T.C.EKONOMİ BAKANLIĞI

1. T.C.EKONOMİ BAKANLIĞI İhracat Genel Müdürlüğü IRAK CUMHURİYETİ YAVUZ SELİM ÖZDEN ÜLKE MASALARI-I DAİRESİ IRAK VE SUUDİ ARABİSTAN ÜLKE MASASI SORUMLUSU İHRACATI GELİŞTİRME UZMAN YARDIMCISI

2. 2012-2013 Dönemi Hedef Ülkeler ( 17 ülke ) ÇHC, Rusya, Hindistan, ABD, Polonya, Brezilya, İran, Nijerya, Mısır, Libya, Endonezya, S. Arabistan, Irak, Kazakistan, Ukrayna, Japonya Güney Afrika Cumhuriyeti

3. 2012-2013 Dönemi Öncelikli Ülkeler (27 Ülke) Türkmenistan, Azerbaycan,Meksika, Peru, Şili, G. Kore, Malezya, Vietnam, Kenya, Gana, Tanzanya, Birleşik Arap Emirlikleri, Almanya, Romanya, Slovakya, İsveç,Norveç, Angola, Etiyopya, Singapur, Kuveyt, Arjantin, Kolombiya, Cezayir, Kanada, Ürdün Katar

4. 2012-2013 Dönemi Hedef Ülkeler “2010/6 sayılı Yurtdışı Birim, Marka ve Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ” çerçevesinde tüm Hedef ve Öncelikli Ülkeler için ilave + 10 yüzde puan destek, “Yurt Dışında Gerçekleştirilen Fuar Katılımlarının Desteklenmesi Hakkında 2009/5 Sayılı Tebliğ” çerçevesinde Hedef Ülkelerden ABD, Brezilya, ÇHC, Hindistan, Endonezya, Nijerya, Polonya ve Güney Afrika Cumhuriyeti ile Öncelikli Ülkelerden Meksika, Şili, B.A.E., Güney Kore, Vietnam, Kanada ve Malezya için ilave + 20 yüzde puan destek, uygulanmaktadır.

5. Irak

6. Temel Sosyal Göstergeler Kaynak: Economist Intelligence Unit (EIU), CIA The World Factbook

7. Temel Ekonomik Göstergeler *Purchasing Power Parity a:Gerçekleşen b:Tahmin c:Öngörü Kaynak: Economist Intelligence Unit (EIU),

8. Irak Ekonomisi KAMU & ÖZEL SEKTÖRÜN DURUMU Irak ekonomisi, kamu ekonomisi ağırlıklıdır. Yatırım projelerinin çoğunluğu kamu bütçesinden karşılanmaktadır. Dünya Bankası ve IMF ile bazı gelişmiş ülkeler de (Japonya, Çin, G.Kore, Almanya) proje bazında Irak Hükümetine kredi açabilmektedir. Dış krediler konusunda, kamu bankası olan Trade Bank of Iraq önemli rol oynamaktadır. Özel sektör, finansal ve iş tecrübesi açısından yetersizdir. Bu bağlamda yabancı firmalara gereksinim vardır. Nitekim, Irak Konut Bakanı basına yaptığı bir açıklamada, okul,hastane, yol/köprü, konut ve altyapı projelerini gerçekleştirebilmeleri için yabancı firmalara ihtiyaç duyduklarını dile getirmiştir. Dolayısıyla yabancı yatırımcıya yönelik kasıtlı bir engel/kısıtlayıcı bir uygulama veya politika sözkonusu değildir. Batılı firmalar ise, asayişin nispeten iyi olduğu ve zengin petrol rezervlerine sahip olan güney illerindeki projeler ve doğrudan yatırımla ilgilenmektedir.

9. Irak Ekonomisi KAMU & ÖZEL SEKTÖRÜN DURUMU-2 Irak’da bulunan petrol arıtma istasyonları, petrol boru hatları, montaj fabrikaları,çimento ve demir-çelik fabrikaları, enerji santralleri devlete aittir. Özel sektörde ise marketler, dokuma tezgahları, şehiriçi nakliye, deri işleme atölyeleri, tamir-bakım-onarım atölyeleri, dikiş-nakış tezgahları ve tarıma dayalı küçük ve orta ölçekli sanayi işletmeleri ile esnaf ve sanatkarlar bulunmaktadır. Irak’da hemen her bakanlığa bağlı devlet (sanayi/ticaret/inşaat) şirketleri bulunmaktadır. Devlet, ülkenin ihtiyaçlarını bu şirketler kanalıyla temin etmektedir. Bu şirketlerin 200 civarında olduğu ve bazılarının çok az hisselerinde (%5-10) özel şahısların payı bulunduğu bilinmektedir. S.Arabistan, Kuveyt ve Dubai firmaları sermaye ve ortaklıklar olarak güçlü bir şekilde piyasaya girmektedir.

10. Irak Ekonomisi • Petrol fiyatlarına bağlı olarak 150 milyar ABD Doları civarında GSMH • 2011 Bütçesi 82,7 milyar ABD Doları. Irak’ın Kuzeyi toplam nüfusun %20’si, bütçeden %17 pay almakta • Petrol, Irak’ın milli gelirinin ve ihracatının tamamına yakınını oluşturmakta • Petrol ve doğalgaz kuyularının %10-15’i araştırılmış • Irak’ın Türkiye, Suriye ve Suudi Arabistan’a bağlanan petrol ve gaz boru hattı şebekesi 4.350 mil • Günlük petrol ihracatı 2.6 milyon varil • İşsizlik oranı %40 civarında (resmi %18) • İstihdam büyük oranda kamu sektöründe

11. Irak Ekonomisi Büyüme • Milli Gelir, artan petrol gelirlerinin etkisiyle 100 milyar dolar civarındadır • Irak ekonomisi büyümesine rağmen sadece petrol odaklıdır. İşsizlik • İşsizlik, Irak’ta 1990’lardan sonra kronik bir hal almıştır. Bu nedenle, yurtdışına yönelen nüfus hareketlerinin özellikle savaş ve karışıklık dönemlerinde oldukça sıklaştığı görülmektedir. 2003 yılından sonra işsizlik daha da büyük bir sorun olmuştur. • İşsizlik oranı Irak İstatistik Kuruluşu tarafından % 17,6 seviyelerinde açıklansa da bu oranın gerçekte % 40 civarında olduğu tahmin edilmektedir. • Çalışanların çoğu ise kamu şirketlerinde istihdam edilmekte ve bunlardan yaklaşık % 40’ı haftada 35 saatin altında herhangi bir sosyal güvencesi olmadan çalışmaktadır. • Çoğu çalışan kamuda istihdam edilmekte….

13. IRAK’IN GÜMRÜK KAPILARI 13

14. VİZE Irak'a (Musul/Kerkük/Bağdat/Necef/Kerbela ve diğer güney illerine) karayoluyla gelecek vatandaşlarımız için aşağıdaki önlemler önemle tavsiye olunur. 1- Karayoluyla; Habur Gümrük Kapısı üzerinden Irak’a (Zaho-Duhok-Erbil-Süleymaniye haricindeki şehirlere) geleceklerin, Irak’ın Türkiye'deki (Ankara/İstanbul/Gaziantep) konsolosluklarından MUTLAKA ülkeye giriş-vizesi alması gerekmektedir. -Zira; Irak’a Habur Gümrük Kapısı üzerinden giriş yapan yabancılara, İbrahim Halil Sınır Kapısında kuzey bölgesi yerel gümrük idaresi tarafından verilen giriş izni, kuzey bölgesi haricindeki diğer illerde kabul görmemektedir. -Özetle; İbrahim Halil Gümrük Kapısında verilen giriş izni SADECE Zaho, Duhok, Erbil ve Süleymaniye illerinde geçerlidir. Dolayısıyla, merkez ve güneydeki şehirlere (Musul, Kerkük, Bağdat, Necef, Kerbela, Babil, Basra vs) gitmek üzere, Irak’a karayoluyla giriş yapacak vatandaşlarımızın gümrük kapısına gelmeden önce, ülkemizdeki Irak konsolosluklarından MUTLAKA giriş-vizesi alması önemle tavsiye olunur. Aksi takdirde, merkez ve güney şehirlerinde polis/asker tarafından pasaportların vizesiz olduğunun tespiti halinde, yabancı şahıs direk cezaevine gönderilmekte ve dava süreci başlamaktadır.

15. VİZE 2-Uçakla; İstanbul’dan Irak’a gelecek lacivert pasaport sahiplerine havaalanlarında giriş-vizesi düzenlenmektedir. ANCAK, hizmet (gri, yeşil, kırmızı) pasaportu sahiplerinin Irak'a gelmeden önce Türkiye’deki Irak Konsolosluklarından MUTLAKA giriş-vizesi alması gerekmektedir. (lacivert pasaport için Bağdat Havaalanında iki dolar karşılığında 30 gün süreli, Erbil Havalanında ise 10 gün süreli tek giriş vizesi verilmektedir), 3-Erbil veya Süleymaniye Havaalanından Irak’a giriş yapan yabancıların, yine bu havaalanından çıkış yapması gerekmektedir. (Bu kişilerin, merkez ve güney illerine seyahat edecek olmaları halinde pasaportlarında Türkiye’deki Irak konsolosluklarından alınmış giriş-vizesi MUTLAKA olması gerekmektedir) 4-Pasaporttaki giriş vizesinin süresi dolmadan ülkeden çıkış yapılması gerekmektedir. 5-Mezkur uyarılar çerçevesinde; Merkezi Irak illerinde (Bağdat, Necef, Kerbela, Hilla, Kut vs) iş yapan firmalarımızın (özellikle inşaat firmalarımızın) pasaportunda geçerli Irak vizesi olmayan yabancıları (bilhassa kuzeyden vizesiz giriş yapmış Türk işçiler dahil) çalıştırmamaları gerekmektedir. Vize için havaalanında doldurulması gereken Irak Vize Başvuru Formunun Irak'a gelmeden önce doldurulması, vatandaşlarımızın havaalanında beklemesini ve karşılaşılabilecekleri olası sıkıntıları önleyecektir. Detay için T.C. Bağdat Büyükelçiliği

16. Bankacılık • Irak’ta bankacılık sistemi, hâlihazırda 7 devlet bankasının kontrolü altındadır. Bunlar arasında en ön plana çıkanlar, Rafidain ve Rasheed Bankalarıdır (Mevduatların %96’sı). • Bunların dışındaki diğer devlet bankaları Emlak Bankası, Tarım Bankası, Sanayi Bankası, lraq Bank ve Trade Bank of Iraq'tır. • Yatırımcı kamu kurumları ihale bedeli ödemeleri, teminat mektubu gibi finansal işlemlerini genelde TBI üzerinden yürütmektedir.Irakın dışarıya açılan kapısı olan TBI bankasının, Türkiyê’de şube açması gündemdedir. • Ağustos 2009 itibariyle, ülkede, 43 banka bulunmaktadır. Bunlardan 7’si yukarıda belirtilen devlet bankaları iken, 24 tanesi özel banka, 7 tanesi İslami Banka ve 5 tanesi yabancı ülke bankasıdır. • T.C. Ziraat Bankası, 2006 yılında Bağdat'ta bir şube açmıştır. Erbil Şubesi açma prosedürleri bitmiş olup 14 Şubat 2011 tarihinde açılmıştır. • İş bankası 28 Şubat 2011 tarihinde Erbil şubesini açmıştır. • Irak’ daki Türk Bankalarının sayısının 5’dir. Ziraat Bankası, Vakıfbank, İş bankası, Albarakatürk ve Bank Asya. Ziraat bankasının Bağdat’ da yeri olup diğerleri Kuzey Irak’ dadır.

17. Irak Dış Ticareti-1 Kaynak: Trademap İhracatında petrol, ithalatında binek otomobiller, turbo jetler ve propeller, demir-çelik, elektrikli cihazlar, tarım ve gıda ürünleri bulunmaktadır

18. Irak Dış Ticareti-2:İthalatındaki Ülkeler ve Payları Kaynak: Trademap Kaynak: Trademap

19. Irak Dış Ticareti-3: İthalatındaki Sektörler ve Payları Kaynak: Trademap T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI

20. Dış Ticaret Politikası, Vergiler • Irak’daki ithalatçının ithalat lisansı alması • Irak Ticaret Bakanlığınca yapılan açıklamaya göre; 30 Haziran 2012 tarihinden itibaren Irak’a yapılacak herbir ithalat işlemi için Iraklı firmalara İTHALAT LİSANSI sahibi olma şartı getirilecektir. • İthalat lisansı Bağdat’ta (Mansur’da) Ticaret Bakanlığınca (Genel Ticaret Hizmetleri Kuruluşunca) tanzim edilecektir. (Elektronik ortamda başvuru yapılması ve belge düzenlenebilmesi için Bakanlık nezdindeki teknik çalışmalar devam etmektedir.) • Bu çerçevede ithalat yapacak Iraklı firmanın, gümrükten malını çekebilmesi için ürün için düzenlenmiş olan “ithalat lisansını” gümrük idaresine ibraz etmesi gerekecektir. • Yeni uygulama sadece IRAKLI İTHALATÇIYA yükümlülük getirmekte olup, Türkiye’deki veya diğer ülkelerdeki ihracatçılara bir yükümlülük bahis konusu değildir.

21. Dış Ticaret Politikası, Vergiler İHRACAT LİSANSI Bahsekonu yeni uygulama ayrıca, Irak’tan yapılacak ihracat için de geçerli olacaktır. Bu çerçevede, Iraklı firmanın Irak'tan ihraç edeceği her bir ürün için yine Irak Ticaret Bakanlığınca İHRACAT LİSANSI tanzim edilecektir. 20 Haziran 2012 tarihi itibariyle yeni gümrük vergileri geçerli olmaya başlayacak.Yeni gümrük vergisi oranlarına Bağdat müşavirliğimizden ulaşabilirsiniz. Diğer tüm dış ticaret işlemleri aynı

22. Irak’ın DTÖ Üyeliği Irak, 2004 yılı Aralık ayında DTÖ üyeliğine başvurmuş ve gözlemci üye olarak kabul edilmiştir. Bu kapsamda, Irak Ticaret Bakanlığı tarafından yürütülen DTÖ adaylık süreci uzun yıllardan sonra Irak’ın küresel ekonomiye entegrasyonunu, şeffaf, katılımcı ve özel sektörü temel alan bir yapının kurulmasını amaçlamaktadır. T.C Ekonomi Bakanlığı tarafından, Irak'ın DTÖ'ye adaylık sürecine katkı sağlamak üzere Ticaret Bakanlığı yetkililerine eğitim verilmektedir.

23. 1Temmuz 2011 itibari ile Merkezi Irak Hükümetince ve sonrasında12 Mayıs 2012itibari ile Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi tarafından başlatılan, ithal edilecek belirli ürünler içinSevk Öncesi İnceleme Kararı

24. Gözetim Faaliyetleri Gözetim faaliyeti; ticarete konu olan bir malın alıcıya tesliminin, satış sözleşmesinde öngörülen miktar, kalite, ambalajlama, etiketleme, yükleme, taşıma, teslim zamanı vb. koşullarına ne ölçüde uygun olarak gerçekleştirildiğinin bir “Gözetim Şirketi” aracılığıyla, alıcı veya satıcı tarafından tespit ettirilmesidir. Bu işlem, malın çıkış ve/veya varış yerinde alıcı şirketin talebi veya alıcı ülkenin talebi üzerine yapılabilir.

25. Ülkelerin Gözetim Talepleri • Neden: • Altyapı yetersizlikleri • Kolay olması • Maliyeti olmaması • İmzalanan anlaşmaya bağlı olarak kâr elde edilmesi • Nasıl: • Gözetim uygulayan ülke gözetim koşullarını ihracatçı ülkeye bırakabilir. • (Örn. Suudi Arabistan) • Gözetim uygulayan ülke gözetim koşullarını kendisi belirler. • (Örn. Irak)

26. Ürün Kapsamı (Sektörel ) Merkezi Irak: -Gıda Ürünleri, -Kozmetikler, Kişisel Hijyen Ürünleri veTemizlik Malzemeleri, -Evde Kullanılan Gereçler, -Mutfak Eşyaları, -Kimyasallar (Boyalar), -Yapı Malzemeleri, -Elektrik ve Elektronik Ürünler, -Taşıtlar, Lastikler ve Parçaları, -Tekstil ve Ayakkabılar, -Oyuncaklar, -Yakıtla Çalışan Ev Aletleri, -Diğerleri (Metalik kutu ve kapaklar) Kuzey Irak: -Alkollü İçecekler, -Enerji İçecekleri, -Gübre ve Tarım İlaçları, -Kozmetikler, Kişisel Hijyen Ürünleri, -Evde Kullanılan Gereçler, -Mutfak Eşyaları, -Kimyasallar (Boyalar), -Yapı Malzemeleri, -Elektrik ve Elektronik Ürünler, -Taşıtlar, Lastikler ve Parçaları, -Tekstil ve Ayakkabılar, -Oyuncaklar, -Yakıtla Çalışan Ev Aletleri, -Diğerleri (Metalik kutu ve kapaklar)

27. Uluslararası Gözetim Şirketleri MERKEZİ IRAK - Bureau Veritas Gözetim Hizmetleri Ltd.Şti. KUZEY IRAK BÖLGESEL YÖNETİMİ • SGS Supervise Gözetme Etüd Kontrol Servisleri A.Ş. • Bureau Veritas Gözetim Hizmetleri Ltd. Şti.

28. Uluslararası Alanda Gözetim Dünya Ticaret Örgütü – Sevk Öncesi İnceleme Anlaşması, gözetim uygulamalarının tarafsızlığının ve şeffaflığının temin edilerek, ticaretin önünde bir engel olarak kullanılmasının önüne geçilmesini amaçlamaktadır. Sevk öncesi inceleme yaptıran hükümetlerin yükümlülükleri şunlardır: - ayrımcı olmamak - saydamlık - gizli ticari bilgilerin korunması - yapılacak işlemlerdeki gereksiz gecikmeleri önlemek - fiyatların doğrulanması için belirli kurallara uymak - sevk öncesi inceleme birimleri arasındaki çıkar çatışmalarını engellemek

29. SGS ve Bureau Veritas Ofisleri BV SGS

30. Belge kontrolü Online Başvuru İstanbul Merkez Ofis İnspektör Gerekligörülürse Uygun değil Üretim yerinde inceleme Laboratuvar Analizi RED Uygun Uygun Sınır kapılarına ve ofislere e-posta Belge Düzenlemesi / Elektronik No.

31. Gözetim Prosedürü • 1. Adım: Irak Standartlarına Uygunluk • + • Yükleme Öncesi Ürün Gözetimi • 2. Adım: Sınır Kontrolü

32. Maliyet Merkezi Irak: 1. Adım olarak adlandırılan ön-incelemenin ihracatçıya maliyeti sevkiyata göre değişmekle birlikte asgari 320 $, azami 3.200 $ olarak belirlenmiştir. 2. Adım için ise 50 ila 100 $ arasında değişen bir ücret Irak’taki ithalatçıdan tahsil edilecektir. Kuzey Irak: 1. Adım olarak adlandırılan ön-incelemenin ihracatçıya maliyeti Merkezi Irak uygulaması ile aynı olmakla birlikte 2. Adımda Iraklı ithalatçıdan tahsil edilecek tutar 65 $ olarak sabitlenmiştir.

33. Gözetim uygulamasında size yardımcı olacak kurumlar T.C. Ekonomi Bakanlığı Merkez Teşkilatı T.C. Ekonomi Bakanlığı Ürün Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü erdemy@ekonomi.gov.tr Yavuzhan Erdem koseyenerc@ekonomi.gov.tr Çağrı Köseyener Bureau Veritas ve SGS gözetim firmaları İhracatçı birlikleri Standardizasyon ve Kalite Kontrol Kurumu (COSQC) IRAK

34. TÜRKİYE – IRAK İKİLİ TİCARİ İLİŞKİLERİ

35. Karşılıklı Ziyaretler ''2013 yılına kadar aramızdaki ticaret hacmini, 20 milyar dolara çıkarmayı hedefliyoruz''

36. Türkiye-Irak Dış Ticareti Kaynak: TUİK Irak’a ihracatımızın %70’i Irak’ın kuzeyine yapılmakta, 2011 yılında Irak’a olan yıllık ihracatımız 8.311 milyar ABD Dolarına ulaşmış olup Irak 2 inci en büyük ihraç pazarımız konumuna yükselmiştir

37. TÜRKİYE-IRAK ARASINDAKI ANLAŞMA VE PROTOKOLLER

38. Kapsamlı Ekonomik Ortaklık Anlaşması • “Kapsamlı Ekonomik Ortaklık Anlaşması”, Irak’ın bugüne kadar bir ülke ile imzaladığı en geniş ekonomik işbirliği anlaşması olma özelliğini taşımaktadır. • Anlaşma çerçevesinde ayrıca, iki ülke arasında ticari ve ekonomik konuların koordinasyon ve eşgüdümünü sağlamak üzere bir İşbirliği Konseyi kurulmuştur. • Türkiye ile Irak arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin çerçevesini belirlemeye matuf bu anlaşmanın, iki ülke arasında gelecekte imzalanacak bir “Serbest Ticaret Anlaşması”nın da altyapısını oluşturması hedeflenmektedir.

39. YÜKSEK DÜZEYLİ STRATEJİKİŞBİRLİĞİKONSEYİ • 11 Temmuz 2008’de Sayın Başbakanımızın Bağdat’ı Ziyaretinde iki ülke arasında Yüksek Düzeyli İşbirliği Konseyi oluşturulmuştur. • Konseye Türkiye ve Irak Başbakanları başkanlık edecektir. • Konsey Üyeleri: Enerji, ticaret, yatırımlar, güvenlik ve su kaynaklarından sorumlu Bakanlar ve Bürokratlar • Başbakanlar yılda bir, Bakanlar ise en az iki defa bir araya geleceklerdir. • Konseyin ilk Toplantısı 17-18 Eylül’de İstanbul’da 2. si 15 Ekim’de Bağdat’ta yapılmıştır.

40. KONSEY’İN EKONOMİK HEDEFLERİ

41. Irak’a İhracatımızın Yapısı Türk firmalarının Irak'a olan ihracatlarında temel olarak aşağıdaki noktalar göze çarpmaktadır.

42. Irak’a İhracatımızın Yapısı

43. IRAK - DEĞERLENDİRME GÜÇLÜ YÖNLER (+) Coğrafi ve kültürel yakınlık, Olumlu Türk ve Türk malı imajı, Müteahhitlerimizin gösterdikleri performans, İmzalanan 48 adet protokol Başbakan ve Bakan seviyesinde yapılan karşılıklı ziyaretler ZAYIF YÖNLER (-) * Habur sınır kapısının yetersizliği * Nakliye maliyeti ve süresinin fazla olması * Para transferinde yaşanan sıkıntılar, * İhracatçılarımızın ve müteahhitlerimizin alacak sorunları * Iraklı firmalara ilişkin sağlıklı veri kaynaklarının olmaması * İhale ve alımlarda yolsuzluk

44. IRAK - DEĞERLENDİRME FIRSATLAR (+) Her türlü ihtiyaç maddesinin ithalatla karşılanması Her tür yatırıma ihtiyaç duyulması Alt yapı, hastane, okul ve konut ihtiyacı, Gelişen siyasi ilişkiler. Petrol gelirlerinin artarak devamı Bankacılık ve finans sektörünün güçlenmeye başlaması • TEHDİTLER (-) • İstikrarsızlık ve belirsizlik • Bankacılık ve finans sektörünün zayıf olması • Gümrük vergileri (%5-50) • 1 Mayıs 2011 tarihinden itibaren istenecek gözetim şirket raporu

45. Kuzey Irak Irak Kürt Bölgesel Yönetimi kontrolünde, Irak’ın Türkiye’ye açılan kapısı, Toplam petrol gelirlerinin % 17’si, Irak’ın en güvenli bölgesi Geniş yatırım imkanları Ulaşım kolaylığı Yüzölçümü: 40.000 km2 Nüfus: yaklaşık 4 milyon Yönetim: Irak anayasasınca tanınan IKBY Parlamentosu, Bakanlar Kurulu IKBY’ye bağlı vilayetler: Erbil (Başkent), Dohuk, Süleymaniye Etnik yapı: %90 Sünni Kürt, %6 Türkmen, %4 diğer Sanayi: petrol,ticaret,nakliye hizmetleri, tarım

46. Kuzey Irak – Dış Ticaret Genel Ticaret Türkiye ile Ticaret Gümrük vergileri: % 5-50 Teknik engeller: Alt yapı eksikliği, gümrükte yaşanan keyfi uygulamalar Pazar payı: Tüketici ürünlerinde yaklaşık % 50 Ürünler: Tekstil, mobilya, gıda, elektrik, elektronik, yapı ve inşa malzemeleri Ürün algısı: Olumlu Türk malı imajı, Rakipler: İran , Suriye ve Uzakdoğu ülkeleri

47. Kuzey Irak-Müteahhitlik • Pazar büyüklüğü: 2009 yılında Irak’da üstlenilen toplam 2 milyar dolarlık projenin yaklaşık %70’i Kuzey Irak’da, • Belli başlı projeler: • Erbil ve Süleymaniye Uluslar arası hava alanları, • Dohuk su dağıtım projesi, • Erbil-Dohuk karayolu, • Muhtelif toplu konut, okul ve hastane inşaatları.

48. Kuzey Irak – Yatırım - Yerel Ticaret ve Sanayi Bakanlığına bağlı 1150 firmanın % 65’i Türk, • 2006 yılından bu yana yürürlükte olan Yatırım Teşvik Kanunu ile yatırımlar teşvik ediliyor; • 10 yıl gelir vergisi muafiyeti, • Arsa tahsisi, • Üretimde kullanılan makine, ekipman ve hammaddeye gümrük vergisi muafiyeti, • Sermaye ve kar transferi serbest, • Yerli işçi çalıştırma şartı yok. • Yatırım sigortalama sistemi yok, • Kredi temin eden resmi veya özel kurum yok, • Bankacılık sistemi gelişmemis, • Yabancılara arsa satışı yasak, • Anlaşmazlıklar için uluslar arası tahkim mekanizması yok, • İş gücü ucuz olmasına rağmen kalifiye değil.

49. Kuzey Irak Değerlendirme GÜÇLÜ YÖNLER (+) Coğrafi ve kültürel yakınlık, Olumlu Türk malı imajı, Müteahhitlerimizin bugüne değin gösterdikleri performans, Türkçe’nin 3. yaygın dil olması, Erbil’de Başkonsolosluk açılmış olması, Bölgesel yönetimin Türk işadamlarına yaklaşımı, Ticaret ve Sanayi Bakanının Türk olması, Halkın büyük kısmının Türkiye ve Türklere karşı olumlu bakışı, Erbil’de düzenlenen milli katılımda bulunduğumuz fuarların genel olarak verimli geçmesi, Bölgenin işadamlarımız için son derece güvenli olması ZAYIF YÖNLER (-) • Habur sınır kapısı mevcut ticaret hacmini kaldırmaktan uzak, • Para transferinde yaşanan sıkıntılar, • Müteahhitlerin özellikle Süleymaniye’de yaşadığı alacak tahsili sorunu. • Henüz büyük ölçekli firmaların (müteahhitlik ve yatırım) bölgeye gelmemiş olması, • Özellikle İç Anadolu ve Batı’da yer alan firmaların bölge hakkında bilgi eksikliği, • Enerji sektöründe faaliyet gösteren Türk firmalarının bölgede etkin rol oynamaması. • Iraklı firmalara ilişkin sağlıklı veri kaynakları bulunmaması.

50. Kuzey Irak Değerlendirme FIRSATLAR (+) Her tür yatırıma ihtiyaç duyulması Kuzey Irak’ta kurulması olası sanayi bölgesi, Hidrokarbon yasasının çıkması ile petrol gelirlerinin 5 kat artma ihtimali, Alt yapı , hastane, okul ve konut ihtiyacı, Gelişen siyasi ilişkiler. TEHDİTLER (-) • Bölgesel hükümet ile merkezi hükümet arasındaki siyasi gerilim, • ABD kuvvetlerinin 2011 sonunda Irak’tan çekilmesi, • Özellikle Süleymaniye vilayetinde artan İran etkisi, • Süleymaniye’de kurulması olası sanayi bölgesi, • Batılı firmaların bölgeye artan ilgisi, • Gümrük vergilerinin tekrar yürürlüğe konulması, • Hidrokarbon yasası üzerinde anlaşmaya varılamaması ihtimali, • Kerkük sorunu.