zmieniają swoją barwę, przewodnictwo elektryczne roztworów,

1. Wskaźniki chemiczne - związki chemiczne lub ich mieszaniny, posiadające zdolność zmiany swoich własności fizycznych pod wpływem zmian zachodzących w otaczającym je środowisku. Obserwacja tych zmian umożliwia pośrednią obserwację różnorodnych zjawisk, które bez wskaźników byłyby trudne do stwierdzenia.Najczęściej wskaźniki chemiczne: • zmieniają swoją barwę, • przewodnictwo elektryczne roztworów, • powodują wyraźne zmętnienie roztworów.

2. Przykłady wskaźników chemicznych zmieniających swoją barwę:

3. W zależności od zmian w środowisku jakie ma wykrywać wskaźnik wyróżnia się: • wskaźniki pH – które zmieniają swoją barwę lub się wytrącają z roztworu przy określonym pH (np. fenoloftaleina), • wskaźniki redoks – które zmieniają swoją barwę lub wytrącają się z roztworu na skutek obecności w środowisku utleniaczy lub reduktorów (np. ferroina – służy do analizy ścieków), • specyficzne wskaźniki do wykrywania określonych związków chemicznych, pierwiastków chemicznych lub ich grup, • specyficzne wskaźniki biochemiczne – które wykrywają określone struktury występujące w organizmach żywych.

4. Zastosowanie wskaźników chemicznych: • analiza chemiczna, • biologia molekularna, • diagnostyka medyczna, • wykrywanie zanieczyszczeń środowiska naturalnego.

5. Wskaźniki pH - związki chemiczne, których barwa zmienia się zależnie od pH środowiska, w którym się znajdują.Wskaźniki pH zmieniają barwę: • na skutek przyłączania jonów hydroniowych (H3O+) lub hydroksylowych (OH-) i przechodzenia w formę jonową przy ściśle określonym ich stężeniu, • na skutek zmian konformacyjnych wywołanych przez zmianę pH, • na skutek całego ciągu reakcji chemicznych uruchamianych przy określonym pH.

6. Wiele substancji dostępnych w warunkach domowych również posiada zdolność zmiany barwy ze zmianą pH np.: • wywar z czarnej herbaty, • wywar z czerwonej kapusty, • sok z czarnej porzeczki, • sok z aronii, • wywar z hibiskusa, • sok z czarnego bzu, • wywar z zielonej herbaty, • sok z jagód, • sok z żurawin.

7. Skala pH – ilościowa skala kwasowości i zasadowości roztworów wodnych związków chemicznych. Jest to skala wartości liczbowych od 0 do 14 odpowiadających stężeniu jonów wodorowych w roztworze. Jeżeli wartość pH jest mniejsza niż 7 wówczas roztwór wykazuje odczyn kwaśny, jeżeli wartość pH wynosi 7 to roztwór wykazuje odczyn obojętny, a jeżeli pH jest większe od 7 to roztwór wykazuje odczyn zasadowy. Symbol “p” jednostki pH pochodzi od łacińskiego:  potentio = potęga, a "H" jest symbolem chemicznym wodoru.

9. Zastosowanie skali pH: • w medycynie(pH krwi zdrowego człowieka wynosi 7,4 spadek poniżej 6,8 lub wzrost powyżej 8 wskazuje na problemy zdrowotne), • w rolnictwie(pH gleby przy uprawie ziemniaków wynosi 4,5 - 6, ogórków 5,5 - 6,5), • w ogrodnictwie(pH gleby dla drzew owocowych wynosi 6,5 - 7,7), • w hodowli ryb(większość gatunków pH 6,4 - 7), • w produkcji kosmetyków (prawidłowa wartość • pH 5,5-6), • w produkcji żywności i leków.

10. BADANIE ZMIANY ZABARWIENIA: • wywaru z hibiskusa, • wywaru z czerwonej kapusty, • soku z aronii, • soku z czerwonego buraka, • wywaru z zielonej herbaty, • wywaru z czarnej porzeczki, • wywaru z żurawiny • w wodzie z Dunajca, rzeki Zakrzowianki, wody deszczowej.