570 likes | 985 Views
B üyük Birleştirme Kuramları. Cemsinan Deliduman M imar Sinan Üniversitesi. Fizik deneysel bir bilim ise …. Kuramsal fizik neden gereklidir?. Kuram bize neyi deneyeceğimizi ve neyi ölçeceğimizi söyler. Yeni bir kurama neden ihtiyaç duyulur?. Deney sonucu ortaya çıkan problemler.
E N D
Büyük BirleştirmeKuramları CemsinanDeliduman Mimar Sinan Üniversitesi
Fizik deneysel bir bilim ise …. Kuramsal fizik neden gereklidir? Kuram bize neyi deneyeceğimizi ve neyi ölçeceğimizi söyler. Yeni bir kurama neden ihtiyaç duyulur? Deney sonucu ortaya çıkan problemler. Kuram içerisinde olan problemler. Neden birleşik bir kuram? Daha derin fiziksel bilgi için.
Isaac Newton (1643-1727):
Michael Faraday (1791-1867): Elektrik Kuvveti
James Clerk Maxwell (1831-1879):
Kuantum Alan Kuramına Göre Etkileşimler: Elektromanyetik:
Deney Fotoğrafı: Yorum:
Platonik Katılar: Bazı Kristal Yapılar:
Simetrilerin Sınıflandırılmasına Başlangıç 3 boyutta kürelerin en sıkı paketleme şekli: Her kürenin 12 komşusu var. Bu örgü A3 = SU(4) simetri grubunun kök örgüsüdür.
Baryons: Mesons:
Güçlü Kuvvetin Simetrisinin Kök Örgüsüdür: 2 boyutta kürelerin en sıkı paketleme şekli: A2 = SU(3) simetrisinin kök örgüsü.
Öklid Geometrisi: Riemann Geometrisi: Lobachevski Geometrisi:
Standard Model ve Genel Göreliliğin Kuramsal Problemleri: Rastgelelilik: Neden bu simetriler? Neden bu yapı? Standard Model doğal bir kuram değil. Genel Görelilik tekillikler içeriyor. Kuantum Gravite Kuramı çalışmıyor. Kuramsal problemleri aşmak için yeni bir “birleşik kuram” gerekiyor.
4 Boyutta En Sıkı Paketleme: Her kürenin 24 komşusu vardır. Bu örgü D4 = SO(8) simetri grubunun kök örgüsüdür.
Süperkuvvetin Simetrisi: Bu 5 boyutta kürelerin en sıkı paketlenme şeklidir. Her kürenin 40 komşusu vardır. Bu örgü D5 = SO(10) simetri grubunun kök örgüsüdür.
Daha Büyük Simetriler? E6 simetri grubunun kök örgüsü. 6 boyutta yapılabilecek en sıkı paketleme. Her kürenin 72 komşusu var. E6 Gürsey modeli.
En Büyük Olağan Dışı Simetri: E8 simetri grubunun kök örgüsü. 8 boyutta yapılabilecek en sıkı paketleme. Her kürenin 240 komşusu var. Bars-Günaydın modeli
Kaluza-Klein Mekanizması:
Kuantum Gravite ile Olan Problem: Etkileşim Şiddeti ~ Eğer E » M ise Toplam Etkileşim = Sonsuz P
Sicim Kuramı Herşeyi İçeriyor: 1) Genel Görelilik. 2) Büyük birleştirilmiş kuvvet. 3) Ekstra boyutlar. 4) Süpersimetri. 5) Değeri belli olmayan parametre yok. 6) Kara Delik entropisi. 7) Kuantum Gravite. 8) Tek bir birleşik kuram???
Sicim Kuramları: 11 boyutta: 10 boyutta: 4 boyuta inmek için:
Sicim Kuramının Simetrileri: 10=9+1 boyutta:Uzay-zaman simetrisi: D5 = SO(9,1) Heterotik Sicim: D16 = SO(32) ve E8 x E8 11=10+1 boyutta: M-cebiri: 2-boyutlu ve 5-boyutlu zarlar. Süpergrup: OSp (1/32) 12=10+2 boyutta: F-cebiri: 2-boyutlu ve 5-boyutlu zarlar. 13=11+2 boyutta:OSp(1/64)