İHRACAT İŞLEMLERİ

1. İHRACAT İŞLEMLERİ Doç. Dr. Ercan BALDEMİR Öğr. Gör. İsmail METİN

2. Firmaları Dış Ticarete Yönelten Sebepler • Karlılık, Döviz Geliri • İç Talepte Tıkanıklık • İhracat Teşvikleri • Riski Dağıtma • Prestij • Pazarın Çeşitlenmesi/Genişletilmesi • Ölçek Ekonomilerinden Yararlanma • İstihdam sağlama

3. Ülkeler Neden Dış Ticaret Yaparlar? • Fiyat Farklılıkları Maliyet Farklılıkları Mutlak Üstünlükler Teorisi Mukayeseli Üstünlükler Teorisi • Ülke İçi Üretimin Yetersizliği Kaynakların dengesiz dağılımı kalifiye işgücü yetersizliği Eski teknoloji • Mal Farklılaştırması Eksik rekabet koşulları Teknoloji, Ar-Ge Marka Tüketici tercihleri Endüstri-içi ticaret Ürün yenilikleri Kalite Pazarlama stratejileri

4. İHRACAT MEVZUATI • Kanun • Kararname • Yönetmelik • Tebliğ • Uygulama Esasları • Dış Ticaret Müsteşarlığının bağlı olduğu bakanlık tarafından yürütülen, İhracat Rejimi Kararı ile bu Karara istinaden yayımlanan ihracat yönetmeliği ve tebliğler, dar anlamda İHRACAT MEVZUATINI oluşturmaktadır.

5. İhracat Rejimi Kararı Amaç • Madde 1- Bu Karar'ın amacı, ihracatın ülke ekonomisi yararına düzenlenmesini, desteklenmesini ve geliştirilmesini sağlamak için ihracatta yetkili mercii ve uygulanacak esasları belirlemektir. Kapsam • Madde 2- İhracatla ilgili her türlü işlem, bu Karar, ihracatla ilgili sair mevzuat ile ikili ve çok taraflı anlaşmalar ve bunlara istinaden çıkarılacak yönetmelik, tebliğ ve talimatlar çerçevesinde yürütülür. Yetki • Madde 3- İhracatta yetkili merci, Dış Ticaret Müsteşarlığı'nın bağlı olduğu Bakanlıktır.

6. İhracat Rejimi Kararı İhracat Serbestisi ve İhracatın Koordinasyonu • Madde 4- Kanun, kararname ve uluslararası anlaşmalarla ihracı yasaklanmış mallar dışında kalan bütün malların ihracı bu Karar çerçevesinde serbesttir. İhracı Yasak ve Ön İzne Bağlı Mallar • Madde 5-Kanun, kararname ve uluslararası anlaşmalarla ihracı yasaklanmış veya belli bir merciin ön iznine bağlanmış olan mallar grubuna, bu Karar’ın Ek’inde yer alan mallar ilave edilmiştir.

7. İHRACI YASAK MALLAR LİSTESİ

8. İHRACI YASAK MALLAR LİSTESİ

9. İHRACI ÖN İZNE BAĞLI MALLAR LİSTESİ

10. İHRACI ÖN İZNE BAĞLI MALLAR LİSTESİ

11. İHRACI ÖN İZNE BAĞLI MALLAR LİSTESİ

12. İHRACI ÖN İZNE BAĞLI MALLAR LİSTESİ

13. İhracat Yönetmeliği BİRİNCİ BÖLÜM Amaç • MADDE 1 - (1) Bu Yönetmeliğin amacı, İhracat Rejimi Kararı çerçevesinde, ihracatın ülke ekonomisi yararına düzenlenmesini, desteklenmesini ve artırılmasını sağlamak için ihracatta yetkili mercii ve uygulanacak usul ve esasları düzenlemektir. Kapsam • MADDE 2 - (1) İhracat Rejimi Kararı uyarınca yapılacak ihracat işlemleri, bu Yönetmelik ile Dış Ticaret Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlık tarafından yayımlanacak tebliğler ve ilgililere verilecek talimatlar çerçevesinde yürütülür. Dayanak • MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 22/12/1995 tarihli ve 95/7623 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan İhracat Rejimi Kararına dayanılarak hazırlanmıştır.

14. İKİNCİ BÖLÜM İhracat Şekilleri ve Esasları Genel esaslar • MADDE 5 – (1) İhracat işleminin başlaması için ihracatçıların, İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine onaylattıkları gümrük beyannamesi ile ihracatın yapılacağı gümrük idaresine başvurmaları gerekir. Ön izne bağlı ihracat • MADDE 6 – (1) İhracı uluslararası anlaşma, kanun, kararname ve ilgili sair mevzuat uyarınca belli bir merciin ön iznine bağlı malların ihracatında, ilgili mercilerden ön izin alındıktan sonra ihracat mevzuatı hükümleri uygulanır. Kayda bağlı ihracat • MADDE 7 – (1) İhracı kayda bağlı mallar, Müsteşarlıkça yayımlanacak Tebliğ ile belirlenir.

15. Konsinye ihracat • MADDE 9 –(Değişik:RG-12/7/2008-26934) • (1) Konsinye ihracat başvuruları ilgili İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine yapılır. Yurt dışı fuar ve sergilere katılım ve ihracat • MADDE 10 – (1) Ülkemizi temsilen katılınılıacak uluslararası yurt dışı fuar ve sergiler Müsteşarlık tarafından belirlenir. • (2) Uluslararası ticari fuarlara ve sergilere, gerek ülkemizi temsilen ulusal düzeyde gerekse bireysel olarak katılacak firma ve kuruluşlarca yurt dışına gönderilecek bedelli veya bedelsiz mallar ile yurt dışında düzenlenecek bilim, sanat, kültür veya tanıtım amaçlı fuar/sergi, konferans, seminer gibi etkinliklere kişi veya kuruluşlarca gönderilecek bedelli veya bedelsiz malların yurt dışına çıkışıyla ilgili başvurular doğrudan ilgili gümrük idarelerine yapılır.

16. İthal edilmiş malın ihracı • MADDE 11 – (1) Gümrük mevzuatı çerçevesinde serbest dolaşıma girmiş yeni veya kullanılmış malın ihracı genel esaslar çerçevesinde yapılır. Serbest bölgelere yapılacak ihracat • MADDE 12 – (1) Serbest bölgelere yapılacak ihracat, ihracat mevzuatı hükümlerine tabidir.

17. İhracat İşlemleri Ülkelere göre ihracat • Örneğin Avrupa Birliği'ne (AB) üye ülkelere, Avrupa Serbest Ticaret Anlaşması (EFTA) ülkelerine, Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA) kapsamında ya da Genel Preferanslar Sistemi (GSP) kapsamında Türkiye'ye tavizli gümrük oranları uygulayan ülkelere yapılacak ihracatlar için düzenlenmesi gereken belgeler, müracaat edilecek kurum ve kuruluşlar ile işlemlerde izlenmesi gereken prosedürler değişebilmektedir. Ürünlere göre ihracat • Yine ihraç ettiğiniz ürün bakımından kontrol edilmesi gerekli listeler bulunmaktadır. Örneğin bazı malların ihracatı yasaktır. Bazılarınınki önceden belirli bir kurumdan alınacak izine tabidir. (İhracat Mevzuatı )

18. İHRACAT ve İHRACATÇI • Bir malın veya değerin yürürlükteki İhracat Mevzuatı ile Gümrük Mevzuatı’na uygun şekilde fiili ihracatının yapılması veya Müsteşarlıkça (DTM) ihracat olarak kabul edilecek sair çıkışlardır. • İhracatçı:   İhraç edeceği mala göre ilgili İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine üye olan, vergi numarasına sahip gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişilik statüsüne sahip olmamakla birlikte yürürlükteki mevzuat hükümlerine istinaden hukuki tasarruf yapma yetkisi tanınan ortaklıklardır. • İhracatçı olmak için herhangi bir belge veya izin sertifikası sahibi olmak gerekmemektedir

19. İHRACAT ve İHRACATÇI • İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği • Onay • İzin • Kayıt • İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine Ödenen Ücretler • Giriş Aidatı (2011 Yılı 200 TL) • Yıllık Aidat (2011 Yılı 100 TL) • Nispi Aidat (ihracat işlemleri üzerinden FOB bedelin asgari onbinde ikisi ile azami binde beşi arasında genel kurul tarafından tespit edilen bir oran, ihr. Birl.nce G.B.nin onaylanması sırasında alınır) • Hizmet karşılığı alınacak ücretler • Diğer gelirler

20. Doğrudan (direkt) ihracat ve Dolaylı (indirekt) ihracat Doğrudan (direkt) ihracat • İhracatçı, hiç bir aracı kullanmayarak, tüm ihracat işlemlerini kendisi yapar. Doğrudan ihracatta, ithalatçının bulunmasından ödemenin alınmasına kadar ki tüm sorumluluk da ihracatçıya aittir. • Doğrudan ihracat yapmak için, şirketin yurtiçi satış kısmından bağımsız bir ihracat departmanı oluşturması büyük önem taşır.

21. Doğrudan (direkt) ihracat • Doğrudan ihracatın çeşitli faydaları: • 1) Şirket, tüm ihracat aşamalarını kontrol edebilmekte, uzmanlaşmaktadır • 2) Aracıları bertaraf ederek kar marjını artırmaktadır. • 3) Şirket alıcısıyla daha yakın ilişkiler kurabilmektedir. • Ancak diğer taraftan, doğrudan ihracatta; a) İhracatçı başarılı olabilmek için daha fazla zaman ve kaynak harcamak zorunda kalabilmekte, maliyetleri artmaktadır. b) İhracatçı doğrudan risklere daha fazla maruz kalabilmektedir. (Politik, Pazar Riski vb.)

22. Doğrudan (direkt) ihracat • Doğrudan İhracatta Aracı Türleri: • İşletme İçi İhracat Bölümü (Dept.) • Yurtdışıİhracat Bürosu • Yabancı Dağıtımcı ve Acentalar • Gezici Satış Temsilcileri • İthalatçılar ve Toptancılar • Son Kullanıcılar • Büyük Perakendeciler • Elektronik Ticaret • Distribütörler (Bayiler )

23. Doğrudan (direkt) ihracat • İhracat Departmanı (Bölümü) • İhracata yönelik örgütsel yapılanma ile oluşur. • İhracatçı firma uluslararası pazarlamayla ilgili tüm eylemlerini bu departman aracılığıyla gerçekleştirir. • Müşteri Odaklı ve Pazar Odaklı

24. Doğrudan (direkt) ihracat YurtdışıİhracatBürosu • İhracatçı firmalar dış pazarlarda kendi dış satış bürolarını ya da şirketlerini kurmak sureti ile ihracatta sürekliliği sağlayabilirler. • Dış satış büroları dış pazarlarda dağıtım ve tutundurma ile ilgili faaliyetleri yürütür. Üretici firmadan sağladıkları malları bulundukları pazardaki tüketicilere, distribütörlere, acentalara, toptancı ve perakendecilere ulaştırırlar. Pazar Bilgilerini ise üretici firmaya ulaştırırlar.

25. Doğrudan (direkt) ihracat Yabancı Dağıtımcı ve Acentalar • Acentalar temsil ettikleri işletmeler için hedef pazarda müşteri temin eden ve onların adına müşteriler ile fiyat ve satış koşulları üzerinde pazarlıkta bulunan işletmelerdir.Hedefpazarlarda faaliyetgösterenveyurtiçindeki satış temsilcilerine benzer şekilde çalışan aracılardır. • Acentalar, üreticiye bağlı değildir, mallarınmülkiyeti ve teslimatsorumluluğunu da üstlenmemektedir. • Satış fiyatı üzerinden komisyonla çalışan acentalar, genelde bir ürün ya da müşteri tipinde uzmanlaşmaktadır.

26. Doğrudan (direkt) ihracat • Gezici Satış Temsilcileri • Satış temsilcileri, ihracatçı firmayı dış pazarda temsil edip onun adına satış yapmaktadır. Satış temsilcileri ürünün potansiyel alıcılara tanıtımını yaparken ihracatçı firmanın satış literatürü ve ürün örneklerini kullanmaktadır. İhracatçı firma ticarete konu olan malları satış temsilcisine değil, temsilci tarafından bulunan müşteriye sevk eder; faturayı müşteri adına keser. • 3 Görevi vardır: • Müşteriyi bilgilendirerek sipariş alma ve ihracatı gerçekleştirme, • Üretici firmayı uluslar arası pazarlarda tanıtma ve marka imajı oluşturma • Uluslar arası pazarla ilgili bilgi toplama

27. Doğrudan (direkt) ihracat • İthalatçılar ve Toptancılar • İhracatçılar satışlarını doğrudan doğruya hedef pazarındaki bir ithalatçıya ya da toptancıya da yapabilmektedir. • Ancak böyle hallerde dağıtım kanalının kontrolü ihracatçı için çok zor olmaktadır. Ancak ithalatçılar ve toptancılar ile etkin ilişkiler geliştirilerek dış pazara ilişkin bilgi akışı sağlanabilmektedir.

28. Doğrudan (direkt) ihracat • Son Kullanıcılar • Dış pazarlardaki son kullanıcılar kamu kuruluşları, hastaneler, bankalar, okullar, belediyeler, işletmeler ya da diğer kurumlar olabilmektedir. Bu tür alıcılara fuarlar,uluslararası yayınlar,kataloglarüzerindenulaşılabilmektedir. • Sonkullanıcıya doğrudan satışın seçildiği hallerde firmalar nakliye, yükleme, mal bedelinin tahsilatı, hizmetler gibi sorumlulukları da üstlenmektedir. Bu hizmetler ihraç fiyatına eklenmediği takdirdefirmanın karlılığı da olumsuz yönde etkilenmektedir.

29. Doğrudan (direkt) ihracat • Büyük Perakendeciler • İhracatçıfirmalardışpazarlardaki perakendecilerededoğrudanihracat gerçekleştirebilmektedir. • Gelişmiş ülkelerdeki pazarlarda büyüyen perakende zincirleri bu doğrudan ihracat yöntemi ile ilgili yeni olanaklar yaratmıştır. • Perakende kuruluşları çok sayıda satış noktasına ve büyük satış hacimlerine sahiptir. Bu nedenle tüketicilere sundukları malları üreticilerden herhangi bir aracı kullanmadan satın alabilmektedirler.

30. Doğrudan (direkt) ihracat • Elektronik Ticaret: • Dünyadasonyıllardagerçekleşendeğişimlersonucundainternetin hızla yaygınlaşması elektronik ticareti ticari işlemlerin yürütülmesinde yeni ve etkin bir araçhalinegetirmiştir. • Elektronik ticaret, mal ve hizmetlerin üretim, tanıtım, satış, sigorta, dağıtım ve ödeme işlemlerinin bilgisayar ağları üzerinden yapılmasıdır.

31. Doğrudan (direkt) ihracat Distribütörler (Bayiler) • Dış pazardaki distribütörler (bayiler), malı ihracatçıdan satın alarak kar elde etmek üzere yeniden satan işletmelerdir. • Distribütörler, genellikle rakip olmayan ancak tamamlayıcı malların satışını üstlenmektedir. Son kullanıcılar genellikle distribütörlerden mal satın almamakta, distribütörlerin satışta bulunduğu perakendeci ya da dağıtımcılardan satın almaktadır.

32. Dolaylı (endirekt) ihracat Dolaylı (Endirekt) İhracat • Üretici işletmenin kendisinden bağımsız bir veya daha fazla aracı kurumla ihracatı gerçekleştirir. • Bu yöntemgenellikleihracatyapmakisteyenancakbununiçinyeterlikaynağa (bilgi, işgücü, varlıklarv.b.) vedeneyimesahipolmayanfirmalartarafındantercihedilmektedir.

33. Dolaylı (endirekt) ihracat • Dolaylı (Endirekt) İhracat • Dolaylıihracatta aracı şirket ihracat işleminin gerçekleştirilmesinden sorumlu olmaktaveüreticifirmanındışpazardakialıcılarilehiçbirteması bulunmamaktadır. Ayrıca ürünlerin hedef pazaraulaştırılmasında herhangi bir sorumluluk da üstlenmemektedir. • İşletmeler genellikle ihracat hacmi arttıkça dolaylı ihracattan dolaysız (doğrudan) ihracata yönelmektedir.

34. Dolaylı (endirekt) ihracat • Dolaylı ihracatın çeşitli avantajları vardır. Bunlar: a) Bir firma ihracatın teknik ve hukuki yönlerini öğrenme yerine üretim konusunda yoğunlaşabilmektedir. b) Firma, hiçbir ihracat bilgisine sahip olmadan ihracat yapabilmektedir. Firma, aracının bu alandaki deneyimlerinden faydalanmaktadır. c) Pazar, politik vb. riskleri üstlenmiyor, bu nedenle düşükrisklibirtercihtir. • Dolaylı ihracatın dezavantajları ise: a) Dağıtımkanalıdahauzundur. Üreticivetüketiciarasındadoğrudanbirilişkikurulamamaktadır. b) Pazarlamaüzerindekikontrolzayıftır. c) Karmarjıdüşüktür.

35. Dolaylı (endirekt) ihracat • Dolaylı ihracattaki Aracılar: • Komisyoncular (Brokerlar) • İhracatçı ve İthalatçı Tüccarlar • Üretici Firma İhracatçı Şirketleri • İhracat Yönetim Şirketleri • Genel İhracat Şirketleri

36. Dolaylı (endirekt) ihracat • Komisyoncular (Brokerlar) • Bağımsız olarak çalışan, genellikle belirli bir komisyon karşılığında temsilciliklerini yaptıkları yabancı müşterileri adına eylemde bulunurlar. • 2 şekilde olur: • Üretici ile ithalatçıyı karşı karşıya getirerek • Üretici ile ithalatçıyı karşı karşıya getirmeden • Alıcı ve satıcıları hiç karşılaştırmamak Brokerın lehinedir.

37. Dolaylı (endirekt) ihracat 2. İhracatçı ve İthalatçı Tüccarlar • Genellikle belirli bir sektör ya da pazar üzerinde uzmanlaşmış olan şirketlerdir. İhracat yapan ülkenin vatandaşı olup bağımsız olarak çalışan kişi ve kuruluşlardır. • Üretici firma sanki yurtiçindeki bir firmaya malını teslim eder gibi satış yapar. Yurtiçinde ve yabancı pazarlarda ihtiyaçları araştırırlar, Uluslar arası pazarlardan gelen talepleri kendi yerli üreticilerinin karşılayabileceklerini düşündüklerinde harekete geçerler ve ihracata yönelirler. • Bunun yanında iç pazarda gördükleri bir ihtiyacı ithalat yoluyla karşılayabilirler. Hatta ithal ettikleri bir ürünü 3.ncü bir ülkeye ihraç edebilirler..

38. Dolaylı (endirekt) ihracat 3. Üretici Firma İhracatçı Şirketleri • İhracatın çok büyük boyutlara ulaştığı firmalarda üretici firma tarafından kurulan ve sadece bu firmanın ihracat işlemlerini yapan şirketlerdir. • Ürünlerin yabancı ülkelere pazarlanmasında ikinci bir şirketin kullanılmasından dolayı bu ihracatı da dolaylı ihracat olarak kabul etmeliyiz. • Örnek: YATSAN – İNCİ Mobilya

39. Dolaylı (endirekt) ihracat 4. İhracat Yönetim Şirketleri • Aynı sektördeki birden fazla üretici işletmenin kurduğu ve bu üretici işletmelerin ihracat departmanı gibi çalışan ve kendi adına faaliyette bulunan bağımsız şirketlerdir. • Üreticilerin mallarını kendileri için alarak ihracat yaparlar. Türkiye’de Sektörel Dış Ticaret Şirketleri bu şirketlere benzetilebilir. Örnek: EGS

40. Dolaylı (endirekt) ihracat 5. Genel İhracat Şirketleri • İhracat Yönetim Şirketleri’ne benzemelerine rağmen farklı sektörlerdeki çok sayıda üretici firma tarafından kurulurlar. Belirli bir alanda uzmanlaşmaları yoktur.