Lofthjúpur jarðar

1. Lofthjúpur jarðar Lagskipt gas lofthjúpsins. Þrýstingur í lofthjúpinum. Vindakerfi jarðar og úrkoma. Inngeislun og útgeislun. Óson og ósoneyðing. Gróðurhúsaáhrif og hitafar á jörðinni.

2. Sólarupprás yfir Kína séð utan úr geimnum. Sólarljós dreifist í lofthjúpi jarðar.

4. Lofthjúpur jarðarinnar er lagskiptur.

5. Lagskipting lofthjúpsins ræðst af hitafari í lofthjúpinum.

6. Þrýstingur við yfirborð stjórnast af þyngd loftsúlu sem hvílir á yfirborðinu.

7. Einfalt líkan af hringrás lofts

8. Hringrás lofthjúpsins lýst á einfaldan hátt

9. Meginuppstreymi lofts verður við miðbaug vegna mikillar inngeislunar þar.

10. Háloftavindar og vindakerfi

11. Ársúrkoma í heiminum

12. Ársúrkoma á Íslandi í mm 1; undir 600, 2; 600-1200 3; 1200-2000, 4; 2000-4000, 5; yfir 4000.

13. Dagsúrkoma í SV-átt

15. Inngeislun sólar stjórnar hitastigi við yfirborð að miklu leiti. Lega meginlanda hefur líka mikil áhrif.

16. Inngeislun ræðst af sólarhæð sem er það sama og hornið milli geisla sólar og yfirborðs jarðar.

17. Inngeislun má sýna sem fall af breidd.

18. Inngeislun sólar og útgeislun jarðar eru í jafnvægi ef hitastig á jörðinni er stöðugt.

19. Óson er gastegund sem myndast í heiðhvolfinu. Styrkur þess er mestur í 30 til 50 km hæð yfir yfirborði.

20. Myndun og eyðing ósons stjórnast af útfjólubláum geislum sólarljóssins.

21. Myndun ósons er mest í 30 til 50 km hæð yfir sjó • Tvígilt súrefni, O2, dettur í sundur fyrir tilstuðlan útfjólublás ljóss: O2 + 260 nm ljós —> 2 O • Stök súrefnisfrumeind bindst O2 og myndar óson: O2 + O —> O3 + varmi

22. Eyðing ósons verður í ósonlaginu • Hvarfinu má lýsa á einfaldan hátt sem hvarfi O við O3 en í raun er hvarfið fleiri skref þar sem hvatar koma við sögu. • Þessir hvatar geta meðal annars verið NOx og klórflúorkolefni, sambönd klórs, flúors og kolefnis.

23. Ósongöt - ósoneyðing

24. Ósongat • Gat hefur mælst í ósonlaginu yfir Suðurskautslandinu. • Þynningar hefur orðið vart yfir norður hveli. • Ósonmyndun á heimskautasvæðum er nær engin á veturna og þá minnkar óson í lofthjúpnum.

25. Áhrif á lífríki • Sólin geislar frá sér öllu rafsegulrófinu. • Þýðir að geislar sólar innihalda ekki bara sýnilegt ljós en líka örlítið af ljósi með stutta bylgjulengd – orkuríkari geisla en sýnilegt ljós. • Hluti þessarar geislunar binst sem orka í efnatengjum við myndun og eyðingu ósons.

26. Gróðurhúsaáhrif • Jarðargeislunin, orkuútgeislun jarðar, kemst ekki öll út í geiminn vegna þess að lofthjúpur jarðarinnar tekur hluta orkunnar til sín. • Lofthjúpurinn geislar henni síðan út í geiminn við ytri mörk lofthjúpsins. • Jafnvægi ríkir milli orku að og frá lofthjúpi. • Breyttur lofthjúpur þýðir nýtt jafnvægisástand, orkujafnvægi næst við hærra hitastig.

27. Orkujafnvægi jarðar

28. Styrkur CO2 yfir 40 ára tímabil

29. Styrkur metans yfir nokkurra ára tímabil

30. Styrkur NO2 yfir nokkurra ára tímabil

31. Hitasveiflur í Evrópu síðustu öld

32. Hitasveiflur í Eyjaálfu á síðustu öld

33. Hitasveiflur í Afríku á síðustu öld

34. Hitasveiflur í N.Íshafinu á síðustu öld

35. Hitasveiflur í N.Ameríku á síðustu öld

36. Hitasveiflur í S.Ameríku á síðustu öld

37. Hitasveiflur í Mið-austurlöndum á síðustu öld

38. Hitasveiflur á Antarktíku á síðustu öld

39. Gögn frá Grænlandsjökli sem sýna hitasveiflu

40. Frá landnámi til 1900

41. Síðustu 5000 ár

42. Nútími

43. Síðjökultími og Nútími

44. Síðasta jökulskeið og Nútími

45. Síðustu 400.000 ár (frá Vostock)

46. Hitasveifla í °C/100 árum

47. Sveiflur í virkni sólar mælt beint

48. Loftslagssveiflur út frá ýmsum gögnum

49. Fjöldi sólbletta og virkni sólar

50. Loftslag • Tvær megin hugmyndir eru uppi um orsök hlýnunar síðustu öld eða svo. • A. Hlýnun af mannavöldum: Aukning gróðurhúsalofttegunda í lofthjúpi jarðar stafar af miklum bruna á jarðeldsneyti. Þetta er orsök hlýnunarinnar. • B. Virkni sólar er mikil um þessar mundir. Sveifla í virkni sólar getur skýrt þær loftslagssveiflur sem orðið hefur vart síðustu 130 árin eða svo. • Þetta tengist svo hugmyndum um stórar loftslagssveiflur þar sem jökulskeið og hlýskeið skiptast á.