Nie ma „lepszych” i „gorszych” typów osobowości. Każdy typ osobowości znajdzie dla siebie swoje miejsce w świecie. Trzeba tylko umieć wykorzystać mocne strony swojej osobowości, warto więc poznać, jakim jesteśmy typem osobowości.

14. Test lesenne’a • Test bada trzy właściwości psychiczne • Emocjonalność – uczuciowość – to dyspozycja do ulegania dość silnym poruszeniom psychicznym, nawet wskutek stosunkowo niewielkiej podniety, • Aktywność ( to zdolność do spontanicznego działania; aktywnym nazwiemy człowieka który wobec pojawiającej się przeszkody wzmaga swe działania, a nieaktywnym takiego, któremu przeszkoda odbiera chęć do jej pokonywania) • Oddźwięk psychiczny – dyspozycja świadomości do szybkiego lub powolniejszego reagowania na bodźce oraz dłuższego lub krótszego ich przechowywania.

15. Test lesenne’a - Instrukcja • Na oddzielnej kartce wypisz w trzech kolumnach liczby, które oznaczają odpowiednie numery pytań. • Z prawej strony po znakach równania zostaw miejsce na jedną z następujących odpowiedzi przy każdym pytaniu: 1. Jeżeli Twoja odpowiedź jest twierdząca i brzmi TAK lub CZĘSTO, napisz w odpowiednim miejscu 4 2. Gdy Twoja odpowiedź jest nie zdecydowana i brzmi CZASEM, RZADKO, napisz 2 3. Jeśli odpowiedź jest negatywna i brzmi NIE lub NIGDY, napisz 0

16. Test lesenne’a - Instrukcja • A teraz czytaj kolejno pytania i wpisuj wyniki w odpowiednim miejscu. • 1. Czy często lubisz wracać do tego, co przeżywałeś dawniej lub czy lubisz marzyć?2. Czy często odczuwasz tremę, zaniepokojenie, nieśmiałość, np. przed egzaminem, gdy masz być pytany, przy zawieraniu znajomości itp?3. Czy jeśli masz coś ważnego do zrobienia, często zabierasz się do tego od razu? 4. Czy łatwo urażasz się, czujesz dotknięty, np. jakąś krytyczną, czy złośliwą uwagą?5. Czy lubisz planować, układać projekty, przygotowywać i obmyślać, co będziesz robił później, np. podczas ferii, w wolnym czasie, gdy dorośniesz?6. Czy wolisz rozwiązywać swoje trudności samodzielnie?7. Czy często doznajesz różnorodnych uczuć: przygnębienia, zapału, smutku, radości, itp?8. Czy często czujesz się onieśmielony, zakłopotany w obecności nauczycieli, starszych lub nieznajomych?9. Czy trudno Ci się przyzwyczaić do nowych warunków i nie lubisz zmian?10. Czy lubisz gry ruchowe i czy można o Tobie powiedzieć ,że należysz do ludzi, którzy wolą raczej działać niż obserwować?11. Czy mając wolny czas lubisz się czymś czynnie zając?12. Czy lubisz mieć stale tych samych przyjaciół?13. Czy jeżeli coś Ci się nie powiedzie, nie uda się tak, jak chciałeś, zaczynasz od nowa, nie zrażając się trudnościami i niepowodzeniem?14, Czy zdarza Ci się, oglądając jakiś film, czytając jakąś książkę, słuchając jakiegoś opowiadania itp., czujesz się głęboko przejęty, czasem wzruszony nawet do łez?15. Czy trudno Ci się od razu pogodzić, zapomnieć urazy, przykrości lub krzywdy?

17. Test leSenne’a– interpretacja wyników testu Punkty wstawione do każdej z trzech kolumn należy zsumować. Liczby uzyskane z kolumn tabeli związane są z cechami osobowości - pierwsza określa emocjonalność, druga aktywność, a trzecia oddźwięk psychiczny. Aby zinterpretować wyniki testu należy z lewej strony kartki narysować 20 poziomych kresek i podpisać je liczbami od 1 do 20, zaczynając od dołu (tak, aby na dole była liczba 1, na górze 20). Na wysokości liczby 10 należy poprowadzić prostą poziomą, która oznaczać będzie średnią. Musimy otrzymać rysunek:

18. Test leSenne’a– interpretacja wyników testu • Narysuj na niej psychogram w postaci kominów, posługując się wynikami z trzech kolumn. A teraz określ swój typ, porównując ten psychogram ze zamieszczonymi schematami.

19. Test lesenne’a - Rozwiązanie • Jak interpretować otrzymany wykres ? • Jeżeli trudno Ci się zidentyfikować, może to oznaczać, że wyszedł Ci typ mieszany, złożony z dwóch lub nawet trzech typów. Przy określaniu typu należy wziąć pod uwagę, górny zarys kominów, a także ich wysokość. Komin poniżej średniej znaczy słabe nasilenie danej cechy, a powyżej średniej jej odpowiednią intensywność. Np. pasjonat z domieszką nerwowca, będzie miał wszystkie trzy kominy powyżej średniej, ale pierwszy komin będzie wyraźnie dominował, jak to jest w schemacie nerwowca.

20. Tabela typów charakteru • Nerwowiec (nie mylić z nerwicowcem) odznacza się usposobieniem krańcowo zmiennym, w krótkim czasie przechodzi od łez do śmiechu. Spragniony uczuć, ale niestały w swoich sympatiach. Do ludzi i do zagadnień przywiązuje się w sposób przelotny, wahliwy. Ludzi ocenia zależnie od tego, czy z nim sympatyzują, czy też nie. Bywa gwałtowny i drażliwy, trudno go przegadać. Chce wzbudzić podziw i zwracać na siebie uwagę. Wciąż poszukuje nowych wrażeń, rzeczywistość wydaje mu się szara i nieciekawa, więc odczuwa potrzebę upiększania jej, co go prowadzi do kłamstwa lub fikcji poetyckiej. Nie jest zdolny do systematycznej pracy. Oddaje się zajęciom ulubionym, a zaniedbuje obowiązkowe, w rezultacie pracuje zrywami i tylko wtedy, gdy jest emocjonalnie zainteresowany. Szybko się zapala i prędko gaśnie: typowy słomiany ogień. Po doznanych niepowodzeniach daje się łatwo pocieszyć. Snuje wielkie plany, których nie urzeczywistnia. Lubi życie towarzyskie, odznacza się błyskotliwą inteligencją. Nie umie oprzeć się pokusie, ale szczerze żałuje swoich upadków i wciąż postanawia rozpocząć życie na nowo. W szkole często ma kłopoty z przedmiotami ścisłymi. Jest bardzo podatny na wpływy, dlatego powinien siedzieć z uczniem spokojnym i pracowitym ( zeszyty będą staranniejsze i lepsze oceny). Najwyższą wartością dla niego jest piękno i rozrywka.

21. Pasjonat • odznacza się ambicją, umie konsekwentnie urzeczywistniać swoje dalekosiężne plany. Wielka prężność całej osobowości skoncentrowana w kierunku określonym przez główną namiętność. Charakter władczy, skłonny do panowania zarówno nad sobą, jak nad innymi. Potrafi wyrzec się wszystkiego, co nie prowadzi do umiłowanego celu. Często utożsamia siebie ze sprawą, której służy. Traktuje więc głęboko i poważnie szkołę, pracę, obowiązki rodzinne, ojczyznę. Lubi pochwały, doświadcza nigdy nie nasyconego głodu wielkości. Wobec otoczenia usłużny i ofiarny, ale pod warunkiem, że zostanie uznana wartość jego osoby. Umie ograniczy potrzeby organiczne, aż do daleko posuniętego ascetyzmu, jeżeli wymaga tego zadanie. Potrafi ujarzmiać swoją gwałtowność, chociaż niekiedy wybucha. Energię swego charakteru dyscyplinuje, zaprzęgając ją do wielkich zadań. Postępuje zwykle uczciwie, ale jest niekiedy skłonny hołdować zasadzie: cel uświęca środki. Jeżeli ambicja realizacyjna pasjonata połączy się z wybitnymi zdolnościami, prowadzi do nieprzeciętnych czynów i osiągnięć. Jest on zwykle zarówno dobrym praktykiem, jak i teoretykiem. Cechuje go uczciwość, punktualność, naturalność, wytrwałość, praca dla odległej przyszłości, zgodność czynów i wyznawanych zasad. Wyrzekanie się, chociaż rozumowo uzasadnione, nie przychodzi mu łatwo i bywa czasem dramatyczne. Jest to charakter, który cierpieniem musi płacić cenę swojej wielkości. Wybija się i zajmuje stanowiska kierownicze w różnych zawodach. Jego wrażliwa ambicja wymaga, by nie ironizować, nie wyśmiewać i nie karać publicznie, bo to rani pasjonata śmiertelnie. Najwyższą wartością jest dlań zadanie, które ma wykonać.

22. Sentymentalny • jest ambitny, ale nie umie urzeczywistnić swoich daleko sięgających planów, dlatego poprzestaje na marzeniach. Zadumany, zapatrzony w swoje życie wewnętrzne, lubi „przeżuwać” swe doznania psychiczne. Melancholiczny i niezadowolony z siebie, skłonny jest do skrupułów i kompleksów, zwłaszcza do kompleksu niższości. Często oskarża samego siebie, a nawet czuje do siebie wstręt. Nieśmiały, drażliwy przeżywa, choć nie daje tego poznać po sobie każde słowo niebacznie rzucone przez otoczenie. Pozornie nieczuły i obojętny – twarz ma podobną do chłodnej i obojętnej maski, a pod nią ukrywa istne burze i załamania. Często nieufny i podejrzliwy, lęka się wszelkich nowości, zwracając najchętniej myśli ku temu, co minęło. Wierny w przyjaźni i w miłości, wciąż szuka przyjaciela, któremu mógłby powierzyć bogactwo swego wewnętrznego życia. Takim powiernikiem często staje się pamiętnik chroniony czujnie przed wzrokiem ciekawych. Niezręczny i niepraktyczny, z trudem nawiązuje stosunki z ludźmi, lękając się niezrozumienia i ośmieszenia. Pesymista, nie wierzy we własne siły, często z góry rezygnuje z sukcesu, który mógłby na pewno osiągnąć, gdyby miał odrobinę ufności do samego siebie. Delikatny w stosunku do innych, umie otoczyć ich opieką. Indywidualista, kocha przyrodę i szuka w niej schronienia przed twardością losu. Często niezrozumiany; niepowodzenia załamują go, trudności – przerażają. Trema i lęk przed publicznym wystąpieniem, nawet przed klasą. Na ogół duża inteligencja, ale się nie uzewnętrznia. Potrzebuje dużo serdeczności, wprost komfortu uczuciowego i podtrzymania w sukcesach. Takie dziecko nie prosi, milczy, ale na dobranoc czeka na 4 całusy, w szkole nie podniesie palców, choć wie. „Worek bez dna” na pochwały, których żadna liczba go nie popsuje. Najwyższą wartością dla niego jest życie wewnętrzne i przyjaźń.

23. Choleryk • jest pełen żywotności i energii, działa gorączkowo i z wytężeniem w wielu kierunkach, dosłownie wyżywa się w pracy społecznej. Daje się pochwycić wszystkim okazjom do działania: podróże, sporty, gry. Jest jakby rzucany naprzód przez swoją aktywność. Na skutek braku hamującego czynnika w oddźwięku psychicznym cechuje go niestałość, częsta zmiana pracy, zamiarów, przyjaciół, ponadto żywe zachowania (rozbieganie, oburzanie, gniew, walenie pięścią). Inteligencja konkretna, techniczna. Nie ma na ogół zdolności do uogólniania, do syntezy, choć umysł ma bystry. Jest realistą, umie wywikłać się nawet z trudnej sytuacji. Usposobienie pogodne, optymistyczne. Z łatwością nawiązuje kontakty towarzyskie i przyjacielskie. Żywi autentyczną życzliwość dla ludzi i miłość do świata. Pełen ciepła i ostentacyjnej serdeczności, potrafi przyciągnąć do siebie ludzi i darzyć ich zaufaniem. Umie zdobywać, lubi rozkazywać i każdemu dać jakąś robotę do wykonania. Szybki, zręczny i zdecydowany, wierzy w postęp. Jest zwykle dobrym mówcą, czasem demagogiem. Powinien pracować nad tym, by się nie rozpraszać, nie działać w zbyt wielu kierunkach, narzucić sobie dyscyplinę i zachować hierarchię celów. Ceni działanie.

24. Flegmatyk • jest zrównoważony, obiektywny, punktualny i szanujący zasady. Mimo chłodu i pozornej nieczułości umie pomagać potrzebującym. Cierpliwy, odważny, wytrwały i naturalny, po prostu nie umie udawać. Obdarzony jest zdolnością jasnego i treściwego wypowiadania się, chociaż monotonią może niekiedy nużyć słuchaczy. Uzdolniony do matematyki i nauk ścisłych, ma umiejętność abstrakcji. Ma wybitne poczucie humoru, na co nie wydaje się wskazywać jego na ogół poważny wygląd. Pracuje systematycznie, bez pośpiechu i jest wydajny, bo nie wykonuje ruchów niecelowych, pracuje solidnie i dokładnie, nie dla korzyści jak sangwinik i nie dla efektu zewnętrznego, jak nerwowiec. Metodyczność pracy, potrzeba dokładnej analizy powoduje, że może on być czasem mylnie uważany za leniwego. Wierny swemu słowu, na czas wykonuje zlecone prace. Nie pragnie życia towarzyskiego, ale umie znaleźć się wśród ludzi. Ma zamiłowanie do porządku i czystości. Życie wewnętrzne proste, bez powikłań i kompleksów. Interesuje się raczej rzeczami niż ludźmi, a sprawy ludzkie to dla niego zobiektywizowane prawa lub systemy. Najwyżej ceni prawdę i prawo.

25. Sangwinik • jest chłodny i opanowany, uwagę swoją kieruje na życie zewnętrzne (ekstrawertyk), które umie doskonale obserwować. Obdarzony w wybitnym stopniu zmysłem praktycznym, potrafi „sprzedać” swoje wiadomości. Zdolny jest do nauk ścisłych, zwłaszcza eksperymentalnych. Lubi życie towarzyskie, jest grzeczny, dowcipny i uprzejmy, ale bywa również ironiczny i złośliwy. Można go nazwać zręcznym dyplomatą, bo zna tajemnicę kierowania ludźmi. Nie przeżywa głęboko konfliktów wewnętrznych, łatwo się przystosowuje i z każdej sytuacji umie wyciągnąć dla siebie maksimum korzyści: na niskim poziomie rozwoju bywa egoistyczny, wyrachowany i wykorzystuje innych. Sangwinik… W badaniach sangwiny wykazali najwyższe wyniki w takich cechach, jak : bystrość intelektualna, zasób pojęć, myślenie logiczne i abstrakcyjne, obiektywność wrażeń. Tolerancyjny i podatny na wpływ otoczenia, nawet w bardzo napiętych sytuacjach spokojny i zrównoważony. Łzy nie tylko nie wzruszają go, ale wydają mu się śmieszne. Wymaga żelaznej dyscypliny, ale na wesoło. Ceni powodzenie.

26. APATYK • bywa zwykle małomówny, skryty i zamknięty w sobie. Nie ma zbyt wielkich aspiracji. Ponury i milczący, rzadko się śmieje. Zwykle uczciwy, prawdomówny, punktualny. Odważny. Nudzi się często, brak mu zainteresowań. Zdolny zazwyczaj do matematyki i przedmiotów ścisłych, wierny jest zasadom, które mu wpojono, lubi porządek i czystość. Wytrzymały na ból i niewygodny. Nie lubi nowości, jest raczej konserwatystą. Długo nosi urazy w sercu, nie łatwo daje się pogodzić. Odznacza się równym usposobieniem, trzyma się z dala od społeczeństwa. Największą dla niego wartością jest spokój.

27. AMORFIK • Jest uczynny, zgodny, tolerancyjny. Daje się ukształtować swemu otoczeniu, dlatego mówi się o nim, ze ma dobry charakter. Niedbały, skłonny do lenistwa, odkłada zlecone czy zamierzone zajęcia. Niepunktualny. Na ogół idzie za tym, co modne, niekiedy dość zaskakująco przejawia bierny opór. Nie przejmuje się niczym. Często uzdolniony do muzyki i sztuki aktorskiej, nieraz obdarzony dobrą pamięcią. Nad wszystko stawia potrzeby organiczne. Ożywia się z częstej „duchowej drzemki’ podczas gier i zabaw towarzyskich, chętnie uprawia gry hazardowe. Lubi wygodne życie w domu rodzinnym, ale nie umie się poświęcić i być ofiarnym. Dość obiektywnie ocenia rzeczywistość. Bywa pozbawiony inicjatywy i chęci do pracy, zniechęca się przy najmniejszej przeciwności. Tempo jego pracy jest powolne i potrzeba wielu sprzyjających warunków, aby wszedł w tok działania, które z resztą nie jest długotrwałe. Unika samotności, bo poddając się wpływom innych, bez wysiłku wychodzi ze swej inercji. Ulegając otoczeniu i modzie, żyjąc dniem dzisiejszym, amorfik odczuwa złudzenie pełni życia. Należy wpajać nawyki i przyzwyczajenia. Ceni przyjemność i rozrywkę.

28. kim jestem ? Jaki jestem ? • Starożytna maksyma „poznaj samego siebie” pozostaje ważną radą dla wszystkich, a szczególnie dla młodych ludzi, którzy stoją dopiero u progu dorosłego życia. Zanim więc zaczniesz zastanawiać się nad tym, kim zostać, postaraj się najpierw odpowiedzieć na pytanie, kim jesteś? Aby sensownie planować swoją przyszłość, trzeba brać pod uwagę swoje marzenia, uzdolnienia i zainteresowania. Spróbuj się nad tym zastanowić. Pomogą ci w tym proponowane przez nas ćwiczenia.

29. KIM JESTEM ? JAKI JESTEM? • Część 1 - przygotowanie • Jesteś na niedzielnej wycieczce w plenerze. Na łące ląduje Niezidentyfikowany Obiekt Latający. Przybyły pojazdem Przedstawiciel Obcej Cywilizacji podchodzi do Ciebie, przedstawia się i prosi Cię o udział w pewnym programie badawczym. Wręcza Ci formularze, na których masz odpowiedzieć na pytania : Kim jestem? i Jaki jestem? Wpisz określenia , które przedstawiają Cię pod różnymi względami. Nie musisz się trzymać utartych schematów. Pamiętaj: Przedstawiciel Obcej Cywilizacji nic o Tobie nie wie. Postaraj się odpowiedzieć w tylu zdaniach, ile pozycji zawiera dany formularz.

30. KIM JESTEM ? JAKI JESTEM? • Formularze ćwiczenia rozdaje Kosmita – przedstawiciel Obcej Cywilizacji. Podaje on klucz do wypełniania kolumn C w formularzu 1 oraz F i G w formularzu 2. formularz 1:

31. KIM JESTEM ? JAKI JESTEM? • Formularz 2

32. KIM JESTEM ? JAKI JESTEM? • Uwagi dotyczące formularza 2: •  W odpowiedziach tych scharakteryzuj siebie tak, jak siebie widzisz. Twoje opinie o sobie mogą dotyczyć wyglądu, cech charakteru, umiejętności, talentów, możliwości, pozycji w grupie, przynależności do różnych grup formalnych i nieformalnych, funkcji pełnionych w rodzinie i społeczeństwie, zachowania, stosunku do norm obowiązujących w świecie, w którym żyjesz.

33. KIM JESTEM ? JAKI JESTEM? • Część 2 – analizaPrzeanalizuj charakter swoich odpowiedzi i zakwalifikuj je do odpowiednich kategorii , wypełniając kolumny C w formularzu 1 oraz F i G w formularzu 2 podanymi symbolami.kategorie:formularz 1 – miejsce w rodzinie (R) , płeć (P), narodowość (N), przynależność do społeczności lokalnej (L), inne (I),formularz 2 – wartości, jakie uznajesz (W), marzeń, aspiracji, ambicji, (M), dokonań, osiągnięć, sukcesów, niepowodzeń (D), zalet lub wad charakteru (Ch), wyglądu zewnętrznego, urody, stylu (U), intelektu, umiejętności, kompetencji (I), sfery emocjonalnej (E), zdolności, talentów (T), innych (R).Porozmawiaj o Twoim obrazie własnej osoby z koleżanką lub kolegą z pary. Zwróć szczególną uwagę na Twoją samoocenę , która jest ważnym składnikiem obrazu samego siebie. Czy jest ona wysoka czy niska? Czy jest trafna? Na koniec włącz się do dyskusji podsumowującej ćwiczenie na forum całej grupy.

34. POZNAJ SIEBIE • Poznaj swoje mocne i słabe strony odpowiadając na poniższe pytania:Co najbardziej lubię robić? Co mnie naprawdę pasjonuje?W jakich sytuacjach mam najwięcej energii?W jakich dziedzinach życia czuję się najlepiej?W jakich dziedzinach życia gospodarczego i społecznego widzę siebie w przyszłości?Jaki zawód uważam za najbardziej interesujący?Co według mnie znaczy „interesująca praca”? Jakie warunki musi spełniać taka praca?Czego najbardziej nie lubisz robić ?Jakie zajęcia są dla Ciebie trudne? Dlaczego?Co w szkole sprawia Ci najwięcej trudności?W czym widzisz swoje słabości?Jakich cech osobowości brakuje Ci najbardziej?Co w Tobie krytykują Twoi koledzy i koleżanki?Co w Tobie krytykują rodzice , nauczyciele?Czego się boisz? Dlaczego?

35. Jak oceniają Cię inni? • Odpowiedzi na te pytania pozwolą Ci przypatrzeć się sobie lepiej, także oczami innych.Jakie są Twoje naturalne talenty i zdolności?Jakie umiejętności i kwalifikacje zawodowe udało Ci się zdobyć ?W czym jesteś naprawdę dobry?W czym jesteś dobry, ale nie poświęcasz temu z jakichś powodów dostatecznie dużo czasu?Jakie cechy Twojej osobowości uważasz za cenne?Czy przeprowadzono z Tobą jakiś test uzdolnień?Czy znasz jego wyniki i zgadzasz się z tym opisem?Jakie Twoje talenty on ujawnił? O jakich Twoich zdolnościach mówią koledzy, koleżanki i rodzeństwo?Jakie talenty i zdolności zauważyli u Ciebie nauczyciele?Jakie talenty i zdolności widzą u Ciebie rodzice?Jakie były Twoje największe osiągnięcia? Czy zdobyłeś w czymś specjalne uznanie, wyróżnienie, nagrodę?Czy lepiej czujesz się w kontaktach z ludźmi czy z przedmiotami?Wolisz pracować sam czy w zespole?

36. co jest w Tobie dobre ? • Sprawdź, ile pozytywnych informacji na swój temat jesteś w stanie napisać w ciągu 5 minut?Wypisz wszystko ,co jest w Tobie dobre. Nie porównuj się z innymi, nie musisz być od nich w czymś lepszy, by uznać , że jesteś w tym dobry. Pisz o swoim wyglądzie zewnętrznym , o tym „co jest w środku” , a także o wyjątkowych , tylko Tobie właściwych cechach. Bez względu na to, ile pozytywnych informacji udało Ci się wypisać , uzupełnij listę do 50.Pomoże Ci w tym następujący schemat:Jestem…(tu przymiotniki, np. pomysłowy, zdolny, rozsądny, przystojny, odważny)Mam… (tu rzeczowniki z przymiotnikami lub same rzeczowniki ,np. talent piłkarski, świetna pamięć , dobre wyczucie rytmu, doskonałe zdrowie, ładne włosy)Potrafię… (czasowniki lub czasowniki z przymiotnikami , np. ładnie rysować, dobrze recytować , pięknie tańczyć, zaprojektować wystrój wnętrza, zreperować rower).Ostatnia kategoria to cechy pozytywne nie mieszczące się w trzech poprzednich, np. lubię ludzi, dobrze znoszę stres, łatwo nawiązuję kontakt z innymi osobami.

37. Mocne i słabe strony Mocne strony • … mojego charakteru to: • potrafię : • najbardziej lubię robić: • mam najwięcej energii wtedy, gdy: Słabe strony • … mojego charakteru to: • nie potrafię : • najbardziej nie lubię robić: • najwięcej trudności sprawia mi:

38. analiza kierunku samodoskonalenia • Poznanie siebie, uświadomienie sobie motywów i mechanizmów swojego postępowania, swoich zalet i wad – czyli przeprowadzenie rzetelnej autodiagnozy – jest dobrym wstępem do opracowania strategii osobistego rozwoju. Zadawaj sobie pytanie – jaki jestem? Jaki chciałbym i mógłbym być? I wytrwale poszukuj na nie coraz lepszych, trafniejszych i bardziej precyzyjnych odpowiedzi.

39. Poczucie własnej wartości • Poczucie własnej wartości to uświadamiany i podświadomy szacunek dla własnego ciała, emocji , przekonań oraz prawo do zachowania godności, a także doznawania szacunku ze strony innych osób . To świadomość swoich zdolności, umiejętności i zalet.Brak poczucia własnej wartości sprawia , że pozwalamy innym na takie zachowania wobec nas, które są przejawem braku szacunku lub nawet naruszaniem naszej godności.Niestety, częściej słyszymy określenia negatywne niż pozytywne. A bardzo trudno jest wydostać się z szufladki, do której wepchnęli nas nauczyciele, rodzice czy otoczenie. Do tego jeszcze mamy tendencję do dostrzegania w swoim życiu raczej niepowodzeń niż sukcesów. Wszystko to koduje się w naszej podświadomości.Podświadomość to ogromny magazyn pamięci, do którego wchodzi wszystko, z czym spotykamy się na przestrzeni życia; zarówno to ,co pamiętamy, jak i to , czego nie jesteśmy w stanie odtworzyć w pamięci.

40. Pamiętaj ! Zawsze możesz być lepszy ! • Jeśli chcesz zmienić swój wizerunek, zmień swoje zachowanie!Jakie masz poczucie własnej wartości? Odpowiedz na poniższe pytania TAK lub NIE.:- Czy zdarza Ci się głośno mówić , że „jesteś dobry” w jakiejś dziedzinie wiedzy lub działaniach?- Czy często prawisz komplementy innym ludziom?- Czy czujesz się zażenowany słysząc komplement pod własnym adresem?- Czy czujesz się bardzo źle, kiedy stwierdzasz, że jesteś ubrany gorzej lub nieodpowiednio w porównaniu z innymi osobami w danym pomieszczeniu?- Czy zależy Ci na tym, aby wszyscy Cię lubili?- Czy przeszkadza Ci to , że ktoś inny jest od Ciebie lepszy w sporcie, nauce, pracy, itp.?- Czy bardzo się denerwujesz , kiedy masz zrobi coś nowego, iść na ważne spotkanie , albo wysłuchać oceny swojej pracy, której poświęciłeś sporo czasu?- Czy bardzo rani Cię krytyka ze strony innych ludzi?- Czy łatwo przychodzi Ci odmówić pójścia z kolegami gdzieś, gdzie nie masz ochoty iść? W ogóle , czy łatwo Ci im odmawiać ?

41. Pamiętaj ! Zawsze możesz być lepszy ! • - Czy czujesz się niepewnie wchodząc do pomieszczenia , w którym już jest sporo ludzi?- Czy jesteś miły dla osób , z których usług lub pracy korzystasz ?- Czy traktujesz z szacunkiem swoich kolegów , w jakiś sposób słabszych niż Ty?- Czy uważasz , że jesteś lepszy w tym , czym się zajmujesz niż większość Twoich kolegów?- Czy sądzisz , że jesteś atrakcyjną dziewczyną lub przystojnym chłopakiem?- Czy uważasz , że dobrze sobie radzisz w stosunkach z innymi ludźmi?- Czy jesteś zadowolony z Twoich relacji z rodzicami i rodzeństwem?- Czy często się czerwienisz?- Czy wszczynasz czasem rozmowy z przypadkowo spotkanymi osobami w Twoim wieku?- Czy dobrze znosisz krytykę?- Czy uważasz, że ,masz wystarczająco wysokie poczucie własnej wartości?

42. Pamiętaj ! Zawsze możesz być lepszy ! • INTERPRETACJA I WYNIKI : • Jeden punkt za odpowiedzi „TAK” na pytania : 1,2,9,11,12,13,14,15,16,18,19,20 • Jeden punkt za odpowiedzi „NIE” na pytania: 3,4,5,6,7,8,10,17 • Zero punktów za inne odpowiedzi. • Dodaj punkty i podziel je przez 2. Jeżeli wynik jest poniżej 5 punktów, warto szybko zając się podwyższeniem poczucia własnej wartości.

43. Twoja „gwiazda” • Na dwunastu ramionach gwiazdy umieść umiejętności i cechy przydatne każdemu młodemu człowiekowi wchodzącemu w dorosłe życie: - wiem, na czym mi zależy, - jestem odpowiedzialny i słowny, - jestem samodzielny i zaradny,- jestem szczególnie uzdolniony w zakresie …, - znam dobrze co najmniej jeden język obcy, - potrafię posługiwać się komputerem, - posiadam głęboką wiedzę z ….., - mam zainteresowania i pasję, - potrafię i lubię się uczyć, - nie boję się konfliktów i potrafię je rozwiązywać, - potrafię współpracować z innymi, - potrafię się zachować w każdej sytuacji. Każde ramię niech zawiera sześciostopniową skalę. Zaznacz na wszystkich ramionach punkt oddający twoja samoocenę. Następnie przerysuj na kartkę swoją „gwiazdę” i przyjrzyj się jej. Znajdź najkrótsze „promienie” – to twoje najsłabsze punkty. Do każdego spróbuj opracować program naprawczy – plan działania na najbliższy tydzień, miesiąc, rok – i…wprowadź w czyn.

44. Potrzeba • Osobowość reguluje działania człowieka, prowadzące do osiągnięcia pożądanych celów. Cele działalności człowieka wynikają z jego relacji ze środowiskiem. Różne rodzaje tych zależności określa się jako potrzeby. • Potrzeba -to stan osoby doznającej poczucie niespełnienia ,działający jako czynnik motywujący, skłaniający jednostkę do aktywności, które mogą tę potrzebę zaspokoić. Inaczej - odczuwalny brak czegoś, który powoduje, że podejmuje się działania zmierzające do zapełnienia tego braku. Niezaspokojenie potrzeb niższego rzędu powoduje niemożność zaspokojenia potrzeb wyższego rzędu.

45. Klasyfikacja potrzeb • Najbardziej znaną klasyfikację potrzeb przedstawił amerykański psycholog i psychopatolog Abraham Maslow. Według niego potrzeby człowieka tworzą logiczną hierarchię – od potrzeb niższego rzędu (fizjologiczne) do potrzeb wyższego rzędu (samorealizacji)

46. potrzeby niższego rzędu • Potrzeby fizjologiczne (biologiczne) związane są z koniecznością prawidłowego funkcjonowania organizmu. Zaliczamy do nich: potrzebę wypoczynku, snu, pożywienia, otrzymywania wynagrodzenia za pracę, przedłużenia gatunku.Potrzeby bezpieczeństwa (ochrony) – związane z bezpieczeństwem osobistym i socjalnym. Są to: potrzeba posiadania dachu nad głową, odzieży, bezpiecznego życia bez wojen i napadów, zabezpieczenia materialnego na przyszłość, stałej pracy i regularnych dochodów. Potrzeby fizjologiczne i bezpieczeństwa – to potrzeby niższego rzędu, warunkują jedynie egzystencję jednostki.

47. potrzeby wyższego rzędu • Potrzeby społeczne to potrzeba kontaktu emocjonalnego, miłości, przyjaźni oraz przynależności do grupy i akceptacji ze strony jej członków. Potrzeby uznania (szacunku) zwane także potrzebami psychologicznymi obejmują posiadanie autorytetu, znaczenia i poważania u innych ludzi a także szacunku do samego siebie. Jej realizacja umożliwia wzmocnienie poczucia własnej wartości i samoakceptacji.

48. potrzeby wyższego rzędu • Potrzeba samorealizacji – jej zaspokojenie odgrywa ważną rolę w określeniu własnej tożsamości. W dążeniu do pełni szczęścia człowiekowi potrzebna jest możliwość rozwoju osobowości i wyrażanie własnego „ja” w działaniu. Potrzeba samorealizacji to potrzeba odnoszenia sukcesów w pracy, awansu zawodowego, potrzeby intelektualne zaspokajane przez nabywanie wiedzy o otaczającej rzeczywistości, potrzeby estetyczne (kontakt ze sztuką i muzyką) oraz potrzeba własnej twórczości.Celem jest samo działanie a nie wynagrodzenie. Praca staje się wartością samą w sobie. Na tym poziomie bodźcem do działania jest rozwój wewnętrzny, satysfakcja z własnych osiągnięć, zdobytej wiedzy, przeżyć artystycznych.

49. Konsekwencją hierarchicznego układu potrzeb jest to, że zaspokojenie jednej potrzeby powoduje powstanie nowej. Warunkiem przejścia do potrzeb wyższego rzędu jest zaspokojenie potrzeb niższego rzędu. Oznacza to, że dopiero po zaspokojeniu potrzeb fizjologicznych i bezpieczeństwa pojawiają się potrzeby przynależności i uznania a potem - potrzeba samorealizacji. Nie oznacza to jednak, że hierarchia potrzeb jest jednolita w odniesieniu do wszystkich ludzi. Nasilenie potrzeb i sposób ich zaspokajania różni się u poszczególnych osób oraz może zmieniać się z wiekiem.

50. Psychologiczne Teorie człowieka • Józef Kozielecki , obok Tadeusza Tomaszewskiego i Janusza Rejkowskiego należy współtwórców nurtu psychologii poznania, która zaczęła się rozwijać w latach sześćdziesiątych ubiegłego stulecia. Psychologowie tego kierunku rozwinęli myśl, że ludzkie zachowanie nie zależy tylko od samego bodźca, ale też od jego zrozumienia przez jednostkę. Człowiek jest układem transgresyjnym, samodzielnym, ekspansyjnym i twórczym. Transgresja to intencjonalne wychodzenie człowieka poza siebie, poza to co człowiek posiada i czym jest. Wyróżnili cztery rodzaje transgresji: ku rzeczom, ku innym, ku symbolom, ku sobie. Transgresja ku rzeczom to ekspansja materialna. Polega na docenieniu, dowartościowaniu dóbr materialnych. Zgodnie z nią człowiek uważa, że jest na tyle człowiekiem, na ile posiada, na ile ma